장음표시 사용
401쪽
etiam Daniae regi,qui non erat subditus Imperio: quae quidem omnia vehementer erant Catholicis onerosa, & tamen nisi permitterentur, illi contra Turcas parum aut nihil se moturi videbantur. Inde socii omnes Smalcaldici foederis ad 24. Iulij mone tur Ismacum se conferre.Eo non princites ipsi,sed talegati venerunt.Eadem petunt, quae antea principes petierat,& alios ibi quoque in suum foedus rec perunt. Habebant tum litem cum Henrico Brunsviscensi principe Gosarienses foederati. Itaque ora bant Iegati scederatorum,ut Ferdinandus ab Imp xatore peteret mandatum, quo princeps Henricus
actioni se sistere cogatur:& tamen illi nolebant Catholicis licere suum ius persequi in supremo imp xij iudicio. Addebant autem minas, nisi id contra
Henricum principem impetretur,ipsos Gosarienses socios minime neglecturos.Ea tum erat Imperij per Germaniam babitudo, ut lachrymis potius, quam scripto,prosequendum sit. Imminebat Ger
maniae cruentissimus Turcarum tyrannus,& tamen sc erant plerique animati, ut nisi Caesar ipsorum . voluntati obsecundaret,non magnopere recusaturi viderentur iugum Turcicae captiuitatis, cum cerotum esse eos suis viribus tanto hosti minime posse
Penultima die Decembris Lanigrauius Hassiae haud procul ab oppido Casello venationi inteius, incidit in scribam Henrici principis Brunsvicensis, qui nihil habebat commercij cum scedere Smalcat Cico, quia Catholicus erat princeps. Vbi autem Scriba dinis Lanigrauius didicit scribam illum esse huius Henia eis Henrici rici principis, iussit compraehensum Casellum ab--praebendis
duci, Habebat ille apud sic lueras principis sui tum
402쪽
384 COMMENTARI Ws BRTWIs Rn Ru Mad Archiepiscopum Moguntinum & Hel dum Ca saris legatum. Eas utrasq; & quaeda alia secreta La grauius resignauit & legit,iplumq; scribam captiuudetinuit.Hoc utrum decuerit illum principem, alij viderint. Certe ea res primo quidem ipsi principi Henrico magnam calamitatem, sed non paulo maiorem Lanigrauio postea attulisse videtur, cum ijs ex in iiijs, licet aliae quoque cauta suppeterent, grauissima inter principes odia excreuerint, & Hem cus quidem princeps primo a Laigrauio captus si, at ipse postea Lanigrauius no solum Henricum di mitterc,sed in eius quoque captiui logum succede- re coact' sit. Uerum ad has diras animorum acerbi, tales,quae sub hoc Lutori infausto Euangelio inter Germaniae principes extiter magna sementa & in, citam enta suggesserunt importuni con dionatores Luterani, qui principibus suis sub verbi Dei specioso titulo multa peruiasere, quae a verbo Dei prorsus
Mortua est hoc anno Isabella Caroli Caesatis coι iunx,idque in puerperio, edita quidem prole, sed quae non diu superuixerit.hlortuus est etiam Carolus Geldriae dux Catholicus, eiq; successit Guilhelmus princeps Cliuensis,sed parum seliciter, ut ipse rei eveneus declarauit. Galli cum in suas partes pertrahere nitebantur,ut haberet Caesar in Belgio vici, num hostem: sed Deo bene propieio, princeps Cli uensis saniora consilia secutus,breui in gratiam in Caesare,quem tum occupata Geldriar ditione, tum Gallorum amicitia offendora redi jt, ut infra dic
Conuentum Anno Is39. suit conuentus Protestantium Franis a Uurti. co furti, ubi datae sunt illis a Cqsare induciae mensu. II.& decretum fuit,ut utriusque partis viri docti &mode- Mabella Iniperatrix
