장음표시 사용
101쪽
tas, Simo, eontendes nihilominus , ineam harum rerum
o SI M. Agre nimium de his rebus assentior tibi, o Fortuna ; nee si mihi modo quid reponam deest, ideo quod
tu dixisti ex animo adprobo , Illud vero mihi nulla ope extorqueri Poterit, ut ne credam , tuo numine hellarum momenta regi, ta pugnatum evontus, huc illuc inclinari . Siquidem tantas in bello tuas vires em docti indoctique credimus, ut pene omnia inibi a te geri censeamus , pauca a virtute. Atque iccirco alios Duces fortes, ac peritos, verum infelices appelIamus , alios modica militari scientia, stu seri natos , tibique cariore& : plusque felici horum imperitiae fidere Reges Populosque videre est , quam ill aum infelici virtuti. FORT. Eandem cantionem reca las . Satis tibi factum credidi , Simo , quum Regn rum causas edisserui: quum enim in iis pariendis, & retinendis bella primas obtineant partes, haud potui hemde illis respondere, quin etiam de his una tihi satisRc rim . SIM. Id vero mihi non satis est . Integram ego hanc rem esse arbitror; ideo hoc mihi diligenter expianes tripem. FORΤ. Viden summe Iupiter, quo me hic homo pessimus ad aty SI M. Ut te scelestam, ac nefariam ille audieti
At cito quae jussi exsequere. FOR. Duo quidem hellum
constituunt e Dux milesque in altero tunt, altem casuS , ut perperam appellatis, Qrtuiti, continemur. SIM.Probe. FORT. Et certe Ducis prudentia , vel temeritate Uemit habenis quihusdam hel Ia reguntur . Et si prudenter ac scite imperitatur vix licet de bellorum eventu dubitare; fi Vero temere, atque imperite res agitur ab Imperatore , .mirum est prosecto , ni cladeg accipitur . Visne hanc rem
exemplis ex unIverse historia comprobem y SI M. Quod quidem Deus avertat z Nam quis te decem millia exemplorum ingerentem audiens non disrumpatur Z FOR. Da
102쪽
ergo mihi quod dixi, quippe ipsa veritas est ι SIM Ibo a
dono , ac largiov. FORT. Samine . Duces autem peritos di imperitos , rei bellis e scientes , aut jgnarcis, Prudenistes , aut temerarios me Credis emcere, simo , an aliud
quippiam Θ SIM. Quid tibi cum hujusmodi rebus , quam
sis Θ FURT. Segres us itaque Duces a mea rota . Σ1M. Lepidi sime t quasi non idipsum in controversia modo sita
cur sapientes aliquando Duces fundantur , imprudendi metes vero Potiaratur Uictoria . FORT. Et egregius quain Iue Sagittarius a sc o aberrat, optimusque nauclerus
in syrtes impingit; at neuter Rrtuna . SIM. Qua ergo de causa Z FORT. Quia nulla viruis hominem super humanitatem extollitis NM. Dux vero , etiamsi ipse egregie vigilet, vincitur haud perraro nihilominus. FORE S Ne perraro . Ego vero in Duce quamplurima esse amrma vi , non Omnia : Nam ct milites, S alia quaedam emcere Possunt, ut praestantissima Consilia in Irritum Cadant . SI M. Inspiciamus igitur , quid in milites possis . FORT.
