Dionysii Sandelli Patavini De Danielis Concinae vita et scriptis Commentarius ..

91쪽

Ρ. DANIEL. CONCIN. 6 I

opera Canonici O re; qui per epistolam Benitum

hortatus est, ut ab se traditam in Casus VIII. explanatione doctrinam vel revocaret, antequam scandalum ulterius cresceret, vel, quod erat factu facillimum , ea sublata pagina , aliam in ejus locum lassiceret . Sed frustra. Bentius propositi tenax tantum abfuit a pii admonitoris conlilio excipiendo , ut potius, die 4. Ianuarii A. MDCCx LIV. data ad eumdem epistola, lententiam suam defendere conatus sit a eosque reprehenderit , qui contra sentirent. Ubi malum serpere quotidie latius & ipsa patientia corroborari Bentii doctrinam Concina sensit, non diu distulit Bentianae dissertationis relat, itonem. Itaque duas latinas epistolas ita inscriptas edidit: DisOLe Tbeologic morales ad Illuseri simum o Reserendissimum N. N. adυersus librum infixi.

ptumi Dissertatio in Casus reservatos Venetae Diceis cestos. 4. Venetiis MDCCxLIU. In quibus valido &

92쪽

62 COMMENT. DE UIT. ET sCRIPT. vehementi stylo, quemadmodum opus erat, cum m. eensitam Bentii cujuς tamen nomen silentio pressit doctrinam, cum alia singularia placita ejusdem diccussit, & magno pondere momentorum Theologico. rum egregie perstrinxit. Summo proborum omnium favore exceptae fuere hujusmodi epistolae . , & non multo post cum Romae tum Lucae,& Venetiis deanuo editae sunt. Concinae deinde de tradita a Bentio doctrina Iosephum Augustinum insitum, tum Sac. Congregationi Indicis a secretis , certiorem fecit. Ursius idem cum Benedicto XIV.. communicavit ,

qui dictis ejus vix fidem habens jussit, ut Bentiana dissertatio epistolarum fasciculo, quo Apostolicae Se. dis ad Venetorum Rempublicam ablegati epistolae

concluduntur, adjungere Iur. Tum vero, ea non sine animi moerore perlecta, jussit ut eadem ad saeram S. Ossicii Congregarionem deserretur, unde Popportunoe facto examine, damnaretur. Fama inde Bentianae doctrinae ubique vulgata, obstupuerunt plerique, qui hujusmodi doctrina initauratam quodammodo sectam videbant ea longe deteriorem, quam quae olim inter Anabaprisias exorta fuit, quorunt; non pauci et si ea imendum poena putaverint, non tamen crimine absolverunt juvenem illum , quem alii, coacto conventu, excommunicationi subjiciendum arbitrabantur , quod manus in sinum virginia sibi desponsatae injecisset a) . Harum rerurrv Iesutiae minime ignari in iis circumstantiis artes omnes in sui praesidium vocarunt. Incredibile dictu est quot quantaque in Concinam per domos infimorum atque nobilium dictitaverint. Nullum con

93쪽

P. DANIEL CONCIN. 63 vieii genus fuit, quod in illum non expueret eorum

sacer furor. Graviora postmodum meditati, P. Milla. rium , Jesuitam Uenesiis agentem , & magnae existimationis hominem, totius conjurationis executo. rem delegerunt. Hic suorum sociorum adhortatio. nibus compulsus ad Marcum Fusarenum, Virum amplissimum , atque unum e Patavinae Academiae Triumviris, se contulit, eique significavit: Bentium Veneti Patriarchae iussu diisertationem illam, cujus caussa tot rumores audiebantur, ad laborata : hanc ipsum met Prassulem suo probasse suffragio, ac Paro. eliis commendasse, ut id iuum saperent omnes. Mariseus Fuscarenus, homo cetera oculatissimus, hominis pietatis & doctrinae fama notissimi oratione eo momotus, hamuin voravit. Villarius tum ubi se ver. ha non inutiliter secisse novit , Fusarenum acrius in sententiam suam traducere sensim perrexit, atque in Concinam incitare : hunc scilicet Beniti differ. tationis oppugnatione se iactiosum hominem , tu. multuarium , ac publicae quietis perturbatorem manifestasse ; ceu qui proba Ium a tanto. Praesule opus adeo insolenter exagitasset: optimum propterea sibi consilium videri suggessit, si Concinianas epistolas, in admissi ab illarum auctore criminis poenam, sua auctoritate supprimendas curasset, quaecamque demum caussae ratio esset habenda. His omnibus plenam adhibens fidem Fuscarenus publico in Magistratu sociis suis Concinae epistolarum suppressio. nem commendavit non modo, sed pro ea obtinen . da gravissime, ut solebat, disseruit. At obstitit i p. si P qualuus, alter rei litterariae curator, qui historiam omnem jam an Iea probe cognoverat. Tum

