Januarii Parrini j.c. Neapolitani Colloquia nunc primum in unum collecta. Quibus accessere Belvederius sive Theatrum et Dialogi varii argumenti

131쪽

ego narrem p Quam mira, quam nova ibi quotidie essicis' Mihi quidem , quamvis longe a serensi tumultu vitam

erim,quum illarum rerum conditionem mecum saepe reis putassein , visum est , in brevi illo fori ambitu , ea omnia a te cumulate fieri, quae per omnem orbem sparsa, ac diis visa 1bles efficere. 1bi summa imis, ima summis perpetuo misces ἡ rationem , jura , ordinem confundis; hine temere austra, quod illuc eadem temeritate transseras: merentes, ct nec merentes fortuito siublevas , opprimis: modo virtuti, modo, & saepius audaciae atq; impudentiae faves ; ignavos , industrios, scelestos, Probos, docios, indoctos veluti quodam vortice Sursum deorsum nullo omi. ne , nulloque certo iudicio deprimis , attollis . Atque omnia haec tanta varietate , atque in stantia, ut vix harum rerum exiles quaedam umbrae sint, quae in imperiorum , ac heliorum casibus a te effici arbitrabar . Ideo,

licet, R in Medicina, ct in Architectura, caetet isque artibus nonnihil turbes, unam Iurisprudentiam seposui, nam alia longe quantum recedunt ab hujus exemplo i Tu vero obinutu istine Z Quid tamdiu iam taces Z FORT. Alio sermonem transfer, nam mihi his de rehus tacere certum est . SIM. Tacere t Cur tandem Z FORT. Male metuo. SIM. Quid Z FORT. Ne mihi impingant dicam: tu autem nosti, quam meticulosa , ac dubia res sit ire ad Iudicem. SI M. Siquidem vera dices innocentia tua te tuebitur. FORΤ. Ignoras , mi Senex, quam odiosa ressit veritas. Τu vero non desinis me hortari, quod si Iupiter imperet , nihilominus non dicam 8 SI M. At nunc soli sumus, quem metuis Z FORΤ. Ventos mehercule

metuo, ne sermonem nostrum vulgent. SI M. At at, nunc

demum quid his ambagibus quaeras intelligo , Verum frustra tibi erunt tui doli. Sapienter, per Iovem , s Pulosam hanc disputationem vitabas ; nam quid diceres , quid comminiscereris , quominus a te forum regi existimarem p Sentio, iam pigmenta defecerunt . Quam Pene

cauae

132쪽

cautus ille, & astutus simo in transennam incidit Loque.

re aui ena, sapientissima ; expone Qrensis Euripi caulas , Philosophare etiam nunc, lane digna res est . FORT. Oblacro, Simo, cur non movenda me vis loqui Z Frustra urges, loqui nescio . SI M. Huil mirum equidem: ex tam eloquente, ac dicace, tam infans , atque inscia repente enecta es t FORT. Prosccto tu teipsinii fallis ι syncere tibi dico , Simo , me ob timorem non loqui. SI M. At ego timorem tuum non noccipendo ; loquere , aut Iege foederis tecum agam . FORT Excrucier potius, quam

committam, ut in tam avaras , crudele Ique deveniam manus . Audi ergo ; at sciste Z SI M. c. id Z FORT. Id

ego , quicquid est, clara voce non dicam . SI M. Dic re-n iissa. FORT. Non satis est; in aurem loqui oportet; inclina te paulluliam , plusculum adhuc ,' prestius admove aurem ori. SI M. Factum . FORT. Satisne tibi haec sunt, Simo i ut credas nil fortuitum in foro evenire. Si M. Dimidio plus , quam fuerat opus, dixisti. Plane te adiutricem haud amplius desidero et quippe , Fortuna , Recundos sertilesque campos colit Iuris prudentia . Proingredere itaque ad reliqua . FORΤ. Reduc mihi in memoriam , non enim memini, quid supersit. SI M. Aleatores te iamdudum expectant; hi autem in te omnia sua sita habent. Nam unice ab arbitrio tuo pendet, ut iactura, vel vietoria ludum sequatur. Non

ibi ingenium , non aetas , non experientia vel miniis inum adjuvant ό sed omnia eum Qrtiuntur eventum , qui nulla prorsus contineatur praecedente causa , nec instanti , nec remota . Huic tu , bardo fortasse & agresti , consantem victoriarum seriem largiris: hunc periculosa varietate oblectas, ut inducas, & demum omnino pecium des; illum aedium , fundorum , & fortunarum ominnium auctionem facere adigis , pertinacissime obsistendo, ut ne vel semel ei alea Prospere procedat. Nec modo tibi aliorum calamitate, narraverim ; sat erit acerbillimum c

