장음표시 사용
371쪽
aue O DE VIRTVT. CARDINALIBUS.
no 1gratuito donetur, & a Lege donatio non sit prohibi ta, ut munera Iudici quaecunque, etiam esculenta, ct poculenta Lege Romana, dc Gallica prohibita sunt; quia
ex coecant oculos judicum, Eccles 2o. vel nisi pretium do ne tur per modum allicientis, ut infantibus, ut Missam audiant, malos socios eVitent. 3. Accipiens pretium pro te ex charitate communi usu hominum gratis dehita , v. g. ut domum proximi ab incendio liberet, rem a furto ablatam ostendat, pauperi in extrema necessitate succurrat; quia haec non censentur pretio aestimabilia, &pretium quasi coacte datur; secus si s ne labore, i inpentis &c. fieri nequeant, Vel usu solvi soleant, ut Medicus , pharmacopola succurrentes extreme aegrotanti . 4. Restituere tenetur accipiens pretium pro crimine ante crimen commissum acceptum , imo etiam . multi existimant, pretium crimine commissis acceptum esse restituendum, vel saltem dandum pauperibus, vid. de oblig. pro-m Us. s. Faciens. compensationem occultam pro re ex.charitate vel gratitudine tantum debita, vel f propterea alius creditor habens jus praecedentiae sitia parte privetur. 6. Non servans alias conditiones justae compensatio- his saltem peccat contra charitatem, & in extrema n cessitate surripiens necessaria , quae petendo accepisset , peccat saltem venialiter contra eandem virtutem, Leg. 7 Nec tenetur ad restitutionem accipiens aliquid pro acti 'ne, vel omissione, quae sibi prodest , v. g. ut fiat Chrsilianus, in Paschate Communionem sumat, a blasphemiae abltineat; nec iudex accipiens, ut recte iudicet, abstrahendo a tertii damno, & ab eo, qui solum Iudicis salutem intendit ; quia censetur in similibus circumstantiis
gratuito dari ex charitate Dei, vel proximi, Tourn. 3. . Nec tenentur ad restitutionςm uxores, vel filii, quorum parentes s ne eorum culpa ad extremam penuriam sunt redacti, si post mortem occultent ex bonis parentum, Vel mariti, quantum ad aliqiralem sui status conservationem sufficit, nec sub juramentum, vel ex communicatione in terrogati occaltata sateri, dc restituere tenentur, IN. n. apud P. Gerv. quia dominus non est rationabiliter invitus, dc iuramentum potest intelligi de rebus, quae retinere non licet, dc videntur adhibita restrictione mentali in . hoc casu sens bili a perjurio excusari. 36. A. qui. teneatur revelavi secretum
373쪽
Tractatus dividitur in quatuor suaesiones, I. de Peceatis in communi, a. de Peccatιs in partiaeulari, 3. de Peccatis capitalibus, 4. de Peccato originali .
aeuaritur. r. Leuid, is quot uplex sit: pereatum
x. DEccatum definitur a S. Auss. factum, vel
A ctum, vel eoncupitum eontra Legem aternam ἰ
subintelligitur facti , vel dicti, vel concupiti omissior de dividitur, I. in originale, quod aliena voluntate, nempe Adami commissum eii, & per generationem in posteros transfunditur; dc in personale, quod propria peccantis
x. Personale dividitur in actuale, quod est ipse actus, vel omissio deformis regulis morum; & habituale, quod est maeula ex Peccato actuali in anima remanens. 3. Αctitate ulterius dividitur i. ratione praecepti in Peccatum commissionis, quo quis praeceptum negati Vum , seu prohibens transgreditur , ut furtum ; & omissionis , quo Praeceptum assirmativum , seu praecipiens violatur ,
374쪽
Q. i. DE PECCA TISIN COMMUNI. a
ut omissio Missiae in Dominica. a. Ratione cauta, in Peccatum infirmitatis , quod procedit a passione antecedente voluntatem ad consensum trahente & ignorantiae , quod ex ignorantia culpabili oritur dc malitiae , quod ex plena libertate absque ignorantia , est passione committitur . a. Ratione modi, dividitur iri Peccatum cordis, quod ex
