장음표시 사용
61쪽
Quam etiam eo argumento firmamus, quod haec vox 'N'd cum non alibi qtiam hoc loco,& Psal. 3 s. v. s. in Scripturis occurrat, in Psal. tamen appellative ab omnibus capitur, pro.motione,vagatione, migratione, iuga, exilior quod Septuaginta & Noster, vitam, dixere: quod humana vita haec omnia icontineat. Volunt esse nomen substantivum, sed pro adiectivo Interpres in Genesi accepi et si illud mavis, ad verbum erit exponendum, In terra vaga γtionis . seu exilis. nimirum haec erat misera Caini conditio.
Ad Orientalem plagam Edor. Notauimus iam quosdam Eden hic distinctu locum a Paradiis putasse:at nos cum plerisque regionem in qua consitus firit Paradisus, potius arbitramur; sed diuersam penitus ad Eden Mesopotamiae, sicuti diximus: ea potissimum ducti ration quod hic cum quinque punctis notetur, quae erat propria notatio Eden Paradisi; cum Eden Mesopotamiae sex punctis assigeretur, ut antea docuimus: ut hoc si haud leue argumen. tum, Eden cum quinque punctis nomen fuisse quoque proprium regionis
Nonnulli eorum qui Paradisum in Me potamia conserebant, existimarunt Cainum profugum a loco ubi Adam cum coetu piorum morabatur, de . migrasse Orientem verius, ultra Meis potamiae Eden,vhi erat Paradisus,a t que in ea regione quae ipsi Eden seu Paradiis erat Orientalis consedisse. Nimirum aiunt, Cainum cum posteritate incoluisse Assyriam, vel eiusmodi aliam regionem trans Tygrim N Fuphratem,quς ipsi Mesopotamis seu H to Eden , es et orientalis a cum Adam, Seth, S alis veri Deicolae in quibus erat Ecclesia, Syriam & vicinas regiones .cis Euphratem, quae ipsi Mesopo-taemiae & Paradiso Eden essent occidentales, inhabitauerint. Sicque Hortum Eden ,hos ab illis diremisse; ac medium inter utrosque futila . At nec Paradisus in Mesopotamia fuit, ut post naodum magnis rationibus ostendemusr:
nec isto loco Eclen Me potamia intelligi queat, cum quinque punctis aff-gatur i secus quam Eden Meλpotamiae quod semper est sex punctorum. Quidam h illud, Ad Orientalem plagam Eden . locum intelligunt qui ipsi Eden Paradisi esset Orientalis. Sed magis remur, Cainum profugum a loco ubi Adam cum Ecclesia manebat, abscessisse versus Orientem, in regionem quampiam quae eidem loco piorum esset Orientalis; & quae ipsum Eden Paradisi Orientem versus spectaret: nam Paradisius in oriente situs fuit: nimirum ad Orientem prosectum,versus Paradisi Eden consedisse,propius ad Eden accedens. Sicq. Cain habitauit in loco qui regioni quam Adam cum pijs incolebat,erat orientalis: sed ipsi Eden Paradisi occidentalis. Vnde Hebraicum Ridmsb, quod Noster dixit, Ad Orientalem plagam. Omnes ferme reddunt, ante,contra,e regione Eden.Qua etiam ratione eandem vocem
Hebraicam Vulgatus expressit Cenest. I 4 Ipse Madit eontra Draos. Et illud EZechiel. 3 9 o. de sepulchro Gog. In Valle viatorum ad Orientem, Heta Κ id math,maris Lib. Io. de Antichristo Cap. I i .explanavimus,ad Orientem versus Mare Cenesareth. Non enim Vallis viatorum , ubi sepulchrum Gog, erat Orientalis Lacui Tiberiadis,cum sit cis Lacum sed Orientalis ipsi iero- stlymae, versus Mare Galila ae. Sed quaeillae fuerint regiones, quas Cain cum polleras,& illa quoque qua S Adam cum coetu piorum incoluerint, Cap. a. Opportunius dicetur. Ergo qui Paradisum in Mesopotamiae confinibus plantatum
62쪽
eatum a Deo, ex Eden regione Mesopotamiae firmare conabantur, perspicue patefactum est,eos haud solida filisse ratione subnixos.
Aut si im-rva Bet, Eden, vel Domin voluptatis, Ams Primo, Versu V. cap. XIX.