Veteranum militem, & quammaxime exercitatum, qui
Urdines servare , icissa capessere calleat, frigus , famem , vigilias sicile toleret , tyrone , ac laborum imparieme , disciplinaeque milituris ignaro, aptiorem ad victoriam emais, aut negas y SIM. Cur negem , quae res ipsit , aetiamsi negem, assirmat Z FORΤ. Iam ei go veteranus
exercitus novum necdum disciplina , atque um firmatumpletumque sine om mea vincet . SIM . Plerumque. FOR. Illud tantummodo merest, ut quum Novi pariter, vel Ve-eterani utrinque milites concurrunt, in mea potestate sit , miros velim vincere . SIM. Apparet. FORT. Rono te',
Simo , si cum alio quopiam tibi pugnare necesse estet, victor an victus inde discederes Z SIM. Inepte interrogas ;nam quid ea de re reponam tibi, ni prius doceas, cum Ortiori ne ac paratiore affuersario mihi concurrendum finis eas, paribusque vel non aeqvix viribus 8 Adhaec si aeque armati,aut nostrom alter inermis praelium inituri essemus,
103쪽
quove laco, quo Corporis , animique habitu . Quae qunm dixeris , tunc facillime conjectare de victoria potero . FORT. Victoriam itaque ab hisce . rebus , quas enumeracti pendere censts Z SIM. Quidni censeam ' FORT. FONtes igitur , Simo , non ut est in proverbio , Fortuna , sed strtitudo , sed robur , sed opportunitas adjuvat. Nam sicuti tu in via duorum pugna , non Qrtuna te victurum putas, sed fortitudine, sed armis, & locorum, temporumque opportunitate : ita prorsus milites non casti viniacent ; verum H numero, robore , audacia , armis Pra cellant ἔ ct si eo loco , eoque tempore in aciem descend rint , quod sibi opportunum maxime fuerit, hostibus v m importunum , atque ad verssim . Quid obmutuisti tNum tallo, num mentior, num commenta proferor SIM. Nimis cito triumphas . Tuam ego modo admirabar conmdentiam , ideoque silebam. Non ego id a te, quod o trusilii, exquisieram: nam quum ita se res habent, nil vate opus est, qui nos de exitu doceat. Illud mirum, ac prorsus tuum est; ut quum miles optimus , Duxque periis tulimus sit, vincantur tamen: ab inertiore milite, Duce-que imperitiore . Quum tu aut subitum quemdam terr rem animis militum injicis , aut nebulas , ventosque cieridi pulverem in Ora , Oculosque immittis , solemque adve sum , ac umbrarum simulacra in perniciem convertis, aut commeatum subtrahis ; quibus rebus Perculsi meliores
concidunt, ignaviores oro, te ita comparante consequuntur victoriam . Haec ego a te explauari Volo, non eas,
quae Vel anniculus puer divinare posRt .i FORΤ. Nimirum singularis obstinatio , ct contumacia est tua . Campo manifieste decedis, teque pulsius in postrema constrS Pr pugnacula , atque id superbe interea dissimulas . At clum cedas, simula , ct dissimula , ut lubet. Ut autem ego' milites terream , mi homo' ut ego territos in aciem educam p Infans adhuc in historia mihi videris . Sane modo singulari aliquo certamine, εdversave Pugna, mO-
104쪽
do opinione, aut errore aliquo , vel portento Per terr factos milites legas , numquam autem ultro , nullaque de causa. Quod si ideo exercitus caesus est , nonne Imper tor merito accusandus suit , non ego Z Hunc enim providpre oportuit, ne eam ani in is opinionem milites antecaPerent , quae eorum audaciam stangeret, a segniores redderet ad dimicandum : & ne vanae opiniones, iamonstra, queis nil validius apud multitudinem est, pugnaturis ossicerent. Vel si elusinodi res fuerit, ut Imperatoris solertia fieri nequiverit, quin animos militum i reperet ; sane illud duci providendum fuerat, ut ne ante excussos vanos istos pavores, inanesque persuasiones , attonitos torpentesque milites in aciem educeret . N
sti , Simo , eloquentissimum illum , ac fortissim uin
cem , quum ex subita solis desectione perterritos milites cognovisset, praelium non ante commisisIe , quam illos naturalem ejus rei causam diserte edocuisset, Omnemque ab eorum animis abstersisset timorem . Qui si temere egisset , nec militum mentes portento stupefactas ratione firmasset, prosecto cum omni exercitu interiisset. Atque haec nihilominus clades a te non eius ignaviae , sed sertunae suisset tributa , quae . . . . SI M. Quis te iussit exemplis certaret Nolo verbum unum, quod ad haec attinet, audire . AuscultabiPe tandem mihi ZFORT. Illico taceo; en jam unde Prosecta Qm redeo. Nebulas Vero , Pulverem , ad verssim QIem, ventos quid memorem Z Nam primum sapientem Ducem his dominari , non servire decet ; atque haec providentia , ct consilio praecipere , ne quid possint nocere ,' quod hercle consequetur, si Regionis , locique, ubi res agitur, indolem diligenter exploret , di quid quove tempore inibi Eleat accidere: eaque in siuam utilitatem con r-tat , atque in hostium perniciem . Dein , si quid albquando inopinum , atque , ut vobis loqui mos est , se
