Des. Erasmi Roterodami Liber de sarcienda ecclesiae concordia deque sedandis opinionum dissidijs, cum alijs nonnullis lectu dignis

101쪽

Nι DE AMA 3ILI simpliciter tanquam coram deo apetiamus ea dura taxat,quae certo sunt letalia uulnera. Quod genus sunt,adulterium,homicidiu,furtum, ebrietas enor mis ac uoluntaria,obtrectatio maliciosa, quod ho/micidi j aut uenefic a genus est,periurium, fraus,ra pina,aliacp huius generis seu facto perpetrata, seu certo animi proposito destinata . quibus enim ni/hil defuit prper occasionem,iam perpetrarui. Ab sit autem repetendi consessionem superstitio, absit anxietas enumerandi comissa de circumstantias,aut totam iterandi cofessione apud alium sacerdotem,

si quod crimen in priore fugit. Praecipua cura sit, ut quod admissum est detestemur, dc in pristinum re migremus ametum.Illud omnium caput est,sic imstituere uitam, ut non incidamus in ultu crimen ic tale.Id qui potest,liber est ab onere confitendi. Lesuiores culpas uitare uix cuiv concessum est, in hac uita:at non difficile est auxiliante deo, uitare crimisna ei qui semel sit radicatus in charitate dei ac pro ximi.Hoc igitur fundamentum ande omnia iaciem dum ac stabilienta est in animis nostris. Quod si accidat in crimen prolabi, non est necesse protinus ad saccrdotem currere, sed ad deum ilico confugisendum est. Cum illo statim redeundia in gratiam, ut sacerdoti quoq; confitearis expectanda est temporis oportunita .Consultum tamen est culpas de

102쪽

Eec LE IAC co Ne ORDIA quibus dubitas,ctiminalcs sint necne,sacerdoti quia oportunum suerit rcferare.Idem dico de saetis, de quibus ambigis,utrum legitima sint an nbαCom . plures enim perplexi casus incidui in uita mortalis,um, luti de usura,de matrimonio, dc restituedo, de uotis. Qui credui eam ut nunc est a Christo im stitutam, tanto observent religiosius,sinanti, alios in sto sensit acquiescere, doncc sacrosineta syno idus aliquid expressius de hoc pronunciatit. Hoc.

pacto net,ut nec scindatur omnino Christiana con cordia,nec mores infirmorum in omnem licentiam

proruant. In missam si quid superstitionis, aut sor

dium irrepsit,aequum est corrigere. Ipsam missam quur usq; adeo execremur no uideo. Constat piabmodia,qui dicitur introitus,doxologia,precatione, sacris canticis, recitatione uerboru propheticorum i aut Apostolicorum, quam uocat epistolam, recita tione Euangelia,professione fidei catholicae,grati, rum actione,quam appellant Eucharistiam,ac relis giosa commemoratione mortis Dominicae, rursus

precationibus, inter quas est precatio Dominica: dein sequitur pacis Christianae Symbolum, mox.

communio,rursus sacrum canticum, dc precatio.Postremo loco sacerdos totum populu uelut in suam tutelam receptu,deo benedictione tradit atq; commendat ut perseuerent in assectu pietatis,mutua charitate

103쪽

a riz AMABOcharitate . Quid in his non pium ac uenerandum Sos offendit sordida turba conductitioru sacrifi/orum, submoueant indignos,dignos retineant. Quibus no placent prosae,pra sertim indocis,licet eas praetermittere. Neq; enim Romana ecclesia ubias nouit prosas. Similiter ει cantione qua nunc in no nullis templis canunt, post consecratu corpus de sanguine Dominicu,pro pace aut cotra pestilentia, aut pro felici prouentu frugu,sine religionis detri mento liceret omittere.Id enim omninopraaer uraterem morem inductu est. Nam id temporis olim