Ati cxvs Amos Propheta ita inquit: Conteram vectem Damasei: s disperdam habitatorem de eampo idoli, er tenen-ι - βσιrum de domo Noluptatis . Locum ex proresso clucidare nee nostri animi nec instituti nunc est, tantum voces illas, De domo vota aris. Hebri Beth. Eden, tantisper expendemus . Septuaginta in Romana Editione, & apud S. Hieronymum pro Beth Eden , habent, Viros Charran. Forsan pro Bethdegere Bene, ut 6.Reg. Ista a. ideli filios,aut viros. vel Be:b, intellexere domum vel familiam, seu viros unius generis . Obseruat autem S. Hieronymus, in Eden, pro ' dalath, legisse Septuaginta 'l refc, &yis sinexpresisse per Graecum χ, & sic dixisse Charramat in Complutensi Editione
Septuaginta,νινωAdan,legunt,quod propius Hebraeo accedit. Aquila,Sym- .machus,& Theodoclon, telie S.Hieronymo, Domu voluptatis,ut etiam vulgatus, sunt interpretati. Recentiores alii exponui, Domum Eden. vi Sanctes, Mercerus,& Micramustali j vero totum nomen Hebraicu relinquunt,ac si esset loci proprium,Beth Eden,ut Beth Semes, domus Solis,Beth lehem, d mus panis, Beth-ei,domus Dei sic Marinus,Montanus,& alii. Sciteq. obse uant , eiusmodi nomina quae vocem Beth, idest,Domus, in compositionem accipiunt,inultis vrbabus,& oppidis in Sriptura indita, aut ex illustri aliqua . loci qualitate,aut ex rei cuiuspiam insigni copia. Sic Beth - Eden, ab ingen.
ti loci amoenitate & delitijs nomen accepisse non est dubium . Pleriq. Interpretum ut Montanus, Rihera, &-, ec alij, hoc nomine a pellatam a sacro Vate Damascum ob soli tertilitatem, di delitias, existimant. Sed iuuat Montanum hunc Amos locum enerrantem audire. 1 Mmascus,inquit, quamuis situ ipso sortissima non sit, est tamen urbium nostri orbis amoenissito , ad Libani montis radicem in valle constructa ,quam αcaeli, de soli temperies adeo secundam, adeo pulchram efficit, ut nihil vltra in humanis possit rebus desiderari . Eam antem praeter natiuum n: torem, homilium etiam cultura illustrati si quidem magnificentissimis & omnatissimis villis, hortis, aeq. vinetis, alij ' ad aspectus iucunditateas,& habitandi commoditatem operibus innumeris frequens est e ut cuItores non solum utilitate, sed voluptate etiam iuuet. Atq. hanc commoditatem duo celebratissimi anmes, Amnam de Parpar sua etiam pro parte creanta Ambo εnim ex Libano monte prodeuntes, perlucidis & dulcissimis liquoribus abundanti alter autem Damascum influens, totus potu, & urbanis hortis irrigandis intra marma ipsa, de suburbam consumitur: alter vero praeterinfluens eam quam diximus vallem deductis canalibus, totam ii rigat. Atq. haec vallis & cultorum & villicorum semper esse solet resertissima. Mediam aute vallem urbs ipsa tener, quae pulcherrimis exstructa aedeficiis, genialium
quorundam aedium regia magnificentia in medijs hortis positarum, spe-
63쪽
ciem praebet: cuiusmodi imaginem intueri sibi videtur, qui Mediolanum in Cisalpinis, aut Hispalim in Bethica longius prospicit: hanc olivetis, illam vinetis, & populis, quercubus i. cinctam. Atq. adeo tanta Damasci amo nitas , tam praeclarus est prospectus, ut apud Ismaelitas constanti fama &voce vulgatum sit, eorum seste principem Mahumetum, primum ex editiore cohe regione illa prospecta, subito pedem retulisse , dicentem, Nolle se diuturnum iuturi Paradisi fructum, cum eui, quem videbat, breu itati permutare: fieri enim non polle, ut duplici quis Voluptatis Paraditi, frua.
