De dialectica sancti Joannis Damasceni

71쪽

- 65 et narum sabul0Sa 0nficti0... haec autem Simplex e igitatio di- citur , cx επι v ια. Sed melius orsan in alio loco vires animi distinxit : videli cel a prima menti agitatione eXorsus, gradatim succedentes motus, usquedum in Summa virtute ea venerit, diligenti rati0ne restenSuit, et sit quemque indicio n0tavit ac patefecit: a Sciendum est, quod prima mentis agitatio, cogitatio sim e plex Μυησις dicitur. - uae autem rei alicui affixa est et L,6ια , Seu mentis noli , appellatur. - Ηae p0rro si diu - 4 ius perstiterit, atque in animo id qu0d cogitatum est, ime presserit, consideratio εἈθυ σι nuncupatur. Ἐ0nside rati in eadem re rurSu haerens , ac seSe proban et explO-e an , prudentia s*ρ-i: ni: n0minatur. - Ηaec denique si latius progreditur , ratiocinationem facit , iis internus et sermo est, et desinitur plenissimus animi motus, qui in ra- tionis facultate sine ulla vocis emissione gignitur κί,χ: si et

ἐκ γ6,vησει,: - Ex quo prolatilium aiunt prodire sermonem,

qui lingua pronunciatur 5 ρογορικος λογος) l). Eodem paet varias appetendi saeuitates examinavit, et aptam singulis indidit appellati0nem.

Neque vero hanc curam exuit Damascenus, eum texendi ipsius operis studio captus, argumentorum deleeli et structura, scribendique labore distractum iri videretur sed dum haec persequitur , et mentis conatu vera ac salsa dijudicat, verba inter dum ambigua vel obscura desiniendo aperit. Namque illud apprime noverat, neque tam diligentem esse lectoris intentionem, ut obscuritatem locutionum apud se ipse discutiat, neque tam patiens et Sagax ingenium, quominus voces abStrusas transiliat, et earum di sententias ipsas percipore reformidet. Quare

72쪽

- captum ejus adjuVandi, Verb0rum perspicuitate adornanda maxime studiosum sese proeStitit quam virtutem ita scriptis affectavit ac consecutus est, ut illam eximiam laudem meritus sit: haec argumenta in libro de Fide orth0d0xa tractata)e porro DamaScenus, ea quidem et Spicuitate contexuit, ut jam mulieres si ita loqui a sit , et h0mines litterarum rudes, m0do graesti diomatis prorsus exsperte non Sint, et universa alcurate percipiant l). Id n0n mente capio, cur Iud0cus Cliethoveus 2 40steriori bus operis Fons seientio capitibus tam l0ngo commentario praegravandis impalluerit , quem merit prolixissimum vocat Ρ. Lequiei sed m0s lim invaluerat, si quis opus eximium sextulisset , hujus sententias interminatis interpretati0nibus declarandi. Quot eni in quantique c0mmentarii Aristotelis Petri 0mbardi, S. Th0mae lucubrationibus ameti sunt quanquam ill 0rum Script0rum interpretes non totius laboris jacturam secerint.

CAPUT IV.

10tiones logicas intelligo certa quaedam demonstrati0nis principia, e rati0nis i lite exhausta, quibus innixus phil080phus, quid sit verum, confirmat Argumentorum sunt genera duo aliud o S. Scripturae Traditi0nisque auctoritate fluit alterum autem in rebus indubitatis quae sub acie mentis cadunt, aut in iluibus communi 0pini0ne consensum est , stabilitur; quam rati0

i Donatus Veronensis linguae graecae amatoribus compellatio, Oper. Dam praefixa. - Damascenus , cum docet sonticulis ipsis

limpidior fluit, attollatius in Prole gomenis. I. LXX. 2 Apud editionem comparatam a Iacobo Billio, Parisiis , 577.

