장음표시 사용
71쪽
Ratio instituti g. I. δ' praeceptoribus veterum roma norum β. II. de scholis publicis o priuatis veterum romanorum III. de librumperegrina' rionibus litterariis A. III I. de libris illarum ac de modo istos legendi I. V. de ipsorum onagnostis s. UI de meditatione litteraria veterum romanorum I. VII. de ipsorum recitationibus β.V III. de di putationibui veterum romanorum I. VIIII. de lucubrationibus ipserum X. ooetesibus I XI.
clarare, quae fuerit ratio colendi litteras apud veteres romanos, non in varia doctrinarum genera illorum, in quibus exponendis sit sese exercuerunt, inquiram, sed in rationes quasdam, quibus litteraruis culm-rae se tradiderint. primum disputabo de institutione litteraria, quum romani alioriam a xilio adiuti, ad musarum peruenerint stret tiam, ratione habita partim ipsarum litterarum in primis humaniorum, partim locorum, quae earum fuerunt ossicinae. magnae curae romanis fuit educatio, quorum disciplina eo spectabat, ut sincera puerorum natura, nullis detorta pra- ὶ uitatibus, toto statim pectore in virtutem &honestas artes incumbendi locum haberet, id hquod pulcre docet auctor de caussis corruptae ii eloquentiae: iam primum με euique stitiae lex casta parente natim, non in celia emtae nu- trisu ,sed gremio ac sinu matris educabatur, 3 cuius praecipua laus erat, tueri domum s in- feruire libris. eligebatur autem aliqua maior sinatu propinqua, cuius probatisspectariique γπο- I
72쪽
ribus omnis cuiuspiam familiae soboles commit teretur, coram qua neque dicere Ias erat, quo
me dictu, neque facere , quod inhonesum factu videretur. ac nonsudia modo curraquesed remissisenes etiam I usque puerorum,sanctita- e quaaeam ac verecutidia temperabat. ΟΠ-
stat quoque, romanos ex studiis eos percepisse fructus, ut an tantum, fastigium romana maiestas eueheretur, &pe tot secula in eodem immota & inconcussa perstaret, ac ipsi. a barbarie in Vitam cultiorem, & ab inicitia ad humanitatem R. Variam doctrinam traducti essent. quod si ita est, sicuti est, . operae pretium factit-rus. mitis videor,si in hoc argumento disputando. curatim verser, ut aemulatione incitati, quod salubre nobis sit & musis nostris, tanquam. ab exemplo, ad imitandum. Proposito capiam iaΙ . pro diuersia aetatis. ingeniique indole necesse fuit, diuersa quoque ratione litteras colere. plerumque domi & in contiibernio matris. discebantur elementa, & ips pa- .rentes liberos suos institutis & praeceptis erudiebant.. CICERO dicit, se legisse epistolas . Corneliae matris Gracchorum & apparere,filios non tam in gremio educatos, quam in sermone m trix; & alia loco mallem Cicerones nostros meo,potius labstre subdoceri, quam me. alium eorum magi rum quaererer item ad Quintum fratrem: ' maximae mihi curae erit, ut Ciceronem tuum nostrumque videam ,sPL.
