Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

231쪽

sint nonnulli, extare hi paganorum monime tis non Pauca, quae magnam interdum cum s

cris oraculis similitudinem habero videntur, ista cum diuinis illis scripturis non solum conciliare, sed &ipsos auctores in Christianorum, quin immo in illorum, qui aeterna fruuntur s licitate, numerum reserre, sibi sumserunt, C iusmodi institutum eo alacriori studio susce Perillat, quo maior erga Veteres philosophos venerationis ac pietatis cultui fuit, qua de

videri Potes I. H. Von RE E LEN. Contra alusuerunt, qui ex ipsorum scriptis eiusmodi collegerunt sententias doctrinasque , quae a Veravatione de deo sentiendi essent alienae,adeoque an illis crimen notarunt, id quod aliis limis durum visum fuit, quippe qui mulsas horum philosophorum egerunt, fecit id ele

Pro illorum opinione, qui veteres philosis-Ehos adcusant atheismi, duas ederet diisertationes , 3 aduersus istas I A c O B V s H A SA E Varma sua tulit. quae quamuis magna eXem- Plorum copia probare atque ili ustrare postemus,sufiiciat tamen Vnum'multis A. R I S T OTELEM ProduXisse. ΙΙ. Multum disputatum fuit de religione ac doctrinis ARIs TOTE LIS, quae deum, eius. Opera, eiusdem cultum de alias res diuinas spectant, i a vi alii hac in re de philosopho hoc. senserint praeclare; alii vero minus. cluae tradidit, probauerint. namque quod ad priores. adtinet, constat ex monimentis historiarum

232쪽

philosophiae quanta lignitas, quantaue auctoritas habita sit A R a s Τ o T E L 1 a doctoribus illis, uti dicuntur, scholasticis, ex quibus GD-nienses libro quodam de salute Arisotelis tam magnificum ipsi statuerunt pretium, ut istum in locietatem ac numerum sanctorum adscripserint, ac seruatoris nostri praecursiorem in co-pnoscendis rebus naturalibus dixerint, de qui-DUS H. C. AGRI P PA ita disserit: Aristoteles lam inius latinorum omnasiorum doctor es quem Colonienses mei theologi diuis annumerarem, librumque sub prelo evulgato ederent, cui titulum iacerent de salute Aristotelis, quem theologica insuper glossa i strarunt, in cuius calce concludunt. Ari totelem sic fuisse risi praecarsorem iv voturalibus, quema modum Daunes Baptiua in gratuitn. quapropter non est caul a nobis, cur admiratio nos iubeat, quod ista aetate tam putida fuerit barbaries, tamque luctuosa rerum christIanarum facies, ut ex Aristotelis libris viam ad felicitatem, quae constanti ac sempiterna r*tine- tur possessione, demonstrare, istosque ρpud populum in sacro coetu concilioque eXPlica re, quidam instituerint, cuius rei testem habemus MELANCHTHONEM: audiuimus,

et osdam pro concisue ablegato euangosio ethnca Aristotelis explicare. & alio loco 3 dicit: quidam Ucentiatus dixit: si amitteremus omnes libros propheticos.apostolicos, eqsse δε-ctrinam euangelii reparari ex ethicis Aristotelis. nec defuerunt rece litori aetate, qui singulari philosophi huius amore capti iudica-xunt, quod iste monimentis suis doctrinas di-

uinis .

234쪽

P. 176. mentionem facit libri: quaestio mos si alis, o Zendens per auctor tes scripturae diuia me, quid iuxta saniorum doctorum sententiam

probabilius dici psis de saluatione Aristotelis

sit tritae, editi Coloniae a Lamberto quodam de Monte.

g. III. Ρrout autem christianae religionis homines Aristotelem magnis adfecerunt honoribus, veluti philosophum, cuius doctrinae diuina abundarent sapientia, ita quoque Iudaei istum genti suae vindicarunt, quod quum res ipsa negaret, fabulis ac commentitiis argumentis confirmare, summa adnisi sunt ope. alii pro suo rerum fictiliarum studio Aristotelem, Iudaeum Hierosolymitanum e tribu Beniamin genus suum duxisse, prodiderunt, videatur B ARTO LOCCIVS. alii autem, ne tam magnum atque impudens dicerent menda-eium, nugati sunt, istum in eXtremo Vitae con-.1titutum Iudaeorum sacris, proselyti instar se addixisse, id quod credi voluit R. IOSEPH filius s c Η E M T O v. quibus figmentis a C I-PION. IGAMBATVM 3 adduci potuisse, ut verisimile existimaret, Aristotelem aut genere, aut disciplina aut cultu fuisse Iudaeum, id est maxime demirandum, quum haec omnia Pl na sint nugarum, atque aperte significent fa-hulas. nec quis, vi verum percipiendi prae clitus fidem adiunget narrationi, quod Aristoteles quotidie hac precum formula usus meis

rit, quae a B ARTO LOCCIo prosertur ex hi-bliothecae Vaticante codice, manu exarato &inscripto: ' diu eruditiones philosphorum:

235쪽

terribilis, cuius dominio me subiiciam, aeterne, qui nunquam regnare oessas, 'er auctor omnium rerum,' Iibera me ab igne tuo magno.,ut quod Alexander Macedo, quum victor' Hierosolymas in suam redegisset potestatem, magistrum suum Aristotelem thesauro librorum Salomonis praesecerit; qui Vero quidquid boni in illis inuenerit, huius furtum fecerit litterari una, idque omne, additis quibus- clam grauissimis erroribus, ac speciatim de aeternitate mundi, suo ipsius nomine ediderit,

g. IIII. Sic Aristoteles aliis visus est chri. stianus; aliis vero Iudaeus: & quem fugiat. quam amplissimis ornatus fuerit laudibus, veluti sortem mortalis generis humani excedens, Cuiusue merita nemo admiratione, muliato minus cultu aut oratione consequi posset pquibus religiosis ipsius cultoribUs P E R E RIVM tantum nominamus, in haec verba erumpentem: se ius igitur viri, quem admirata es antiquitas, fosteritas vero etiam venerata, oe ut Lucretii vectis v*r, qui genus humanum ingenio superauit &

Omnes ha

praestrinxit stellas, exortus uti aethereus sol; nis inquam viri praestantiam virtutesque Iaudando consequi vel , simile est, ut si quis velut Oceanum exhaurire, aut sectas coeti dis

236쪽

merare es mundi totius magnitudinem mania' bm suis metiri. enim vero alii hunc philosophiae doctorem adcusserunt impietatis, quinimmo ordini illorum adscripserunt, qui veris liati grauissimae clarissimaeque, quod detur ssummum numen, maXimam Vim intulerunt, eamque destruere sunt conati; id quod utra- que aetate factum esse, ex historiarum monimentis cognoscimus. namque aeuo vetustiori Athenienses illum criminis insimularunt, quod esset ipse metu impulsus, ne supremo adficeretur supplicio, lAthenis res suas transtulit Chalcidem, quod ab 'Eurymedonte sacrorum antistite adcusatus es- lset impietatis, siue ut Phavorinus tradidit, a lDemophilo, teste DIOGENE LAERTIO, quamuis hos ambos eiusdem adcusationis au-bores nominet AΤHENAEVs; . Confer THOMAM sI ANLEIVM. 3 recentiori vero aetate adhuc diligentiori opera studioque ea, quae . philosophus nic sensit dixitque de Deo, su-

ηγecta reddere, eaque grauissimorum errorum plena esse, demonstrare adlaborarunt, prout VALERIANVS MAGNvs de athesmo Aria Μ D CXLVII. scripsit, & Gui L. Po- 's T E L L V s dedicatione. quam liber ipsius Iu- , sini Maroris euerso Ar, telicorum Mogma- itum prae se habet. de isto ita iudicauit: nusiis lautem sit reipublicae periculosior aut eversione l

aeignior hostis familiari es domestico. suscepi in falsa Aristotelis dogmata bellam Isini Martyris Ο philosophi praestantis i s retus

a=mis es fidei cum martyre consimilis lorica tectus, eo quodvi olim omnia fere hereseons

237쪽

mina ex uno Aristotele emersere, ita hodie

atheorimi cohors inde manat, adde IO. LAVNO IV M. qui & aliorum de Aristotele filii-stre sentientium iudicia conlegit. sed praeter

hos alii adhuc eandem aduer1us nostrum fecerunt censuram, ex quibus S A M V E L P A R K E-R V s eum araeorum omnium principem a

que ipse Epicuro apertiorem religionis hodirem pronuntiat quodue si atheus s apertus re-zigionis hostis, id ex instituto probandum sibi sumst Aucaeo R observ. Hallens. 3 & 1 o.

de deo, eiusque cum materia nexu necessario, 'nundi quoque a ternitate docet, eiusmodi philo phiae spema exhibent, quod cum athei ocosi ere queat : nec non ANDREAS RUDI-GEnvs varia loca profert, quae mentem a vera de deo sentiendi ratione alienam pro dant, quibus addenda sunt ea, quae hac de re disierit IE NK IN THι, MASIUS. .