73쪽

nem simpliciter Vocamus prius exSequi miti , quippe n0n est hic locus stupui vero doctrinam Damascenus acerrima mentis applicati0ne c0nsecutus sit, quid ips animi robore, rerum di vinarum humanarumque arcana oeeullisSima indagando, excogitaverit, quibus demum artilicialibus probationibus chris liana dogmata rnaverit, in lilirere muneris nostri est. Non quod B. Doctor, de evacuata , ali0ne duce utatur, et ei lan-lum se credure velit sed ejus fides quaerit intelleclum l): nam mens liumana, etiamsi revelationis testimonio si missime ad lite-reseat et auctoritalis vestigiis allente insistat, quadam tamen agitalione movetur, et ea cupiditate trahitur , Si 0ssit quae latent penitus introspicere, divinaque penetralia pandere nec tantum curiosa st in quae Deus ad 0minum disquisition os summisit, ut alitiae indi sessae Vii PS. humans que sagacita lis stupenda virtus; verum etiam majora intellectu, nempe dogmata divinitus pale saeia , ambit ludiose, ut diligoni invos ligatione Scrutatur 2). Illae tamen considerationes, quibus ad arcana colleSlia con templanda men ascendit, plurimam habent utililalem , cum

inde argumenta apta fidei tutandae, divinis quidem rationibus

imbecilliora , nec tamen Spernenda eruere p0SSi S quibus exer-

i S. Anselmus , Proslogium , sive scies quaerens intellectum. et Hic juvat praeclarissima verba asserre in quae incidi apud nichard de S. Victor umo in his supra modum mirabile , quia

quotquot Veraciter deles sumus, nihil certius, nihil constantius tenemus, quam quod de apprehendimus. δε De Trinitate, Pars P , lib. I , cap. II. Erit itaque intentionis nostrae in hoc opere ad ea, quae credi mus, in quantum Dominus dederit non modo probabiles , verum i etiam necessurias rationes adducere , et dei nostrae Ociamenta , veritatis enodatione et explanatione condire Credo namque sine dubio, ad quorumlibet explanationem quae ne CESSE CS eSSe, non modo probetibilia, im etiam argu munia non deesse, quamvis illa. interim contiuguli isiram industriam in iure. Id. id. id. Cup. IV.

74쪽

- ditationibus S. Patres et Ecclesia Doctores, defendenda verita. lis studio incensos, acriter Se dedi Sse c0nstat neque h0minem fugit, in e0rum peribus haud peregrinum et hospitem, nedumhsed munera rationis repudiarint, imo Scripturarum auctoritati ad miseere solitos esse probationes argumentis mere philosophi eis stabilitas. In his vero excelluit Damascenus paue enim sunt qui tam frequenti usu, tam valida di Sciplina, tanto vigore contentionis, dialecticae robur sive ad dem0nstrati0nem christianorum dogmatum, sive ad refellenda haereti earum pini0num commenta, quasi in subsidium adm0verint: 0n tantum l0giese disciplinam, sed etiam eximium exemplum quom0d ea uten dum sit tradidit l . Sic eam partem, qua fidem orthodoxam tutandam et illustrandam Suscepit, certis et crebris conclusio-

si is 'hom me de leti res te plus illustre deI 'Orient, u et te epou que sui S aint ean Damascene. . . e sens pro sonit et 'eruditionis doni ii sui preti verae rendent digne 'et re place au premier angu armi es theologiens et armi es philosophe S. . . e grand Se pri , qui do in inera harbarie orientale, et qui concentre e luiu resque tota te la glo ire littera ire dia uitiem si ecle , altera petatu et recia science divine en ac cordant ala uison ne ment humuin et ait 'opinion des Peres , plus u 'aux Salutes erilures ... Cantu . Histo ire nivea selle , tom. p. 555. o et te appreciation duges ni de Sa in I. Damascene , renser me unis loge et u reproche

rel0ge subsiste , et i est facile de justi se notre Sa in Doctour dubium qu 'on ut inflige. O lit en esset ala commenc ement de son

opem magistri desiderat. Proinde magistrum illum adire nosii oportet, qui ab omni mendacio alienus est, istSmu, inquam , veritatem, Christum , qui est ipsam et sapientia , veritasque subsistens , in quo sunt omnes thesauri scientia absconditi, qui-u que Dei et Patiis supientia et virtus existit, ut vocem ejus divi

ti numi in Scripturarum ope audiendo, Veram rerum omnium scien-

tiam addiscamus. IID Pars Orth. des , cap. 1 Cfr. IID Pars, lib. iv, cap. XI De Cruce et de Fide. - Onde ut voi par a si S. I. Damascen accordati au ais0nnement plus qu'aux ain te sacri lures.