natura sua in corde consumitur , ut odium oris , quod ex se ore perpetratur, ut periurium; & operis, quod pera externa perficitur, ut fornicatio . 4. Ratione objecti dividitur in Peccatum contra Deum, quod specialiter reverentiae Deo debitae opponitur , ut blaspii emi a ; contra Iroximum, quod proximo nocet, ut homicidium ; contrae ipsum, quo ordo rationis, recta lue sui gubernatio violatur, ut ebrietas. 3. Ratione essectus, in mortale, quod graviter Deum offendit , & mortem animae insert &veniale , quod Deum leviter olfendit , quocum vita animae , & gratia sanctificans consiliere potest horum alia sunt venialia ex levitate materiae , ut leve furtum ; alia ex imperfecta deliberatione, ut pollutio in semidbrmiente
continuata; alia ex natura sua , ut mendacium Ncosum , vel ossiciosum. . Alia sunt in coelum clamantia, quae prae caeteris divinam vindictam provocant , quorum sunt quatuor , homicidium , sodomia , oppresso pauperum , mercedis operariorum defraudatio . Alia in Spiritum sanctum , quae ipsius donis specialiter repugnant, & sunt sex , praesumitio , desperatio , impugnatio agnitae. Veritatis , invidia
raternae charitatis , ouilinatio , & im poenitentia finalis . Alia sunt capitalia , quae aliorum Peccatorum sunt radix , ct causa impulsiva, ct sunt septem , nempe ' superiabia, ira, avaritia , invidia , acedia , gula , luxuria , &haec dividuntur in corporalia , quae consistunt in aliqua delectatione corporea, ut luxuria , dc gula ; & spiritualia, quae spirituali voluptate consumuntur, ut superbia , di reliqua capitalia. 6. Denique dividitur Peccatum in specie diversum, cujus malitia . seu deformitas ad legem est rationis essentialiter diversae, ut furtum, & adulterium ι dc numero diversum , cujus malitia est ejusdem naturae cum alio , ut duo adulteria. 2. In quo consissat ratis formalis Peccati , is auiatur Peccatum philosophicum Z 4 με.
375쪽
Dies . Materiale Peccati est ipse actiis humanus , sor- male vero, seu malitia est ipsa repugnantia illius cuni Lege aeterna undu ratio formalis Peccati non consistit .in aliquo positivo, alias Deus esset illius Auctor; sed consiliit in ibi a privatione consorini ratis cum Lege aeterna quia ea posita recte intelligitur Peccatum commissionis , dc omissionis nec datur seccatum mere philosophicum ,
quod praecise rectae rationi adversatur , non vero Legi a Aternae ; quia nemo potest agere contra rectam rationem , quin agat contra Legem a ternam per dictamen rectae rationis intimatam. Hi, te infertur , nullum e ne ita barbarum , qui agia sceiis se agere contra rectam rationem , non timeat entis alicujus supreini punitionem , & agnoscat fallem con-Die , & implicite , se simul agere contra aliquam Lenem iis premam naturae rationali impres iam , quae eli Lex
Qualem Peccata inteρ se satiandi connexionem , ' tinde inaequalitas essentialis desumatur D co . Non habent omnia Peccata connexionem inter
se , nisi generalem ratione finis Legis , qui est charitas ,
dc offendens in uno generaliter duntaxat ratione finis , fit omnium reus; quia omnium tollit finem , nempe chaiaritatem habitualem; non vero specialem habent connexionem; quia unum sine alio potest committi , licet ordina xie plura solea iit inter se uniri ι nec omnia Peccata sunt aequalia ; quia magis, minusve regulis morum sunt deformia; inaequalitas eorum essentialis desumitur ab objecto , ct circumstantiis speciem eorum mutantibus ; accidentalis vero a circumstantiis malitiam intra eandem speciem aggra vantibus, vel minuentibus; dc augetur, vel minuitur maAIitia prout maiori , vel minori.virtutis bono opponitur , magis per desectum, quam per excessum. Hinc I. Cum superbia invenitur ordinarie invidia , tristitia de bono proximi, gaudium, vel desiderium de illius