V. Quibus adparet, quanta sit diuersitas Opinionum de Aristotele eiusdemque doctrinis, ita vi alii in ipsius laudes sint effusi, alios vero omnem pietatis existimationem illi adi mere Videamus, quapropter quum nobis quoque sit in animo, de atheismo philosophi huius tractare. non ab re esse duximus, illorum sententiam, qui magistrum suum Aristotelem tam sancte pieque colunt, accuratius examinare. id vero melius nobis peregisse videbimur, si generatim demidio multorum veteres phi

238쪽

losophos cum scripturis sacris conciliandi di

xerimus, ostendendo, quod partim huiusmodi institutae eonciliationes sint nullius modi menti, partim minime ea, qua deceat ratio'

ne, possint institui. atqui ut de priori mo mento disseramus, in propatulo est, quod huiusmodi opinio tam magnifica de Aristotele

ex corrupto animi adfecti, quo ipsi. plane consecrati fuerunt, originem suam habeat, quae ut fieret amplior & plurium occuparet animos, in id imprimis Omnem contulerunt laborem, ut ostenderent, doctrinas Aristote- , lis plane esse consentaneas diuinis scripturis.

pro studio quippe, quo quisque philosophum

tuum ex antiqua aetate prosequebatur, huius

modi conciliationes saepius iunt institutae, id quod non solum Aristotelis, sed & Platonis aliorumque philosephorum cultores sece-

' runt. namque si PLATONEM respiciamuis negotio huic non mediocrem dederunt op

ram BESSARIO, MARS. FICINUS, FRANCISCVS PATRIGIVS, LIVIVS GALANT Es& plures alii, quorum mentionem habet P A. BRICIUS. & quem fugiat, quo amore captus fuerit 1 VsTVS LIPsius in praecepta&doctrinas Stoicorum, quas ad sententias diu narum litterarum interpretari, adeoque philosopbiae huic magnam essicere auctoritatem, summa opera adlaborauit, prout ipse Prositetur, non alios e prscis magis consentire cum chrisianapietate quam eos, qui a stoica domo

bet testimonium, quando didit : vortiis id erat Lipsis propositu , ut quemadmodum Ari-

239쪽

sotelem scholastici , sic ipse Stoicos hos, quoad

posset, maxime reduceret irigratiam cum rei gione chrisiana. 1ὰ & fuerunt, qui Epic uni doctrinas cum sacris pandectis in gratiam reduci posse facillimo negotio, sibi persuaserunt, ac ipsius sententias de atomis cum Mosis historia diuinae generationis egregie

conuenire, contenderunt. hinc EDMvNDVS DIRIN so N dicit: quumsiscepissimi philosephiam Mosaicam pro viriti mea iamcidandam cunctisque ferio perpensis firme concepissem, munus il ae nulla ratisne melius, quaru corpusiculari vel, ut loquuntur, atomscia prae

standum Ioa

' huc etiam speciatim pertinent ea, quae de sENECA δc EPICTETo eorumque doctrinis, i cum oraculiS diuinis conuenientibus profe

aduersir. lib III. cap Io. &16. christianus est dictus; BERRE Llvs not. ad enchir cap. 37- commemoraris Epicteti doctrinis addit p rnm abes, quisi exclamem, o sancte Epictete flvo in Eae incohom diuin lib. cap. i , . UO- eat illum diuinum finem, ' neque dubirat, titurum, quando Christus adpariturus es, is illa iana cum eo ingloria compareat. cons Μ I C H. . ROS:s ALIVS esse . de Epicteto, qua probator , eum non fuisse Christianum Greening.

g. ML quod si igitur homines praui adsectus ini pulsu commoti sint ad huiusmodi concilia ricti studium, facile exinde iudicare pos-

240쪽

sumus, quanta simplicis veritatis promouendae ipsis fuerit cura, cuius quippe nullam habuerunt rationem, & perditae mentis cupiditati latisfacere, laborarunt. quid multa Θ quilibet mediocri iudicandi virtute praeditus per cipe e potest, quam ieiunae aridaeque sint saepius tales conciliationes, quod ut fiat manifestum, non ab re erit, hanc in rem exempla

quaedam proferre. sic BESSARIO Eam ob causiam PLATONEM cum oraculis dei consentire putat, quod plus fidei, quam demonstrationibus tribuerit; Plato, ait, in hoc praecipue cum nostra religione conuenire viaeetur,q-l nusimn quaerit demonstratiovis rationem,s ed primam praecipuamque omlitum virtutum fidem constituit , per quam res diuin, merito colendab exi imat; quasi fides Ρlatonis , hominis rationis tantum lumine inlustrati & adhuc pareanorum sacris initiati eadem sit ac fides , quam doctores religionis christianae do- nt, quae seruatore generis humani nititur, cuiusue nemo per vires naturae, sed gratiam spiritus sancti particeps esse potest. A v G v-sTINVS sTEUCHVS, i Vt consensum Ariastotelis cum Mose demonstraret, momentum

illius inter alia in eo posuit, quod ad similit ' dinem libri generationis diuinae adfirmauerit,

deum marem & seminam προ ἡ κοινωνίαν Produxisse, quod sane ita firmum 1hitutumque est, ut a nemine, siue sit politus, siue rudis ingenio, Vocetur in dubium. quin immo interdum fuerunt ea lidentia, vel potius audacia ac temeritate, Vt i ancta profanis. religiosa aepia impiis, lumina tenebris, summa infimis