75쪽

- 69 nibus e ratione fluentibus, auxit; sed alendum est B. D0ct0rem, ut illi 0 est, n0n e proprio ingeni omnia quae e0mpOSuit argumenta, extulisse atque apud S. Patres materiam ple rumque imitatum esse ad ea c0nficienda quanquam vero illius Sit, Sive cum plurimorum auct0rum ante eulos optimos en Sus sibi c0nstituisset, et aliud ex alio excerpisset, quo quidque l0co 0nveniat aptarit, sive, quia turpe illud est contentum esse id consequi qu0d imiteris, alienis pr0pria bona adjecerit: nam, p0Stquam Stilus ejus late perVagatuS , omnia pene Veterum patrum monumenta attigisSet, et parata Sege conquiSita rum sententiarum suppeteret, illam brevibus argumentorum cancellis circumscripsit, ita ut probationes in haec subtilia acumina solertissime angustatae, inde majorem vim acquirere videantur. Caeterum non nisi e selectis apertissimisque rerum judiciis d0ctiSSim0rumque virorum usu comprobalis, argumenta ducit: sic illud effatum, in quo niteretur ad supremi Numinis fidem aciendam, app0suit: u Omnia quae Sunt, aut creatu Sunt, aut increata si creata utique et mutabilia sunt. Quo

u rum enim eSSe a mutati0ne inesepit, ea qu0que mutationi Sub Sint neeeSSejSt, sive intereant, Sive per v0luntatis actusu alia atque alia fiant. Sin autem increata , equitur prosectu ut mutari omnino nequeant. Quorum enim Sse c0ntrarium v ltarum etiam modus quo sunt , pr0prietatesve c0ntrariae Sunt l). His positis undamentis , contendit Damascenus u Omnia quae Sunt, mullibilia eSSe, nec ea tantum quae Sub SenStim nOStrum cadunt, Sed et angel0s mutari, alios ex aliis seri .u multiplici modo moveri a transmutari: Sic nimirum, ut in

si Frequenter Damascenus ad hanc sententiam remigrat: ODRSCiClit. ID Pars lib. ri , cap. iii. - Dialog. Muni Ph. . SV,

76쪽

u telligibilia ungulos dicit , anima et daemone ratione O 6 luntatis sive progi'edientis in b0n0, sive ab eo ut Sus rece ii dentis, Seque vel intendentis . vel remittentiS; reliqua verou Seeundum generationem et corrupti0nem, augmentum etu decrementum , aut secundum qualitatem et Secundum motum de loco in locum immutari. Cum ergo, inquit, ea muta o bilia sint, sane etiam creata esse oportet. Si vero creata,u haud dubium quin ab aliqu0 opifice sint e0ndita Atqui creati torem instreatum esse necessum est. Nam Si ipSe qu0que crPalu eSt, a qu0dam profecto creatus erit Sicque d0neui ad aliquod increatum venerimus. Increatus igitur cum sit illeu conditor, omnino nec mutabilis est. Η0 autem quid aliud

nisi Deus fuerit l)3

Deinde ea Subnexuit argumenta, a philosophis Verb0Sius explicata, e quibus cunctam terram quis intuens, et neredibilem rerum varietatem speculatus, tamque omnia inter Se 0nnexa et 0rdine distincta, de divina ratione dubitare non poSSit. Uni Persalia modo leviter perstrinxi , dum agerem de 00rum desinitionibus sed hanc copiam plurimas habere utili late advertendum est, praesertim cum opp0rtune et e0nVenienter ducitur: nam caeteris argumentis quae scilicet e rerum ad junciis eruantur optimarum probationum supellectilem attexere, :id veritalis confirmationem , operosum non erit, Si qui ea l0caphil0s0phica bene cognita habuerit. Olim varie et multis i miter de Unii exsulibus , disputaverunt phil080phi 2) vertiminini e0mmenta quae e insinxerunt illuc

a Advertit P. Lequi en , primum illud argumentum, quo Noster Deum existere confrina si missimum et explicatissimum esse , ac tres priores Doctoris Angelici demonstrationes continere Noto in Font. Scient , cap. iii III ParS. et M. Cous in sui remonier u Porphyre 'Origine de ei te questi in sanicus P ella occupa ensui te les plus grand criva in du

77쪽

- Tl Spectantia , si in pauca reseremus , in tribus ire ipuis Opinionibus versabuntur quidam enim re n0n nisi statum