malo, aversio , detractio , vitia ratio S c. 2. Cum fornicatione pollutio , procuratio abortus , seductio &α Cum furto desiderium, vel propositu in novi furti . 4. Cum et rietate , praecipue in popina commissa , turpiloquium , jurgia, discordiae , neglectus ossiciorum . s. Cum ira imis P mi eri , imprecationes, scandaliam, voluntas ulciscendi, aut noeendi ,. damnum Proximo illatum , diuturna animi
376쪽
st l. DE PECCATIS IN COMMUNI. 36t
aversio, signorum communium dilectionis , & specialium erga Superiores omisso, debiti conjugalis negatio. 6. Cum avaritia omissio, vel negatio Eleemosynae debitae , modus lucrandi illicitus , & in Ecclesiasticis ei sectus limoniacus circa sun tiones sacras, scandalum &c. de quibus nonnunquam poenitentes examinandi sun ζ. .F νHine 2. Peccata secundum suam speciem , & essentialia ter graviora sunt , I. contra Deum , sic blasphemia gravior est homicidio ratione objecti , non vero damni . a. Homicidium gravius est furto; quia vita est nobilior aliis bonis. 3. Peccata contra personas publicas, ut superiores, sunt graviora , quam contra alios , sic Regicidium longe gravius est, quam privati - 4. Peccata opposita virtutibus persevioribus , dc opposita per desectum sunt graviora , quam per excessum, sic desperatio est gravior, quam praesumptio , avaritia gravior , quam Prodigalitas . 3. Spiritualia sunt graviora per se, quam carnalia; per accidens tamen ratione periculi, consuetudinis , diis cilioris emenia dationis , possunt carnalia esse graviora, vel saltem faturi
Icine 3. Gravitas accidentalis augetur intra eandem spossem, I. ex circumstantia actus peccaminoli ; sic graviora sunt Peccata malitiae; quia: sunt majori libertate, intensione, &c. quam infirmi tuis, ignorantiae , vel ex metu . a. Ex circumstantia personae peccantis , sic Peccata personae in dignitate sunt graviora ob majorem , quam censetiir habere scientiam, dc virtutem; ob majorem ingrati. tudinem erga Deum; ob majorem deformitatem statui perfectiori ; ob malum exemplum , dc majus scandalum : sic ebrietas in Episcopo , fornicatio in Parocho , concubinatus in Prinςipe, vel Superiore sunt longe graviora, quam in aliis. 3. ex circumstantia personae, in quam peccatur, quae pertinet ad obiectum , , speciem Peccati , de , qua supra. 4. Ex circumstantia nocumenti, sic directe intenti sunt graviora, quam indirecte in causa intenti sic praue vis, vel per se ex causa secuti, graviora, quam non prae- 'visi .ex culpabili laegligentia. . t udo de matur distin ectio oee ea Peccatorum pDie. . Distinctis specifica Peccatorum, non est repetenda a pluribus praeceptis materialiter duntaxat diversis ;quia non causant disconvenientiam specie diversam; sed
idem, vel plure, actus sunt plur specie Peccata, quando
377쪽
opponuntur pluribus praeceptis formaliter diversis , vel eidem praecepto modo specie diverso, quod fit quadrupli
citer, nimirum, 1. quando idem, vel plures actus opponuntur diversis virtutibus. a. Quando opponuntur diversis ejusdem virtutis functionibus. 3. Quando eidem virtuti diverso modo opponuntur, nempe contrario per excessum,