in quotidie: sed inspiciam quid discat, qua saepissime: s nisi ille contemnet, etiam magia
73쪽
srum me ei profitebor: cuius rei nonnullam consuetudinem nactus sim in hoc horum in
rum otio, Cicerione no ro minore perdocendo,
ruamuis alii scribant producendo. NEPose Attico resert, y quod patre usus sit diligenti, indulgente tum Vt erant, diti, inprimisque studioso litterarum, qui omnibus do- .ctrinis, quibus puerilis aetas impertiri debeat, filium erudiuerit. Iulius Agricola in sinu indulgentiaque matris Iuliae Procillae educatus
per omnem honestarum artium cultum pueri- itiam adolescentiamque transegit, teste TACI-το; id quod etiam Marcus Aurelius Antoninus, imperator de se ipso fatetur, 3 ut de aliis taceam. verum ad litterarum elementa ope praeceptorum quoque adducti sunt, quodoon 1blum priuatim, sed & multorum conuentu factum est. L i v I v s de Camilli ingressu ad Tusculanos: intentos opifices suo quemlue operi, s ludos litterarum Arepere visentium Cocibus vidit, & alio loco: F mos erat Falscis, eodem magisero liberorum comite uti smuiaque plures meri, quod hodie in graeeia manet, unius curae demandabantur. idem de Virginii
filia ε υirgini venienti in forum sibi namque in tabernis litterarum ludi erant) missister decemviri manum iniecit. de eadem Virginii filia
δων τοτε περὶ τὴν ἀγοραν' ἐυΘυς τε ὐπο τοῦ καθώς
74쪽
Iam iam nubilem Appiuae Claudius decemvirorum princeps in ludo litterario legentem com icatis serat autem tunc ludus litterarius in
foro s tunc statim pueliae forma captus est, c. magis indies extraso abripiebatur, dum amore iam correptus, ludum multoties obire cog
retur; quibus patet, quod hic prima elementa sint tradita, quodue pueri & puellae institutionem habuerint Communem. huiuscemodi
praeceptores dicti sunt ludimagistri, quoniam romani scholam dicere solebant ludum, item litteratores, magistri litterarii, magistri ad prima elementa, quos Cum grammaticis haud confundas, qui maiori erant dignitate,ingenio praestanti & eruditione excellentiore, quod wowERus fuse tradit. quamuis in coetu erroribus non modica, sed largissima sit materia,& integritas morum facilius possit corrumpi, malebant tamen in scholis & multorum conuentu suos,quam priuatim & singulares institui, ut aemulatione ingenium accenderetur& certatim promouendo maiores facerent Progressus. namque alit aemulatio ingenium.&nunc inuidia, nunc admiratio incitationem accendit. attamen fuerunt, qui liberis suis a primis pueritiae annis magistros priuatos ad ingrediendam milliorum rationem elegerunt.' elementis adreptis, grammaticos graecos audi-uerunt,modo priuatim & domi,modo in scho- ilis & conuentu plurium, quia prima cura litterarum graecarum fuit, quod testantur plura
75쪽
exempla, ex quibus mentionem faciamus Μ. .
Antonini philosophi, qui usus est magistro ad
prima elementa' Euphorione litteratore;
frammaticis graeco Alexandro, quotidianis. atinis Troilo Apro& Pollione & Eutychio.
Proculo Siccensi, ut tradit IVLIVS CAPITOLINIS. δ auspicium nebat a poetis, inter quos
Homerum maxime diligebant, quippe qui
princeps magister, vitae hominum informator, tuba Virtutis, inprimis eloquentiae pater ha- bebatur, quem Hippodromus apud P H 1-
irem cae vocem sophisarum adpellat. coniungebant cum Homero Μenandrum, Euripi-
dem, Sophoclem & pergebant ad historicos Thucydidem, Ρolybium, Herodotum, Xenophontem, reliquos, quae eloquentiae & philo
sophiae praemittenda esse arbitrabantur. liae rarum harum doctores erant grammatici,quorum alii quum fuerint τεχνικοὶ, alii δορικοὶ, seu
alii κριτικοὶ, illi qui secundi ordinis' sunt, praecipue huc pertinent,quippe qui litte
rarum alumnos ad interiora veterum scripto, rum, poetarum inprimis sententiam perduc bant, id quod vos si Vs 3 WOWERVS ' PE- .
MAsso Nus 3 &aliivberius produnt. horum ductu legebant polita graecorum monimenta, quod fiebat studiose di diligenter: hinc PLI- i, NI v s ' non enim dixi, qua legenda arbitrarer i i
76쪽
quanquam dixi, quum incerem, quae scribendati tu memineris, fisa cuiusque generis auctores diligenter eligere. aiunt enim, MULTUM LEGENDUM ESSE, NON ΜVLTA. quaeue
erant salubria&utilia, obseruabant,&per memoriam non solum repetebant, sed ad imitationem quoque trahebant diligenti Opera.