populus non cursitabat ad uidendu id quod sacer/ dos ostendi sed prostratus humi corporibus, anismis in coetu erectis gratias aginat Christo redemptori,qui nos suo sanguine lauit,sua morte redemit. Nihil porro tale nouit ecclesia Romana. In sacello pontificis,non est nisi unicu altare,dcunicu sacrum. Din de hodie in multis ecclesiis Romana imitam us,no licet priuatim sacrificare duntaxat id temporis,quu summu peragitur sacrum. Illom insolemtia est arguenda, qui cum summi sacrifici j tempore ambulatini nugantes de rebusfriuolis, propriu re/quirunt sacerdote qui ipsis proprie sacrificen aut in uespertino cultu,queuisobuium arripiunt sacerdo/tem, qui ipsis separatim dicat ue pertinas laudes, etia si iam suas absoluitiqui si reculet, sic comouens

104쪽

tur,ut periculu sit ne illi pugnos in faciem ingerant. Adeo quod publicu est contemnitur, & quisl pri/.uata quaerit.Si no placet in templis illud modulatst ausi ae genus,& organoria cantus,possunt citra pie

tatis iactaram omitti: si placet,curandum est ut illai quoque musica sit digna templo dei. Iam& illud ino recte fit in quibusda ecclesijs, ut ob musicorum,

'ut organoru concentu omittantur aut decurtentur

e, quae sunt priecipua. Hora prope consumitur in prosa,ac decurtatur Symbolum fidei, de omittitur: Precatio Dominica.Nec minimum temporis absu inunt illa: vocu caudae, ad singulos uersus in longii: Productis. Atqui pra habat cultu Alcnne, nullis si peruacaneis uerti in taediu. Ad superstitioncm ucra, gunt tot peculiaria missaru argumeta, missa de spis. nea corona,missa de tribus clauis, missa de praepu6tio Christi,missa pro nauigantibus, pedestri aut euequestri itinere peregrinantibus, pro sterilibus, pro grauidis,pro parturietibus, pro febri quartana aut tertiana laborantibus. Haec & huius generis mul iacile possent uel tolerari uel corrigi, Nec erat no cesse ut missam tot seculis recepta, quasi rem pes lantem & impia exigeremus. Iam quae quida tradi clerunt de qualificatione,de merito principali εἰ se cundario, de opere operante & operato, poterant inter humanas opiniones seponi, donec super hi a ' ' o

105쪽

iis: DE AMABILI

quoq; synodus pronunciaret, aut suo quenq; ali, trio relinqueret. Sacrificia ali immolationis uocaobulum ueteres facti doctores no horruerui. Cliti stus semel mortuus no moritur iteru,fateor,sed unicum illud sacrificium mysticis ritibus quotidie qua/ si renouae, dum ex illo fonte inexhausto nobis no uam subinde gratia elicimus.Immolamus hostiam

pro uiuis ac defunctis, dum pro illis patre per filii

morte obtestamur.Postremo quia omnis precatio, laus dc gratiaru actiorcete dicatur sacrificiu, maxit me nomen hoc couenit inmissam,hμ omnia sacratius continente. Sunt qui requirant in missa cornu/nionem.Sic fateor fuit a Christo institutu, de olim ita cosueuit obseruari.Veru id quo minus fiat,haud stat per sacerdotes,sed per laicos, in quibus heu ni miu rcfrixit charitas.Coelestis ille cibus non est ob trudendus inuitis,aut nauseantibus, avide petenti bus no negabitur. Nunc quae possit os e comunioquu quibusda in locis icmpla fere sint vacua comu/nionis tempore. Quida aspersi mox abeunt dotariuta ante introitu faciut exitu. Alii post auditu de nommtellectu Evangeliu abeunt. Atqui postea j sacer' dos dixit,sursum corda,& gratias agamuS,tum pricipuae populi partes erant,quado tacente sacerdote

quisl cum deo loquitur. Atq; interim illi fabula tur in sero aut potant in popina. Quant de hi u

