Commentarius breuis rerum in orbe gestarum, ab anno salutis millesimo quingentesimo, vsque ad annum 66. ex optimis quibusque scriptoribus congestus per F. Laurentium Surium Carthusianum. Cum indice copioso

191쪽

' ν , eo MMENTARIVs BREVIs RERYMErant enim inter Germanos non pauci Luteranae s factionis, quibus Pontificis nomen maxime inui bis Roma suim esset. Ventum est ad urbem commeatu es tot dirept/o. mentis Vacuam,pridie Nonas Maij.Dux Borbonius

dum moenibus scalam admolle in ipso Vrbis limi ne per inguen dextri femoris glade traicctus occubuit. At milites eius morte nihil absterriti, statim scalis appositis, Clemente potifice exterrito,&aegra se in molem Adriani,vulgo Castellum S. Angeli,recipiente cu suis,Leoninae primum urbis, quam Burgum vocant,loca humilia superant,& obuiam miliatitudinem facile rei jciunt. Ibi tum horrenda caedes miseroru,abiectis armis frustra morte deprecantili,sχmesami, R GPrmanis & Hispanis edita est, ita ut barbaricalisum quada immanitate etiam in ipsa D. Petri sanctissima

aede,adeoq; ad aras eius templi & monum eta ven randa S. Apostolorum aliorumque diuor ,permultii sanguinis susum sit, direptis templi ornametis,omibusq; sacratis vasis. Ea Vrbis parte vastata, magnam Vt vocant Romam transcensis inter Aureliam MSeptimianam portam vetustate collapsis moenibus irrupunt,in eaq; cuncta auaritiae & crudelitatis ex . pla passim edunt,arcem circunsident,& ne qua deis' tus vllum Pontifici effugiu,perductis fossis circun uallant.Nulla apud ferocem & partim Luterana peste infectu militem,sacri prophaniq; fuit distantia,

omibus in prεda usurpatis memiui omnino eius Vr- bis incol , siue is Italus, siue Germanus, siue etiam Hispanus esset, parcitum est: pleri'uc summis affecti cruciatibus,in tormentis expirarunt:nec paucos contigit bis ab hostibus captos,& tortos atrociter, modo a Germanis,modo ab Hispanis,rebus omnibus exui,& vix vitam sola aere alieno redimere. Sa

uitum est horrcndum in modu in sacros calices, irivata

192쪽

vasa & arculas sanctissimas,quas abiecta sacrosancta Eucha istia infanus miles rapiebat:in sacras vestes, quibus mira exercebant ludibria: in diuorum retia qui as,deniqu) in virgines Deo dicatas, quibus ad suam libidinem turpillime abutebantur.Atque haec ' . quidem omnia insciente&inuito C sare acta fuisse, Om'

vel inde facile perspici potest, si nec approbauit,

nec rata habere voluit,quq prophanus miles a ponis. - 'tifice S Cardinalibus vi ac metu extorserat:& si

mulatque in Hispaniam capis urbis nuncius allatus est,ilico cessare iussit ludos S spectacula, quae prOpter recens natum ci filium Philippum edebantur, deditq; opera, ut pontifex in pristinam libertatem restitueretur.In hac vero Vrbis vastatione id per quam incommode accidit,quod Bibliotheca Vati- Biblioth tacanam incomparabili optimorum codicum thesau- Vaticanero instructam,magna ex parte furor barbaricus Rc- γa tundisiime populatus est,maximo studiosorum omni um luctu & detrimento.

Sub id lepus Ronis quida fuit Italus sacco indu

tus,iram Dei graue,ni resipiscerent,Romanis imminere pdicans. Cumq; magnis clamoribus eade crebrius palam dictitaret,coiectus est in carcere,donec capta Vrbe res ipsa declarauit, vera ipsum dixisse. Erat eius austera vita, & nomen Iohannis Baptistae. Post septimu deniq; carceris mensem pontifex Cle mens euasit.Ea Urbis & ponidicis calamitas magna attulit voluptatem Lutero & eius factionis homi nibus: sed Dei benignitate sectu cst, ut ea voluptas M eis non contigerit diuturna, Pontifice non diu post cum Carolo Caesare amicisti me coniuncto. Hoc sere tempore viguit noua heresis Anabapti- Anabaptis starum,Lutero luis scriptis illi egregiam materiam starum luto

stippeditante. Intetim nihilo minus & Luterani & resis.

