De dialectica sancti Joannis Damasceni

61쪽

aristoteli eo sensu defendisse , ut Substantiam primam , Sive individuam in De singularem et solitariam esse dicerent, tam Secundum essentiam , quam Secundum existendi subsistendive modum quoniam latis a phil0sopho prima p0ne

batur ij.

Appellaudus est etiam Ioannes Philop0nus, qui dux fuit et princeps Tritheita ruina hic licet in contrariam sententiam aberraVerit, et quasi tres de08Ῥ0rtent0se praedicaverit, pr0digi0Sa 0mmenta duxit ipse quoque ex e qu0d 0cibus Natura et Persona

idem significari statuerat 2 . Exinde SS. Patres a Veritatis ac verae philos0phiae discipuli

pariter ac doct0res 5 , in serondis verbis aut et prudenter Se ge88ere ea demum adhibuere, quae quidem inventis alionibus recte et convenienter tractandis, non autem dialecticarum laqueis capti0num c0ntexendis inservirent. Hae religiose trans cripsit Damascenus, iisdem subjecta nutione quam illi praefixe rant. Quare id qu0d commune est, ac de multis dicitur, id est specialissimam speciem , substantiam et naturam ac formam appellaVit, ut angelum , equum, canem , et Similia quod au-

uori onyma solitari Dei uni secundum Sabellium. 0 Sulpit. Sever. liv. l, ad concilium Seleucens , p. 56, edit Lugd. P. Petavius, de Triuitate , . iv, cap. , SIV. et P. Lequi en , not. I in Font. Scienti ae II Pars , seu Haere se, , P. Ob - Id. , praelat ad Dialecticam. I Fons Scientiu . D Pars Cap. Luit

62쪽

tem particulare est, individuum ac pei Sonain et hyp0Stasiria nuncupavit lx, ut Petrum, Paululam eadem , tum in dialectica, tum in ulterioribus Operis partibus, qu0tiescunque obvenit occasio , rursus explanat. Ad hoc attendas velim B. Doctorem de nominibus agere secus atque Scriptore quippiam p0Stea consueverint haud periti0res quidem inter peripatetic0s annumerandi, quibus, cum propem0dum infinitis divisi0nibus argu mentum reSeearent, mille res incidebant, n0mina quaeque sibi pr0prium, quaSi repetentes quia vero aliae v0cabula desiderarent, nec haberent, aliae autem qu0d habuissent, immutata Sede perdidissent, plurima aut inveniri, aut recentiore nota Signari oportuit. Hos igitur auctore , 0n tam rerum quam n0vorum verb0rum invent0res merito habeas; in quorum Seriptionibus omnia exquisitis et articul0sis partitionibus scatent,

una ab altera verbis ignotis ei abstrusis, locuti0nibusque ine0m-p0sitis et barbaris distincta.

Damascentis autem his vitiis n0n indulsit: etenim postquam materiam peti aggreSSuMeSt, eam, qua deceret, OnSiderate partitus est neque vero subtili sollicitudine , nec plus quam Salis erat feeit Quin verba duSdem generis, quaSi qu0dam capS , ab alienis separata, c0ngregavit, ea Scilicet, quae Si n0n Sel Su pugnent, forma aut etiam comprehensi0ne dissentire videantur. Illum in hoc operam c0ntulisse diceres , ut disputationum ambages errosesque in arctat Spati redigeret, qu0 facilius citiusque veritatis assertores fraudulentorum Sophista ruin dissolverent argutiolas, atque etiam, qu0ad fieri posSet quaestionum nodo expedirent. Forsan vix intelliget quispiam quomodo t0 vocabula nempe Substantia, Species, Natura, Forma eumdem intellectum habeant verum ainascenus ipse, cujusque notitiam accurate desiniendu , qua cognatione haec inter Se conveniunt ei con-