QV INCTILIANus y vertere graeca is latianum veteres nostri oratores optimum iudica
bant. de paullo post: sed ilia ex lathiis
conuersio multum G ipsa contulerit. PL 1 N I v s ηυtile in primis multi praecipiunt, velexoae eo in latinum, vel ex latino vertere in graecum rquo genere exemitationis proprietad splendo que verborum, copia figurarum, vis expFcandi praeterea imitatione optimorum similia inu
viendi facultas paratur. smul quae legentem fefel sent, transferentem fugere πon possunt,
qua de re conferatur s c H E F F E R v s. 3 imitati
sunt modo scribendi indolem,quod ad elegantiam, sermam, ac vim orationis adtinet, modores & modum rerum tractandarum, quae ex aliis subinde petierunt tam Veteres, quam recentiores. sic Cicero imitatus est: Demosthenem; Terentius Menandruia,Sallustius Thucydidem, Virgilius 4'heocritum, Hesiodum Homerum,Tacitus Polybium &Thucydidem, Liuius Ρolybium. neque vero solum graecos scriptores usurparunt, ted ex latinis quoque, quae ad rem pertinebant, utiliter & adposite transtulerunt, prout Terentius imitatus est Plautum, quod probat P A R E vs ' Cornelius Seuerus Manilium, obseruante GoRALLO siue cLER Co F Silius Italicus: Virgilium,
77쪽
s AEus. hoc decurso stadio, romani se philosopho dabant & rhetori, ut in illius schola artem disserendi, in huius declamandi exem
ne. minus fuerunt sine philosophia, quia
non fuerunt sine arte oratoria, ad quεm mcOlendam iuta praesertim, quae de moribus & officio animique caracteribus agit, opus eranquanquam laeuit usque ad Ciceronis aetatem, nec ullum habuit lumen litterarum latinarum,
N E R vM , princepsromarus studium fuit eloquentia, ad quam colendam multum tempus ubi sumserunt, ita ut imagines grauissimorum oratorum in cultura artis huius sib, proponentes, ingenium & dicendi facultatem consormarent & post hac ex penu eloquentissimoesemper aliquid ad communem adferrent se Hum atque in aspectum tacemque prose rent.' in tradendae e quentiae fontibus Myraeceptis sedulo operabantur primum grammatici , deinde rhetores: adhaec instituebane exercitationes varias, in quibus declamationes erant praecipuae. adiungebant se Harissi mi oratori nominis, quouterentur paullo familiari & a quo discerent facultatem loquendi, uti dicit auctor dialog, de caussas co ruptae eloquentiae ' e; Do apud maiores nostros iuuenis AD, qui foro eloquentia ps abatur, iobulus iam domestica, disci na, refertus vestissuriis, de cesatur m patre, uua pro pinquis uae eum oratorem, qui principe locum
78쪽
in riuitate tenebat. hunc fectari, hunc prose , quLhu- omnibus dictionibus interuse, siue insud Micolae in concionibus assuescebat, ita ut altercationes quoque excipere G iurgiis inte esse, que sic dixerim,pugnare inpraelio disi .