106쪽

rec LEs AK coNc DIA M'recundius faciunt i js qui toto sacro nugatur in templis. Dcnil tametsi inter sacrificante& assislcntes no est signoru Sacramentaliu communio, quae nec olim inter omnes fuit,est tamcn sacrς doctrinae,piqyXhortationis,precationis,laudis &gratiaru actio nis comunio. Comune est igit quod uiuificat,illud

somune no est qd sine illis nihil prodest. Sed obii/citur scrupulus de adorado. Si in Eucharistia totus est Christus,quur no est adoradus: Quan* Christus in eo sacramento est,sub ratione cibi ac potus, ut semina cum animi puritate sumatur,no ut ostentetur,aut in ludis publici pompis circumferatur, aut in equo circum arua uehatur.Id nequacb est ueteris exempli, sed in hoc multitudinis affcctui plus .fatis indultu est. Quidam sibi ualde prj vidcntur,si quoties sacerdos sinit uideri corpus domini undis

accurrant ac e proximo dcfixis oculis intueantur, uanto religiosius erat cu Publicano procul a camlis abstinere,& corpore humi sese, mente adorare crucifixu. Nullus cst tam stolidus, ut humanam christi natura adoret pro diuina,aut ut pane & ui num adoret pro Christo. Quonia aute nemo ceratus est,an sacerdos uere cosecrauerit, praeter ipsumamu,nullus adorat ibi Christu,nisi sub tacita condistione,& tamen id quod in Christo proprie adorv tur nas Unon adest. Adde huc quod nullu sit sacra

107쪽

DE AMABILI

mentum tam humile cui no assistamus nud is capotibus quu administratur,uelut in baptismo, in conjfirmatione puerom: quid sentiunt igitur, qui putat idololatria esse,si huic sacrameto caput aperiat, eti/amsi Christi corpus & sanguis tantu ibi sint in sacro

signo. Quot porro videmus Sacramentarioru foramas e Quoties ipsi sua mutarunt sententia, quoties aliena reieceruwNam εc nuper exortus est,qui tam impia de hoc sacrameto sentcntia comentus est, ut totu sustulerit sacramentu. Neq; enim sacramenta dici meretur,quod nullo externo signo,sed tantum animi cogitatione peragitur Haec qui faciut,utrues

sibi uidetur talis ludere,an de grauissimis rebus di/sputare r Quod si ambigunt, ut ipsa declarat res,

uato satius erat in eo perseuerare,quod nobis reviderat ecclesia catholica Tradidit aute ibi uerum esse corpus & sanguinem domini,haud dubie quin uiuu. Quod si credimus in sepulchro diuina natura non suisse separatam ab exanimi corpore dominK quanto credibilius est eam a uiuo corpore non esse separata in sacrameto Ital si in hoc cocordes esse. mus,caetera quae disquirutur, quomodo sit ibi corapus & sanguis domini,sub panis substantia, an sub speciebus panis an uini,& quid accidat sumpto corpori, εἰ si qua sunt his similia, poterant in synodo' definiri.Nuc dum quisl de re tata quod libet com

108쪽

miniscitur,n6nne illud unicu piarum mentisi solatia um ac delictu, quodamodo in nauseam uertimuis Turba festoru dierum, quos uel episcopi multitidinis affectibus indulgentes induxerut,uel Romuni pontifices causis no necessarijs institvcrut ipsi facile patientur abrogari,quod genus sunt sestu Conceptionis & natiuitatis uirginis mattis,item festum praesentationis in templo. Et haud scio an expedis rei nullu omnino sestu selenne indici, nisi cuius ar/gumentu extet in sacris literis. Diem dominicu semper excipio.Facile patietur esse festa pauciora, mo, do ea quae supersunt,maiore religione celebrentur. Non est omnino prophanus dies,quo licito labore citra , fraude paratur, quod uxore alat ac liberos aut proximi subleuet inopiam.Festa quae sodalita, tes sibi priuata costituunt autoritate, una cum ipsis