63쪽

gruunt lucide aperuit, aria, cum de e0 quod multis e0mmune Sit tui de specialissima specie l agat, vocem Substantia idem S0nare ac Species, ex eo patet quod pri0re n0n ea parSentis intelligenda sit, quae in conspectu Aecidentis est, Sed ipsa essentia individuis ejusdem speciei c0mmunis 2 . Deinde Damascenus asserit Substantiam et Naturam idem si guificare, qu0d rursus de multis dicitur Enimvero υ6ι et, ab eo qu0d sit, dicitur et Natura ab eo quod aptum natum i Sit Esse porro et natum esse idem sunt δ) sit in ali l000pr0lixius et Natura est principium m0tus et quieti cujusque

. rei. . . Quocirca principium et eausa hujuSee 0 tu et quietis, si per quam ita res quaelibet Substantialiter nata est, Sive compa

rata est a natura ac non evaecidente, Ut moveatur a quieSeat,

natura nuncupatur ab eo scilicet quod ita nata sit atque exis si lat. peg 0rr nihil aliud est quam essentia ab essentiau namque ejusm0di vim habet, h0 est, m0tum et quietem;

si Petavius animadvertit S. Damascenum in eodem dialecticae libro contruria scripsisse. Nam in capite quint , ubi de quinque

vocibus disserit, u Sancti, inquit , Patres speciem et genus O- cant naturam et formam, et usium n At in capite undecimo . Ista, inquit , interjecta summum inter genus, velut substan tiam , et species insimas, ut hominem, et OV em , genera sunt, et species sub alternae. Haec autem dicuntur substantivae et natu- rates disserentiae, et qualitate quae superiora dividunt, et inseu riora con Stituunt, ac species infimas speciscant , constituentes ipsas et naturam a natura dirimentes natura porro in infima specie collocatur. 0 Hic igitur solam extremam speciem ait esse naturam illic etiam genus ascribit. - Sed tamen latetur doctissimus interpres utrumque diei posse. . . . Petav. I. IV , de Trinit. , cap. VII , S X. - aeterum Damascenus in aliis locis adspeetem specialissimam mihi attendere videtur ut infra hic patet. a ' Fons Scientis , I Pars, a P. XIX, CAP. O, cap. LVII. De duabus voluntatibus , cap. HI , S QV., Id id. Pars cap XXX.

64쪽

u speciem specialissimam : Ex cauSari SubStantia quae a cor o pore animato ac sentiente s0rmata ac Specificata , animal

absolvit rursumque rati0nali ac mortali assumpt0, hominis speciem esset ac cum sit species specialissima , dicitur forma , velut nempe species formala 2 .

si Fons Scientiae, I Par , cap. XL. et Id. id. Cap. XLI. Non ita sensit , ni allor, S. Thomas quin et iis quod a B. Damasceno hic de forata traduntur respondere mihi videtur quae mera tantum conjectura sit . . . u Conclusio : cum illud tantum sit homo quod operatur omnes hominis operatione S, anima

vero Sola Sine corpore non operetur sensitivas , manifestum est

quod honio non est anima tantum , sed aliquid compositum ex anima et corpore. - Respondeo dicendum videtur quod anima sit homo. Dicitur enim , Corinth. Ii, cap. iv , Sis Licet is qui foris est , noster immo corrumpatur tamen is qui intus est, renotatur de die in diem ... quod animam esse hominem dupli u citer potest intelligi: Uno modo , quod homo sit anima , sed hic homo non sit anima, sed compositum ex anima et corpore u puta Socrates. Quod ideo dico, quia quidam posuerunt solam formam esse de ratione speciei materiam vero esse partem indiu vidui , ct non speciei. Quod quidem non potest esse Verum. Nam ad natura in specie pertinet id quod significat desinitio. Desio niti autem in rebus naturalibus non significat sormam tantum, si Sed formam et materiam. Unde materia est pars specie in rebus naturalibus, non quidem materia signata, quae est principium individualionis , sed materia communis. Sicut enim de ratione hujus hominis est, quod sit ex hac anima, ct his carnibus et his ossi huc ita de ratione hominis est, quod sit ex anima etsi Carnibus et ossibus Oportet eniti de substantia speciei esseu quidquid is communiter de substantia omnium 4ndividuorum