Conu

94쪽

64 COMMENT. DE UIT. ET Sc RIPT. Concina P qualui nomine atque consilio ad Fusa.

reuum accessit, totamque seriem rerum ipsi accuratissime ev posuit. Acris ingenii Senator tum iis , quae a P qualigo audierat , tum Coacinae narratione edoctus, a sententia discessit, seque a Villa. rio belle captum atque deceptum fassus est. Quod exinde non sine animi stupore narrare solitus fuit, vix oculis credere suis affirmans : religiosum hominem , quem magni semper fecerat, tam fidenter ad sibi illudendum accessisse . Quae quidem omnia tum a Fusareno ipso, aliisque gravissimis viris narrata saepius iis , qui tunc temporis Venetiis aderant, non erit cur Jesultae in dubium vocent. Quamquam haec omnia , atque alia omni suspicione falsi, dubioque eximunt ea, quae Jesultas postmodum in Bentii defensionem , & Concinae dedecus perfecisse constat. Haec vero, aliaque in Concinam tentamina , Sc jugis vociferatio Iesu itarum notiorem controversiam effecerant . Dicteria , iurgia Sc injuriae in Concinam usque eo creverant, ut in triviis,

in sympo si is , aliisque locis religioso viro malediceretur , nulliusque rei haberetur mentio frequentior , quam an tangere mammiIIas monialium , ea. rumque υellicare genas lethale crimen esset habendum . Plerique quaestionis minime solliciti seu verius ignari hasce vociferationes joco excipiebant ealii pro aris & focis Jesultarum doctrinam sustinebant , & Concinam omni genere conviciorum onerabant : alii denique politico supercilio agitatae concertationis exitum expectare visi seni : probi vero piique viri lugere ac tristari. Iesu itae Romae ubi scilicet sortioribus erat opus patronis

95쪽

P. D A N I E L. C O N CIM. ' 6sexistentes palam Bentii vindicias sumserunt, S.R.E. Cardinalibus, & sacrarum Congregationum Consultoribus scriptione oblata, in qua Concina atra bile,

R furore percitus traducebatur . Testimonia insuper ac suffragia Dominicanorum Auctorum ostentabant, ut imperitis rerum Bentii doctrinam Dominicanis comis munem esse venditarent. At ubi rem ad triarios redactam , & Bemium ab enormi errore excusari

haud posse comperere , fati praescii , Concinae quo

que Theologico - morales episeolas tanquam livore plenas, ad sacram Congregationem, uigro theta notandas, detulerunt. Tum iis, quorum intererat sententiam ferre , omni vi atque calliditate persuadere conati sunt: optimum ea in re remedium esse , Concinianas quoque epistolas proscribere, atque utrique parti exiniue silentium imponere. Dum haec molirentur, Jc inani spe Concinianarum epistolarum

damnationis animos solarentur multorum fere trepidantium, die I 6. Aprilis A. MDCCxLI v. solem. ni congregationis sanctissimae Inquisitionis decreto,

Beniti distertatio carbone notatur, tanquam con

tinens propositiones respectiυe falsas , male sonantes, scanda af σ piarum aurium osse ιυas. Quo decreto pariter Summus Ponti sex damnavit quascuinque

scriptiones sive jam editas, sive prodituras in Ben-rii de sensionem a . Adeo tanto Pontifici cordi erat, I ut