193쪽

Zuingliani acriter eos persequuntur, cum tametraeque illi iactitent verbum DEI & puram doctri na,atque Luterani & Zuingliani,immo etiam pleri

que longe maiorem p tae se ierant vite probitatem, . quam vel Luterus vel Zuinglius m toto grege sito. Quam vero ridiculum cst, Luterum eo nomine vel

maxime se venditare populo,quod syncerum se di cit adferre Euangelion & verbum DEI, &nihilo minus damnare Ana baptistas, teque Euangelium crepantesi Verum Catholica Christi Ecclesia nihiI

horum vana iactatione permota, omnes; eX aequo

damnat & reijcit, Luteranos, Zuinglianos, Anaba- 'ptistas, utpote qui non Euangelium adferant, sed suas prauas & priuatas opiniones, & detortas scripturae interpretationes, a Catholico totius orbis Christiani sensu & consensu prorsus alienas .i ab Etrautem Anabaptistae multa perniciosa dogmata, negant baptissilui paruulorum,& iam adultos rebapti

rant,volunt omnia esse comunia,etiam uxores, pC

inde ut Plato olim in sila Rep. &Nicolaitae. Ex his sunt qui dicant, Spiritus meus concupiscit carnem tuam: ni itaque,& faetamus mirabilia. Anabapti meaeque ac Luterani & Sacramentarij in multiplices, easq; pugnantes,sectas dissecti sunt:ut nemini dubium sit,quo spiritu regantur. Est genuς hominum prope arreptilium,& in suo errore mirabiliter obstinatum, ita ut plarunque hilariter ad mortem accedant: quae res infirmis magno saepe offendica lo &periculosetcntationi est,nescien tibuς hanc noesse sobriae mentis constantiam, sed insani pectoris satanicam pertinaciam. Hoc unum notatu dignum est, Luterum ipsum, licet es et profestione monachus & Theologus, desectarios omesie Lutero ceu quo da equo Troiano

194쪽

Consertim enatos atque prosectos, hoc vel maximὰ dedi se & dare operam,ut habeant lepidam aliquam suis in complexibus puellam,ut praeciξuus Euange Iij eorum scopus is haud obscure postit animadueristi,ut quam maximε se totos Veneri deuouean ta quam desperata omisalute,nihil in futurii nisi cetatissima gehenns supplicia expectent,recteque in illos dictum videri possit illud Apostoli, Quorum deus nil .3.

venter est,& gloria in confusione ipsoru . Certe Lu,terus ipsc quodam loco etiam matrimonio iunctis ausus est permittere,ut si nolit uxor,liceat accersire ancillam. Ita cita ait: Si no vult uxor,veniat ancilla. . Proh pudor, eo amentiae recidisse homines, ut non ςς ςρεμ ε videan in cuius Sardanapali disciplina se tradiderint. Interim Luterus & naereticorum dogmatistarum tota cohors, acriter inuehuntur in vitia Cleri,

& nihil sere condicinantur aliud ad populum, nisi q' Τ

quorundam impuram vitam,eaque commemoran- - da & vehementer exaggeranda, plaustris interim . conuiciorum inuehuntur in Pontificem & Catholicos omnes, cum sint ipsi ter execrandi haeretici, &omni flagitiorum genere cooperti,& propterea indigni,qui alios repraehendant.

