장음표시 사용
391쪽
vior exurgat , vel per resistentiam concupiscentia magis augeatur; quia hoc esset potius et cooperari. a. Si ad ii iam repellendam quis deberet deserere aliquam actionein
honellam, utilem vel necestariam quia, cum quis talem actionem non teneatur relinquere, nec delectatio inde si cuta censetur voluntaria modo tamen absit periculum
consensus positivi, qui est intrinsece malus , Ac pro se per prohibitus, dc adsit vera delectationis displicentia. Excusatur , si quis ob magnam animi ad opus honestum applicationem, vel attentionem non resistat positive , m-hert. quia aequivalet aversioni positive ad alia; sumitque delectatio morosa suam speciem ab objecto, & circumstantiis ; quia inde oritur diversa specie oppositio ad 'retiam
Hoc . graviter peccat, se delectans de vindicta habita, vel habenda, de homicidio, sornicatione , vel copula, etiamsi esset viduus se delectans de copula praeterita,
vel sponsus de sutura: an autem etiam in cujugatis absente comparte desectatio morosa de copula praeterita, vel futura sit peccatum mortale, non conveniunt Auctores. Esse mortale, si sit venerea, ct in carne praesens, etiam secluso periculo pollutionis, asi ru Tournely, Vasquee, is . alia ; quia omnis delectatio venerea ordinatur ex natura
sua ad pollutionem, & juxta Medicos est quaedam illius
inchoatio, quae, cum extra actum conjugalem sit mortalis, etiam omnis actus ad illam ordinatus, vel ex se ad illam tendens extra usum conjugalem, & sine ordine ad illum est mortalis, etiam in conjugatis, uti sunt impudi- ci proprii corporis tactus in absentia compartis solius deIectationis carnalis causa facti; & altera ratio est, quia delectulo illa venerea est de actu conjugali tanquam Praesenti eum fiat cum motione carnis, & in absintia compartis estilethaliter prohibita. Delectationes vero morosas in conjugatis de copula habita, vel sutura etiam in absentiae semipartis seeluso periculo pollutionis non esse mortales , docet cum aliis P. Gervasius; quia copula conjuga
. . tis est licita, ergo & delectatio de illa, licet per accidens ob absentiam compartis exerceri nequeat, & cui liariis est operatio, etiam licita eli voluptas inde derivata in finem honestum ordinata, dccum tactus impudici inter conjuges AIius voluptatis gratia, secluso pericvlb polliationua non sint mortalς. jgata conmmor , nec eade
392쪽
delectatio absente comparte, secluso periculo pollutionis videtur mortalis; quae opinio, licet non careat fundamento prior tamen in praxi est securior, & tenenda. Non vero peccant viduus, sponsus, & conjugatus in absentia compartis de opere conjugali praeterito, vel sutnro sede lectantes, vel gaudentes spiritualiter honesto sine abritie carnis commotione, quia nihil approbant , nec amant, nisi, quod, & quatenus cis fuit, vel erit licitum, θαvius , Naυ. , Sylvess. apud Tourn. , P. Gerv. Haberi. conνra P. Thom. ex Charm. sic non peccat mortaliter viduus
gaudens, sine carnis motione, te reddidisse comparti debitum, vel sponsus de futuro, & conjugatus de futuro, ac praeterito matrimonii usu tanquam de actu justitiae, si delectatio sit spiritualis consistens in sola voluntate; quia est de re licita, nempe delectatione sutura, vel praeterita ipsis pro illis temporibus licita. Peccant vero graviter, ii delectatio sillat in motione actuali, & sensibili in corpore, quae depraesei iti ipsis est illicita; vel per accidens, si adsit periculum consensus delectationis venereae, & propterea statim abjicienda; & saepe non carent similes