65쪽

C0ntendit P. Lequieti 0euisse Patres formam idem valere ac Substantiam s0rmatam . tum propter illud dictum p0st0liciu ui cum in f rma Dei esset, non rapinam arbitratu eSt...u exinanivit semetipsum, formam servi accipiens s tum ad cavill0s haereticorum declinandos, qui, si forma pro nuda Spe cie assumenda suisset, inde Christi humanitatem in controver

habere significali0nem l quod facile e supradictis conjicien

dum puto : nam eum natura in communi spectetur , utpote cuique spetiei, insita hane et illam idem sonare manifestum est. Verum aut valde all0r , aut B. Doctor , dum Vocem natura huic alteri species pr0pius admoveret, ad 0rum SententiaS divertisse mihi videtur, qui jam tum de universalibus vocibus inquirentes, utrum Scilicet sint iantum salus v0ei , an eram quamd9m S Sentiam repraesentent, scriptis investigali sunt. Namque S. atres hanc controversiam, lam perlinae p0Slea jurgi c0npalam , cujus rum0r tot tantisque disceptationibus

sub specie contentorum. Alio vero modo potest intelligi sic quod etiam pec anima sit hic homo ; et hoc quidem sustineri posset u si poneretur quod animo sensilivae operatio esset ejus propria sine Corpore : quia omnes operationes quae homini attribuuntur convenirent Soli animae... Ostensum est autem sari praec. quod . sentire non est operatio animae tantum. Cum igitur sentire sit quaedam operati hominis, licet non propria , mani se Stum est quod homo non est anima tantum , sed aliquid compositum e anima et corpore Plato vero Onens sentire esse Proprium animae, ponere potuit quod homo esset anima utens Corpore.

Haec tamen addit l. Doctor u. . . Secundum philosophum illud potissimum Videtur esse unum quodque , quod est principale in ipso sicut quod facit rector civitatis, dicitur civitas sacere. Et hoc modo aliquando quod est i incipale in homine dicitur ho-

66쪽

solum habet unitatem 2). v x his patet B. Greg0rium

Nagian cenum existimasse illam naturam communem, per precisi0nem ob individuorum convenientiam concipi, et a parte in tellectus, ut aiunt, tantum existere. Alii ver0 absoluti0rem opi nionem tenuerunt: sic enim sensa mentis declaravit B. Grego

i u on noua bre de Peres deri' Eglis grecque, armi es lucis se distingue t Grego ire de Nysse , doni Ous parte rons plus

turd Ont , pendant di x ieeles consecutis , tota che te probleme de Universati , eri e suppo Sant generalement resolu dans unu sens anti- nominali steri mal iis ne te discutent guere , et de plu- Si eurs 'entre era nou ne auri oris assurer, 'it aut comprendi e dans te sens de Conceptu alis testu de Realis te l' Universe doni iis reconnaissent 'existen Ce ou Ourate comprendi e et te question , ii aut note que dansu es individus Ormurat ensemble uti e Spece uel Onque, On re- marque de element , caractere Oia attribuis ... nou prenon 8 ici es trois ot comme synonymes et dans te sens te plus vaste) distinctis par tesque is iis disserent enire u , et un elementi Om-u muta a totis et caracteristique de 'e spe ce . et element est ceu u 'on appelle dans es coles 'Universe , nona qui est doniae auSSi par extensior u 'e spe ce me me. Or, e problem de Uni - versati a Our Obj et de re chercher si et Universe considere ensi Sol est quelque hos de chimerique ... Ou ne imple re S Sem - blance commune , Ou 'il est uel que hos de re et qui in depenu damment de Otre en tende ment subsiste a parte rei , uia et leu me me dans te individus. m. C. Uba glis, Problem Onlologiquo de Universuuae, Introduction, pus Sim. - et lavrnge 'a Ouinii de precieta reti se igne ments Our a question qui 'occupe. 'aiegulement consulte ave fruit a belle introduction de M. V. Cous inuti inuo res in edites 'Abeluris, Documenis relatis a 'histoire de