V0cis putarunt Sse universales substantias, et colorem n0n

aliud intelligebant quam e0rpus, nec Sapientiam hominisu aliud quam animam. . . . Illud ign0rantes, qu0m0do scilicetu plures homines in specie Sint unus h0m . non duxerunt ali re quid esse h0minem nisi individuum, seu personam humanam si omnis enim individuus homo pers0na est l). Alii vero, et hi 2 quidem nec mentis egeni, nec doctrinarum phil0sophicarum rudes, adversi stabant, in diversam Sententiam disputationem trahontes uri quasdam essentiales uni u versales fingunt, quas in singulis individuis totas essentialiter

esse redunt. Quorum . haec est positio homo usedam Specie est, res una SSentialiter, cui adveniunt formae et u emetunt Socratem. Illam eamdem essentialiter eodem modo

moyen-ugeri ius philosophe modernes starent amenes inevitat, lementa a trai te nussi. Introduction auae inur fAbelard, a33lin. 1 Sanctus Anselmus De si de Trinitatis, cap. 2, apud V COUSin, p. III et IV. - Haec spectant ad Nomiuali3tas, quoi uiti Roscelinus dux fuit et caput. et Stranselme Introduction auae Euv. 'Abel. p. v. , Guil latam de Cham petita id. , ρ. xv. . - Oirmus si Polavruge de C. G. Uba glis; - et ec rivuli compte encore parmi es Reulis lex; incent de Beati vitis, contemporuin et confisere de St Thomas, Duns Scott is 74- i508 , et avarit eu , te hien heureiax Odon, ne avant te mille dii XI si ecle, mort en illo. Problemeon tot desini P., HSSim. 5 Abelui d. , de generibus et de speciebus , apud V COHS in , P.

cxxiii. - Allendit buturi ad Guillatim de Champeuiax, Sub quo magistro rhetoricam didicisse traditur. In paruit ependani que ς

78쪽

Aliqui domum has inter se discordantes Sententia quo talia

modo temperare et componere condit, neque statum vostis, neque omnino essentiales esse naturas commune existimarunt,ssed materiait 0rma constare dixerunt natura enim communis, ut aiunt, nihil aliud est quam collectio proprietatum cui que Specie insiturum sed primum in individuis spectatur, ubi materiam obtinet, et universalis a parte rei nuncupatur deinde proprietate illae communes seelusis cujusque individui pro priis disserentiis per intellectum abstratiuntur , earumque 'Onvenientia percepta opera mentis liniversales s uiseistingui tur, quae universalia a parte intellectus sunt Noeata l). Hanc queSli0nem, ut modo dixi, SS. Patres jam tractaverant: quid enim si ab illis summis ingeniis praetermissum in rebus phil0s0phiei. Quorum exemplo eamdem quoque Dama Scenus attigit, ita vero ut pri0ris sententiae nulla mentione acta, de

philosophe ad licit a latan ii rigue u de son system e i ne considerat plus de lor les propriete communes au individus, cumine constituant eu esse iace, nai leur identite. V. COUS in , p. cxv m. . Quoi qu 'it en scit, liniverset de Guilla iam de Champeaiax,

differat essentiellement de elui de Spinosa. ba glis, p. i. et Cest e conceptu alis me 'Abel arx, derat Thomas voir es

- labies u 'il ne te distingui plus duris tu aison e laquelle iisu soni Semblabies, ne se sui de totis qu'uia seu Obj et ... et 'en uu qu 'une se tale dee. est e qui ait dire u 'ecole u 'il ' a potnt 'universet dans es hoses memes ... Et en Core, que a natur donne hien, independam ment de Vesprit, quelque sotide incuti l 'universe en tun qu 'elle ourni des choses semblabies nauis is 'elle e doniae pasci' universalite aiax cho Se me in S, utS-u qu 'elle les ait toti tes individuelles. . . Ceu qui pensent e con- truire , et qui metientci' universalite datis es hoses memes, in-u dependam ineu de 'esprit, tombent dans 'erre ur .... v BOS Suet,

79쪽

p08terioribus tantum serm0nem labuerit. Primum quidem intermediam opinionem tenuisse, atque ad mentem Nagian ceni Sese conformasse videtur l) alibi autem a Realistis, mutata Sententia, eum stare diceres 2). Inquirere autem minime juvat

si uino autem nosse interest, quod aliud sit quoad rem etu aliud ratione considerari. . . Re quippe ipsa Petrum a Paulo Sepa-

rutum con SideramuS, communita autem et conjunctio et unita S. .