delectationes etiam spirituales omni culpa ve Hali, etiam secluso consensus delectationis venereae periculo; quia saepe sunt va-nae, & inutiles. Σ. ccat graviter gaudens de ipsa cavi in se graviter mala effectus boni, vel etiam ineullate posita, sic filius de morte patris, non ut ipsius --um, sed ut est bonum gaudentis ob haereditatem acquisitam, Iunoe. XI. tu damnat . prop. I . Vel de pollutionenosura propter alleviationem naturae; quia est in se mala, ac proinde in nullo casu appetibilis, non magis, ac mors patris propter haereditatem, Soto, Medina , Aebor, Divius apud Tourn. dc quamvis S. Thomas videtur coniatrarius, attamen pollutionem nocturnam, ut rem merenaturalem, & secundum alleviationem, ac proinde secundum effectum considerat, & ut sic non est peccaminosa; quia non est peccatum, si delectatio sistat in solo effectu iano secuto, vel sine culpa secuturo; sic non peccat filius gaudens, non de morte patris, sed de haereditate inde secuta; vel quia lites in familia propterea sunt sopitae ; sic non Peccat gaudens non de ipsa pollutione nocturna, sed de alleviatione naturae, de liberatione ab aestu tentationis, morbi periculo. 3. Graviter peccat se delectans desernicatioue, furto, homicidio sub conditione, si non ei-
393쪽
sent mala; sic cogitans: vellem fornicari, furari, occide re inimicum, si naec non essent prohibita; vellem forni cationem non esse malam, ut possem sine culpa fornica iri, &c. quia vult, quod non poteli velle, nisi simul vo tendo malitiam ab objecto intrinsece malo volito insepara bilem; non vero graviter peccat, dicens: Vellem comedeiare carnes, si non esset quadragesima, nubere, si non essem Religiosus, vel voto lis tus, damnare reum ad mortem, si essem Iudex; quia in his malitia potest separari
ab actu, qui non est intrinsece malus; similia tamen ra ro sunt sine culpa veniali; quia saepe vanae sunt, & inutiles locutiones fine honesto carentes. 3. Mortaliter cat ponens causam per se, vel etiam causam per accidens , vel actionem in se non mortaliter malam, delectationes tamen Venereas excitantem cum probabili consensus periculo. Pitara vide infra de luxuria. Ωuar. Io. Leuotuplex sit advertenti , O' consensus , er
quomodo cognoscatur materia gravitas
Reo. Advertentia in ordine ad peccatum dividitur, I. in formalem, virtualem, & interpretativam. Advertentia formalis, seu expressa est ea, qua quis elicit actionem, quam hic, & nunc cognoscit, este malam. Virtualis ethilla, qua quis elicit actionem.cum dubio, suspicione, vel scrupulo peccati, vel periculi illius, vel cum prae vilione saltem confusa peccati in sua causa. Interpretativa, qua quis elicit actionem, cujus malitiam potuit, ac debuit advertere, sed per negligentiam culpabilem non advertit;
potuit autem, ac debuit quis advertere, I . quando advertit opus, quod aggreditur, plus mereri considerationis, nec tamen majorem adhibet, vel quando advertit obligationem melius inquirendi, &non inquirit. Σ. Quando agens vult aliud, quod cum seria rei faciendae consideratione cohaerere nequit. 3. Quando se non exuit defectu, qui advertentiam tollit, ut est praecipitatio in agendo, negligentia in attendendo, dcc. vide tract. de Act.
E. Dividitur in advertentiam plenam , & persectam, qua homo sibi praesens, & sui compos malitiam actus advertit, vel advertere potest, quantum susscit; & in semiplenam, & impersetiam, qua homo non satis sibi praesens, vel sui compos, ut actionis malitiam ,.quantum suta scit, advertere possit, ut semi-dormiens.
