Io. Georgii Walchii ... Parerga academica ex historiarum atque antiquitatum monimentis collecta

511쪽

DE ORIGINE' An ΥIs LOGICAE. 679mitanum hanc disputationem verbosius ita

refert: s dixit Cain ad Habel fratrem suum, veni'exeamus in agri seupersciem. accidit itaque, quum exiissent ambo ibi ad agrisve sciem, respondit Cain s dixit ad Abelem fratrem suum : non es iudicium, nec iudex, neces aliudseculum nec dabitur merces bona imsis, nec vitioseumetur de improbis, neque permibberationem cMeatus es mundus , neque permiserationem gubernaturi quare recepta es oblatio tua a te cum beneplacito, a me autem non es accepta cum beneplacito' respondit A

BeI-dixit Caino: es iudicivmines tu ex cres aliud sieculum s est donum mercedis honae iustis is ostio sumi debet ab improbis cum

miseratione creatus est munduε, s cum mi-jerationegubernatur, verum iuxta fructus bonorum operum gubernatur, eo quod opera mea tuis sunt concinniora , recepta es oblatio mea a me cum beneplacito; a te vero non es

Fecepta cum beneplacito. fueruntque ambo isti contendentes in superseis agri : conser I O.

igitur colligit Ic o C H I v s, Cainum fuisse primum sophistam, & adversus illum disputasse Abelem; id quod omnino ad incrementum logicae pertinere existimat. g. VII. Praeter alios patriarchas, quorum mentionem facit Koc HIVS., imprimis I IOAc Husa nonnullis huc refertur, qui credunt, quod Prometheus fabulosis poetarum monimentis celebratus idem sit ac Noachus;

512쪽

quumque illi origo logices adtribuatur, exinde consequi putant, Noachum quoque i cientiae huius minus fuisse rudem. qua in opinio

MANNus, quando dicit: Prometheus iis, etii Plato in Philebo maximam inventorum creaelitus delatorum praeceptorum logicorum laudem tribuit, vix dubito, quin Noachus, vel alius quis ex patriarchis fuerit: dicitur enimiixisse annops conditum muudum I6OO. Con

NIEL HvETIVS 3 autem eXistimat, Prometheum significare Mosen. Noachum 1eruitur ABRAHAMVs, qui ex sentetitia 1lapius licti Κochii ideo laudem logicae inprimis meretur, quod superstitionem a vera religione discernere instituerit, ac scientiarum cognitione extiterit maXime ornatus, pretesertim si testimoniis Iudaeorum habenda sit fides. omnium autem fere princeps hoc in genere habetur I o B v s , de quo iam HIERONYMus ita sensit: omnes le es dialecticae, propositione, a1sumtione , conclusione, determinat. quin s rationem soluendi vitios argumenta o endit; & AMBRost Vs: quanto antiquior idis dialecticis graecorum Iob, qui haec primus reperit;&CAssio Do Rus: si ubi ni,

qui dicunt: artem dialecticam a sicripturissianctissimis non coepisse δ singula in Iobo plena siunt aenigmatibus, propostionibus quaestionibis sacris. id quod etiam adprobant auctores

aetatis l

513쪽

DE ORIGi NE ARTIs LOGICAE. Metaetatis recentioris, siquidem THEOPHI Lus. G A L E v s dicit: Iobum profundum ae a -

. tum philosophum fuisse, satis liquet; disserit

enim acuti. e. item: probe notum es, di sutationes inter Iobumjejus amicos dialogis peractas fuisse ; T Η O M A S s T A N L E V s. autem: apud Arabes fuisse disciplinarum per tos liquet,praesertim ex Iobi amicorumque eius disceptationibus; & PETRUs GAssENDUS: A depreMndere licet vel in una tibi hi oria, M- mines in ea colloquenteis ita fuisse philoseph tos,ut inuicem Abi obiecerint,quam quis=ue vel- Iet prae ceteris vaderi callere disputanes artem t

per varia argumenta satis sit perspicuum, Io- Dum fuisse Arabem, cujus sententiae s P A N Η E-

