장음표시 사용
261쪽
g. II. Vitium hoc atheismi duplici ratione Considerari potest: partim prout in animo illud inhaeret; partim aliis fit apertum & manifestum. Priori modo iterum quis nullum deum dari, tibi persuadere potest, vel simpliciter sine ullo opinionis suae argumento,in quam persuasionem alios deducit rerum prosperitas, uti LACTANT ivs fi dicit: ex rerum pros' ritate Iuxuria ; ex luxuria vero, ut vitia omnis, sis impietas aduersus deum nascituν ; alios vero aduersia fortuna, cuius vi res praeter Voluntatem eueniunt, ita ut bonis male, malis benest,quod suspicionem efficit, quasi nullum esse
deum, saltim nulla rerum humanarum cura tangi; vel perprincipia, quae venditant, qua Ue modo diserte, modo per vim concludendi impietatem hanc complectiantur, qui atheisimus iterum diuiditur uasepticum, quum iub- Iata omnium rerum certitudine, veritas quoque, deum dari, dubia redditur, quamuis dubitatio haec nondum sit error; & in dogmatiacum , quando eiusmodi doctrinarum constituunt complexum, vi ex illarum conneXione effectuum rerum naturalium rationes se red
dere posse, sine vi quadam & opera diuina sibi
ersuadeant. quum autem homines tam sce-erata & nefaria mente negent, esse numen
summum, id fieri potest vel lirecto, ut deum
Plane tollant, vel 1ta de natura dei, quatenus Caussa prima est omnium rerum & omnia visua Producta conseruat, sentiunt, ut deum es-
262쪽
se, nequaquam credere possint, quando ipsum vel ex mundo relegant, vel veluti caussam Cum mundo, tanquam effectu commiscent. namque si vellemus deum nobis fingere, qui plane nihil ex rebus, quas intuemur oculiS, quaSue concipimus mente, produXerit, multo minus naturae prospiciat viribus, prorsus esset absurdum atque ab omni alienum ratione, quoniam deus ideo deus est,quod omnium rerum existat prima caussa, omnique atque absoluta persectione praeditus, prout quoquest idem, siue dicas deum corporeum, Due demum esse neges. nunc restat, Vt dicamus, quO- modo vitium hoc conspiciendum aliis sese
g. III. Prodit quippe sese atheismus modo doctrinis, siue ex ore exeant, siue scriptis Proserantur; modo vita, quapropter diuiditur in theoreticum & practicum ita ut posterior species a priori re ipia non dissera' sed unus idemque si atheismus, & prout aut ex vivendi
ratione aut ex dictis scriptisque cognoscatur, moX theoreticus. mox practicus dicatur. quamuis enim apud atheos intellectus prauitas semper cum interna voluntatis corruptione sit Coniuncta; externis tamen actionibus hoc in
re discrimen inter se constituunt, siquidem alii a doctrinis quidem se abstinent; sed tali pesti-
sero errore occupati, in dioluta vita & pessimis moribus omnem laudem ponunt; alii vero speciem honestatis atque animi salutis publicae conseruandae studiosi prae se ferunt; ea autem, ouae dicunt scribuntque, venenata sunt. quae uiuersitas ex variis cupiditatum generibus earumque indole gignitur, prout quis aut
263쪽
ambitione aut voluptate ducitur, &praua sua inente pronus aptusque est ad simulationem ac
dissimulationem. illi enim, qui gloriae studio
tenentur, facile simulacra virtutis exercent; disputationes autem, quibus Veritatem quod deus sit; infringere conantur, minus negligunt, ut sapientia & acuta iudicii facultate aliis superiores Videantur. at contra voluptate dominante, & imagines honestatis omnemque simulandi ac dissimulandi artem iacere, eNPe-Tientia testatur: confer IO. FRANCISCVM
g. I PII. Ita quidem atheismus ex mente in aspectum lucemque prosertur; minime tamen ideo omnia sunt expedita, si de atheismoe auctoris cuiusdam iudicare, vitiumque hoc in eo notare velimus disserentiam enim este atheismi auctoris & docti inae vitaeque,omnino
ducimus, quae & facile potest intelligi atque