394쪽
si 1. DE PECCATIS IN PARTIC. 3 ρ
. Consensus etiam triplex est , formalis, virtualis , dc interpretativus, ut supra de delea. mor. , dc ulterius dividitur in plenum, quo voluntas cum Plena deliberatione objectum intellectu propositum amplectitur; & semi-plenum, quo voluntas absque persecta deliberatione, seu a probatione objectum amplectitur, ut in semiciormiente, semi brio, in infantibus ante persectum rationis usum, di in agentibus ex inadvertentia meret naturali, praecipitatione, perturbatione, &c. In dubio, non plene consen-ssse supponitur, i. si Deum timeat, & alias potius m ri, quam foedari voluerit; secus si alias consentire consueverit; quia praesumptio Prudenter petitur a consuetis 2. Si dubitet, an vigilans, vel dormiens, sui compos, vel impos quidpiam secerit; quia qui plena advertentia egit,
se vigilasse, bene sentire solet; vel si extra somnum non fieti soleat, signum est, fuisse iactum in somno. 3. Si occasionem malum facile exequendi abjecerit; quia signum
est contrariae voluntatis. 4. Si loquitur, tangit, videt sertuito, & obiter; secus, si sat rei terato circa idem objectum, di eodem tempore: quia actiones externae rei teratae sistent fieri imperio voluntatis, interiores vero saepe illa renicente, vel non advertente. 4. Materiae gravitas ex quadruplici capite colligitur, i. ex auctoritate scripturae declaranti fra liquam actionem abominabilem, morte dignam, a Regno Dei, excludentem. et . Ex auctoritate Ecclesiae, SS. Patrum, ex communi sapientum sensu actionem peccatum mortale aestimantium. 3. Ex lege humana justa sub mortali in mat ria notabili obligante. 4. Ex ratione naturali dictante, aliquid charitati Dei, vel proximi graviter repugnare. Materiae vero gravis notabilis quantitas colligitur ex fine praecepti cum omnibus suis circumstantiis, ita, ut si materiae quantitas graviter obsit fini a praecepto intento, materia censeatur notabilis; quando autem in particulari graviter obsit fini a praecepto intento, variae sunt Doct rum opiniones in suis locis examinandae; & in quibusdam materiis quaelibet materia est notabilis; sic non datur Parvitas materiae, I in iis, quae sunt immediate contra Deum, & Religionem, ut odium, & contemptus Dei, blasphemia, infidelitas, desperatio, perjurium, sinonia. Σ. In iis, quae sunt contra Sacramenta, ut irritatio Sacramentorum, fractio sigilli sacramentalis, ct jejunii na
395쪽
turalis ante Fucharistiam, &c. 3. Quae gravem in peccatore important deformitatem, & corruptionem, ut ebrietas, luxuria, homicidium, contemptus formalis Superioris, delectationes venereae, etiam secluso periculo pollutionis , dc consensus in fornicationem.
Ωuar. II. An dentur peccata ex nis tura sua mortalia ,
T an malitia illorum sit infimia 'Dico. Dantur Peccata ex natura sua mortalia; ita Catholici omnes; quia peccata quaedam mortem aeternam ac
serunt, & a Regno Dei excludunt, ut testatur Scriptura. Malitia. tamen illorum non est intrinsece, & simpliciter infinita; quia habet terminum, ultra quem potest augeri, vel minui, cum detur malitia major, & minor in diversis peccatis; sed solum secundum quid extrinsece,&objective, seu terminatives, quia tendit in objectum infinitum, nempe Deum offensum. xuar. I 2. Levianam requirantur ad peccatum mortale λDico. Ad peccatum mortale tria requiruntur , nempe I. plena advertentia. 2. Persectus consensus. 3. Materia
gravis includens notabilem quantitatem; quia ad malum tam grande, quod in genere morum est gravissimum , amicitiam Dei dissolvens, poenamque aeternam inferens, non videtur sus cere semiplena advertentia , consensus imperfectus, ac materia levis ι dc Dei bonitati repugnat, ob rem levem mala tam gravia imponere; non tamen requiritur consensus actualis sorinalis, vel virtualis; sed suiscit etiam interpretativus consistens in eo, quod quis possit, ac debeat advertere malitiam, vel elus periculum,
prout solet contingere in peccante, I. ex ignorantia culpabili. 2. Ex conscientia culpabiliter erronea. 3. Ex consuetudine voluntaria. 4. Ex voluntaria propriae voluntatis obcaecatione; quia omnes actu, dum peccant, non Ient advertere malitiam, nec ejus periculum; eam tamen
advertunt actu , vel illius periculum, aut obligationem melius inquirendi, cum scitu necessaria addiscere voluntarie neglexerunt, vel pravam consuetudinem, conscientiam erroneam, vel cordis caecitatem contraxerunt valstimulum verae conscientiae malitiose suppresserunt. Vi Iupra de peccatis ignor. Ω tar. 3.Ωyar. r3. 2uanam sint poena pereati mortalis
Dico . Poenae peccati mortalis persenalis sunt poenae damni, di poenae fcnsus, ambae aeternae, ut fides docet,
396쪽
st 1. DE PECCATIS IN PARTIC. 381
quae non possunt infligi ut poenae vindicativae proprie dictae, nisi ob propriam culpam, bene autem ut medicinales ; quia filius non portabit iniquitatem patris Ezech. I t. potest etiam unum mortale esse poena alterius permissiue; quia Deus in poenam peccati praecedentis speciales gratias, quibus quis mortale subsequens evitasset, quan uesubtrahere 1blet, & eum in graviora labi, permittit . .