MIus 7 multos commemorat testes; inde conclusionem efficiunt, nationem hanc coluisse quoque litteras philosophiae. . VIII. Quod si Noachum, Abrahamum, Iobum inter eos reserant, qui laudem logicae

artis mereantur, quid mirum, quando etiam . in illis num erant M o s E N, id quod per varias urationes probare contendunt. Primum provocant ad . verba sTEPHANI . ad Iudaeos

dicentis de Mbse: es eruditus es omes sapien-

tia Aeraptiorum erat potens in verbis operibus Dis ; praeter haec autem observant, quod Mos XIII. regula logicae hermeneuticae: veluti auctori adscribantur, quippe quae at

514쪽

tem sacras litteras interpretandi ac eX principiis deducendi consequentias Contineant. Credunt quippe Iudaei,quod Deus has regulas Mosi legem explicanti, dederit in monte Sinai, quae post haec sensim ac sensim peruenerint ad 'notitiam Iudaeorum,etiam a R. ISMAEL E cole Iectae, unde & dicantur Regulae R. Lyisariis, de quibus videre possumus praeter alios L EI-

v M. ex his argumentis putant nonnulli con- sequi, Μosen quoque praeditum m isse cogni- tione logicae artis,prout D A N. G V I L I E L Μ SMOLLE Rus 3 dicit: praeter adductas hactenus frientias s artes, Mosen logica quoque -- hutum fuisse, vero videtur esse simile : item: ' atque ut paucis multa compleaar, Mosen diseL plina logica fuisse imbutum, ex Aeraptiorum, i apud quos Moses R. it, artes tractandi ratio, ne non potest non liquere, quippe qui crebriore fcoeli contemplatione, ad leges quasdam de ob- . , seruationibus caelestibus faciendas insigati,

modum in ratiocinando servandum certis regu- 'tis comprehenderunt, talique modo dialecticae sudium introductum diligenter excoluerunt.. i Quin etiam nonnulli sibi persiuadent, logicam fuisse Iudaeis Vrim diluummim; quoniam has hebraicas voces exposuerint autiores per λο- γειον. Hinc PETRvs RAMus '' dicit: quid

aliud profitetur illud pectorale in facerdotis pectore, non solum auro gemmis, sed duabus tuustribus notis nim e thummis in luctum ornatum rim enim signiscat splendorem Meviis lucemque ad cogitandum perficien

- . . . dum '

515쪽

aeum y thummim ordinis aecurationem cs per, .fectionem ad integre incoirupteque iudican- dum: unde es pectorale ipsum a Mose iudieii. λογειον appelgatur, tanquam inullis hominum

Iopbismatis inquinata, Ied perfecta es omnibus

numeris absoluta considerandi iudicandique Iogica λαγῶον illud esset: conser BARTHOLO MAEUM KECKERMANNvM, y qui etiam SALOMONEM huc pertinere censet. Quum. enim ipsius tempestate in more positum suit, senigmatum propositione & solutione dictisque argutis demonstrare ingenium; hac qu que Salomon arte excelluit ita, ut omnes in admirationem sui conuerteret. ex quo coὐ sequi putant, Salomonem quoque praeclarum fuisse logicae auctorem, eiusque eX conje- ctura REI MANNI 3 conscripsisse praecepta,

siquidem ipse de se testetur, ' quod de Sapientia triplici ratione egerit, quae Verba nonnulli de ipsius scriptis philosophi e rationalis, moralis & naturalis interpretantur, con- . fer i ETRUM DANIELEM HVETIVM. s

g. VIIII. Sed tamen quidquid alii de logi- .ca Adami, Caini, Abelis, Noachi, Abrahami, Jobi, Mosis,Salomonis dicant; nos ab illorum

opinione plane esse alienos profitemur, eXisti- mantes, Viros hosce in logices aut auctoribus, aut cultoribus haud posse numerari. Quam sententiam eo maiori studio amplectimur, quo leuiores sunt rationes eorum, qui logicae artis in hisce hominibus commendant marime, etiam grauiora extant argumenta, quae contrarium plane nobis persuadent. Alii enim ig-