B eLV A s tur. si cui antem praesentis usus placuerit, futuri felicitato esse interdicedum: E c. ST, MA se vero iam cognouisse ubinam terrarum praesentis virae Paradisus esset, I Λ I AR Α- nempe apud Damascum: quamobrem sibi hunc tic igendum esse, ut illo ai- Dibus tero tandem potiri liceret. Haec nos & in his qui de Mahumeti historia conscripti, sunt libris, Iegimus, & a pleri'. eorum, qui ea loca peragrauerunt, cum Iudaeis,& Turcis, tum etiam Cliristianis grauissimis viris audiui-uius; qui loci amoenitatem, S fecunditatem, at q. splendorem numquam
satis admirari se posse putant. Ia his Leo medicus Florentinus est, plantarum, & totius stirpium naturae diligentissimus indaga: or , qui eius studij causa bonam orbis nostri partem pedibus objit: nuper apud nos erat Philippo Regi ob eam rem gratus,, qui regio stipendio a dictus, Hispaniae agros,
campos, montes, & nemora certis temporibus peragraret. Is nobis nullam Orbis terrarum regionem aequali portione cum Damascena comparari posise olfirmabat. Quam rem & a grauissimo, sanctoque viro Iaccibo Vasquio latamoro, nostrate Sacerdote, & egregio pictore, saepius audire meminimus, qui pietatis ergo in Syriam nauigauerat, omnemq. eam lustrauerat regionem. Eam igitur vallem,atq. eam urbem Damascum hoc loco Vates intelligite quas , Vallem Auenin Domum voluptatis appellat.J Hactenus Montanus. Cuius integra verba idcirco descripsisse Voluimus,ut RecentiOreb inde qualecumq. argumentum caperent. voluptatis Paradisium in Syria Damascena, vel non longe a Damasco consitum Hisse. Equidem quod ad amoenitatem & dilitias Damascenae regionis attinet, euncti cum historici, tum ci eographi miro consensu assentiuntur. Verum Beth Eden hoc loco Amos, esse eandem vel urbem, vel regionem ridi ,,di quae q. Reg. 39. V. I a. & latae 3 γ. 'ε s. dicitur idest , filii Eden ,, prope Carras Mesopotamiae, Mercero, Marino , alijsq. asserentibus iaci I l ' credimus, propter sex punctorum notationem, qua regio illa Eden Prope Carras assici in Scriptura solet, cum Beth- Eden i a AmoS sex quoque Pua,..ctis assigatur . .
Sat scio, clamabunt aliqui, non tanti faciendam Hebraicam istam pumactoriam adiectionem,pro sensu tantum & iudicio Massoretarnm appositam, ut lidum inde argumentum sumi queat. Fateor, sed non penitus neglisendam multis locis, haud ibunt infitias eruditi. Sed quaeso quaenam est firma ratio ut Eden in Amos, diuersum faciamus ab eo Eden quod in Regiabus & apud Isaiain dcscribitur λ Vide iupra Cap. I & II.
64쪽
Paradisum Plantatum in Oriente. cap. XX.
Antauerar autem Q inquit Moses, Daminus Deus Paradisum Voluptatis a prine is . Quod noster , a principis, dixit. Hebraice est Mikedem. Et vero Redem, tam de tempori quam de loco in Scriptura dici, nimis est peruagatum. Cum tempus indicat , proprie tempus anterius, hoe est, principium, initium, originem, ante. Prius &c. signincata vel antiquitatem, vetustatem, tempora prisca. anteriora &c. Isaiae 43: aa. Quis audisum feeit hac, Mikedem, is λιαο φ& Cap. 46. U. I . Annuntior ab exordio novissimum, T Mikedem, ab isitio
qua necdum facta sunt. de alibi lapius. Cum vero Redem, de loco dicitur, indicat orientem, plagam , aut regi
nem orientalem, seu anteriorem, Genes. I r. vers 11. Cumq. proficiscerentur Mixedem, is Orienιe, innuenerunt campum. Genes 3. vers. 24. Et ollaeasii Mixedem, ante Faradiseum voluptaιιs cherubim et o flammeum saἰadivntis.. Ergo quod Moses ait, Paradisum voluptatis plantatum Mikedem, varie Interpretes exposuerunt. In quem locum S. Hieronymus Lib. Hebraic. Traditionum haec annotat: Nec non quod sequitur apud Septuaginta, Contra orientem, in Hebraeo Mixe dem scribitur, quod Aquila posuit de nos ab exordio positimus dicere:Symmachus vero ἐκπρωτος,3c Theodotio M.' τοις, quod & ipsum non orientem, sed principum significat. J Ita ille. Igitur vulgatus secutus Aquilam,Symmachum,& Theodotionem, dixit , a principio:qua etiam ratione Chaldaeus Paraphrastes exposuit, qui hahet, Mitis Ddamin, hoc est, a principio. Marinus scite dixit, Ab origine. Verum Septuaginta Redem non de tempore, sed de loco intelligentes, verterunt hic τα, ανατολῶ, hoc est, Ad , contra, secundum Orientem. Quod secuti sunt ex Hebraeis Aben-EZra, Scelomoli, Kimchius. Pomarius, de ali3 ferme omnes. Ex nostris Recentioribus, Sanctes, Steuchus , Vata-blus, Oleastrius, Cenebrardus, Clarius, Si, de alij. Ex haereticis , tametsi nominari indignis, Munsterus, Fagius, Leo Iudas, Franciscus Iunius, Tremellius Emanuel, Mercerus, & alij, Hispanica quoque ex Hebraico Transsatio. Vnde ad verbum locum ita conuertunt: Eι pIantauiι Dominus Deus hortum, vel Paradisium, in Eden ab Oriente . J At quod maioris ponderis iure habendum est , Graeci Patres omnes, & plurimi ex Latinis secuti Septuaginta, Paradisum ad Orientem plantatum astirmant. S. Iren SLibo . aduers.Haeres Cap. F. sic inquit: Quemadmodum Scriptura dicit: Et plantavit Deus Paradisum in Eden contra Orientem. JTertullianus Lib.de GenesCap. a. ita canit:
Instruitur, primiq. adspectat luminastis. Et Lib. de Iudicio Domini Cap. 8. ait: Est locus Eois Domino dilactur in oris.