a r. 14. χιotuplex sex peccatum mortale , i, veniati
Reis. Pectatum mortale , aliud est mortale ex genere suo, cuius malitia ex objecto sumpta in certa quantitate est per i e gravis, ut surtum. Aliud est mortale ex toto genere suo, quod non admittit parvitatem materiae , de quo supra. Aliud eli mortale per accidens , cujus malitia, licet ex objecto levis, fit tamen gravis ratione alicujus circumstantiae, vel finis: veniale vero ex genere suo
est illud, cujus malitia ex objecto gravis, desectu notabilis quantitatis, vel plenae advertentiae, vel pleni consen- sus fit levis.
Quar. IS. Au dentur peccata ex natura sua venialia , quomodo differant a mortali Dico. Dantur peccata ex natura sua venialia, quae quantumcunque in propria materia, dc objecto crescunt, non fiunt mortalia, ut verbum Otiosum, occ. Patet ex damna tune propos. Mich. East. AE S. Pio V. U' Gregor. X. dantur etiam venialia per accidens ex desectu notabilis quan- με titatis materiae, ut furtum leve, & ex defetiu perfectae deliberationis, ct consensus, ut delectatio turpis impers cie deliberata. Differt autem peccatum Veniale a mortali Praeserti in , quia per peccatum mortale homo ita se aver- tit a Deo, ut virtualiter saltem, & interpretative finem suum ultimum constituat in creatura, quam Deo praeseri, Di ait Apostolus ad Phil. 3. quorum Drus venter est non ' vero per peccatum veniale , sed Deum appretiative plus diis git, quam creaturam, quam deserere habitualiter est
dispositus, si per illam Dei amorem graviter laedi , vel Omnino ammitti, intelligeret.
ar. 16. An peccatum mortale post seri mentale , ae
veniale mortale , o quomodo peccata venialia disponant ad mortalIa 8
Dico . Omne peccatum ex genere suo mortale potest seri veniale, i. ex desectu plenae advertentiae, & persecti consensus. a. Ex desectu notabilis quantitatis male
397쪽
tiae, si illius parvitatem admittat. Peccata vero ex natu ra sua venialia non possunt seri mortalia per solam actus multiplicationem; quia plura verba otiosa, Plura mendacia Iocosa , quomodocumque multiplicata, non ei sciunt mortale; per accidens autem possunt fieri mortalia; x. raiatione pravae dispositionis algentis constituentis finem situm ultimum explicite, vel implicite in veniali , ita , ut potius velit peccare, mortaliter quam deserere veniale; vel volentis facere veniale, quamvis sciret esse mortale; vel existimantis per conscientiam erroneam esse mortale, quod solum est veniale. 2. Ratione finis morta Iiter mali. 3. Ratione gravis scandali. 4. Ratione periculi proximi peccandi graviter. S. Ratione contemptus formalis Superio-xum. 6. Ratione unionis moralis materiae per intentionem perveniendi ad notabilem quantitatem, vel rer attentionem, se pervenis. ad quantitatem notabilem, vel per ordinem ad eandem legis observationem . Peccata venialia per accidens desectu quantitatis notabilis, vel plenae advertentiae, & consensus directe disponunt ad mortalia; quia, qui saepe furatur res parvas incIinatur ad majorem quantitatem; qui admittit in se delectationes turpes imperfecte delibertas, inclinatur ad persecte deliberatas admittendas; peccata vero ex genere, & natura sua venialia disponunt saltem in directe ad morta Ita : quia removent id , quod mortalia impedit, nempe servorem charitatis , specialem in tentationibus Dei assistentiam, & speciales
gratias, augentque cupiditatem. Hine . I. Graviter peccat nolens aliam beatitudinem,
quam bibere, & frui temporalibus. 2. Uerba jacosa proserens cum intentione fornicationis, vel cum gravi scandalo proximi. I. Volens omnia committere venialia i quia