EXplanari, si quidem Vt quis de tali errore reus fiat, necelse est, ut aut deliberato consilio &Proposito atheismum profiteatur; aut eiusmodi quidem doctrinas tradat, quae aduersias Pietatem ac religionem erga deum sunt; monitus autem de iliarum vero periculo, nihilominus illas defendat & tueatur. non omnes. sane,qui cupiditatum illecebris excitari omnibus flagitiis socontaminant, aut erroribus,qui hus Cum atheisno quidquam commune est, duCuntur, Pio atheis sive practicis siue theore-- nisu fiant habendi, praesertim si quis nunquam. admonitus, errores. nec explicaueris nec de fenderit. ita quamdam doctrinam possumus PronunCiare impiam atque, cum atheismo '
264쪽
Coniunctam, quamuis auctor illius tua mente suoque animo re ipsa credat, esse deum. quo nomine hac in caus a nunquam sere fatis circumspecte ossicium nostrum facere possumus, ne viri cuiusdam innocentiam laedamu8, eumque sine iure ac merito in ordinem adscriba mus atheorum, aut benignius, quam Pro Veritatis dignitate par est. de eo sentiamus, etiam caussas illius contra iustas adcusationes, nullo rationum praesidio muniti agamus. id quod imprimis necessarium esse ducimus in .dist platione illa de atheismo veterum philosophorum, quibus alii dixerunt diem,eosque vitii huius damnarunt: at contra alii fuerunt ipsorum patroni, nullo posito discrimine intor atheismum auctoris & Eoctrina cuiusdam. vi igitur veritatis regulis doctrinas Aristotelis
metiamur,fundamentum illarum,quarum aliae spectant intellectum, aliae vero voluntatem eius, qui haec veterum momenta diiudicat, clare & breuiter indicare atque illustrare, non erit inconsultum.
g. V. Ut recte sentiamus & iudicemus de atheismo philosophorum, qui antiqua aetate
floruerunt, ratione intellectius necesse est, primum integrum philosophiae cuiusdam complexum tenere, quo docirinae inter se connectuntur,ac suis principiis conclusiones confimmantur. quapropter quum monimenta multorum philosophorum ad posteritatem minus sint translata; aliorum iudiciis non plane quaelibet fides debeat adiungi; etiam unius auctoris contraria sibi loca diliaque saepius e
tent, immo non omni aetate moris fuerit, ad certum Ordinem meditationes ac doctrinas db
265쪽
xigere,omnino dissicile est. tales philolbphos
pronunciare atheos. cuius rei caussa ut exempla quaedam ex historiarum monimentis rep tamus, Constat. quod nonnulli existimauerint, Zabios siue Sabaeos, gentes antiquissimas talia docuisse, quae ad s P I N Oa AE errores quodammodo accederent, id quod Mos Es MAIMΟ-NiD E s adfirmare videtur; sed quis ignorat, incertam fidem illorum auctorum, per quos notitia huius gentis ad nos peruenit, Vt pluribus post alios obseruat Io. FRAΝCISCVS B vDDEVs. idem quoque sentiendum esse ducimus demat is, quorum doctrinae nonnullis atheismo fauere videntur, quippe qui adfirmauerint.omnes res fluxisse ex dei natura, quae opinio saltim sapiat ingenium Spin0Zae . . alii vero putant,sensisse chaldaeos bene de iummo numine, quod a Z OROAsTRE dicatur Iux,ἀυγου radit, ψέYγος splendor, πατρικο λυπατον - ουα γονων, ignu paternus , supremuς ωiviscansque, inprimis Vero Oromazes , quae 'ox sit originis chaldaicae ac significet ignem splendentem. sed tamen compertum omnes habent, qui leuiore industria in cultura historiae philosophicae sunt versati, ut incerta omnia sint, quae de Zoroastre chaldaeo dicantur, &quam lubrica fides atque auctoritas sit oraculo-Fum, quae ipsius nomen prae se habeant, quamuis non Prorsus negauerim, vestigia quaedam
orientalis philos liniae ibi deprehendi, confer
sationes suas aduersus veteres ph ilosophos ex antiqua aetate petunt, quod iam illa quidam adcusati fuerint atheismi, caussam suam leuio
266쪽