tuitum evenit ; id satius fuerit causis efficientiam in
105쪽
Se naturaIem continentibus tribui, quam amitrio meo. Exorta est nebula i Cur me eam , amatio , in sinu stremetem fingitis , ct agmina caligine, di obscuritate inmu entem , nec, quod verum est, Potius dicitis , concretos nocturno fragore Vapores eam effecisse , quam sol paullo post , aut ventus distolvet Ventum vero , rem maxime omnium liberam, voluntati meae inepte pro sus subjicitis. Nane si mihi illissaeum illum sollem .ctolus tradidisset, vix ea possen efficere , suae vos somniatis. Numquam ne adhuc didicisti, Simo , nubes , ct superiora quaeque corpora aerem Pr entia ventos gignere, Vel aquarum cursus , aut terrarum halitus, ct
ejuscemodi 8 Si didicisses , porro non ad me ventos a legasses, scd ad aeternas causas reiecisses .. Praeterea an non & ibi nebulae quotidie cooriuntur , venti saevium , pulvis attollitur , ubi nec pugnatur, nec uminquam pugnatum iri suspicio est y Miror etiam incogia
antiam tuam, qui commeatum quoque sortunae addixeris i atque hic vereri mihi in mentem venit, ne ube talem quoque , & caritatem mihi tribuas . De sole , S umbra pudet me loquit siquidem nil constantius est , quam solis cursus, a nil magis necemrium , ac naturae consentaneum , quam ut corpora , si adversa lux
incidat, umbram edant. Ea si aliquando Prosuerunt, ad mediocrem Ducis peritiam, si offecere , ad nimiam ignorantiam 3 prorsusque supinam negligentiam , non ad casum fimi, sertunamque reserenda ASI M. Video ego extenuari spem meam , ct pauli tim in angussum adigi et semper enim tibi aliquid est
concedendum , ct maximarum rerum a te potessas abjudicanda . At mihi tanta humanitas videtur tua , ut Nelevissima quidem suspicione tenear, frustra te luci hic
ante meos oculos Iambulatum ultro venisse , frustraque commisisse , ut in meas manus incideres . Quapropter quicquid tibi , o Deorum potentissima , credam ἀPosse
106쪽
posse te , aut non posse , regere ac moderari Τerrarum orbi, largiri divitias , vel non , prout iusseris , dummodo Paupertatis te meae mi uereat , egenumque svoleves tua liberalitate . FORT. Quid dem Z Quid largiar tVere morus es . Quin me potius hinc sinis avolare, quum nec henc tibi, nec male per me esse possit ξ SI M. Immo constrictam usque tenebo omnibus opibus, ac in. dustriis meis . Ut ego comas hasce, nisi dives dimit. tam i Tunc vere morus essem; tunc nemo me viveret stultior, atque ineptior. FORT. Agedum ergo, interrogationem ur e; quid moramur, quid tempus Ociosi conterimus t SIM. Summo ergo iure mecum vis agere, nulla est apud te aequi-honique ratio Θ FORT. Enicas me importunitate tua.SIM.Per dexteram ego tuam te nummenque tuum oro .... FORT. Ah rursus i Credo ego, te gravi atque exitiabili errore mentis affici, tam aperte , ia tam vehementer insanis . SIM. Qgandoquidem me insanire ais, cape jam insaniae meae fructus ; scelesta tene hoc, rursus hoc aIterum is Ego tibi hodie ca put istud scelatostim bacuis probe comminuam 2 Ea
rursum et ut tibi videor insanire t Satis tibi vehemens videtur meus furor Z FORT. Proh Deum atque hominum fidem l Ita ne agi, Simo 2 Siccine innocentem caedi 8 Hei, hei; hercle Iarvatum oportet esse te, ac furentem; flagitium hominis, dies ne us ; at paenas dabis, nisi i ne nomen est Iustitia . SIM. Pessima , tune audis iust tiae mentionem facere Z Quae non quidem iniusta, sed ipsa iniustitia es. Verum testina, jam te responsis tuis iugulabo ; hocsis age . Iacrimulas istax ataerge, atque animum ad sermonem meum adverte. FORT. Nempe hoc ago. SI M. Missa jam imperia, ct bella fatiamus t
quum nec regni potiundi spes me unquam tenuerit, nec imperatoria laude Horem. Ad urbanas res, provinciam meam , venio ς quarum adeo gnarus sum , adeo Peritus , ut nullus sit hic tibi , o praeclara, fallaciis Iocus e
107쪽
8 somnia plana, atque aperta sunt FORT. Pone iam ad quod tibi responderi vis.