proximo se exponit pericula peccati mortalis; vel Religiosus statuens, solum servare sub mortali praecepta quia tenetur tendere ad persectionem. 4. Renuens subjici Superiori , ut Superior est. s. In eadem die jejunii saepius
Pauca comedens, vel in eodem Festo saepe modica Iab xans, plures versus in ossicio ejusdem diei omittens, ita, ut notabilis quantitas resultet; quia coalescunt per ordinem ad eandem legem. Non vero mortaliter , sed solum venialiter peccat singulis diebus unum, aut alterum ver
sum omittens, vel singulis diebus Dominicis per quadran- cin laborans, qualibet die quadrages viae modicum panis
398쪽
z a. DE PECCATIS IN PARTIC. 38
manducans; quia non coalescunt ratione materiae , cum non ad unam numero obligationem spectant. Par. 17. 2banam sine poena peccati venialis In kae , is .ltera vita
Diso . 'Poenae peccati venialis hujus vitae sunt x. adve sitates dolores, morbi, & ipsa mors; patet in punitione Moysis, uxoris Loth, dc Ogae . a. Subtractio grati rum specialium, quibus mortalia quis evitasset , & salutem aeternam fuisset consecutus: In aItera vero vita sunt
dolores gravissimi ignis Purgatorii in iis, qui in Domino moriuntur sc aeterni dolores in damnatis quoad venialia in hac vita quoad culpam non remissa; quia tamdium remanet poena, quamdiu remanet ejus eulpa , cujus in inferno nulla datur remissio, & temporales venialium quoad culpam remisibrum, S. Thomas ; quia nihil obstat solutioni poenarum per fati spassionem venialium ν vel mortalium,
quoad culpam remissbrum, Scot. Tourn. Thom. ex Charm.
R p. QEptem sunt Peccata capitaIiar superbia, ira, ava-o ritia, invidia, Media, gula, luxuria. --2. Leuid, θ' quotvlex sit superbia , o sine illius filia λ LReo. r. Superbia est appetitus inordinatus propriae excellentiae. Alia est completa, seu persecta, qua quis bona a Deo solo, accepta gratuito a seipso habere, vel pro suis meritis accepisse existimat. Alia incompleta, seu im- Persecta, qua quis bona sibi arrogat, quae non habet, vel ob ea, quae quidem a Deo habere agnoscit, plus aequo scalia praesere, veI extollit. a. Species seu filiae superbiae impersectae sunt tres , r. Praesumptio , quae est appetitus inordinatus aliquid tuas vires superans, aggrediendi. 4. Ambitio, quae est inordinatus honorum, & dignitatum appetitus. 3. vana gloria,queu est inordinatus laudis humanae appetitus. Hujus aliae sunt
399쪽
sunt novem filiae, nempe r. Inobedientia , quae est mandati Superioris transgressito cum contemptu, 2. Iactantia, quae est inanis, ac stulta Propriae excellentiae praedicatio. a. Hypocrysia, quae est simulatio virtutis, vel justitiae, quam quis non habet. 4. Contentio , quae est impugnatio veritatis modo inordinato. s. Discordia, quae es nordinata voluntatum contrarietas circa bonum . 6. Pertinacia, quae est nimia proprio judicio adhaesio contra Veritatem cognitam, vel sufficienter propositam. 7. Inventio novitatum , qua quis propriae excellentiae manifestandae, vel vanae gloriae studio, nova admirationem in rentia excogitat. s. Curi,
sitas, quae est appetitus inordinatus selendi vana, & supra statum suum. s. Ingratitudo , quae eli contemptus,cc oblivio beneficii acceptis ac proinde in toto sunt du decim superbiae species. Lbar. 3. ΩΡale peccatum sit superbia , is quanam sint