vel defectum. 4. Quando eidem virtuti diversis modo non contrari' opponuntur , quod sit, cum aliquis possit esse proclivis ad unum ratione objecti formalis, quin sit ad aliud; quia ex quadruplici hanc oppositione nova, Ac spmcie diversa oritur diseonvenientia ad rectam rationem. Praecepta' autem materialiter solum diversa sunt, quae eandem rem sub eodem motivo praecipiunt, vel prohibenti & praecepta formaliter diversa sunt, quae rem diversam, vel eandem diverso motivo Praecipiunt, vel prohibent . tamne t. Unum tantum specie Peccatum committit, non jejunans seria quarta quatuor temporum, in quam incidit Uigilia S. Matthaei; vel non audiens Μissam in D minica, in quam cadit Festum Assumptionis B. U. Maiariae; vel exercens usuram Lege Naturali, Divina, ecclesiastica, ct Civili prohibitam, lieet diversis poenis, aeter fianimirum, & temporali corporali, & spirituali prohibeatur, Taurn. quia solum praeceptis materialiter diversis, idem, & eodem motivo praecipientibus, vel prohibentibus opponuntur; sic blasphemiae contra diversa attributa non differunt specie quia eidem virtuti Religionis, ac eidem illius functioni, reverentiae nimirum Deo debitae op nuntur; sic duo' furta, pecuniae, & equi non specie dinerunt; quia eidem virtuti iustitiae, & eodem modo opponuntur, saltem ratione objecti formalis, quatenus est ablatio rei alienae invito domino, quamvis in objecto materiali possit esse diversitas, & quis esse proclivis ad suo tum pecuniae, quin sit ad furtum equis sic frangens v
tum castitatis saepius rei teratum, unum specie committit Peccatum: quia contra eandem Virtutem, nempe Castitatem rei teratur. Hine 2. Duo committit specie Peccata, I. non observans jejunium in die ab Ecclesia, & a Confessario praeceptum propter diversa motiva, temperantiae, dc poenitentiae. a. Sic. Fr. Minorita non jejunans die Ueneris incidente in aliqua vigilia, vel 'quadragesima, duo commit-
378쪽
at. DE PECCAETIS IN COMMUNI. 363
tit Peccata juxta communiorem Doctorum ordinis, Taurn
'quia Praeceptum Ecclesiae, & obligatio voti in diversi, fundantur motivo Religionis, & temperantiae, & sunt formaliter diversa. a. Infidelitas, desperatio, odium Dei, superstitio sunt plura specie Peccata ι quia diversis specie virtutibus, fidei, spei, charitatis, ac Religionis opponuntur. Sic percussio Clerici est duplex specie peccatum; quia licet unicus si actus, diversis opponitur virtutibus, nempe justitiae Religioni. 4. Idololatria, superstitio, blasphemia specie differunt; quia diverss specie lanctionibus eiusdem virtutis Religionis opponuntur, clijus munus est unum verum Deum colere, cultum illegitimum vitare, irreverentiam erga Deum praecavere. Sic odiu in
Dei, & omissio actus charitatis Dei, dum praecepἰum obligat, sunt duo specie keccata; quia duabus virtutis charitatis functionibus, seu obligationibus opponuntur, cujus est Deum certo tempore diligere, & nunquam odisia1e. Sic in die jejunii secundam sumens resectionem in carne, duplex committit Peccatum quia contra duas ejusdem praecepti obligationes agit specie diversas. s. Prodigalitas,& avaritia' desperatio, & praesumptio specie differunt quia eidem virtuti liberalitatis, & spei, sed diverso modo contrario per desectum, & excessum opponuntur. 6. Furtum, rapina, detractio, homicidium specie distinguuntur', quia eidem virtuti justitiae; sed modo diverso, licet . non contrario opponuntur, quia potest quis esse procli vis ad furtum, quin sit ad vi rapiendum, ad detrahendum, quin sit ad occidendum. Sic vovens, & jurans audire Missam in Dominica triplex committit illius omissi ne specie Peccatum; quia licet eadem omisso eidem virtuti Religionis, diverso tamen modo non contrario opponitur, non exsibendo cultum Deo debitum, frangendo Deo fidem per votum promissam, dc Deum testem falsum eis ciendo per perjurium.