133쪽

I sum meum in medium afferre . Nam mihi, quum aliquando quicquid domi erat conrasissem, ut ab alea ditescein rem , frustra reclamante , & mite pugnisique contra obnitente uxore , Per Iovem , inauditum quippiam accidit. Etenim quum prope trecenties talos jecissem , damnosum

usique canem feci; nec nisi conclamata Pecunia , quum ira percitus talos aliud agens in medium proiecissem , iterum atq; terum aspexi venerium. Quantos tunc tibi,improba,calamitas mea excussit cachinnos Uidebas me exenterato penitus peculio implacabilem uxoris iram , cui domum plane compilaveram, serio metuentem , interdiu per angiportus squalentem , ct ieiunum errare , hybernasque noctes , mae metu , sub Iove frigido trahere . FORT. Non tantum mihi otii ab re mea fuit, ut quae nihil ad me pertinerent , curarem . At quid te , parcum alioqui, & Prudentem hominem , ad aleam adduxit Dubium sane , &periculosiam negocium . SIM. Eudemus ille in vicinia. quem Dii Deaeque evertant, infelicitent: cui mira pros,

Peritate ea res evenerat. Nam quum paucos ante dies eo praecipue nomine mihi esset coniunctissimus , quod graviore etiam , atque ego , Paupertatis morbo Iaboraret, fiammas repente ab alea opeS nactus est , amplissimaque domo comparata , servisque coemtis unus ex beatorum cohorte effectus , dimuebat omnium rerum , ac mmmodorum copia . Et, quod maxime animum meum urebat,

me quasi ignotum aliquem non modo tolloquio , & fami-haritate amplius non dignabatur, sed nec salutem dicenisti , reddebat, nec me amplius eo modo, quo antea sistitus, intuebatur, verum, quali coecutiret, Conni Uens , & adductis superciliis . Hic me homo perdidit: seu potius tu me perdidisti ; nam cur, quaeQ, tam dissimilia in pari

causa evenissent, nisi tu, pro crudelitate , ct imperio tuo , haec ita jullisses evenireῖ FORT. Longe plures ab alea decoctores effect 3ς existimo , quam divites; mala enim res . . . SI M. Non id ego ex te quaero: abundesiclos

134쪽

scio, &, si rupis , decem millia in utramque partem

exemplorum memoriter tibi narrare possum,nil opus eii seris mone tuo. Illud cupio quamPl imum aua ire , ecquid asistras , cur tui juris alea non sit. Eccere cXpectia quanta mendacia Proseras. FOR. Antequam in hanc disputationem in rediamur, convenire Inter nos velim, nempe si alι quid accidat, quod ab

hominum arbitrio non pendet,Omnino non sequi, sol te, casu,

temtae effici. Quoniam, ut Paullo ante innuimus, nonnulla ab hominibus esticiuntur, nec eorum ipsorum magna ParS, quorum est eorum Potestas,quomodo fiat, propter humani is

ingenii imbecillitatem, ipsi assequi valent. Id mihi certum videtur. SI M. Potest admitti hoc . FORT. Rem ipsam mo. do inspiciamus. Tria sunt in isto aleae genere , quo tu in familiarem tuam confiecisti: nimirum tali , lusor , dimotus . Tali quidem si eos nemo jaciat, loco non mo Pen tur . SI M. Maete i dubia equidem res . FORT. Lusbrem in mea ne an in sua ais esse potestate SI M. Mehercle insta , si sanus est . F T. Motum apertissime lusis r ipse ciet, non ego . SIM. Sane . FORT. Mihi vero , Simo , quas tribuis partes in alea, quum tali, di motus in luseras arbitrio sint, ipse a semet pendeat Z SI M. Hui vix tribus verbis, hanc te rem m n secisse credi si Nimium me de Obcis , o hona , quae opinionem meam ne longiore quidem

consutatione dignata es. At ad rem . Homo quidem talos iacit; apertumque est , di motum ab eo oriri, a ab eo talos moverit verum ut hoc vel illo modo consistant,

id sane mere fortuitum est , quippe id omnino non regitur ab hominis voluntate. FORI . Rursiis mihi hominis voluntatem obtrudis Z Non convenit, ct alia complura reium causas essh y Hic equidem unica causa est , moius , cuius leges nulla humana ope inverti possunt; sed eae , velint nolint homines , a quibuscumque molis corporibus adamusIim servari debent. Quapropter iactis hoc , vel illo modo talis, sortuitum sane non est, sed omnino in P a Nain

