Dionysii Sandelli Patavini De Danielis Concinae vita et scriptis Commentarius ..

121쪽

R DANIEL. Core C. yrscopo, ac S. R. E. Card. praeclarissimo inscriptam De fede inferni in Terris quaerenda adversus Sisindium Doctorem Anglum, qui eam in sole esse locandam docuerat. Qua occatione etiam sensum Ecclesiae Catholicae de articulo Symboli Apostolici Descendit ad Inferos a Bocharti, Crameri , aliorumque interpretationibus vindicavit . Sed non est cur singulas viri doctissimi elucubrationes ipse percenseam; quae

omnium teruntur manibus Eruditorum . Eminent

tamen inter illas Epistolae Theologico - moratis, quarum alibi sermo recurret , atque altera De Regiala proxima humanarum iactionum lucubratio, in qua tanta ingenii vi & claritate, sententiarum firmitate,&pcndere monumentorum Prchab illitatum argumenta , argutias, & machinas desti uxit, ut in eos neminem sortius, ac se licius pugnasse sine ira & odio judicantibus videatur. Accipiat porro sun mus Vir Ieve hoc de ejus meritis pro re nata testimonium , nee obscuri ac plane ignoti hominis ossicium deprecari velit. Quamquam porro Paruαzii opus adve sus Theologos Mammiliaristas caussam horum ita

iugulaverit, ut aliis scriptionibus opus haud sit, ad

pleniorem tamen Aentianae disertationis historiam hoc etiam Ioci non videtur mentio , ac laus praetereunda Caroli Antonii Donadonis, ex ordine Franciscano Minorum Conventualium Episcopi Sebenicensis assumpti. Hic Zelo religionis, Sc Danielis Conc, nae studio accensus, librum conscripsit adversus P. Bemrium, qui tamen lucem adhuc expectat, ut alia plura ejusdem Praesulis , nonis Ianuarii A. MDCCLVI. humanis rebus exemti. Opus ab se consectum testamento, quod scripsit die II. Ianuarii A. MDCCLI.,

M a cam

122쪽

sa COMMENT. DE VIT. ΕΥ scRIPT. eavit, atque praecepit Carolo Felici nepoti suo, ut ad Concinae, vel ad ejus fratris Nicolai manus per ferendum curaret quemadmodum patet ex ejusdem Testamenti particula , quam a publico Scriba e incerptam heic edere necessarium fuerit a); ne ine-ditos libros, ut plurimi solent, jactare videamur,

quorum auctores sortasse nonnisi titulos reliquerunt.

Hoc Episcopi Sebeni censis adversus Bentium opus in ejusdem praesulis elogio praetermisit P. Franciscus Ant. Zaccharias b qui contra memorat alias

elucubrationes tum editas tum mss. ; atque in

ter istas, inquit , δ la fguente eosὶ terribile comsro la Rego lata divozione det Muratori, ehe ii βgnor Proposio Soli neua vita di suo Zis s eontenta

to di vicino a trenta quinterni di earta, ligato tu carta P eγω, e con

bὶ AHraii Letterari a'Italia Lib. III. Cap. III. g. I. pag. 216. & seq.

123쪽

R DANIEL. CONC. 93di accennaria snxa traseriυerne it trono odios ti toto. Operis epigraphen inde quamvis satis prolixam adfert, & gestiens laetusque integram recitat. Dubitare quispiam pol sit scriptorem hunc, qui Litteratorum Italiae arcanorum te conscium apprime iactat, Episcopi Sebeni censis Opus adversus Bentium habuisse quidem perspectum , sed callide occultasse secundum eam methodum nempe , qua scriptiones adversus suos, quantum potest, silentio involvit. Sed qua vis de caulia demum acciderit res, nobis saltem irasci non poterit , quod integram libri adversus Bentium inscriptionem retulerimus, si noumajori , at certe illi aequali , quam ipse adversus

magnum Muratorium proseri, acerbitate exaratam.

Atque haec quidem cunctae scriptiones sunt, quae a Bentii apologittis , ejusque oppugnatoribus conscriptae sunt. Nunc fasti narrationem exsequar , quod erit odii ac furoris PP. Soc. in Concinam , ejusque Concellitas documentum ad memoriam polierit iis insigne.

C A P. XXI.