403쪽
moderati deligerentur,qui inter se de rebus eo trouersis colloquerentur.Eius generis colloquia multa identidem fuere instituta, sed nullo felici exitu quod neque sectarij vellent a sententia decedere, neque Catholicis fas esset quicquam illis cotra C tholicae Ecclesiae sententiam concedere. Multa autem in Protestantibus & nuc & alias quoque Caesarpijssimus disiimulauit,quod non facile pateret via ct ratio secus cum illis agendi. Protestantes enim noselum magnis iam erant ex Smalcaldico foedere a chi viribus, sed etiam Luteri & aliorum soncionatorum suorum seditiosissimis tum scriptis,tum cocionibus co propemodum impulsi videbantur, venisi C seripsis petita permitteret, nescio quid non
molituri putarentur.Erant quidem non contenendae Caesaris vires,sed eas tum Turcica, tum Gallica arma sic perpetuo fere exercebant, ut cum Prote
stantibus nihil posset durius agere, licet plurimum illi doleret, paucorum impotentium Apostatarum monachorum scriptis & cocionibus seditiosis Geramaniae pacem penitus perturbari. In hoc ipso con- uentu Saxonis Elector id inter alia testificabatur,se
Ferdinandum non agnoscere pro rege Romanoria. Adeo iam erant in Germania perturbata omnia,eas
turbas cientibus infaustis cocionatoribus, qui Pro testantes ordines egregie illudebant. Erant quoque Iutes inter principes acerbae suspiciones&simultates, ex Amsa. religionis dispari habitu emergentcs:vnde fiebat,ut , Germaniae vires,quae hactenus omnibus semper nastionibus suissent formidolosae,iam ita misere distras ctae & dissipata hauddubie supremam cladem iampridem subituret fuisse viderentur, nisi praepotens D E V S singulari quadam beneuolentia rebus nostris prospexisset. Erant enim adhuc permulti, Q. BB ho-
404쪽
hodieque sunt in Germania, qui a sectis prorcias
abhorreant, nec anili leuitate eam sibi religio . nem deserendam putent, quam tot seculis uniue se Germania summa omnium consensione colu
obiim se, Hoc anno diem vitae clausit extremum clarissim or prino, & integerrim' Princeps Saxoniae GEORGius, quempis. Luterus egregie conuicijs & columelijs, & quidem impune saepe prosciderat. Fuit is princeps generose.& plane Germana animi sortitudine,in auita Maio rum suorum religione consistitissimus, ct Carolo
C sari loge optimo semper deditissimus,dignus ρε
fecto multis nominibus,quem omnis posteritas laudibus vehat. Eius obitu maxima accepit incommoda religio Christiana.Nullos enim reliquit liberos. Itaque testamento scripsit haeredem fratrem suum Henricum & eius filios Mauritium & Augustum, ea conditione,ne quicquam in religione mutarent. Missi fuerunt ad Henricum, qui hoc ei propone rent,sed interim mortuus est pius princeps, & con- Nutatiora' tinu ; Henricus ditionem omnem occupauit,atque ligionu ira in omnia Misiniae,Thuringiae & Saxoniae loca, quae 'i Oi - Gllonoto Principi paruerat,Luteri dogmata inuexit.lam enim Luterani eum in suam nassam pertraxerant. Is postea successorem habuit Mauritium, Mauritius Augustum,ut suo loco dicemus. In Mi-sniae oppido absque ulla antermissione nocturnis atque diurnis horis perpetuae Deo optimo Maxi mo laudes promebantur, raro quodam eximiae in Deum pietatis exemplo,diuersis cantandi & psalle di vicibus institutis in ipsa Ecclesia cathedrali: sedis cultus diuinus maxima ex parte tum abolitus est, antiqua religionis iacie prorsus mutata. Haec faciebant Principes persuasi a Lutero alioqui prae insita