u unitas ratione et cogitatione per Spicitur ... Fons Scient. III Pars,t i , . . Ait P. Lequieta, dum locum istum interpretatur, nemini non perspicuum S Se quin Damascenus procul a Greg. ySSen. Sententia procul discesserit. N. I, p. 556. 2 Ex hoc decreto quod οὐσiαν commune, sive univerSale aliquid esse Statuit, quoddam Velut corollarium nectitur singularia om nia et individua quae sub eadem specie comprehenduntur, non Solum μούσια, id est ejusdem substantiae vel essentiae dici , scdu Una tantum υπια constare; et iccirco plurali numero commune de iis formae nomen dici proprie non debere, veluti tres homines, autu equos tres. Ita Gregorius Nyssenus, Cyrillus, Joannes Damasce- nus Alterum opinionis illius On Sectarium est ποστα ν Omnemo ex duobus esse compositam, communi videlicet natura, et pro- prietate. Sed haec in Deo compositi sola ratione et At νομι Constat, non re stet avius , De Trinitate , liber IV , 3 p. 7 , p. 575 M. 2. Et in alio loco : u . . . Duo sunt auciores qui superiora illa Nys geni praesertim Gregorii paradoxa propius assecuti sint, ut sub eademi hominis forma plures esse naturas individuorum vel etiam O- minis negarent Ioannes Damascenus in libro tertio de Fide Or-u thodo Xa, cap. . si Sciendum est, inquit, numerum esse disserentium si rerum; myo3Sibile est enirn ea numerari, quo in nihilo disserunt. Ac secundum id quod differunt numerantur , velut Petrus et Paula S, Secundum quod uniuntur non num rantur. Quiρρ ratione natura uniti, si duae natura dici minime possunt ut hypostasi cum isserunt duoe hystosta se3 dicuntur antea , in capite se Xt O , o numero ait si ori natura disserre hypos tuses omnes. uim in libro de duabus Christiu Oluntatibus : Alius est , inquit , Petrus et olius est Pauli liu hypostasi . et alia byoSto Sis non nutem alia natur Paulus et ultu Petrus: nom omnes hominc unius sunt nutu roe n e rinitate,

80쪽

h0rum disciplinae, an ill0rum potissimum adscribendus Sit, quem nodum sagacioribus criticis solvendum relinquo sed Operae pretium Si nosse quam potentissimum argumentum Realistarum placitis, ad veritatem dogmatum Christian0rum pr0bandam , elicit. Quae communia et universalia sunt, de particularibus sibi subjectis praedicantur. Commune porro qu0ddam S esSen- tia, ut Species ; particulare, perS0na. artioulare, inquam Q 0n qu0d naturae partem quamdam sibi vindicet, sed quia numero partieulare est, ut individuum. Pers0nae si quidem Π0u natura, sed numero inter se distingui dicuntur. Praedi- catur itaque essentia de persona quoniam in Singulis pe- cie ejusdem personis persecta est essentia. Quo fit ut per u Sonae inter se non disserant, ratione essentia', sed acciden uotum quae quidem Sunt propriae et certae n0tae quibus Sigil- latur hyp0stasis, n0n natura. yp0Stasis enim desinitur, Ssentia cum accidentibus. Quocirca hyp0stasis est illud qu0d

habet quod commune est, cum propria Sua nota, o in Silper ut per Se existat Essentia quippe per se n0n existit, sed in perS0ni c0nsideratur. Idcirco eum una evpersonis patitur, tota esSentia rati0ne cujus hJp0Stasi hare patitur, pa8Sa U0que dicitur in una suarum hypostasium ut tamen non Sequatur, perS0na Omnes , quae ejusdem Specie Sunt, una eum per u sona patiente pati. Ad hunc itaque modum Divinitatis natu- ram 10 lam in quavis personarum Suarum perfecte eSSe, 0tam

in Patre, totam in Filio, t0 tam in Spiritu Sancto c0ns te

si mur mi, idque et Pater perfectus Deus est, et Filius per u sectus Deus, et Spiritus Sanctus perfectus Deus. Consimili etiam ratione in Incarnatione unius ex Sanctae Trinitatis Per sonis Dei Verbi, totam et integram Divinitatis naturam in una