ribus sane argumentis corroborant. tanta enim erat superstitio fusa per gentes,atque imprimis graecorum Oppresserat animos, Ut ille, qui ve- florem de deo ac ipsius cultu sensum doceret, ac tali barbarae atque anili superstitioni resisteret, in atheorum numerum sit relatus, quod praecipueAthenis factum esse relatum legimus, quae deorum peregrinorum pariter ac Patriorum sedes erant atque ossicina, Vt pluribus demonstrat sAM VEL PAR NERVS. ita So-CRAΥi crimen athei simi obiecerunt & intexmomenta adcusationis a Melito contra ipsum prolata, hoc quoque fuit: --
ex maiorum insituto iuscepit riuitas, deos esse
negans, alia vero noua daemonia inducens, teste DIOGENE LAERTIO, confer XENOPAoΝΤEM: 3 ubi per ΔΑIMONIA non intelligendi sint DII, Vt PLATONIS, XENOPHONTIS, DIOGENIS LAERTII & aliorum,qui de supremis Socratis fatis scripserunt, interpretes sine caussa existimarunt. namque Athenienses non adeo abhorruerunt a cultu peregrinorum deorum, qua de re notissimus est versus Comici:
Αιγυπτον άυτῶν την πολιν πεποιηκασιν ἀντ
ruem respicit CicERO &illustrat, quando icit: nouos vero deos sic Arisophanes faeetissimus poeta veteris Comoediae vexat , ut apud eum Sabazius quidam alii dii peregrini,iudieati e riuitate eliriantur; adhaec legimus
267쪽
apud PLATONEM, A Melitum ideo imprimis Socratem vocasse in iudicium, quod nega-ucrit deos. quam ob rem in ea versamur opinione, Δ AIM O NI A signi acare ea, quae ad deos pertinent,& ΕΤΕΡΑ ΔΑIMONI A KAIN A introducere esse idem ac noua ratione de rebus diuinis disserere, nouam de rebus diuinis doctrinam proponere atque Propagare. en igitur Socratem atheum i quoniam rectius de deo,quam plebeii ac multi philosophorum, sensit, ac contra aniles de diis fabulas disputauit, in atheorum ordinem adscriptus est. etenim teste XENOPHONTE plerique philosophorum putarunt, deos quaedam scire,
quaedam Vero ignorare; at Socrates existimauit, παντα Θεους - τα τε λεγο/κενα,-πζ--το αενα βουΜυομενα, deos omnia sciare, vel quae dicerentur vel Verentur, vel taeire deliber arentur: litem deos πανταχῆ παρειν--σημα νειν, Nia ανΘρωποις των ανγρω- πειων παντων, ubique adesse ac de rebus huma-inis omnia mortalibus signa are: conserat urAEGID VS MENAGIV s. λβ. VII. Quamuis placita veterum philosophorum ab aliis sint conlecta & ad posteritatis memoriam propagata; obseruamus tamen, illos sententias tantum speetales ac conclusiones, nec cum principiis coniunctas no rasse; etiam magnam inter eos dari discrepantiam, adeo ut quidam ex Vno auctore atheismi adcu- seriar; & altero iterum defendatur. sic multa
legimus de opinionibus philosophorum sectae
Ionicae apud ARISTOTELEM, PLUTARCHUM, STOBAEUM, CICERONEM, DIO-
268쪽
GENEM LAERTIVM, eX quibus alii hosce philosophiae magistros de pietate ac vero de deo sentu suspectos reddiderunt; alii vero pro diuersa interpretandi ratione caussas eorum egerunt, id quod inprimis in exemplo Τ HALET I s Milesii conspicuum est. namque nonnulli ipsum adnumerant atheis, duobus praecipue argumentis muniti, partim quod teste PLUTARCHO y τον N, ν του κολακ deum statuerit, partim aquam dixerit esse initium rerum, cui deum ita adiunxerit, ut ipse vacans corpore minime possit constare, adeoque haec ΤΗALETIs aqua praedita fuerit mente acviu, cuius rei testimonium exhibeat A RisFo-
um aquam esse, re animatum mundum ac δε- monibus plenum, quae omnino prae se habeant similitudinem cum doctrina Spinogae, confer AUCTOREM Ob1eruat. Hallens. ' at contra non desunt, qui THALETEM diligenter tuentur ac defendunt, hancque iniuriam ab ipsis stropulsant,siquidem veteres philosophicarumitterarum doetores per mundi animam nihil aliud intellexerint, quam quod deus omnibus rebus praesens adsit, suaque vi ipsis tribuat vitam eamque conservet,quem deum T H A L E squoque a materia, siue aqua seiunxerit, auctore C I C E R. O NE: ales Milesius,quiprimus
de latibus rebus quaesuit. aquam dixit esse iniatium rerum : deum autem eam mentem, qua ex
aqua . cuncta singeret; quae Verba perspicue
x dapcio. philosoph. lib. I. east. 7. 2 de anima M. I. cap. s.