405쪽
e: nςipibus spectata generositate,nunouam
talia facile attentatur quanquam in eiusmodi rata uiri s rebus nihil priuata authoritate, sed totinutam ani orbis consensu omnia cum summa deli Veratione&exacta maturitate transigi oportebat. Non cni'a latis erat Luterum dicere,hec & ploran alia recte ex verbi Dei praescripto fieri, cum here cicorum omnium ea perpetua fuerit consuetudo. Vt quai uis absurda & impia in orbem communia inueherent, ea tamen verbo Dei consentanea & ex verbo Dei profecta assererent: sed oportebat Chri istiam orbis sustinero sententiam. id quidem 'one- Tolos principes & reliquos Germaniae magistratus
magis decuisset.Porro ubi Henricus princeps ditios nem fratris in suam fidem adegit, Luterum e Vulta i tenberga Lipsia accersivit: eo quoque aduolauid ex eodem Luteri asylo ingens conciotiatosum eki, k 'semen,quot currus capere posset.h Luteri inauspica .lum Euangelium strenue in illum populum propa garunt,quem tot annis Catholicus princeps in C
tholica religione continuerat. Est Lipsia paruu qui, - -
dem ted clegans oppidum, insigni mercatu & vili
rerum degendae viis necessariarum precio, atque etiam uniuersitate vel Academia tum celebre, tum P quam comodum stlidiosis, nisi quod Luteri Eutta 7 gelium Alrc regna non tamen prorsus Luterice, mim nonnullis a L; tero nonnihil deflexorint vocen turque a quibusdam catholicis molles cofessioni si
m dicta factaque omnia quantuntiis putida & insul- γia, ibi mordicus tuenda statuerunt: qui etiam Li- lenies & alios quosdam acerbissime proscindut,m -- Lutero defecerint. V
Hoc anno Anglie rex scriptum quodda edidit, , BB quo
406쪽
333 coΜΜΕNTArinvs BRnis Is RhRvM uo Pontificem,qui Concilium tum Vincentiae Iniaixerat,acerbe perstringit.Ea res cumprimis iucunda fuit Luteranis & reliqs nouis dogmatistis. Qui quid enim Pontifici accideret, quod in eius contu meliam & ignominiam vergeret, id singulare huic hominum generi adferebat voluptatem: ut norine posteri omes,quo spiritu amati fuerint, qui implacabili odio pastorem Ecclesiae prosequi non dubitarint. Verum ne nimio Luterani gaudio insolenti us exultaren codem ipso anno idem Anglie rex noferens in suo regno turbas, offendicula, seaitiones quarum rerum valde ferax est Luteri Euangelium, . . ita ut vix uspiam absque seditione & tumultu rece
Cqm t ptum sit ex Luteri irrepente dogmate grassari, co- gi ςq' mitia totius regni indixit, siue conuentum ordinutra Luterv. Hi lamentum vocant ubi pro stabilienda religionis concordia propositae sunt sex quaestiones,de quibus in Achis publicis ita relatum habetur:Tandem pomongam super his articulis deliborationem,post consutrationes plurimas, post denique argumenta infinita ultro citroque connexa,
omnium tam regiae Maiestatis,quam utriusq; Sena torii ordinis,ac plebis in huc Senatum coactis summo consensu suit & cst resolutum,decisum ac statu, VI. tima tum eo modo ac forma,qua sequitur: Inprimis, In beatissimo altaris Sacramento,per virtutem & essicaciam potentissimi verbi Christi, simul atque illud