65쪽
Lactantius Firmianus Lib. 1. Diuinari Institui. Cap. 13. Post hac Deus hominem posuit in Paradiso, id est, in horro secundissimo, & amomissimo, quem in partibus orientis omni genere ligni, arborum I. conseruit. J Et in Carmine de Phoenicet En laeue in primo felix Oriente remst us in ' . Proba Faltonia in Virgilio centonibus de Paradiis alti . Ecce autem primi sub lumine Diis N ortas. Marius Victorinus Lib. I Carminum in Genes etiam de Paradiso: Eoos aperit felix qna terra recessus. i v. S. Alcimus Auitus Lib. a. de initio Mundit En Iotus Eos mundi seruatus in axe. At ne fimus plus iusto prolixi in Patrum describendis sententiis, Paradissim in Oriente plantatum,ex verbis Mosis assirmant, Iolaphus Lib. a. An 'tiquit. Cap. I. sanctus Theophi lus Epistopus Antiochenus, cuius verba habes supra Cap. r. sanctus Hippolytus Martyr, Iheodorus, Sarro , Seuerus in Graeca Catena in a. Genes. S. Athanasius Quaest. 4 . ad An tiochum, S. Epiphanius Epistola ad Ioannem Ieroistym. S. Basilius Ho- milia tr. in Hexaemeron, S. Ambrosiius, in Lib. de Paradiso, S. Chrysost mus Homilia a 3. in Genes. S. Augustinus Lib. de Genesi contra Mani- chaos, Theodoretus Quaest. ay. in Genec S. Anastasius Sinaita Lib. . Hexaemeron, Anastasius Episcopus Nicaenus Quaesi. 2 . in Scripturam a , S. Damastenus Lib. x. de Fide orthodoxo Cap. D. s. Isidorus Lib. 1 .Etymolog. Cap. 3. & ali; innumeri. Sed&S. Thinnas Theologiae lumeria
in a. Parte inuest. io a. Art. r. haec scribit: Conuenienter autem in parte
Orientali Paradisiis dicitur situs: quia credendum est, quod in nobiliuisco
loco totius terrae sit constitutus. Cum autem Oriens sit dextera caeli, ut
patet per Philosephum in a. De Caelo: dextra autem est nobilior quam sinistra; conueniens fuit, ut in orientali parte Paradisus terrenus institueretur a Deo. 3 Haec ille. Vide aliam rationem Capite sequenti ex Se ueriano. Certum igitur sit Paradisum in Oriente plantatum. Ad hunc quoque sensum posse reduci Vulgati interpretationemr principis. T status in a. Genes N in I 3. Cap. Quaestio sa. & a 29. obseruauit, sic discens: A principio, N possit accipi de principio temporis, di de principio loci, principium autem terrae est Oriens e S in principio terrae, hoc est, in prima parte terrae habitabilis Orientalis plantatus stat Paradisus. 'Haec lucr quae accepit a Petro Comestore in Historia scholast. Genes
66쪽
Cur versi ad Orientem adoremus. cap. XXI.
T T. ῆU 'I A M constans, exploratumq. apud antiquos Patres semper fuit, paradisium in Oriente plantatum, ut cum iidem sancti se. Doctores causas exquirerent vetulit illius Christiani ritus, quo in precibus, aIijsq. sacris caeremonijs fidelibus mos effet laetem ad orientem obvertere; eam inter alias Potis simum rationem asserrent, nimirum quod Paradisus selici jtatis genuinus locus, ad orientem conditus esset. Sed Patrum nonnullas de re ista sententias relegamus.