135쪽

U6 Natura certum ac necessarium , ut hoc vel illo modo consistant . Si M. Haud incallide tergiversaris; at non Persuades . FORT. Sponte haeres in luto. Nana dic age mihi , vir optime , si extra ludum calculos illos animi gratia quispiam e pyxide emittat, nonne sive hoc latus, sive illud , prout illi impulsi fuerint, necesserio superius , vel inferius erit Z Tunc quoque me illos vertere ,

qua libuerit, putas , an ita, ut rei fieri natura, cadere t SI M. Fortuna tunc quoque . FORT. Quasi dicas sine causa et namque hominem negas id essicere : de motu , quod omni dubitatione caret , assirmare non vis et me res ipsa excludit et ubi enim de nihilo agitur , ubi nec iuvare, nec perdere quemquam pusum, equidem non est , quamobrem ego intersim . sine causa igitur tunc consistent tali. SI M. Nunquam ego, aliquia

fine causa evenire dixerim.Verum nescio, quo me Vertam, tam late tenebras menti meae modo offudisti. At de talis

iam viceris:quid mihi de cieteris aleae speciebus,quid praecipue de Qrtibus respondebis Z FORT. Eadem rursus, Simo Θ Quaessi, si centum aleae sermas homines excogita

verint, num causae , num rationes quoque erunt diversi et Sive ex papyro , sive ex ebore , si νe ex aere consticiatur alaa , ludendique usque varientur modi, id hercle nihil ad rem pertinuerit; iisdem semper IegibuS, eadem

que necessitate res continebitur: nisi sortasse ex ea uarietate plas minusve loci humanae industriae permittatur . SI M. Iam S hoc tibi Iargiar. Sortes vero mordicus tenebo tuas esse . Hae nedum vires, sed nomen etiam praese serunt tuum. Hae quondam tuam potentiam in cIarissimis orbis terrarum regionibus non vaticinio QIum pate seco runt, stii amplissimis maximisque divitiis, queis undequa que tua iana rectrciebantur . Missa libenter faciam consisentium tui has , responia , divinationes , nimis no ta, & nimis pariter antiqua . Ad recentia venis . Eius modo rei imaginem quandam retinemus et nec tu rite tior Disitigod by Cooste

136쪽

tior tunc temporis reseonsis reddendis fuisti , quam nunc es , e fatali illo scrinio quo tot hominum vota , iaspes continentur hos , illos e educendo globulos, undeclivitiae aliis , aliis pernicies obvenit. Profecto tam haec temeraria res est , tam ab omni lege, atque ordine aliena , ut mihi, ubi a te tuaque inconstantia recedo , id prorsus videatur enodari non posse . FORT. Quandoquidem vetera illa breviter a te perstricta siunt, breviter iis& ego respondebo . Credulitas , atque ignorantia di tunc ad meas sortes homineS perducebat, & deinceps ad errorem ac superstitionem saepe inducet. Apud omnes gentes, omnique aevo ejusmodi superstitionis, pro temporum &locorum conditione Paullulum immutatae , haud levia vestigia videri possunt: iccirco de meis sortibus pro Iixius loquendi laborem compendii facio . Caetera quae Pr Osii isti eadem brevitate percurram , nihil enim est , quare si lonsior sim , oeerae precium me facturam rear . SI M. Brevior fuisses, si te brevem fore non dixisses . FORT. Audi modo. Hanc tu de sortibus quaestionem inenoda-hilem esse nequaquam diceres , si paullo attentius rem

insipexisses. Quid enim, Simo, praecipuum ah reliqua

alea habent sortes istae Z Quid isti globuli Z Nisi quod aptiores sunt ad motum recipiendum Z Quos , ubi extrinsecus quaedam vis moUerit, ita moveri necesse est , ut e rum figura, situs , magnitudo, motusque inditus requisierit . SI M. Quis neget eos ita moveri y verum quo pacto sine te ii 'otissimum inde extraherentur g Iobuli, quos selix , tibique carus quispiam eductum iri , - magna constituta mercede, contraxerit 8 FORT. Quis e scrini o elobulos educit y SI M. Puer plerunque . FORT. Quomodo igitur , quum tu iPte a puero manu capi, atque educi pilas i IIa; confitearis , id aetere Fortunam Gmnias Porro eadem puero illi in eas potestas est, ac tibi in hos Ianidex, qui circa te iacent: ct sicuti quum tu aliquem ex iis ceperis, non a casu ac sertuna id factum dices , sed a