Nonnulli PP. S.I., atque inter alios Franciscus AunZacharia, PP. Ord. Praed. n. Ruarii Venetiarum Sapientissimi Senatus indignationi obticere, O populum ad nefariam tu eosdem seditionem armare, exquisita calumnia , student.

TEterrima illa scriptionum omnium ficta Palino. dia , omnesque libelli injuriarum pleni, que is

Concinam omni existimatione dejicere pertentarunt Jesultae, cum non satis suo in religiosum virum ex-

124쪽

s4 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. plendo surori viderentur, ingenti, atque atroci mais chinatione celeberrimam B. Jacobi Salomonii Conis gregationem, cujus Concina alumnus erat praeclarissimus, Veneti Principiς indignationi objicere ac

prostemere cogitarunt, iis artibus atque conatibus, queis ipsos usos esse recens Gallicanae Ecclesiae His storia narrat. Coniurationis totius, ac saevae procellae caussa atque initia haec fuere. observatum a no bis est supra, Venetum Patriarcham , faedam Bentii doctrinam stomachatum, a sacris audiendis conse sonibus eundem removisse . Iesu itae hac re magis ac magis exacerbati , posteaquam Bentius Patavio, quo migraverat , Venetias rediisset, curandum omnino existimarunt , ut pristino obeundo muneri restiis tueretur. Ut vero faciliuς voti compotes fierent, PR.

Joannem Bernardum Mariam De Rubeis,& Danie. em Concinam secretis epistolis hortati sunt, atque

obsecrarunt etiam , ut ad id operam impenderent suam; eorum enim alter apud Uenetum Patriar cham valebat gratia plurimum, alter vero tum Romae degens multum posse eorum judicio putabaturo Preces autem non satis roburis habituras ad rei aD secutionem arbitrati, minas quoque expresserunt admonentex illos et grande infortunium Grais di ra-αia ipsis totique Congregationi , cuius erant filii . imminere, si rem obire vel recusassent , vel segniter egissent: jam tum enim moliebantur Venetum Senatum adversus Dominica nos Patres commovere,

atque teterrima calumnia in Christos Domini populum ad nefariam seditionem armare. Quamquam porro epistolae hujusmodi non Ieviter illorum Parrum animum commovissent, neuter tamen tenta

125쪽

Ρ. DANIEL. CONC. 93re voluit quod poscebatur; tum quia Veneti Patriarchae animus non ita facile flecti potuisset; pro. pterea quod nihil ea de re immutare , antequam

sibi Romanorum iudicum voluntas innotesceret, decrevisset; tum quod nulla habenda videbatur earum ratio epistolarum , quae brevi morerentur, quem admodum illius generis scriptionibus contingere quotidie conspicimus. Verum ingenti eorum damno regaliter accidit : jussiones namque suas nihili facta eum vidissent, ineunte Anno MDCCx LVII. , horrendam calumniam in vulgus dissiparunt: Venetos nempe Dominicanos Patres ultra centum quinquaginta millia aureorum faenori Genuae pinuisse', eo nempe tempore, quo clarissima haec Ligurum Urbs, Longobardia a Gallis Hispanisque reli Ela, Austriacorum armis premebatur. Fabulae totum sopum olenti pauci initio fidem habuerunt: plerique vero obstupuere, Iesu itas haec evulgare, quorum ingentes divitiae, aisque in ultimas utque Orbis partes negotiationes nemini ignotae esse poterant. At vero ii, ut majorem veritatis speciem calumniae conciliarent, & per se i psi,& per emissarios oppido epistolam quasi Genuae scriptam jactarunt, & quaquaversum sparserunt; in qua

revera Dominicanos Fratres ingentem illam auri summam Genuae lucro posuisse dicebatur. Calumniae

huic omnium iniquissimae pondus addidit Vir qui . dam in primis nobilis ex Societate Jesu , qui per

eos sorte dies Genua Venetias venerat, & publici muneris obeundi caussa in Germaniam ad Caesarem properabat a . Hic rem ita se habere, quemad

ca Pa .co modo eius nomini, sed si opus fuerit, evulgabo, id tantumantinadvertori contentus; ivisse quidem vindobonam ad Imperi lem