516쪽

norant, quid si logica, & sue intelligant naturalem, sive artificialem, uti dicuntur, Vtrinque a vero aberrant. Quod si intelligunt, logi- aes ad artem conformatam, nunquam 1 ane probari potest, quod illa tempestate littera rum studia eam faciem prae se hanuerint, quam liosthac ncceperunt quum inuenta doctrinaogices, ad certam sermam fuerint composita, id quod cum ex personarum, tum temporis il- lius indole satis clarum est. Nam quamuis negari non possit, quod multarum rerum vexitates sint assecuti, illae tamen generales erant, quas adhuc per lam naturae vim, minus autem secundum regulas artis cognouerunt. Immo quum praeter lumen naturae,quod tam gratiissimis morbis haud corruptum erat, fruerentur reuesationibus diuinis, duplici hac luce omnia, quae ad salutem erant necessaria, potetrant cognoscere, ut adeo haud necesse fuerit, artes litterarias adhibere. Nec perspicere ii ossumus, quo modo causas suas defendant, siogicam tantum naturalem respiciant, quippe quae 'nomen logicae haud potest tueri: quin etiam hac ratione omnes homines, quibus se cultas benignitate naturae inest, Co itandi, propositiones formandi & ex illis emciendi conclusiones, inter logicae cultores debent re-

' ferri Quid Z quod rustici, quum inter se fa-

' ciant contentiones, hanc gloriam, hanc logicae

'laudem possunt sibi vindicare; sed quis quaeso huiusmodi logicae historiam conscribere instituat p saepius mirari solemus , quod patroni logicae primorum parentum ac patriarcharumsb1 non sumant definire, quales struxerint syllogismos, num fuerint ex Primae figurae mo-

517쪽

dis Barbara, Celarent, Darii, Feris; an ex se cundae Caesare, CameVires, Festino, Baroco, aut tertiae; quale sophisina secerit Cain aduersus fiatrem Abeleria. num fuerit petitio principii an ignoratio elenchi ; aut fallacia non cause ut cati sisy g. X. . Prout autem hi ignorant, quid sit logica; ita alii in hoc versantur errore, quod taliquissimis temporibus litterarum scientiae ea ratione , qua nunc Vigent. floruerint. Sic credunt, Adamum inuenisse litteras, & PE TRVs L ΑΜBILCIVs k eo Vsque progrediot ur, ut non tantum litterarum. etiam punquorum vocalium originem Adamo doeae adtribuac quam in caussam prouocant ad linhros, quos ille scripsisse ricitur, cuius generi ' iunt liber ireuetationis Adis , liber de filiabus A. , liber de λωὴitentia Adae , item prophetiaei Lae, euangelium Adae, de quibus legi possunt

ALBERI: viae A B RI C i s.. .r sed haec omnla sunt aperte . Gm & commentitia, quibus nemo sanae mentis

acgungit fidenti. Nec decet, patriarchis, qui P6st Adamum vixerunt, talem philosophiam, qualem hodie colimus, adseribere, quoniam Plane alio modo, quam nos ad cognition

Terum naturalium εἱ moralium peruener ti

nim ipsis erat sapitalia, per quam cognb

518쪽

t as uis et ostr A LOGICAE cebant non solum bonum & malum; sed si dio quoque tenebantur, bonum amplectendi; malum autem' fugiendi.' Quumue duelicem fel eitatem hujus & alterius vitae sibi hanerent propositam; viam ad salutem 'aeternam per- uepiendi cognoscebant ex reuelatione; modus autem in hac vita se felicem reddendi nite-hatur benignitate ingenii naturalis, mperientia atque traditione, per quas adquirebant sibi notitiam rerum naturalium, qualis ad felicita tem in hac vita stabiliendam sussiciebat. Sic erant viri sapientes. ac tenebant scientiam Variarum rerum cum per singularem dei gratiam, tum per naturae atque ingenii' vires, Cuius rei

eaussia dici possunt philosophi, si modo vox

haec non ea significatione qua nunc valet, se matur. Quapropter recte dicit Io. FRA CISCVS nVDDEvs: quilibet facile 'inte

messe, cum flerecentiorum, alite cium de veterum patriarcharum maxime. 'immo es gens