Hactemhestate alijs atq; alijs emergetibus in religione dissi dijs,haeresibus §is,non solum Catholici,sed etiam plerique Luterani principes & scriptores ijs opprimedis opera nauarunt. Ipse dux Saxonis Elector, qui Luteru tuebat,in Sacra metarios LMerari sue Zuinglianos & Anabaptistas seuere constitutis supplicijs animaduertit. Luterus quoq; bene longu nsti pμnia. scripsit librum in Zuinglium Se Oecolampadium, Luter. iuqui ex ipsius schola prodierant.In eo libro gloriatae suosque humanis abiectis pretceptis, in libertate se Oecolamp.

asseruise ingeti ac dissicili labore. Porro Zuinglia

195쪽

. na haeresi nullam se legisse tardiore,quae in ipso in . io in tot sectas diuisa sit. Ait Germanos cupide noua quaeq; complςcti,ijsq; ceu fatuos adhaerere.Dia bolum nihil tam posse ineptu proferre, quin disci pulos inueniat. Germanos esse spurcas sues vel po cos. Civiles magistrat' ait debere Suermeros, id est, Zuinglianos tanquam blasphemos punire. Ipsos Viat Zuinglianos vocat porcos &asinos. Multaq; alia ing vos pin eo libro habet,quib' no magis Zuinglianos, quam

nisi. seipsum damnat.Ipse enim turbarum omnium author fuit in Germania suis pestilentis imis & pugnantissimis scriptis. Verum dolebat ei, quod multatos vidit se contempto ad nouum Sacramentariorudogma transire. Porro Zuinglius & Oecolampaditatis scriptis contrarijs ci responderunt. Hoc anno vel circiter, soc .Rnabaptistae in He Anabuti- uelijs in editum quendam conscenderunt monte, sarM3QQ. tanquam illinc cum anima & corpore in caelum asta ita. sumendi. Hos intantum dementarat malus daemon, ut citra ullum pudorem instar pecudum commisce rentur,ne virginibus quidem a foedo congressu sibi

temperantibus.Scripserat enim Luterus, magὶs ne cellarium cse congressum viris ac foeminis, quam cibum &potum.

In Sueuia quidam ausus est docere,snem iam adiaese Christianae legis,atq; aliam subrogatu iri. Multaq; alia per id tempus valde absurda & impia spar gebantur in vulgus, quibus omnibus ansam dedit praeclarum Luteri Euangelion, quo passim omnes ad carnis libertate vocabantur; & suo exemplo Lu-ὶ terus prouocabat plurimos,ut& ipsi aliquid aude

mem, sub idem tempus Rotenburgi ad Necorum ou-νώα uium Anabaptiste quidam utriusque sexus ultimot sunt

196쪽

sunt affecti supplicio: flammis exusti viri noue, minae decem in aquas demersae. Horum dux & doctor Michael Sellarius apostata monachus,pro me- Michaelis ritis horrcndas luit poenas, primum excisa illi linia sellarii gua impm,deinde ignitis laceratus forcipibus, & ad DFiri MCX tremum corpore eius igni abolito. Nanq; homo nefarius multa valde absurda & impia in populum asparserat dogmata. Alijs quoque multis Germaniae Iocis seueriter in Ana baptistas animaduersum est etiam a sectar ijs. Praeter alios scripsit in Ana baptistas etiam Melanchthon,& cum ille contra CathO- eis A nisticos disputans non nisi meras exigeret scripturas, tamen Anabaptistas de baptismo paruulorum nulla re alia efficacius, quam Ecclesiastica Traditione, Contemptor ipse Traditionum, cosutare pMuit. Est autem certe Anabaptistarum factio multum execra bilis,& plerique ex eo hominum genere,ut paulo ante dixi,non multum disserunt ab arreptilijs & se naticis. Quidam Sangalli, quod est Helvetiorum Immanι oppidum, inspectante utroque parente, fratri suo faciniis. germano caput praeciati,dicens id sibi diuinitus imperatum.Verum sententia magistratus candem poenam ipse quoque luit. Sunt multi in eis vita & moribus sic satis compositis, quae res permultis imponit,sed habent absurdos doctrint errores. Tam est versutus diabolus,utetiatribenter sinat sibi addictos quandam extrinsecus prae se ferre vitae probitatem, modo fidem in illis corruperit. Scit ςnim, si--,

ne fide impossibile esse placere Deo. Hoc ipso anno decreta fuit apud Bernates Helue tios disputatio Catholicorum cum Zuinglianis, id agentibus Zuinglio& aliquot apostatis monachi . lio Beris FSed haec disputatio plurimum offensionis habuit: itaque nullus Catholicus Doctor pter unum Conra M i dum