iacerdos ore locutus fuerit,sub sorma panis & viii naturale corpus & sanguinem Dominicum,conceptum ex Maria virgine,realiter adesse: & post consecratione,nullam panis aut vini, aut aliam q. Christi Dei & hominis remanere substantiam.Secundo, Communicare sub utraque specie non est omnibus bominibus iure diuino necesse ad salutem: credendum qi
407쪽
dumque est non dubitandum, quoniam In carne sub specie panis sit verus sanguis, & cum sanguinς
sub specie vini si vera caro, tam divisim quam coniuriistim.Tertio,Sacerdotes postquam sacris initiati sunt,iure diuino non possunt uxores ducere. aristo ota castitatis siue, viduitatis a viro foeminave non temere facta Deo,iure Diuino sunt obseruanda,Christianique populi libertate quadam eos priuant,qua,nisi vovissent, potuissent uti frui. Quin to,Misas priuatas in hac regis Anglicana Ecclesia ac congregatione admitti ac celebrari, simul & ba num & necessarium est, per quas probi Christiani, quorum vita respondet, pariter & bona& diuina solatia & beneficia inde recipiunt,Missasq; celebrari iuri diuino quadrat.Sexto,expedit necesseque est auricularem confessionem retineri in Ecclesia Dei. Quocirca regiae Maiestatis authoritate, ac summo utriusque ordinis senatorij,plebisque in hunc spn tum coactie consensu in huc modum, qui sequitur, setiat rem latum est senatusconsultum: Qui vel in hoc regno clium
Angliae,vel in alio quouis regiae maiestatis domi
nio postis.diem Iunij,qui proxime sequetur, verbo,icripto, prsio, ficti cijs characteribus, aut alio
quouis modo publice cocionantur,docent, dicut, assirmant,declarant,disputant, aut ratiocinatur se os,quam iam dictum est, in illos tanquam haereti cos grauissima constituit rex supplicia, atque etiam in eos,qui consilio aut re tales iuuerint &c. Hoc quidem praeter omnem expectationem accidit saxonico Papae Lutero & eius symmystis,nouoru dogmatum buccinatoribus, praepotente Deo non ni- . imium eis laxate habenas;quemadmodum etiam sa- . tanae diuum Iob flagellanti certos quosdam semper praefixit cancellos,quos ille praetergredi neque. ' BB 3 posci,
408쪽
Do eo MMENTARIV, v Is ERV M. poss)r,neque deberet. Certum est enimo uterum Eloiana nouorum dogmatistarum & ecclesiastistitii. sttgom,ad tempus accepisse diuinae iustitiae permiciti potestatem vexandi Catholicam Ecclesiam: sed . nec hactenus potuerunt, nec deinceps poterunt eta tum saeuire,quatum velletit.Vtinam Catholici co rigerent vitam,breui pessum iret omnis illis diu Getus permissa quiendi facultas.
GV M Hoc anno Gandavi,quod est amplissimum lan GV obi --oppidum,Caroli Caesaris ortu claris imu,non vitili tumultuatum est.Ea res ubi ad Caesaris tum in Hispania degentis notitiam peruenit, eo maturius eundum sibi censuit,ne res in peius dilatione pro victret.Itaq; cum perpaucis principibus ingressus Cas=ίε, in Gallias per Baio nam. Icycitim ut maiori fidutias illia, . Accret, muItis Francisci regis legationibuς&4iteris inuitatus fucrat, licet omnes eius Consiliarij, ne id
iacerut,prorsus eum deterrerent. Verum optimus. 'i princeps accepta a rege Francisco s de publica illud. i ,.. - certe periculosum iter arripuit: Nam tametsi rexi Franciscus putandus est optimo tum in Cararem . se ni mo fuisse, amen quia in tanta illia detinendi opa. . .es portunitate potuisset facile humanum aliquid pati.