S. Athanasius Quaest. 3 ν. ad Antiochum, inquiet in causa quod adora mus ad mundi plagam orientalem a & quare hoe faciunt Iudaei versus Austrum. Responsio. Non unum di par de his potest dari responsum. Iudais AD PARA-
enim quibusdam respondendum, & quibusdam ex Graecis exponenduI am1vM UERnegotiumr deni Christianis etiam quae causam hane concernunt, decla-Sos ORAREranda reniunt. ' Atque Iudaeis quidem re Memus, quod eam ob causam CHRIsTIA
rui fideles sumus, adoramus ad Orientem, quod Spiritus sanctus per Davi- NOS. em Prophetam praerepit, qui dicit et Ataremus ad locum ubi iletere pedes Domini. Quod si Iudaeus obi elate Vbinam stetere pedes Domini lLackHrias Propheta docet, eum inquit: In oriente pedes Domini stabunt in monte Oluiarum, e regione Ierusalem. Vnde & Iudaia qui sunt Ierosolymis adorantes eris orientalem mundi plagam adorant, ad montem videlicet oliuarum . Et hoe quidem breuiter Iudaeis responsum esto. Quod ad Grae- eos, respondemus quod non ideo adoramus ad orientem,quod in e/parto mundi Deus aliquo modo circumstriptus habitet, sed quia Deus lux est v ra, diuit urque, eam ob causam ad creatum issud lumen conuersi, non illud quod creatum est Iumen, sed eius luminis creatorem adoramus: di ex elemento omnium splendidissimo, omnium elementorum splendidissimum erratorem Deum veneramur. Audiant vero Fidele di distant,quod sancti Apostoli Christianorum Ecclesias ideo iusserunt orientem verius suas sundere preces, ut ad Paradisium unde excideramus. respicientex, suppliciter a Deo petamus M a nostro Domino, ut in antiquam nos patriam di locum vnde excidimus. restis re velit. Ad Austrum vero intendere Iudaeis Prophetae praeceperunt,quod ex Austro quoad Ierusalem, scilicet ex Mih Lehem nasciturus erat Dominus, ideo dixit Prophetar Deus ab Austro vςniet. hoc est,a Noto,qui dicitur Theman.3 Hactenus S. Λthanas . , . S.Cyrillus Ieroislymitanus illud inuestigans, cur qui diuino Bnte essent Iustrandi, primum ad oceassim respicientes diabolo renuntiarent , dein ad orientem conuersi,Christum confiterentur, hac ait,Catechesi Mystagogicaa.Cum itaq. Satanae renuntiaueris , & omne cum illovactum rescideris, veteres, inquam,pactiones eum insemo,aperitur tibi Paradisus Dei, quem ipse ad orientem plantauit: & huius rei θmbolum est, cum ab occasu conue teris ad ortum,quae lucis est regio. Tum admonebaris ut diceres: Credo in
Patre m in Filium Spiritum sanctum. l Ita Cyrillus. Moses Barcepta Lita de Paradiis Cap. ia. in hunc modum scribite Sed
67쪽
Sed quaerat aliquis, in quanam mundi regione positus sit Paradisus, versus
Urientem, an Occidentem, an Meridiem, an Septemtrionem. Huic respondemus, Basilium quidem & eius statrem Gregorium Nyssenum, atquGPraeter hos Dominum Seuerum, compluresque alios opinari Paradisum ad orientalem te regionem extare. Basilius enim Sermone super illud Pauli: In omni re gratias agite . ad hunc modum scribiti Ideo ad Orientem versi inter orandum stetimus, ut oculos nostros ad eontemplandum a B pig. Paradisum assuefaceremus, eoque locum nostrum pristinum requireremus. nos in pA- Gregorius vero Nyssenus Sermone quem in orationem Dominicam YRas Do- composuit, sic ait: Convertimus nos ad Orientem, non ideo modo quod