SI M. Antequam vero hanc ingrediamur disputatio. nem satis mihi facias velim de re , quae summam insimul injecit animo meo curiositatem , atque admirationem . FORT. Quae res ista Dic strenue . SI M. Quamobrem accidit', ut homines , qui in adversa , tenuique fortuna probi , atque prudentes vivunt , simul ac potentes , & divites emeeti fiunt , veluti Circaeo quodam hausto poculo , superbi statim Plerumque evadunt, dicontumaces, atque ab iis, qui antea suerant, dissimilli. mi t Sane, Fortuna, mirabilis omnino res est . FORT.
Homines, ut paucis respondeam , res mediocres , la adis versas facile tolerante felicitas eos corrumpit. Caeterum,
Simo , vasis vos similes estis , quae quum vacua , atque inania sunt, latet illorum vitium , ita ut non facile poGns prava a probis discernere ς postquam .vero aquam infuderis ac repleas , tunc demum , haec aquam serre, illa vero dimuere, rimis'; tiseere animadVertas. Ita Pro sus homines probos Prudentesque ne dicas, Simo , antequam vel in dignitate , vel in ampla secundaque forintuna videris : haec enim unice probitatem , ac nequitiam patefacinni, quae latebat. Non igitur potentia , aut divitiae homines immutant, sed , veluti Lydius lapis , mores, qui argentei, atque aurei videbantur , 'plum- Deos Prohant, atque aeratos esse. SIM. Magnas tibi ha-heo gratias , Fortuna . Nam hoc me mirifice torquebat. Eamus nunc ad rem . FORT. Et quidem celeriter. SIM. Tria equidem in urbana causa sunt , quae proaesus temere aguntur di perturbantur ; nec alu hid adduci possΘ mihi videtur, quominus ea a te agistari assi emus. Ea sunt, Favor , Dignitates , Divitiae . Et de sarere, quidem te Praeter omnia agere UO
Io . Vidi et enim v ct legi hac in re mirabiles quosdam
eventus, ac mera Portenta . Truncos quosdam ficulnos,
108쪽
ignavissimum genus hominum , scelestos praeterea coma plures , & vere sacra capita comperi apud Reges , Principesque viros adeo gratia valuisse , ut inversa ordinis ratione , domini strvirent, strUi dominarentur . Passim quoque deprehendi, pene omnes qui aliquid possent, nequiores probis anteponere , &stupiditati atque ignorantiae favere magis , quam industriae , ac virtuti. Non-ine opera tua nostitas Vide ut memoriter , quae tu occultissime Peragis , narrem . FORT. Stultitiae quia dem tuae maxima Video documenta ; at quid eius rei
ad me pertineat, Plane nihil . SIM. Non finem facis, te, veluti quendam ex Epicuri frege Deum , inerrem nihilque agentem confingere t Si perges , pessimis me
Dii Deaeque exemplis excrucient , ni te hoc haculo. praeclare exossatam reddam . Quae , praeterquamquod itamdiu me pauperem era gavisa es , hodie magna opera setagis, ut ne nunc quidem , quum capularis iam,&plane acherunticus sum , laute atque opipare extremum
saltem obeam diem. FORT. Ut quisquam tecum P si loquit Nec tibi verba , nec ratio , neque veritas: ipsa satis est, ut te aliquando victum confitearis , mmanus des. Porro mihi decretum est , quidvis potius pati, quam rursias tecum sermonem instituere', ita durus es, contumax, obstinatus , & omnino inexpugnabis
lis . SIM. Tacebi2 itaque, α vapulabis . FORT. ML naris etiam carnufex l Ego uno tantum pacto induci possum , ut loquar. SIM. Quonam Z FORT. Si nos inter nos seriamus foedus. SI M. Qua formula Θ FORΤ., Ut si ego tuis quaestionibus non satisfecero, tunc tibi me caedundi , urendi , necandi ius siet . Si autem ad ea, quae Posueris , vere & 'erspicue respondebo, ita ut contra ne hiscere quidem tibi liceat, tunc meas me res protinus habere jubeas, atque hinc quo libitum meriesinas distedere . Num iniquas conditiones postulo p SI Diste tandem, o Fortuna , humanitatem ex indulgen- .. M tia
109쪽