sodalitatibus a magistratu tolleda sunt.Nihil enim aliud sunt Φ Comi oc Bacchi coventicula. Delectu ciboru ac ieiunia n5 indixit ecclesia nisi ad sanitate corporis ic animi. Itaq; qui pisciu esu periclitantur

aut ieiunio dc ualetudine corporis dc animi uigore laedi sentiunt,hos nequaq; obligat ecclesiae costititio. Qui uero sentiui se ex abstinetia carniu de ieiu/nio de corpore dc animo melius habere, quae rogo cotumacia est,uclut in odium ecclesiae hoc reisscere,

quod tanta adfert utilitate Hic igitur nullus alium o 3 dijudicet

109쪽

driudicet,uescens no insultet abstinetibus, abstinetites n5 condemncnt uesccntes,ctiam si causa non sit euidens.Suo domino stant aut cadut. Idem sentio de caeteris episcoporum costitutionibus,quae si piae

sunt, si utiles,si inuae,ob hoc ipsum seruandae sunt, quod tales sunt:& si displicet legis uocabulu,ampleetamur eas tanis salubria cosilia. Si seruus de lapis de emptus dat tibi consiliu utile,auscultas ct obtemperas,no quia seruus dcdit, sed quia est in rem tua. Et nos eoru consilia reiicimus,qui publica dignitate praeminet,quiin nobis patru ac doctorsi loco sente Haec eo spectant,no ut quae dicimus pro certis ha/heri uelimus aut pr amus eale quid sit statuendum,sed ut interim dum apparat synodus, ipsi dissensionu causas omnes quantu in nobisest, ampultemus,nihil per uim ac tumultu agamus,neq; cui I hoc faciamus, quod si nobis fieret,coetu ac terra ac maria inclamarcmus,neq; quenin ad noua religio/nem a qua abhorret, perpellamus. Aquissimu emest,ut qui sibi religiois causa uim fieri nolui,ab alijs eam abstineant prςsertim quu hic quoq; melior sit causa,tam longi pr scriptione temporis sese tuenti

um.Hax admonitio aci utraq; parte attinet: si mo/derata συγκαταβασις prς molliat dissidiorum pDroxysmu, fiet ut synodi medicina felicius operetur

ad concordia.Sic enim medici prius , porrigat M

110쪽

Iidum pharmacu, leuibus quibusda ac blandis po/tiunculis Sirupos illi uocat,praeparat corpora.Hoc exemptu utina omnes imitemur.At uereor ne sint,

qui uel ob inopia iudicit,uci ut ipsi sint in tuto,pro/perent sic exulcerare omnia, ut frustra coeat syno/dus. Quis autem malus genius effascinauit infelices anabaptistas et Na audio hos errore falli, magis . incitari malitia,ut ad istum modu in propriu ruandexitium. Non sufficit illis baptismus, qui mille qua dringentis annis suffecit ecclesis catholicς Na temporibus Augustini tam uetus erat cosuetudo tinge 're insanies,ut huius exempli autor ignoraretur,ad/modum p probabile esset,ab ipsis Apostolis fuisse

inductu. Quanci enim no in expressum in sacris li/bris,m Apostoli baptizarint infantes,tamen ex his sumitur no leuis coniectura .Paulus enim fatetur se baptizasse tres familias,Crispi,Caii,&Stephanae.' Et apud Philippenses noctu baptizauit carcerariucum uniuersa familia. Et Petrus in Actis io baptizauit Cornet a no solu familia, sed etiam cognatos ac necessarios, quos ille sub aduentu Petri couocarat. In his familhs probabile est suisse nonullos infan/tcs aut pueros. Christus ait: Date Caesari quae sene Caesaris. Et Apostolom principes Petrus ac Paulus diligenter admonet, ut Christiani ciues obtempotent regibus ac praesectis licet idololatris.Volui ser