es xx. illic Deus sit aspeetabilis, qui ubique est, neque vIlo particulari loco omnino continetur, cum omnem ex uo occupet: sed quia locus noster pristinus in Oriente est: de ea vita loquor quam in Paradiso agitabamus, ex - quo deinde excidimus: Conseverat enim Deus Paradisum in Eden, tria Uriente. Cum igitur ad orientem dirigimus oculorum nostrorum aciem, atque casum nostrum, quo ex beatissimis illis locis excidimus, reuocamus' in animos nostros, merito hanc precationem tibi osserimus, dic. Denique Dominus Seuerus oratione qua disserit, Cur verit ad orientem adore mus, haec prodidit: Quia Paradisus in Oriente est, & illinc sumus egressi, atque ad locum nostrum antiquum reuerti speramus, &c. Sunt etiam qui hinc constare existiment, Paradisum in Oriente esse, quia qui Templa aut Aedes e struere volunt, ad orientem spectantia, ita describunt, ut ad
Solem in mense Nisan respondetis lunae Aprilis nostri) orientem obuerissa sit fabricat nimirum quia illo mense Sol supra Paradisi locum oriatur. Et horum alii quidem diem decimumquintum mensis Nisan obseritant. quasi eo Solis radij recte ex Orientalibus senestris prosiliandi alii vero quartum , eo quod id fieri putant , cum Sol eo sit die creatus, & cursum suum occeperit. J Huc usq. Bar-Cepha. TRAD 1- At fuisse hanc in Ecclesia Apostolicam traditionem, ut Christiani inter
x long M Es oraudum faciem ad orientem conuerterent Eeclesiaeq. Fidelium Solem sa cust a - Orientem respicerent; huiusceq. ritus alias quoq. praeter illam,quod Paradus T i A N os sus ad orientem sillis esset, causas extitisse, clarissima sunt testimonia Ter-AD osti Eu-. tulliani Lib. contra Valentinianos, initio, Auctoris apud S. Iustinum Marty4TEM ORA- rem Quaest. I 8, S. Epiphani, Haeresi i s. quae est offenorum, S. Basilii Litade Ra. Spiritu sancto Cap. x7. S. Paulini Episcopi Nolani Episti a g. Auctoris apud Origenem Homii. 3. in Leuiticum, qui putatur S. Cyrillus Λlexandrinus, S. Augustini Lib. a. de Sermone Domini in monte Cap. s. S. Damasteni Lib. . de Fide Cap. et 3. S. Germani Episcopi Constantinopolitani Lib.de Τheoria rerum Diuinarum, Vuaistidi Strabonis Lib. de Rebus Ecclesiasti.'
Verum de peruetusto hoc Christiano ritu, eiusque rationibus, quia pauca quae instituto peropportuna videbantur, collegimus, plura si aves, Coninsule plerosque eruditos Recentiores, praesertim qui inter alios de his accu-pARAn svs ratiuS egere, Bellarminum Lib. 3. de Sanctorum Beatitudine Cap. 3. Ba-C v R N ronium Annal. Tomo l. Anno Christi 8. Cap. Io 6. iam ad nostra. Sedo RiEMra. cur Upus Paradisum in Oriente plantauerit, adduxit S. Thomas scitania, di pera
68쪽
& peraptam causam , quam habes ad finem Capitis praecedentis, sed aliam - accipe ex Seuero in Graeca Carena Genesis, qui sic ait: Sed cur ad Orientem, potius, quam ad aliam partem caeli λ Praemonens qnod futurum erat Deus, hominem ibi primu habitare voluit, unde princ pium lucis exoriretur: nam, quemadmodum sidera ab ortu tendentia ad Occasium rursiis apparent, sic& hominem opportebar a vita properare ad mortein & occidere, rursusque renasci per resiirrectionem a mortuis 3 Haec ille. At in rebus huiusce quae ex absbluto Dei beneplacito, & arbitrio pendent, vix possit propria & solida ratio humanitus excogitata proserri. Ex his quae isto, ac praecedenti Capite disseruimus, fatis cordatus qui'. dispicere poterit, Iocum illuni Genes a. g. duas hasis lectiones, &, prin-- cipio, MAb Oriente, sustinere, & utram q. esse veram, genuinam, ac tot Pa trum fultam auctoritater cum geminam vox Hebraica significeti nec altera alteri ullo pacto inueniatur aduersa: & ambas Spiritus sanctus per os ac magisterium sanctorum Doctorum Ecclesiae suae tradideriti verissimum siqu1dem est Paradisum ab ipso mundi principio in Oriente plautatum. Itaq. lectionem, a principio , in Vulgato commendat Ecclesia: illam vero alteram, ad Orientem, in Septuaginta, & sanctorum Patrum consensu approbat r nec
ullo praetextu a quouis sciolo reijci patitur.) auanam ratione At intelligendum, Paradi m ad Orientem plantatum. Cap. XXII. .