96쪽

66 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. ut foeda doctrina uno ictu periret. Neque satis hi. sce consultum putans scandalo, quod intulerat Ben- iii dissertatio, voluit Pontifex, ut hujus auctor publico scripto palinodiam caneret, quod celerrime ,& libentissime etiam, ut accepimus, praestitit a . Hunc deinde, quem Venetus Patriarcha sua in Diceisce si sacras Fidelium exhomologeses excipiendi a ctoritate privaverat, Iesu itae, inito concilio, Patavium ablegarunt. Publicato exinde Venetiis Apostolico decreto, quo Bentii dissertatio damnabatur, quaenam confusio pudorque PP. Societatis , eorum. qua studiosos incesserit , facile quivis intelliget: tot enim in Concinam declamationes curiosos quos. que summam in expectationem adduxerant, quisnam exitus controversiae esset futurus. Major pars, quid effutiret, ignorabat: nonnulli Pontificem studio partium laborasse impie blasphemarunt: alii alia, quae

reserre non vacat, excogitarunt. Rumores tam ea

sedare, ac extinguere Iesultae percupidi, a rei Litte

tAE cum in m ο D uo, mi titultis est: Dissertatio in Casus Reservatos Vonetae D inces eos , impresso Venetiis A. MDCCXMil. nonniaua mih exciserim, qua audio multorum aures offendiffs, quaeque ego re m Iius eoin ν ta prisas a nan esse duo, ex auιmi mei se, tia reis. eo, oe retracto prodisitionem qua asserui: vellicare genas & mammil-Ias tanpere monialium esse actus subimpudiem, de se veniales &solum ea pravo affectu, vel ex prava intentione mortales, tamqtiam rem falsam . male foetautem , piarum aurium offensiυam in scandalafam. Insuper declaro me im robanda Decialiter recensitam mynsitionem naue alias a me in ea libello Ieriotas probare , si quas minus orare , veι minus V ortune scriptas prudens DALν dure n-derat ; sed ea omnia fueriorum iudieia, ae aeterminationi f. R. E. reverenter subjicio, Paratus re-eareseimyrobare quaciamque ab ea reo prosantur a .

Beraardinus Beneti Soe. Iesu .

97쪽

R DANIEL. CONCIN. ε

rariae curatoribus , agentibus quam maxime eorum patronis , obtinuerunt , ut tam proscriptae differt, tionis, quam Concinae epistolarum publica vetaretur alienatio. At hoc levis momenti fuit: nam Coniscinianae epistolae privatim quotidie divendebantur . Iussum praeterea typographis ne easdem denuo euaderent ; sed cum hoc Archibibliopolae suggestio

potius, quam rei litterariae curatorum mandatum haberetur, post tres menses , caute tamen, praelo

subjectae sunt. Qua vero religione PP. nonnulli Societatis Romanorum judicum adversus Bentium senae tentiam exceperint , ex multiplicibus scriptionibu constabit, quas percenseam , postquam nonnulla de satyra, a P. Scarponio edita, protulero.

C A P. XVI, De P. Scarponii S. I. Dura, studisclo inscripta, iatque adversus Concinam aliosque vulgata.

AN tequam bene multas nonnullorum PP. Socie, talis Iesu satyricas scriptiones percenseam , quas in proscriptae Bernardini Bentii doctrinae vim dicias evulgarunt , liceat mihi nonnulla dicere de satyra illa , fudisio dicta , quae manu exarata ad

manus multorum pervenit, di plerosque excitavit ad tantae acerbitatis invelligationem. Igitur satyrici huiusce poematii vulgandi caussa haec fuit. Me nisse sextili A. MDccxiari. disputationem Theologicoemoralem habuit in Seminario Perusino P. Ponetextius, ex ordine Servor. B. M. V. Theologus. P. Archibret rius, monachus Camaldulensis , quum ad eam dispu-

98쪽

68 COMMEMT. DE VIT. ΕΥ scarpe. tationem accessisset, petiit a thesium vindice , num sextans indicae potionis, seu cocholatis jejunio adve saretur, illudque frangeret. Cui cum ille probabile sibi esse respondisset, quin immo, inquit Archibueterius, plusquam probabile mihi est: utque seriis jocum mi.

iceret, atque lectissimam recrearet coronam; numquid

tibi, inquit defuitarum sententia adridet, qui huiusmodi potionem in magna eopia absorberi posse defendunt Jesultae partim quod ad disputationem non fuissent Vocati, partim vero & potissimum hujusmodi joco, quem publico in loco dictum probare non ausim ,

exulcerati, alti stimas ediderunt lamentationes. Post dies non multos P. Didacus Redius, Iesu ita Aretinus, cantilenam quandam, ad normam Anacreonti.