197쪽

dum Trigariu prouinciale Augustinianu eo ipse gest. Senatus em Bernen leges ci disputationi pscripserat, Catholicis iniquas,sectarijs plausibiles. Quia& Imperator ipse interdixit p . suos, ne Berna tensescam P mitterent apud se disputatione fieri. Quatuor item Episcopi,ad quoi dicccclin ptinet Heluetij,

multum dehortati sunt ab ea disputati oc: copiosi scs me aut Cantones octo Helvetioru Catholici eam literis impedire conati sunt, sui inter caetera scripsere Bernaribus,mcinores csent disputationis Ba- densis intra bicramu habitae, qua ipsi approbi neu S iura me. o ac lireris sigillo munitis conii tanasient. Sed Dei nates in sua sententia perna an serunt: eumq; hec disputatio lin Phabuit, cp mox apud illos ali quot vicinos Misis, arae N statuae abolitae fuere, cimulta alia insolenter & barbare instituta, quq ramuilli male persuasi putant ese prorsus Euag clim,do leniq; se hactenus in tenebris versatos: nec vidciat sc interim damnare omes Maiores suos, qui tamen certe non tam stupidi fuere, ut nescirent se vera am- ' plexos religionem, qua illi reij ciunt. Finem autem haec disputatio habuit 26. Ianuari j,anno 1 128. Anno Is28. Luterus cum male audiret obsectas rarias passim emergentes, tanu ab co ceu fonte manaret, scripsit Germanice in Anabaptistas. Inter alia in ipso libello rcphendit principes eo noae, Ῥ suppliciu sum crent sc Ana baptistis, quasi vero etiam ita olim supplicia costituta no sucrint in rebaptiZates. Immo S Luterus ipse paulo ante scripserat, Zuin-glianos a ciuili masistratu puniri oportere: Si Zuinglianos, cur no etiam Ana baptistas Sed & ipse dux Saxonis in Anabaptistas scuere animaduerterat. Iriboc quoq; libello fatetur,in Papatu multa csse bo- '

na, immo omnia Christiana bona, atque inde aa ipso v

198쪽

1N ORBE GEsTARVM. 37sipses profluxisse. Ait in Papatu esse veram scriptu

Tana sacram, verum baptismum,verum sacramentum altaris,ueras clati es ad peccata remittenὸa,versi Vc bi ministerium, rerum Catechismum &c. Et tametasolebat iactare, apud Papisias Euangelium sub scamno delituis e,se illud indet dux ille in luce. Tanta

erat illius hominis dictorum factorumque inco stantia & varietas. Verum cum Dux Saxoniae perciperet multa contra religionem effreni licetia ctiam

in suis ditionibus geri, Visitationem instituit. Ea visitatio postmodum tam imperiose & sumptuose acta est, saxonic Ut nulls retro Episcoporu synodi vel Archidiaco Iumpti itanorum comunitates tam onerose fuisse viderentur. Illa Tam visitationem Melanchthon scripsit Latinc, noplane Luterice in nonnullis, quia plus ibi poenitenti & doctrins legi; & timoris D EI tribuere visus est, quam Luteri Euangelion patiebatur. Atq; ade libertate arbitrij, quam in Locis communibus cum Lutero pernegauerat, asseruit. His vero & id genus, licet cum ipsorum superiori doctrina pugnarent, etiam Luterus subscripsit in editione Germanica eius ipsius Visitationis. Ita illi praeclari Theo Iogi de summis rebus & affirmare & negare no dubitabant, prout ipsis sorte in buccam venisset. uiod quide turpissimu fuit in viris Germanis,nisi quod Germani iam suae costantiae obliti,a Maioribus suis non absq; ingenti dedecore degenerabant. Hoc anno Dux Geldri et Carol' multis suis oppi dis amissis, tadem ut se Carolo Cesari dederet, ada bactus ell,interim nihi lo minus Tila munitissimo ad Valim oppido sortiter defenso. Fuit ille Princeps in amicitia & foedere Gallorii regis,& qa ditioibs Ce saris vicin' erat, multa eis sqpedana intulit, queata