Luar. s. r dr de fumatur numerica Peceatorum
D eo. Distinctio numerica Peccatorum desumitur ex se uentibus regulis, 1. Peccata sunt numero diversa, quano specie differunt; quia quae specie differunt, non pos- 1 unt esse unum numero. a. Quando opponuntur Legi M- ternae modo numero diverso; quia numero diversa inde oritur disconvenientia ad rectam rationem. Quae propositio numero diversa fit. i. quando idem actus tendit in plura
379쪽
plura obiel a , snes, vel circurn stantias numero solum di versas, ut plura sunt, ita, ut cuiuslibet jus speciale lae datur. Σ. Quando sunt plures actus iton solum physice , sed etiam moraliter; sunt autem plures actus moraliter, quando quilibet actus habet suum terminum sine subordia natione ad alium, vel quando sunt moraliter interrupti,
quae interruptio si tripliciter, a. per revocationem prioris actus per poenitcntiam veram, vel voluntatem contrariam. 2. Cessatione voluntaria, vel conversione ad aliud
incompossibile cum priori actu. 3. Per somnum, vel naturalem distractionem, aut oblivionem satis longam, ita, ut quis a priori actione cessasse, dc aliam incepisse prudenter iudicetur, quando nimirum nec in se , nec in aliquo effectu, seu actionum serie virtualiter continuatus est , Tourna H ne: x. Furtum, δc homicidium numero disserunt saltem aequivalenter , quia differunt simul specie . a. Uno actu morose de duplici sornicatione se delectans duo committit numero Peccata. 3. Uno ictu , vel una veneni potione plures occidens, vel uno actu plures odio habens , vel eodem sermone , vel actu turpi pluribus scandalum praebens, vel eodem actu duodecim Apostolis blasphemans, vel pluribus , seu toti familiae , etiam Religiosae eodem actu detrahens, vel centum aureos ad centum pertinentes simul auserens, plura, & totidem committit numero Peccatas, o uia idem actus tendit in plura objecta , ut plura sunt, α cujuslibet ius speciale laeditur, etiam in detractione toti familiae Religiosae non minus, ac in illius occisone, Toum. 4. Conjugatus cognoscens alterius uxorem eodem actu duo numero committit adulteria; quia rati ne circumstantiae personarum ligatarum cujuslibet jus , propriae nimirum uxoris, & mariti adulterae laeditur. s. Qui furatur ad fornicandum cum tribus Monialibus , praeter furtum tres numero fornicationes ratione finis , &tria numero sacrilegia ratione circumstantiae personarum sacrarum committit. E contra qui furatur integrum gre. gem ad unum pertinentem, vel totam Bibliothecam, vel acervum frumenti, vel viatori equum simul , dc velles , dc pecunias; vel qui comburit totam domum, licet constet pluribus aedificiis, vel cum decem simul conversatui excommunicatis, vel cogitans, se no te totam servare quadragesimam, modo non cogitet o. jejunia distincta , uri Proia
380쪽
Q. i. DE PECCAETIS IN COMMUNI. 36s
proponens totum omittere osse imai , in quolibet actu unum tantum numero committit Peccatum; quia idem actus ten-.dit in plura oblecta per modum unius, dc unius t ad umjus laeditur ι in praxi tamen transgressio totius quadragς- simae, vel omissio totius ossicii vix sine interruptione morali, & multiplicitate numerica fieri potest . 6. Ter se' polluens , vel fornicationem successive ter committens, vel in statu disgretiae ab lolvens, baptizans, vel Eucharidiam administrans, vel tres Missas in Nativitate Domini iuccessive in mortali dicens, totidem committit numero Pe sata; quia quaelibet pollutio. Sacramenti administratio ol Missa est opus integrum nulli alteri subordinatum; in eadem tamen Milla iiD statu Peccati mortalis duplici Consecratione Panis, dc Uini, & Communione unum tantum numero videtur committere Peccatum; quia est eadem numero actio, aequivalens tamen pluribus . 7,
Mane surari statuens, pollea, poenitens, & pol f aliquod tempus Priorem v'luntatem restimens, duo committit Peccata; sic inimicum. mane odio trabens, pollea diligens, &iterum odio habόns duo committit numero Peccata . scpuellam concupiscens, postea ad alias agenda , vel cogitanda sponte se convertens, eaque statim visa iterum concupiscens, duo committit Peccata; sic per horam moro:- se delectans, dc distractione, vel somno interruptam resumens, duo committit Peccata; secus si interruptio brevissima seret distractione , vel si intentione fornicandi puel- Iam sellicitet, impudice respiciat , osculetur , tangat &completa fornicatione immeὸ late gaudeat, unicum numero committit Peccatum, dc sum cit in consessione dieere, se fornicatum fuisse; quia omnes actus praecedentes,nicet physice distincti, ad principalem vi intentionis tanquam media ordinantur, dc satis a Consessario intelliguntur: si tamen sine intentione actus principalis, dc ob propriam eo tum delectationem serent, plura essent peccata , & in confessione explicanda, licet postea copula suis et secuta, sicut ec actus turpes copulam sequentes ; quia nec sunt
illius partes, nec complementa , nec eam ex natura rei sequvdtur , Suar , VHq. Tourn. excepta complacentia co-Pulpm proxime secuta; quia est quasi naturalis criminis commissi etactus , Totirn. s. Uno . ac eodem venereo impetu se, vel ali uim pluries successive tangens , vel plura
succestive carnis sercula in die jejunii in eadem resectione