ci metri exaratam, in vulgus emisit , in eaque de- monitrare aggressus est: immerito opinionis illius

solos Iesu itas traduci auctores; salso nimirum laborans lupposito , ut Philosophi dicunt, quasi scilicet Archibugierius eam solis Jesuliis opinionem adscripsi se set. Gradum inde sibi Redius faciens ad inopportu

nas Societatis vindicias, cum plura ipsi tributa, tum praecipue Paschalis ad Provincialem epistolas vituperat , & Mathaei deinde miae fretus testimonio pronunciat, insensiores hostes Societatis jan senistas s re. Aliquanto post P. Scarponius, ejusdem Societatis, cujusdam Scarponis montani bubulci filius , canticum arrogantissimum, ad Francisci Bernii , ludicri poetae imitationem , Perusiis vulgavit, excepitque

Archibugierium probris , injuriis, & minis . Hujusmodi cantico Archibulerius respondit altero ca tico, prolixis exornato enarrationibus, in quibus se a tentiae suae firma adtulit momenta, atque indicavit

99쪽

P. DANIEL. CONCIN. Glaturum brevi Probabilismi casum , cui tot iam vulnera Apostolica Sedes inflixerat . Utque recentior,bus exemplis, omissis veteribus, constaret veritas adsertionis suae, duorum meminit Benedicti XIV. di. plomatum , quorum altero Sinenses Ritus confixi sunt, altero vero eorum damnata sententia suit , qui jejunium cum esu carnium non esse conjunge cdum

Pulaverant. Harum commemoratione rerum furentes plerique homines Societatis satyram , Scudisio

nuncupatam, Perusiis dili eminarunt , auctore praecipuo, atque architecto eodem P. Scarponio, cujus modo meminimus. Ad specimea maledici carminis , quod adhue delitescit, lat suerit heic exscribere primos versus, qui hujusmodi sunt:

Or quὶ delia tua lena fer Apollo E' d' uopo , ma di quella pili robusta

Per dar ad un fraton tra capo e colis .

In hac autem satyra P. Scarponius cum mullos probos doctosque homines, tum praecipue Concinam laceravit; cujus elucubratio, plena nervorum atque doctrinae, Benedictum XIV. non leviter impulerat ad edendum illud diploma , quod Scarponio

Archibugierius objecit . Rem hanc totam per epistolam indicavit Concinae Hyacinthus Gratius, Perusinae urbis Bibliothecarius; cuius nos alias se Vamus epistolas, quae a nobis, si opus fuerit, vulgabuntur. Interim post editum cini cum carmen P. Scarponius, Perusiis abire coactus, Senis Theologici obeundi muneris caussa consedit. Ibi die quadam Casum conscientiae, ut vocant, soluturus in Adichiepiscopi Senarum atrio in numerum haereticorum Danielem Concinam & Natalem ab Alexandro re-je-

100쪽

7o COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. iecit ; illud addens praeter multa, Theologiam Chrsita. nam haud fuisse proscriptam, quemadmodum aequum

erat, eo quod Benedicto XIV. esset inscripta se . Qua. si vero jam facillime E memoria hominum exe, disset P. Noberii, piissimi, sortissimique olim e Cap. puccinorum familia hominis, satum cujus epistolas, eidem sapientissimo Pontifici nuncupatas, nemo ignorat suisse proscriptas. C A P. XVII. Bentianae D sferrationis mindicias infelkἰ exitu obii P. Io: Baptista Faure S. I. BEntiana differtatione tam claris formulis pro

scripta, atque ad canendam palinodiam auctoret compulso, exorta concertatio finita ac plane absol la credebatur. At vero praeter omnium spem, qu si tam solemni decreto celeberrimae Congregati nis Patres classicum cecinissent ad vehemens atque atrox bellum committendum , quam plures ex Societate Iesu homines in arenam descenderunt, eo fine atque consilio, ut & Bentii proscriptam doctrinam defenderent , & Concinam tanquam damnationi mauctorem immaniter lacerarent. Quod igitur nemo

religiosi animi vir sibi tam facile in animum in. duxisset, hoc primus omnium est ausus P.Joannes Baptista Faure, qui Romae, hoc est in luce omnium gentium Sc sub ipsorum judicum oculis, libellum edidit, hunc titulum praesereptem : AII' A