126쪽

s6 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. modum fama vulgaverat , testatus ell, Sc iuramento etiam confirmavit, quidquid conficto illo atque iniquo epistolio tradebatur. Tum vero testimonium hoc, prolatum ab homine publicorum tractandorum munerum insigni is perornato, ubique fama celerrime vulgante , dici vix potest , quot quantique dictis fidem habuerint. Qui etiam coitionem, ac do. Ium antea suspicabantur tam illustri testificatione

audita vulgato rumori illico consensere. Hi ne magna in religiosos viros conflata invidia . Horrebat Si detestabatur homines Venetus populus , quos cum ad eam diem pauperrimos credidisset, tantam postmodum auri argentique copiam alienam in uris hem imprudenti, ac insano consilio transtulisse sentiret. Rumor vero atque debacchatio ita creverat, ut praedicteriis insanientis vulgi jam non auderent coenobio pedem efferre. Pervenerat quoque calumniae fama ad thronum, ubi rumoribus saepe locus est. In re tam atroci , atque periculosa ii homines, qui antea bonae conscientiae freti testimonio ha serant, quid inirent consilii vix noverant. Re cum gravissimis viris communicata, ab actione quacumque temperandum abstinendumque visum est, ne calumniae, quae forte brevi extingueretur, aliqua accederet fides, ac rumor magis ac magis percrebesceret. At nulla hujus aut sedandae aut extinguendae spe affulgente, sed magis ac magis rumore manante , eosque brevi a tota Venetorum ditione expellendos denunci ante , postquam inimicorum impetus i

tem Aulam, sed irrito itinere, ae labore: nam non admissiis quaminei tissime domum reversus est, nec tempus est nactus ulterius e lainniae disseminandae, quam periurio Venetiis confirmaverat.

127쪽

R DANIEL. CONCIN. 97tus totamque belli procellam , ultra quam par vi de batur, invicto animo sustinuissent , in postremo

discrimine nequaquam lenibus opus esse remediis rati, omni ope enitendum censuerunt, ut in se con. satam artificiosissime invidiam dissiparent. Veneti ergo Senatus Patribus eas exhibere meditabantur comminatorias epistolas, quarum supra meminimus. At vero heae, quae initio prolatae non obscura vestigia suissent ad fraudis cubilia commonstranda, tam sero exhibitae nihili eorum innocentiae mani festandae profuturas optime noverunt propter gratiam atque potentiam adversariorum , qui totam Venetorum urbem praecipue suas in partes exquisito artificio pertraxerant. Sic nimia eorum patientia nihil prosuere caussae hujusmodi epistolae, quae

initio tumultus Venetorum PP. aciem perstringere summopere poterant, & religiosos homines a tam gravi timore, atque periculo liberare; ea serme ra--tione , qua olim D. Patriarcham Ignatium, prolata in medium epistola , caussam jugulasse memoriae

proditum est a) cujusdam Michaelis Hispani, qui

in se suosque saevam procellam excitaverat. Hisce igitur in irritum cedentibus, caetera cuncta ii Paetres prestiterunt, quae opportuna judicarunt. At haeserat nimis in animis plurimorum admissi criminis opinio, quam ut iurejurando, vel quavis alia testificatione divelli, aut extirpari posset. Cum igi itur res Venetiis e lententia flueret, laeti successu adversarii totius illius Congregationis celeberrimae conliernationem hilari vultu spectabant,& ruinam N prae

H Io: Petrus Μ eius Lib. a. de Visa S. I alii Cap. VIII.

128쪽

ς8 CcMMENT. DE VIT. ET SCIUPT. prae lolabantur. At Veneti Senatus Patres, totius aequi. tates parentes in tam gravi negotio nihil praecipitanter oportere decerni optime, ac sapientissima arbitrati communi consilio totam rem ipIi cognosce. re, ac iuvettigare non dubitant. Quare non Genuae solum , ubi monstrum cubare mendax fama retulerat , sed etiam in aliis Europae urbibus Reipublicae

Administris mandarunt, ut rei huic dignoscendae investigande quae diligenter incumberent . Uerum p ,st multam operam nihil auri repertum est non Genuae modo, i ed nec uspiam alibi ab iis Patribus positum. Atque hac maxime ratione diu suppres.sa , atque occultata veritas extulit aliquando sese, ac malitia superata processit in medium , quaeque machinamenta diabolus ad eam Congregationem

deformandam, atque adeo praefocandam artificiose paraverat, ea ipsa moderante rem Numine, in eo. rum maxime dedecus atque ignominiam sietare , qui totam conspiratione ira scelusque conflaverant. Cum vero calumniae quam facillime confingantur, aegre vero ex hominum animis evellantur , eo factum, ut quamvis ii Patres multorum testimonio i nocentissimi declarati fuissent, haeserit tamen in plerisque concepta opinio, jactura sane illorum non lovi, qui intentatae persecutionis damna longum ad

tempus pertulerunt. Nunci tamen depulsa poenitus& eradicata, celeberrimum hoc Dominicanae Familiae Collegium altius in dies exsurgit , habebiturque semper tanquam inlustre Christianae ethices praesidium , Ordinis Praed. ornamentum , a que insigais Venetorum munificentiae documeu-tum. Calumniae hujus iniquissimae meminit Patuα-