contra Iuperbiam remedia 'Dico. Superbia perfecta est peccatum ex genere suo moria tale; quia Deum contemnit, negando eum boni cujus litat auctorem, vel eum faciendo boni collati auctorem ex debito; & quidem peccatum primum, & maximum, ac Periculosissimum; quia est initium omnis peccati, S. August. directe peccatorem a Deo avertens , cui subesse renuit, ct ruina omnium virtutum, S. Isid. Superbia vero imper secta cum suis filiabus est ex genere suo veniales quia non ita graviter repugnat charitati Dei, vel proximi; fit autem mortale per accidens. I. si sat cum gravi comtemptu Dei, Superiorum, vel proximi. 2. Si fiat cum gravi damno proximi a. Ratione finis, affectus, ac mediorum mortaliter malorum. Remedia contra superbiam sunt r. c gnitio sui . h. Consideratio brevitatis omnium temporatium. 3. Recordatio poenarum superbiae in Angelis, Adamo , &c. 4. Conversatio cum humilibus. s. Exercitium humilium, ut visitare infirmos, servire pauperibus, tenere locum ultimum, despicere seipsum , ubi dissidere , se Dei donis indignum & omnium minimum reputare , nolle honorari, vel laudari, sed velle contemni, &c, 6. Oratio. 7. Exemplum Christi humiliantis seipsum usque in
Hine: graviter peccat superbia perfecta se de bonis corporis, vel animae glorificans , quasi ea non acceperit ,
vel quasi sibi fuissent a Deo debita; dc contra operMam
400쪽
sta. DE PECCATIS CAPITALIBUS as,
ἰmperfectam. I. prafumptione, exercens, Vel quaerens os
seia Consessarii, Superioris, Iudicis, Medici, &c. bsque
scientia susscienti, vel sne experientia navim per mare tumidum regere praesumens, Vel equum serocem cum periculo sibi graviter nocendi conscendens , vel suam salutatem sine bonis operibus sperans, vel ad venerea proeli vis lus cum sola juveni manens, vel alia consisrtia impudica frequentans, in quibus saepe suam expertus est fragilitate.ii,
licet peccare non intendat. a. alios dominandi cupiditate ab obedientia Deo, vel Superioribus debita si ibi ra- τ1ens , vel praeeminentiam quaerens, injuste impediendo alios pro gloria Dei augenda , & salute proximi procuranda magis idoneos; vel per media graviter illicita, ut per si- moniam, frauὸem, detractionem; vel affectu nimis inordinato, ita, ut quis mallet peccare mortaliter, quam honores non adipisci, vel eos dimittere , vel sine ullo honoris titulo honorem sbi indebitum violenter exigens. Vana' i Ioria diligens gloriam hominum mpsis , quam gloriam Dei, finem ultimum in ea conitituens, nolendo recedere a doctrina, vel opinione falsa, etiam iubente Ecclesia , vel Episcopo, ne oppropria incurrat hominum , vel ex eodem timore in materiis dissicilibus consulere negligens, vel ad meliorem statum redire nolens, vel gloriam quaerens ex re mortaliter mala, ur ex tornicatione, . .
duello, &c. vel quaerens, aut defendens propriam gloriam cum iniqua, dc gravi proximi depressione , contemptu , . calumnia, detractione , vel de proximi honore, ac notabili exce lentia notabiliter se contristans ; vel pro victus, dc vestitus splendore debita viribus suis majora cum gravi proximi detrimento contrahens, vel status sui gloriam cum injulla vicinorum, invasione amplificans , vel gloriae cupiditate periculosa consilia , scripta, praecepta, &c suggerens. 4. Mobraeientia, ex Contemptu formali si perioris mandatum transgrediens . s. se extollendo sup χDeum, ut Lucifer dicens. similis ero altissimo; vel derogando honori proximi, ut ille Pharitatis dicens: non sum . . sicut caeteri homines, raptores, initilli , dcc. vel se i ctando, se rem habuisse cum tali foemipa honella , vel cum scandalo alios in idem peccatum inducendo, Vel commit .sum approbanda; vel de qualitatibus sctitiis, vel divitiis
ementitis, ut uxorem se longe ditiorem obtineat, ossicia, vel beneficia, quae non meretur, acquir l, sua arxe Tbrol. Mor. f. Pars I. B, dia