137쪽

Ii 'te i ita qutun pueri manus Pilam educet, non ego me. diusfidius, sed puer id faciet. Atque ideo paria haec ense ambigis, quia omnia aperta , atque expedita si1nt in altero , in altero autem cuncta videntur obscura, atque imisplicita . SIM. Et jure quidem ι nam quis posset tam multiplicis, & variae motionis rationem assequi; & nol. se , quae pilae Srsiam , quae deorsum ire , postquam versaveris, debeant Z FORT. Dii immortales t Quan. tutamcumque rerum Partem novistis homines quae ipsa

tanto apparatu , tant1sque verborum Phaleris laetare conis suevistis. Quis Musicus harmoniam a me essici assirmavit , non a regulari, certoque cho darum , atque auris

pulsu Z Quis casui assignavit ea omnia , quorum causatuesse motum docent Mathematici Z Quum rerum causas videtis , me veluti propha nam longe repellitis, ubi paullo occultior res est , statim itur ad me. Prosecto si concipere animo , scientiaque comprehendere poms naturam ,

leges , atque universos in tanta corporum varietate motus

enectus, non joculare hoc, ct puerile tantum continuo scires , sed , quod longe conducibilius humano generisoret, quid , & quomodo tam varia, tamque mutabilis pelagi motio, quid syderum retus, ineteritus , progreLsius , regressus , quid denique Coelatum, immensique

huius aeris vel conversio , vel motus in Terra , plantis , alque animalibus emcerent. Nunc coecis similes estis, quorum oculos quum vix incertus, ac tenuis praeter labatur radius, de luce tamen umbraque , & colaribus inter vos summo studio contenditis. Natri quum tantum non omnia ignoretis, audacter definire nihilominus omnia,

legcsque Naturae ipsi imponere , superbi ridendique si-irmi non dubitatis . SI M. Ohel Non tu finem loquendi

facies 3 Porro non ferebam antehac uxorem domi , qui dIoquacissimam omnium, maximeque importunam aibl- trahari' nunc vero postquam infinitam istam Ic quacitatem tuam expertus sium, jam mihi illa piscis merus est, Dissiliet o by Cooste

138쪽

& plane in Pythagorae quinquennio . Mala ego avi, in invitique Diis Deabusque omnibus in te hodie incidi, quae

me prorsus e sundamentis eradicasti, iri venefica; ita mini spem omnino omnem , quod mihi reliquum erat patrimonium , abstulisti. At loquere jam, si quid superest , loquere fabularum fictrix . FORT. Ociosi supersunt, ni fallor. SI M. Immo nisi isti aliquid mihi praesidii afferunt , ego sane falsius mero . FORT. Quid tibi videntur

isti fortunati l Ego enim ignoro . SI M. Ludos me fac, ut lubet ,' tuum jus obtines . Ego nullos majori dignos admiratione censeo, quam istos . FORT. Quamobrem ,

cedo Z SI M. Quia in his miracula fieri saepius cognovi . Vidi ego complures ex isto ordine, qui, quum inepti,

ignavique essent, atque omnium artium expertes, nitidi subito , atque elegantiore cultu conspiciendi, e suis tenebris emerserunt. Hi quo Paeto ad opes arrepant suspicari non possum . FORT. Egregios vero homines narras. Hos puta , amicum quempiam , aut amnem vindemia-re ς aut secretiori etiam arte , quam nil opus est memorare , divitias adipisti; nisi sorte verisimilius videtur tibi , me ad eos noctu clam commeare , ct pecuniam afDrre . Sane si maJorem sagacitatem adhibuisses in istorum viis investigandis, nulla modo tibi ea de re admiratio suborta esset. Quod Vero tibi, Simo, mihique Dii bonum , ct prosim rum ericiant , foedus bona fide struemus . Comas jam has innocuas dimitte , rotam me denuo

conscendere sine , meumque iter prosequi. SI M. Quid ZOmnia te iam executam existimas p Mano paullulum liue

etiam diei, quod superest, o generosia , mane . Non enim, etsi multa Iocuta es . ad Uersus casum , atque fortunam fravius quicquam adhuc Protulisti. Certum autem est, In Perum natura , atque in civili hominum vita , quamplurima quotidie evenire , quae sors , cassis , sartuna, non iudicium . non lex 'rogignit, quum aperte nullis ea causis comprehendi cognoscatur . Ideo sapientum Voce