IRMA subsistit Patrum assertio, Paradisium in oriente , satum et & hoc ipsium quoq. Mosem suis verbis assirmasio nuper ostendimus et at non modicam inseri difficultatem, quona pacto illud, ad Orienι , sit accipiendum. Steuchus, Pererius, & alij interpretantur, Paradisum plantatum in Eden ad orietem,hoc est,in parte orientali regionis Eden Mesepotamiae: Cum enim Eden regio,quaedam sit Mesopotamiae, non in tota ista regione, sed in parte dumtaxat Orientali illius plantatum Paradisum Moses descripsit. His assentitur R. S lomoli, qui expo- ens vocem Hebraicam MiXedem, ait: Be muracho sceι Eden. in parto Orientali ipsius Eden. 3 oleastrius, Ad orientem, scilicet, terrae illius in qua Deus hominem creauit. Genebrardus, Ad Orientem tcrrae sancta. In hoc itaque pratisti omnes Auctores conueniunt, hoc loco orientem non inteIligi simpliciter, respectu totius tunc cogniti di habitati orbis,' sed strictius,vel respectu regionis Eden,vel terrae in qua condit, fuit Adam,
vel Iudaeae. Steuchus,PereriuS,Viegas,Ystella, alq. alij Recentiores magno eruditi nis apparatu demonstrare conantur, regiones Omnes quae ultra Sinum Persi. cum iacent, in Scriptura sacra numquam Orientis nomine nuncupatas: sed Scriptura, orientem seu orientales regiones eas dutaxat appellare,qus sunt eis Persicu Sinum, ut Persiam, A rabia, Mesopotamiam,Chaldaeam, Armenia Sc. Quae respectu Terrae sanctae orientaleS erant.Sic iob 3.ver. 3. de ipso Iob dicitur:Eraιa. vir ille magnus inter omnes Orientales. at cu Scriptura dicat Iob habitasse
69쪽
habitasse in terra Hus, omnium consensu liquet, Hus fuisse in eonfinibus Idumaeae& Arabiae desertae. Vnde Septuaginta Iob Cap. vltimo habent rHabitauit Iob in terra Austide, in finibus idumaeae & Λrabiae. J Et Eusebius Gesariensis Lib. s. de Praeparatione Euangelica C. q. sic ait ἄρ Λri meus autem in Iudaica historia de Iob quoq. conscripsit, dicens: Esau ipsum filium suisse, habitasseq. in Idumaea atq. Arabiae finibus, &c. JQuin & Thranor. . dicitura Gaude s ictare filia Edom, qua babisar in terra Hus. At de patria labi, aeregione Hustitide diserte multa amicus noster P. Pineta in Iob et .v. l. tractauit. Illud constet modo, quod nullus non agnoscit , Arabes hoc loco, alia'. circum regiones, orientalium nomine Censeri: Genes. as v. I. Proinfect s. ergo Iacob venit in terram Orientalem. Cum Scriptura aperte dicat, venisse in Mesopotamiam Syriae, ubi erat Laban avunculuS,Genecas.& s. Balaam Numer.a 3. v. . inquit: ne Aram adduxιι me Besac Rex Moabitarum de momibus Orientis. Mirati sumus Masium an Iosue I 3.v. ra. probabilius
existimasse, Balaam Madian item fuisse, & de Madian venisse; apellasse s vero Arama una mendacio. ut Chaldaeus crederetur, quod huius gentis diuinatio tunc fuerit celeberrima: vel quod Aram appellationi subijcerentur ea omnia vR. ad mare Rubrum. Nam qui poterat sic impudenter mentiri eoram Moabitarum principibus, qui ipsium ex loco ubi habitabat, deduxerunt Sed Moses disertissime ait Balaam ex Mesopotamia aduenisso ,
Deutero. 23.v. . conduxerant Moabi tae, contra te Balaam filium Beor de Mesopotamia Sstria, τι maledicereι ubi. Vade ut Mesos otamia Oriens ainpelletur. Insuper Genes. 13.W6. Abraham filios concubinarum Separatiis ab Isuae, dum ise viveret, ad Orieatalem plagam. Hebraea ad vcrbum: Ad orientem, ad terram Kedem. idest. Orientis. Sanctes liabet in Thesauro, Ad orientem terrae orientalis. nisi velimus Κedem hic esse nomen proprium, ut Isidorus Clarius, Marinus, di alis censent; Ad Orientem, ad terram Xedem . t Possis vertere, Antrorsum ad terram orientis. More Scripturae solent poni eoniunctim duo nomina eiusdem significatus, ut Exod. 27. I 3. Redma, mitrae, ad orientem ad orientem. idest,intimum orientem, vel prorsus directe ad orientem. Sic Daniel.8. v. ar. Ha Uapbirba Mir. hircus hircus, idest,insignis hireus. Exod. 16. v. g. Suebab ιhemana ad Austru Austrum, vel ad Austrum directum: at quasnam regiones filii illi Abrahae ex secundis uxoribus incoluerint, Iosephus Antiquit. Lib. r.Cap.rs. docet his verbis roccupauerunt Troglodytica regione, S Arabiae Felicis quidquid ad Rubrumare pertinet. 3 Sic ipse. Eadem S. Hieronymus in Traditionibus Hebraiis cis , & alii . Iam vides Arabiam Felicem, S Ioca coniuncta orientem in Scriptura vocari. t ο- Atqui posteri horum Abrahae filiorum, praelatas illas Orientales terras τιε insedentes, solent in sacris Litteris,Filii Orientis appellari de quibus Montanus in Lib. de Duodecim Gentibus Cap. 3. haec scite annotat: Hi desertaloea inter se diuisa, inter MoabitaS,Ammonitas, S Chaldaeos, ac Persas pastionibus peragrarunt, occupaueruntq. suis, Ortum versius, unde Orienta.