67쪽

rius 3 Ssenus De Neque enim Petrum et Paulum et Barnabamu res substantias dicimus , sed unam ... Est igitur Petrus et Paulus et Barnabas, secundum id qu0d est ona , unusti homo et secundum h0 ipsum quod est homo, plure eSSeu nequeunt. Dicuntur autem multi homines abusivo et non prosi prie. Quod ver0 per abusionem dicitur nem0 prudens ei praese-

si dem ratio per eas quae in unoqu0que considerantur proprieta u es dispertilionem admittit, et juxta compositionem in numero consideratur. Natura Ver Una St, pS Secum unita, peni uousque ac pr0rSus unita individua est, quae nec adjecti0nere augetur, neque Substractione diminuitur sed quia ipsa estu unum ens et permanens, etiamsi in multitudine esse videatur, o Secti0nis expers, continua et integra atque persecta est, nec

una cum singularibus qui ejus participes sunt dividitur 2 . ,

Ex eodem rursus alium locum adducamus . 0n de rebus si iv0lis ac vulgaribus quaesti eSt dicimus igitur primo, abia si sum aliquem Sse c0nSuetudinis, ut 0 qui natura divisi n0nu sunt per ipSum naturae nomen pluraliter nominemus, ac dica si mus multi homines, cui simile est si quis dicat multo na si tui in humana ... Ut multi quidem sint eamdem s0riit natu ram, unus Ver in omnibus Sit homo. . . u0niam, ut dictum si St, 0n SingulariS , Sed communis naturae est homo. Homo enim est vel Lucas , Vel Stephanu ; 0n tamen, si homo u St, pr0rSUS etiam Lucas vel Stephanus est. Haec Satis ostendunt si Nyssenum, ut postea Guillatim de Champeaux , . Anselmus et caeteri Realismi autores, in ea quaestione Versatum esse δ).

i De communibus notionibus , edit grae . Iat. PnriSi. t. 2,

p. 85, 85.

et Gregor. yss. Oper. , ad Ablabium . . I, ed. graec lai, p. 7.

. . . Ac quemadmodum plebs, populus, exercitus, Onei singu-

68쪽

Nemo insidias verit naturam et speciem in eamdem signisi cationem , e pri0re Sententia accipi p0SS Sed multo magis si menti posteri0rum c0n Sula ; quippe qu0rum SenSu , Species in humanis, non proprietatibus individu0rum c0nvenientibus et per precisi0nem a8Sumpti c0nStent, Verum in ipsa natura cuique insita c0nstituantur, quae ade individuis sit communis,

ut illi 0nsubstantiales fiant. Atqui Damascenum horum et ill0rum placita animadvertisse credibile est aeterum mihi inopem P. Petavius se contulit, vir undecunque d0etissimus , et maxime in veterum atrum scriptis exercitus, ad hanc fulciendam pini0nem , quam Si 0n certam , at verisimilem esse consid0.

Postquam definivit quam interpretati0nem habeat sententia Philos0ph0rum a Damascen in ea pile XXX Dialecti se expl0ga, haec subjecit et Verum Damascenus tripli et illa neglecta ratione, in ea conquiesLit quam a SS. Patribus adhibitam essu

c0nfirmat, ut species ultima pr0mi Seu dicatur χοια, et ρυσις et ργη cindividuum autem, ποστ α τις Quod e Susi periore ejusdem Sententia c0nsormandum S ita ut species ista, naturaque e0mmuni n0n Vaga , laxaque pectetur,

qua individua continet omnia , sed ut in uno aliquo inest, in quo nuda pr0prietatibus iis, quibus individua constant, et absoluta c0gitatur l).

Sententia vero Damasceni, ad quam Spectat PetaViu , ea ipsa eSt, quam graec0s im S. Patrum haud pauci tenuerunt, cuique Damascenuin veriSimile Si adhaesiSse, ut p0stea Sten

demus quippe in Superi0re pagina, prolati quibusdam .

lariter Omnia dicuntur , unumquodque nutem horum in multitia is dine esse intelligitur eodem modo secundum exactiorem el inquisitiorem rationem homo quoque Unus proprie dici potest is etiamsi hi, qui in cade in natura demon Strantur, multitudo sint o d. p. 7, 18.

i P. et uvius, de atinitate, tib i , cap. ix , S XV.