199쪽

Hagam Comitis, Hollandi et insignem &opulentu vicum,vastatisque omnibus,opimam egit praedam. Alioqui certe in fide Catholica fuit longe constantissimus,& alijs quibus da principe dignis animi dotibus egregie ornatus. Eodem anno Traiectensis Episcopus omnem di- Traiecteu' tionem suam transtulit in ius Ducis Brabantiae &φηt Comitis Hollandiae,qui tum suit Carolus Impera-BμGudiri. tor,accedente eo non solum regionis totius, Verum etiam Romani pontificis consensu. Multis em modis eam dioecesim vexabat Geldriae dux,&iam Traiecti ciues in Episcopum concitarat: nec his malis aliud inueniebatur romcdium, quam ut Burgundiae ducibus sese permitterent, quoru potetia tum Gel-drus ipse,tu 1ubditi Traiecteses frenari possent. Est vero opulenta ea regio, sed populus pronus in seditiones & tumultus fuit, priusquam Burgundis sese dedidissent. Iam vero in multa pace degunt,nec illis iugii graue impositu est, uti nec Geldriesibus,postoij Carolo Imperatori sese submiserunt.Porro Iurisis. dictio spiritalis vel Ecclesiastica mansit Traiectensi Episcopo, S praeterea annui quida reditus no constemnendi.

Hoc anno fames ingens pressit Italia,psertim Ἀ- subres&Venetos, ita ut multi ea peste interierint. Tiguri quoque visi tres soles, famem pra nunciare existimati sunt, quae paulo post tanta illic extitit tetiam ex Hungaria boues eo adduci oportuerit. Accidit eo anno quid da plane tragicii Basilee. Cisuis quida honest' &diues Christophor' ponigar nerus uxore sua de adulterio suspecta has nit. Eam suspicione auxit, i, in famuli sui suspecti indusio ligulas sericas inuenit, quas suas esse nouerat. Extorquet vi ab uxore ut sateatur se cum famulo rem habuis.

Fames m Italia.

200쪽

buisse: id si faciat, promittit impunitatem: sin ne- get, praesentem minatur mortem. Illa fatetur quod non fecerat, sed mox fugit ad sororem in pagum. At tame amicorii intercessione mulier cociliata masrito, redij t ad edes illius. Ea nocte sertur ad comune admissa cubile. Atqui vero altera die, q erat D5ica, ablegata famula & liberis ex priore coniuge sust ptis,primum grauida uxorem cosodit, inde sita vix quadrima. Mox Epistola scripsit ad senatu,& ter ii uocato nomine I Esrie summa aediu suam parte seprqcipite dedit,fractis ceruicibus. Epistola illa cotunebat,quid & quo animo fecisset. Porro de eo, licet mortuo,graue est sumptu suppliciti, & corpus eius fractis ossib' sublimi rotet impositu .Poterat hoc exsemptu deterrere ab adulterio, quod ia inter Euage 'Iicos,ut quidam vir magni nominis scribit,coeperat esse iocus,sicut & multa alia infanda facinora. Eodem anno quidam ex iuratis Christianissimi Principis Georgij Saxoniae Ducis consiliarijs, Ge- si roorgius Paccius,vir nobilis,facinus audax & temera- 'xium desis nauit. Erat is Luteri studiosus,sed occulta ir M. te. ham alioqui princeps ille homine in sua aula no tulisset. Agebat tum apud principe optimum vices Cancellarij. Ea occasione tecretum Principis sigil lum nactus, formula effinxit foed cris cuius dam ictia certis Catholicis principibus contra Electorem Saxonis&Hasii Lanigrauium,ut cos in Catholicos principes ad arma concitaret, uti etiam factum Formula iest. Formulsi ilico metitis appressit sigillu Georsi j ofictis

Ducis. Porro legenda obtulit Lanigrauio, qui viso deris. .sigillo,putauit rem prorsus vera esse, c5 municatoq; cum Saxone consilio, grande uterq; conscripsit ex ercitu, caeteris interὶm principibus mirantibus,quid ea militii coscriptio sibi vellet.Interim Lanigrauius