tia mea. Nil muto, nil addo. In tuas leges ictum estosceritis ς num possem me lenius gerere Z FORT. Quid
te dicam ῖ Optimus mortalium es , Simo . SIM. Expectemus , quo laudes icthaec evasurae sint. Nunc . sivi..detur, ad ea quae de favore locutus sium . FORT. A quum postulas ; aures atque animum adverte . SIM. Fit seri
FORT. Homines ad societatem proclives , atque ad se se invicem diligendos Natura comparavit. SIM.Jam hoc infirmum est. Nam si ego hcmines dicerem, nec ad societatem natura perlatos esse , sed vel casia, vel indigentia ; nec amorem inter se conueniendi cauissim misse , sed metum , & propria commoda ἱ quid tu , quaeso, ad haec Θ Aliunde ergo exordire , o Fortuna, fabellam istam , huc enim, ut vides, sentes, & virgulta aditum intercludunt. FORΤ. Non hoc mihi modo pro- Potitum est , ut inquiram , unde potissimum initia secietatis defluxerint. Scio equidem , atque habeo quid sentiam ἔ modo vero ne nimis vager , per me licet, vel timori, vel amori, vel necessitati id tribuas et nihil enim hoc ad meam disputationem . Nam quicquid tunc , quum primum homines simul coaluere , causae fuerit, ut coetus misi erent, urbesque Constituerent; tamen extra Ominnem dubitationem est , postquam una vivere , iisdem uti legibus, colloquia, vicinitates, cognationes miscere coeperunt , faetiam prosecto esse, ut inter se amarent, &societatem unam maxime rerum omnium appeterent. Et
quamvis id oti conietudinem quispiam , atque educa tionem contendat accidisse ; nihilominus adeo insitummodo humano generi est , ut nil prorsus a caeteris necessariis naturae affectibus discrepet hic amoris , α Societatis . Atque ideo nulla gens est , tam serox , ac ba bara , tam legum, & boni moris inimica , apud quam conjunetio atque .cietas non inveniatur , tum omnium inter se, tum singulorum . Huc , ut reor, firmissimum ,
110쪽
ae certissimum est . SIM. Ita videtur. FORI'. Quo posito illud sequitur, ex immensa illa societate humani generis ad majorem caritatem , atque coniunctionem i,
ter homines deveniri, Propter loci, linguae , iurisque communionem . SI M. Prorsus ita . FORT. Et sui susillud , majore ac firmiore eos amore , ac beneUolentigiungi , qui magis inter se in genio moribus, cita conveniunt. SIM. Apparet . FORΤs Ita irco palsim dota probique cum doctis probisque Vitam agunt , . ignavi vicissim , & scelesti suae notae homines sequuntur : i lique istis , isti vero illis maxime adversi sunt , atque inimici: quod certe oritur en similitudine , ac dissimilitudine morum, & studiorum. SIM. Est ita ut dicis. FORTAge vero , sapientissime Simo , Reges , Principes , poten tes , divites viros, homines esse enses , an non p. SI M. Immo omnium hominum primos , a SatisIimos. FORT. Praeclare. Cur itaque , si in pauper ot ignobilix Simo Lysiam iIIum inum , qui tibi nummus est , Bionem , Nicetam , aliosque ex hoc furfure amas , atque habes carissimos, moribus id vestris , ac paupertati, quod vobis dommune patrimonium est ι ribuitur: quum vero lautus
quispiam homo , aut Rex humiliorem quempiam diligit nam parem haud facile posset continuo arcessbe ego,
'Nae amorem inter eos , atque amicitiam conciliem 8 Aurum profecto ι're purpura humanitatem non adimit . nec quod potentio νέ s, duior,huel sunt phomines. ideo esse
definiant, exuuntque ostendit animuique ne sitatem. SIM Pment igitur , quandoquidem id nominis natura plahet, Ucrum ut malos Potius ignaretque diligant, quam proboq. a que industrios . id enimvero prorέus ratione caret. FORT. Id autem salsum , nim non omnes usque potentes lummique viri malis , inertenire amplexaris
tur, sed ii tantum , qui & ipfi mali inertesque sunt. Si
Ego quod saepius accidit dico , etsi aliquando se rex albeo habeat. Inficiari autem non potes stimorum hominum M a coli