69쪽

- Doctoris est alis haec subnixa reperiuntur emi locus Damas ceni insignis est ad illam quam dixi , Graec0rum intelligenu dam opini0nem , quae et rationem continet, quae hoc per u suasit ipsis naturam generale esse aliquid, n0n Singulare 1 in .sIn Categoriarum descripti0ne Damascenus Aristotelem se cutus est, quem materiam accuratiSSime tractasse apud omnes con Stat, ut eum imitari, n0n Superare alii nitantur 2 . Hae notati0nes quanti pretii, et quantae Sint utilitatis , ex e conjicitur , quod ad illa verba Spectant quae cum plurimum dissiculialis et obscuritatis habent, Sive propter rei Significatae c0ususam et fluetuantem Speciem, Sive pr0pter Varium apud varios auctore usum, tum philosophicis quaestionibus frequenter incidunt: ideo necessarium Stir lectoris opportunitate a cienda ut circumscripte et dilucide explanentur. Praeterea Damascentes interpretati0nes in usu et significatione verborum cuique gr*ecorum Patrum opera evolventi magnae levati0ni erunt cum de plurimis argumentis , et pr0ut se daret occasio, b facilem quamdam et extemporalem sacultatem tum cogitandi, tum stilo Signandi quae mentis insen ti0ne comprehendissent, egregie disputarent, nonnulla tamen verba qu0rum Significati neque praevi declarata sit , neque apud omnes eamdem vim obtinerent, adhibuerunt. Unde sit ut lect0r aliquando arduis dissicultatibus haereat, quid valeant illa paulo ObSDuriora Verba, non VidenS. Sed , nedum in tantis dis criminibus versetur, habet paratum et idoneum interpretem qui praeeat in Spissis perplexarum locuti0num tenebris quasis a rem praeserens atque inde, ni fallor plurimum adjutos fuisse auctores video , quid S. Patre e0gitando a puerint, quibus demum voeibus animi sensus ipsi expresserint , studiose scrutat0s. Sic Petavius inquirendo quam molionem lis

i P. Putavius, de Trinitate, lib. iv , cap. ix LXIII. 2 Fons Scient , I Pars , cap. XXXI et C luent.

70쪽

Vocibus υσια, Ἀσή. . . Subjecerini in illa Sententiarum et ver

borum silva , DamaScenum quaSi ducem equitur, in quem attendere et oculos desigere mihi videtur. Cujus saepe testimo nium asserte disti accommodat ad idem faciendam. Neque S0lum ea V0cabula , quorum poteStas ianti momenti sit et p0nderis B. Doctor desinitione declaravit; sed eum vellet Sua c0mmenta lectori S mente expeditissima aptu praestari, ad hanc curam rursu incubuit, ut multorum aliorum verborum ambages explicare tu quae licet neque tanti aestimentur, neque tantum c0ntenti0nis habuerint, ide0que minorisiperae ac pretii esset illustrari, tamen nem n0n Videt illis quoque en0dati , inde magis perspicuam orati0uemessici Quaedam in sine dialec licae congestae inveniuntur, apta quaeque Suo Oeo, interpreta ti0ne desinit.: hic placet 0nnulla pr0ducere, etiamSi Suirita esse videanthar.

e tendens ad electionem vel fugam. Percontatio πύσμα est interr0gati disrusam ac pr0lixam

e reSponsionem postulans. Haec enim interrogatoria oratiosi ρωτηματιμυς λόγος a percontatoria dissert, quod interr0ga et 0riam velox hoc est paucis concepta resp0nSio equitur e pere0ntat0riam autem, prolixa et multi VerbiS...

Contemplari θεωρει,), dicitur intelligere meometriae

e stronomiae ac similibus operam dare. πιυρια, vel subtilem considerationem vera d0ctrina dupli-

a tali quae totam et implicatam rerum speculationem atque cogniti0nem stularat ... Altera autem figmentum est cogita a tionis animi αΜαπλα α δ αvo ας), per Conjunetionem en e suum et saeuitatis imaginantis, ex ii quae Sunt, eaque non sunt componen et aestimans, ut Hipp0centaurorum et ire