129쪽

R DANIEL. CONCIN. Psae ius a ; hujus vero historiam complexus est P. Bonaventura a Cocealeo b) ordinis Cappue-

cinorum. P. Franciscus Antonius Zaccharia, Praediis catorum Familiae , atque illi maxime Congregationi denigrandae semper intentus, enormem calumaniam sua in Historia Litteraria impudentissime re

censuit se . Cumque jam ejus fallitatem quique

homines nossent , ipseque auctor Historiae de calumnia a suis conficta a Patu ααiο d abunde:edoctus fuisset, qua tamen est expud Orata fronte , eandem

denuo recoxit in quibusdam epistolis, quas in sui, suaeque Historiae defensionem e vulgavit. In his si.

quidem vasto artificio rem ita involvit, ut quamvis narrationem illam uti calumniam habere se simulet, ut Patunnio gratificetur, a quo mitius, quam par videbatur, fuerat de impoltura ex pollulatus, re tamen vera scelus confictum a suis , atque a se in Historia Litteraria relatum novis addutiis testimoniis confirmare studet , ac Patuae dii argumenta satis non esse scribit e ad calumniam tam atrotem

ta Leriora trigesima seconda in dissa det Storia dei Probabilismo re.' g. XLVII. b Otrere di Rara alio eo. sub adstititio nomine Rambaldi m immis Epist. XI. g. xl V. di seqq.

ma la Storia Leite Iuria ec. o Difesa vitia storia interaria es Italia, e ciet fres statore. Let t. v H. I Leuiron aeιι' Etiamsi e Lerrere veggano eqse, M te rasioni che υι si reciano a taι comprevaris i per salto calvianioso e bustardo in ue tiprestiuaano. Plura alia ibi leguntur de illa enormi calumnia, qt-Miple tamen Historiae Auctor historiolam is auareuo appetiar, quae long m mererentui commentationem, si perversum hujusce Icript 1is genia in Perlequi sorti uecessum, aut Opportunum.

130쪽

Ioo COMMENT. DE UIT. ET SCRIPT. dispungendam. Jam vero Paruαxius ipsum , socioς que ejus, qui venerant in partem criminis, non uno in loco reprehendit , factumque ab iis evulgatum puram , putamque calumniam fuisse coram orbe toto testatus est. Hoc idem distinctius praestitere alii , atque inter alios P. Bonaventura a Go caleo , qui exacte integram facti seriem exposuit, & Uenetum Senatum eam in rem diligenter , uti erat opus , inquiisse sese conscripsit . Mirum prosecto scriptorem illum, qui se compositum ad bene merendum de omnibus gloriatur alia argumenta pOstulasset quae etiam si prolata fuissent, de sententia vix decessisset, quemadmodum Eruditis compertum est aliis in casibus contigisse, in quibus de falsitate apertissitne convictus est . Jam vero unum restabat, ut quemadmodum Veneti PP. Praedicatores declarati innocentes ab Senatu Sapientissimo fuerant, iidem publicum innocentiae, fideique suae ab eodem

testimonium quod facile obtinuissent) postulassent,

atque toti orbi terrarum hoc modo PP. plurimos Societatis tam enormis calumniae esse architectos, vulgatoresque nuntiavissent.Hoc certe resoriae Littera. riae auctor visus est poposcisse, dum allata a Patuκ-κio firma argumenta sui narrationem haud infirmare scriptitavit. Qua in re judicium in hoc scriptore quisquis desideret , dum publicum poposcit testimonium, quod suae Societati aeternum haeturam infamiam intulisset. Alia porro in hac rem dici possent , nisi mea in sanctissimam Societatem

Iesu veneratio animum avocaret. Illud autem permirum cuilibet, δc portento non absimile videretur, nisi protinus hujusce scriptoris, ac multorum