Ies, & filij orientis perpetuo dicti, ab Aram Naharaim, idest, Mesopotamia,ad PersicumvsisSinum,& mare Suphudest. Rubrum. θ Haec ille. Filioru
70쪽
3q.Ieremiae 49.18. Ezechielis a r. ro. Iudicum f. 33. Horum sapientia commendatur plurimum 3 Reg. . 3 o. quibus in locis aliqui, Filios Cedem, inter- pretantur,nomenq. proprium regionis non procul ab Ammo:utis,M:idiani.
iis,& Amalecitis intelligunt: sed longe probabilius est , Κ edem, seu Orientem his locis,terminis a Montano nuper descriptis includi.: Hinc locus Isiaiae x. 6 subdissicilis intelligi poterit: Quia repleti sunt MiKedem. ad verbum,De Oriente. vel a principio,quod Noster dixit,ri olim. Montanus in Commentarijs , Ab initio. q. d. iam hoc malum congerendi opes antiquum in ipsis suit: coaceruatas ac repostas diuitias seruant a multo tem pore; ab olim, ab antiquo hoc prauum hominum studium viguit acquirendi opes. Leo Castrensis,MiRedem,exponit,plusquam antea, vel plusquam olim, aut plusquam ab initio. Chaldaeus, & Septuaginta, Ab initio: atque idolis repletos interpretantur. Forerius,Prae oriente.Οrietates diuitias,seu Orientis opes prouerbio iactatas liquet. q. d. opibus orientales superam. Confirmat hunc sensum Versus I. Repleta est terra argento cy auro: s non es finis thesauroru eius. Sed tunc oriens potius India indicabit. Alij, plusqua priores , - Verum quod proprie ad institutum attinet, eum Chaldaei,Periae, Arabes, di Arames Magia & aliis curiosis artibus,omnium Auctorum fide, celeber.
risi habiti semper fuerint,& isti, uti praediximus,Orientales,vel filis Orientis dicantur in sacris Litteris, plerique hoc loco Isaiς intelligunt carpi a Uate reprobatas artes & maleficia quibus imbuti erant Iudaei ab orietalibus,:vel prae orientalibus,hoc est, Chaldaeis,& Aramaeis, inter quos erant famosi Magi &arioli,ex quibus quoque fuit Balaa. Vnde quod 3.Reg. 4. 3o.dicitur Et praecedebat sapientia Salomonis sapientiam omnium OrientaliumHic interpre- , tantur, quod malefica illa Orientalium sapientia ex magia & malis artibus conflata, nullo pacto conferenda erat, cum vera & admirabili Salomonis
sapientia assiam in Isaia Reeentiores non pauci varie locum, sed in 'eundem scopqm exponunt. Κimclitus inlue: Quia repleuerunt terram suam maleficiis dprae Oriente . id est, Orientalibus. Sanctes, Quia superstitione repleti sunt prae Aram his, qui siunt ad Orientem IsraeIi. 1 fidorus Clarius : Quia repleti sint prae Chaldaeis. vel a Chaldaeis, hoc est, superstitiosis Chaldaeorum scien- tijs. Uatablus: Eo quod abundant L malis artibus d plusquam Orientales.
idest, Arames, hoc est, Chaldaei, qui in Oriente habitant. Montanus, Quia repleti sunt ab Oriente. Marinus, Quia repleti sunt de Oriete. id est, Oriental bus,qui magica pollebant. In eunde sensum Caietanus,& Osorius exponunt. Nouatores nihil afferunt, quod non multo melius a C tholicis didicerimus. Leo Iudas, Eo quod abundant f magica 3 plusquam Orientales. Mercerus, Quia repleti sunt prae Oriente. maleficiis scilicet, & magicis artibus, . magis quam Oriens, idest, Orientales. locus pro locato. Vel, Repleti sunt, oriente, idest, Orientali scientia scilicet, nempe magia. Franciscus Iunius, Quia repleti sunt ab oriente malis. At de loco Isais satis. Ex quo quoq. illud
accipimus,Orietem intellexisse Uatem Chaldaeam,Mesopotamiam,& Arabiam et ubi Magi celebres florebant, R damnatat artes in pretio habebantur. I δο I A D Porro Magi illi qui nascente Christum adorauere,ex Oriente venisse me. h. ἡ '