rete addatur GRONO v I vs. k in eloquentiae studio ingenia sua exercuerunt Varia ratione. aut tradebant ficta,ut progymnasmata & declamationes , aut Vera, Vt orationes. iuuenum minora mercitia προγέα κασμ ατα, quae latini
vocant dicendi primordia, dicendi elementa; maiorum ac prouectiorum erant declamationes. declamandi genera tria fuerunt apud veteres Pro tribus caussarum generibus: vel enim panegyricae elant declamationes, quae in demonstrativo, vel suasoriae, quae in desib rativo, Vel controuersiae,quae in iurisdiciali se, nere versabantur.' a declamationibus suaso xiis faciebant auspicium, quia huiusmodi amgumenta habentur facilia, 1ed controuersiae dignae erant maturo iudicio, in quibus & sententiarum acumen, & exquisitus quidam omnatus adhibebatur. rhetor aut sophista exedram conscendebat, ut sedens ad delectationis aucupium haberet praefationem, qua auditorum sibi conciliaret animos. postea poscebant controuersiam & proposita materia vel arbitrio proprio delecta, caussae genus exponebat rhetor, quumque totius quaestionis statum
prodidissent, diuidebant illam in partes, & e plicabant breuiter & dilucide, quo facto, ipsim
dgrediebantur controuersiam, quum aliquid alii ad excogitandum sibi sumsuent. Verum non omni tempore eadem fuit eloquentiae s cies , nec eadem institutionis oratoriae ratio
79쪽
EO DI TR. Dr v ARi Is Mo Dis' L TTERAsiante Ciceronem tractabant locoS communes: Laetate eius petebant argumentum ex Veritate, '
quum modo in virtute praedicanda & vitio reprehendendo versarentur, modo ex historiarum monimentis, aut re, si qua forte recens.
accidisset, copiam sibi facerent dicendi laudando, vituperando, suadendo, disuadendo. quae exercitationes Ciceronis tempore dictae sunt caussae. sed quum Seneca rhetor ingenio. niteret. fictas lites sumebant, ea denique, quae nec facta fuissent, nec fieri commode potuissent, excogitabant. in foro frequentes ac in . iudiciis usim ipsum eloquentiae pei discebant: ipsi met faciebant pericuIum & aliqua actione nobili edebant specimen eloquentiae. plerum-Jue vero iuuenes, qui eloquentiae & iuri ciuiliabant operam . Caussarum patrocinium apud 'eentumuiros auspicabantu . PLINIvs ad'δoc perpauci, cum quibus iuuet dicerea ceteri,. audaces atque etiam magna ex parte adolescentuli obscuri a declamando huc transeunt. tam 'Dreuerenter re temere, ut mihi Attillius no fere resse dixisse videatur , sic tu foro pueros a
centumuiralibus causis anssicari, ut ab Home ro in scholis. Atque quum paucis tam clarum sit ingenium. Vt poss1t emergere, nisi illi seu
tor commendatorque contingat, olim moris erat, Vt magnae auctoritatis viro, vel duce vel
comite adolescens forum iniret, primamque susciperet caussam: saltem auspicio & consiliis talis viri coepit ostendi in publico. adolescen- . tes nobiles accusarunt viros,. quod rudimen- tum forensis operae non solum laudis gratia subibant, sed oc accusanti & damnanti pecuniae, honores aut magistratus dabantur, quae ha-
80쪽
buisset reus. hic modus aetate CICERO Is
fuit 1blennissimus, qui ait i frae quumsutplura caussarum uera, quae risquentiam istas erant, muItique in nos republica a Moysentes crapuae iudices apud senatum incense laudem ast uti sint, maxima admiratis es in iudiciis; quorum ratio duplex es. nam S ex accusatione.Aefensione consat: quarum etsi lauri dabilior est defensio, tamen etiam accusatio probata persaepe es. sic ex accusatione libi peperit laudem Lucius Crassus , qui accusauq- .rat C. Carbonem,elo eatissimum hominem: M. Antonius adolescens accusauit Cn. Papi- .rium Carbonein, qui & M. Aquillium defen- .dit, nec minus P. Sulpicii eloquentiam inlu- mitiauit accusetio, dum inutilem ciuem Q. Norbanum Vocauit ri iudicium. inlustrior& splendriliqr erat accusetio, .uae rei publicae Caulse, aut patrocinii gratia, aut paternarum
ivimicitiarum suscipiebatur. in huiusmodi
caussis raepe tractabant res suas diuinitus, magna vis animi, magnus impetus,magnus dolor vultu, gestu , digito significabatur. magnum erat flumen grauissimorum optimorum- que verborum, erant integrae: sententiae, Verae, nouae, sine pigmentis fucoque puerili, ut quibusdam non Alum incendere iudicem, sed ipsi 'ardere viderentur: argumentum hoc pluribus