269쪽
- Prodant, num Thales deum siue mentem ab aqua adcurate distinxerit. licet sane Ionici, 3 qui Thaletem sunt secuti, in explanandis re- . Tum naturalium caussis dei, veluti causae effiat, cientis nullam fecerint mentionem, inde ta- men minime colligi potest, quod & nullum γ summum numen agnouerint, siquidem proi sua cloctrinae ratione inter rerum naturalium
i Hactenus de primo momento,quod, ad cognitionem atheismi philosophorum ne cessse utantegrum philo phiae illorum com- Plexum tenere. atqui lateri debemus, primum hocce medium huiusmodi censurae, quae iusta & mua esse debet, minus susticere, nisi secundam omnes doctrinae, quibus inest conclusio,ad normam acVim principiorum, unde deductae sint, adcuratius eXaminentur. quod F quum multi neglexerint, atque oculos mentis ad conclusones tantum conuerterint, quid mirum, quod pro studio aut amoris, aut odii, quo quisque captus fuit immodico, tam multii sine caussa modo in christianorum, modo atheorum ordinem snt adscripti Z princeps i sane lex est, quam bonus interpres obseruare debet, Ut in excusando, defendendo aut expli, cando scriptore quodam ad ipsus scopum &, primum fontem, ex quo omnes doctrinae sunti derivatae, aduertat animum, quod si meliori fide fuisset obseruatum, sane tot dissertationia
270쪽
bus de theologia HOMERI, HESIODI, So-CRATIS, SENECAE, LUCI ANI & aliorum orbis litterarum non abundaret, nec atheorum ex antiqua aetate numerus tam esset nimius.
possunt quidem esse sententiae ac conclusiones, quae modo speciem christianae doctrinae praeferunt, modo Vim ad atheorum errores na-hent; sed ex his non debemus colligere, quod
ipse auctor atheus aut christianus sit. tertium necessarium esse hoc in negotio putamus, Ut placita veterum Philosophorum nobis quoque sint perspecta, quorum sententia si adhuci . dubia auparet, locus quidem est coniecturis, minime vero grauioribus argumentis. sic atheismus obiectus est PYTHAGORAE, quod quemadmodum omnes numeri ex multiplicatis constent monadibus, adeoque nihil sint nisi
monades. quae quum Componantur, Varias accipiant adpellationes; ita etiam Pythagoras
res quasvis, quas conspiciamus, Varios dei caracteres λrmasque Varias nominauerit, quod omnino ad doctrinam SpinoZae accedat. at vero quamuis EX PLUTARCHO iam pateat clarissime, quod naturam diuiserit in duo principia, quorum alterum sit deus, vim agendi in se habens; alterum vero materia omni motus facultate destituta, quaeue sit mundus, quem oculis nostris conspiciamus, confer g
admiratio nos Occupat, quod si quis orbi erudito nouum aliquid proponere ac receptae cui-- dam sententiae aduersari velit, coniecturis tan tum sese muniat. etenim doctrina Pythagorae de numeris adeo obscura est atque ambigua, ut quamuis eXplanationes multorum interpre