ratim orientalium gentium phoilosephia Ioquimur : Imul vero patet, in veterum 'sapientia crrhil,sephia detineanda sedulo ca enom, ne ex Uu, quae recentiariis es, notione illam υλmemus, adeoque talia iis tribuamus, quae a temporum Uiorum: conditione plane'sunt alienanquae omnia quum ita sese habent, ea quae de Noachi, Abrahami. Isaaci, Iacobi aliorumque logica disserunt, aut ita debent intelligi, quod' per uires naturale iktellamis verilites com uerint, aut, si Haad logicam artisicialem re stantur, nequaquam sunt admittenda. Ipsa

Dim cognitio veri & falsi, aut res, ad quas spe'

519쪽

DE ORIGINE ARTII LOGICAE. 687ctant veritates, nondum constituunt logicum; sed modus,quo veritates cognoscuntur parti inueniendo, partim diiudicando. Ruitici quoque atque alii homines omnium litterarum plane eXpertes, ad notitiam perueniunt veritatum; sed quum ista gignatur per sensus.

tantum externos ac Per memoriam; talis c .gnitio vulgaris est, a philosophica ac logica . plane diueria, quippe quae ope iudicii dirigi-:tur, ad cuius culturam praecipue spectat logica. De cetero non est mirum, quod propter errO- , rem de Preclara litterarum conditione tempore antiquissimo de logica disputent patria

charum. e r

g. XI. At vero deducuntur in huiusmodi erroneam opinionem de re litteraria Adami, Patriarcharum ac aliorum ex gente Ebraeorum antiqua,partim per peruersam scripturas diui-inas interpretandi applicandique rationem; partim per stelliorem fidem, quam fabulis Iu-ciaeorum adhibene. Quod ad prius momen-- tum adtinet; multi fingunt sibi nimiam amplitanamque Mosis eruditionem, ac Verba, Stephani, quod institutus fuerit in sapientia Aegyptiorum ad conditionem rei litterariae

nostra. aetate adcommodant, quum tamen de iis eruditionis partibus,quae tum apud Agyptios floruerunt, sint intelligenda: confer Io. PRIDE AVX, ' CORNELIUM ADAMI, 'IO. FRANCISCVM BUD DEUM 3 quo posito, omnino debet ante demonstrari, quod

ars logicae ab Aegyptiis fuerit culta; quam pedverba haec Stephani adfirmari, Mosen quoque

520쪽

disciplina arteque cogitandi fuisse excellentem. Sed quamuis NICOLAVF CAVS Sl-Nvs existimet, dialecticae quoque studia in gente Aegyptiorum floruisse; mulo tamen fide digno documento id potest probare, adeo ut de logica Mosis ne verbum quidem sacer codex nobis prodat. Nec aliter res sei habet cum logica Caini & Abelis. Nam quum interpretes verba Mosis: unu bes i=pexposuerint: σῶbuit Cain aae Abel fratrem, deducti sunt in opinionem,quod heic aliquid desit. quum id, quod dixerit, non sequatur, quae, sententia peperit colloquium : & h eo labula effecit, ut hi statres adhuc recentiori aetate la- . cum teneant interqOgicae auctores. . At vero quid impedit, quo minuS Vocem i Vermramus di s locutus est Cain, qaia interpretati ne omnis illa difficultas tollitur Z immo, siue desit aliquid, siue mitius, quin etiam si pon mus,colloquium; quod resert Targum Hierosolymitanum, probata tu prae se ferre auctoribtatem, quis autem sanae mentis inde constare helusionem institua hosce fratres exercuisse artem Iogicae. Quid multa 3 quum in eam inpessi sint sententiam , vetustissimos Ebraeos coluisse atque exercuisse logicam; omnes eorum sere cogitationes ac sermones, disputationes, doctritias, veluti fructus disciplinae huius, cognitae considerant. - Sic Adamus dicitur uenisse multa, docuisse liberos, Mopositisse argumenta & propter haec, ut & alia creditur Iogicus, quasi ista ex facultate naturali non pomissent signi. - Sic in Abrahanto laudatur pe- otia.logices, quoniam falsam religionem a veis