aon absq; ingenti peri culo Caesar illud iter ingre
viis est: tebatur autςm tum veste pulla,&equis c -modati iijs,ijsque Gallicis.Sed certe eoipso tempo ire deprehensiis est allegatiς roris eius Marti qui Belgio praeerat,idque non semel pol noctem duab' in tribus horis utroq; flexo poplite in cubiculo, in ris vadiquaque pannis tecto,orare. Et hauddu Caesari, cui confidebat,non absquc multoru sum ces quotidi max adm ratione toto illo itinere seruauit eum.Por a eaPrecandi rationein omni vita;& loco, & qta
409쪽
A ORBA' EςTARUM. 19 duabus plds minus horis,totidem nocte vel vespecl. Inde postquam se induisset, accedebat etiam manu ad auscultandum Sacrum. Sed de his alibi plura dicentur. Cdm esset in hoc Gallico itinere, & ad resε properaret,contigit regis filium Carolum, lecti sitia 'mum iuuenem Aureliorum ducem,inopinanter in silire in tersum illius equo insidentis. Cumq; eum Q. Caesar humanissime salutasset, ille clamauit, Caesar redde te captiuum, sar redde te captiuum. At Vesro Caesar nihil illi respondit,sed tantum ridentis ita morem gratissimis & iucundissimis oculis illum in tuebatur:sicque uno vecti equo, in chorum Gallicarum scem harum & heroidum venerunt:Vbi Caesar pbiter selutata Leonora sorore sua, Regis Frana asci coniuge,longum miscuit sermone cum Estam pia heroide,quae tum in magna erat gratia apud resem,nec desunt qui putent eam consuluisse regi, ut Caesarem in Gallijs detineret. Accidit quandoque, vi inter loquendum Caesari inopinanti ut quidem rebantur homines annulus excideret gemmam ha bens nobilissimam.Eum cum levasset illa e solo, ut Caesari redderet,noluit cum recipere, sed illi dono dedit.Toto aute hoc spatio,quo Caesar fuit in Gab Caesar honolijs,summi illi honores & omne humanitatis ac beia r centi oneuolentiae genus oblatum est a rege Francisco & me babetur omnibus regni proceribus,adeo ut etiam regia pia ne authoritate ad aliquot dies uteretur. Non tamεqonge absilit tum Ambasiae,tum Parisijs a grauibus periculis. Ambasiae Gretci ignis sumo in gradibus turris cuiusdam immodice excitato, propemodum suffocatus fuit: Parisijs tabulatum in caput eius cli-sum,sanguinem sparsit.Rex Franciscus ubi comperit earum rerum authores, mox in crucem eos tolli
410쪽
I9- COMMENTARIVs BREVIs RERUM impetrauit. Nolebat enim aduentum suum in Gai lias cuiquam funestum esse,maxime cum nihil horude industria factum didicisset. Simul autem sorore suam Mariam tum de exim ijs ipsi delatis honorib', tum de ijs improuisis cuetibus mox certiorem reddidit,ne quid illa famae,quae tam varia spargebatur, temere crederet. Ipse Franciscus rex tum temporis ex ulcere coeperat meliuscule habere, & apud Lo chias Cisari aduentanti summa hilaritate occurrit, paratus otiam duos liberos suos Henricum & Ca
rotum ipsi obsides dare, si parum regi sderet. Ae. Caesar obsides recusauit,& ita ut dixi toto regno mirisce honoratus & splendidissime habitus pst,r ijs liberis ex resno abeuntem Ualencenas usq; d ucentibus, ubi tum a Maria Caesaris sorore nihil pretiermissum est erga Caesarem ipsum, & Francisci regis regios filios, quod ad eximiam propensissimi
animi testandam beneuolentia pertinere videretur. Nediolano Poterat facile inter duos illos longe potentissimos pacis remo- reges pax frma & constitui,& coalescere,si rex Fr ra. cilcus a Mediolani amplissima ditione repetenda animum reuocare voluisset. Porro dum inter se ceristant reges de Mediolani imperio, interim Turcis anima creuit,& haereses in dies ita auctae sunt,ut vix numerari queat. Sed nemo temere culpam in reges conserat. Nostris peccatis prouocata Diuina iustitia permittit interim eiusmodi perniciosas dissensio escriri inter principes&ploraq; alia mala,ut ijs castigati,resipiscamus & ad meliorem frugem nos Iccipiamus,nisi acerbiora quoque experiri velim'. Ex-rant exempla non pauca etiam in scriptis diuinis. Hoc anno tanta fuit vini ubertas,ut non suppe tentibus vasis,pleriq; grades foueas egregie tabulis undique munitas,uino compleuisse serantur. . Eiusdem