139쪽

Illo

assidue audias; vitam non lapiemiam regere , stri Eriu nam et nec hominum industriam , di prudentiam picraque cere , sed casiam , & tempus . Et profecto mu am quotidie in iisdem rebus cernimus fortunae Uarietatem et nec enim ideo mihi prospere eventurum quidpiam sperate possit in , quod illi id ipQm iisdem artibus seIiciter cesserit . Nam ubi tu adfueris , he ne st res habent, utcumque suerint gestae: te vero adversa , Omnia in irritum , in inino in contrarium cadunt. ΓORΤ. O vim magnam erroris i Vos , obsecro te , nonne ea evenire posse creditis , quae nullam naturalem involvunt rePugnantiam , vel suae aliquando evenere Θ SI M. Omnino. FORT. Quam-Obi cm ergo quum res , aut ita , ut vos existimabatis, vel aliter accidit, seri unam anuisse, aut defuisse assii malis , quae huic improspeium , illi vero selicem eventum conciliavit Z Quin potius dicitis si contra euevit J tunc aliquam , aut plures e necessariis causis ad eam rem conficiendam defuisse, adeo ut nullo paeto sterit i stibile eam ita, ut sperabatis , evenire. Atque ea, quae , similia quum essent, feliciter ceciderunt, omnium necessariarum causarum concursu adiuta fuisse , quarum una si defuisset, nunquam ea id eventum , quod habuerunt , habere potuisse . Vester autem error inde oritur , quod ignoratis Omnes causas , quae necessario , ad pariendum quemli- libet enectum requiruntur: Nam his cognitis , nunquam ecastor sertunam advocaretis ς sed nullo negocio , inquantumvis magna eventuum varietate , eorum teneretis rar onem . SIM: Quas mihi causarum grepes narras; quae large meum ingenium dissicultate , & numero ex stiperant. Has πω aec novi, nec nostere satago. Tu Regina rerum omnium es, tu mihi una satis es pio istis omnibus. FORT. Nil prosecto sapis, si tantum, ac tam clarum lumen non perspicis . At idem alia via tentimus as qui serte veritati pateat aditus . Omnia in Mundo , vel Natura , vel homo emcit. Illa aeterna est, ac immutabilis a Diuiti by Cooss

140쪽

hilis, & in plerisque humani ingenii captum exseperat et

hic, cui volendi, nolendique arbitrium eadem attribuit Natura , Varius est, dubius, inconstans . In illa quicquid

iam mille ante annis euenit , Propter ordinem seriemque causarum, necessario suturum suerat, & quicquid eventurum est , causis id ipsum effecturis jam nunc continetur , ac naturali temporum successone , dum causa causae nexa rem gignit, per necessaria intervalla explicabitur . Quod tanta constantia , tamque immutabili haeret ordine , ut sine rerum omnium pernicie, atque interitu mutari, convellique non possit. SI M. Tu autem

mihi Fatum obtrudis, dum ego Qrtunam inquiro. FORTIdem haec sint, o Simo , S uni Naturae obtemperant ambo . Nec vobis aliud certum, atque ineluctabile, aliud Rrmitum videretur , si Naturae vim, & constantiam gnosceretis . SIM . Audiamus reliqua. FORT. Hominum contra Voluntas in suo arbitrio est , nec nisi ab ipis

homine regitur . A quo, quum aeternae illae naturales regulae, causarumque colligatio, di ipsa mei iua agendi libertas vix, & quandoque ne vix quidem intelligantur . monstra isthaec opinionum de cam , & sortuna prognata sunt. Quae quum ita sint, quid Brtuitum, nullisque causis comprehensium a te dicatur plane Non video . Quinetiam , ne me verbo premas , ipsa humani arbitrii opera, quae varia ac mutabilia osse dixi, si rem pressius inspicias , certis Pl rumque legibus constringuntur. SI M. Quid ais, improba 2 Arbitrium hominibus ad imis Θ Scelesta , hoc supererat, quod mihi eriperes . FORT. Dii prohibeant, Simo , ut quicquam de vestro arbitrio detraham et verum vos ipsi illud nonnumquam imminuitis , S pene deletis . Nam Primum, quantum vulgo homines consuetudini, quantum moribus tribuunt 8 Quid i Perturbationes nonne animis vestris imperitantῖPorro vix aliquid esse puto,quod ab his liberi faciatis . Namque irae, spei, timori, libidini, invidiae, odio, amari, veluti dominis obtemperantes,