장음표시 사용
221쪽
Li ER GEcu NDus. Irnu sororem intersectam esse, fateretur, Ergo in eo quod proprie vocatur exemplum ast autem rei gestae, aut perinde ut gestae, utilis ad persuadendum commemoratio aut brevissime significatur quod enus est illud Divi Hieronymi. Memento Daretis, d Entelli aut latius per collationem accommo
datur, per simile, dissimile, contrarium par, malus,&minus, Atque ea collatio sumitur ab omniabus rerum, ac personarum circumstantiis. Adjuvatur autem dc orationis artificio, cum verbis, ac si-guris ad id accommodis , alia consulto elevantur, alia attolluntur. Porro qui copiosi: Eme volet exemplum tractate, is singulas similitudinis, aut dissimi imidinis partes explicabit, atque inter sese comparabit, quemadmodum facit M. Tu l. in exemplo,
quod superius retulimus, delegato occisb. Subjicit enim partium collationem illi libertatem civium
Romanorum imminutam non tulerunt vos vitam
ereptam negligitis Jus legationis verbo violatu nilli persecuti sunt vos latum omni supplicio interfectum relinquetis' Videte, ne, ut illis pulcherrimum fuit, tantam nobis imperii floriam relinquere, silc vobis turpissimum sit,id quod accepistis, tueri. aut conservare non posse suod tamen quantumlibet copiose licebit acer siquis plures circumstantias inter se componat veluti si quis hortetur aliquem ut filii mo item moderate serat, i ethni comam exemplis mulierem aliquam objiciat, quae plurium liberorum mortem fortiter tulerit, poste- narratam rem ita comparabit: Quod mulier imbe-zilla potuit tu vir barbarirs non feres: Illa cum sexu
vicit d affectum matri tu ab altero superaberis' Illa complurium liberorum acturam animo infracto pertulit; tu unum extinctum in cons labiliter deflesῖAdde quod illius filii simul omnes naufra ioperierunt, morte videlice ingloria, tuus in bello fortiter pugnans occubuit. Illa non habebat cui fi
lios hunelie imputaret, tu filium impenclisti patriae: Illi vere totique petierunt , tuus inamortali gloria emper victurus est Illa naturae gratias agebat luod a ando tot liberorum mater uis et tu tantum
222쪽
αi Cori A s Ru Mmeministi te optimum perdidisse filium: Illa non hobebat sarcienda orbitatis spem, quippe naajor quaru uterum jam ferre poster tibi: uxori cunda, daetas etiamnum integia, valensque Ergo quod barbara muliercula praestitit tu vir Romanus non praestabis quod contemnere poterit literarum impe i. hoc te tot praeditum literis , tantum Philosophia
prolai rem frangit Denique quam animi sortitudinem praestitit pagana nanc homo Christianunon exhibebit Illa credens post logum nihil supereste, tamen luctum indecorum existi in avit ricos demum vere vivere, qui cum laude ex-
Ceudrint ex hac vita , sine sane clarrias tibi periissifilium: Et quod illa liquo ac imo reddidit natura
tu Deo repetenti non reddis 3 Ua fortiter parra necessitati tu Deo repugnas Ex hac formalopinor opparet, quibus modis oporteat Excitat conferre in in veris caussis, quoniai majori: Iratarum copia . facilius citi veniri varias coliten iones Illud obi ei admonen dum in hujus iis di contentionibus sententias , Epaphonemata non inconcinne pol se admisceri veluti in hoc eodem exemplo post primam Collationem : Qui diu ter imbecilla potuit, tu vir barbatus non poteris subjici poterant sententia Natura
que significat sexuiu bulli Oie in , animum infractum turpiter albam gestat, qui pectoris o bore silpera iii a femina. Iten , post illam contentionem. Ida non habebat cui filium imputaret honeste tutilium impendisti patriae. Poterant assingi sentcnii ferme huiusmodi Magnum doloris s .atium est, habere cui honeste possis imputare fortunam Ut nulli justius, ita nec gloriosius impenditur filius, quam patriae Rursum post illam illi vere lotique perierant, tuus immortali gloria semper victurus est, Adjici poterant hujiusmodi Longe felicias, honesta fama, quam hoc communi hiritu ,vi Corporis vita. α calamitosa est,in omnino uἰnii
223쪽
Illa claras emi uernaque homines in Divorum con-ortium referens. Ad eundem modum sintulis collationum partibus sententiae subjici poterant Sed haec obiter indiciale sat fuerit nam de sententiis suo
Jam vero si quis superstitiosus parabolam ab ex
empto separet, ut exemplum sit certae rei esta Parabola, similitudo sumpta ab his quae fiunt, aut quae natura, casuve rebus adjuncta sinu ut Attilius ad no- ζ reversus exemplum sit servandae religionis acacei A navi pro ventorum ratione veluIn tollens, aut in trahens, in hoc aut illud latus transferens, parabola sit, qua doceat sapientem tempori cedere portere,ac rebus praesentibus sese accommodare: amen eadem est dilatandae parabolae rasio, tuam in exemplo demonstravimus. Nam aliquatad verboaotarur Ut non intelligis tibi vertenda Velas Aut,
acu ne lavare laterem Ui jam vel allegoria fit, vel Metaphora. Aliquando latius explica ur,4 aperuus iccommodatur. Quod facit Cic. pro Muraena Quod Portu solventibus qui jam in portum ex alto in
enuntur , praedicere funiano studio Ulcni cmpe-
talum rationem, iraedonum,in locorum quod a tura fert, ut his faveamus qui eadem pericula,qui- au perfuncti sumus, ingrediantur quo irae tandeminimo esse oportet,prope jam ex magna jactatione erram videntem,in hunc,cui video maximas tem,estates esse subeundas Rursum in eadem oratio-ae, ut junt, in Graecis artificibus eos auloedos es- . . qui citharoedi fieri non potuerint sic nonnullas videmus , qui oratores evadere non potue- unt, eos ad juris 'udiu in devenire. Superiorem iceronis parabolam sic imitatus D. Hieronymus nepistola quadam ad Heliodorum. Et ego nonntegris rare vel mercibus, nec quasi ignarus suiuum, d indoctus nauta praemone , sed q' asinu
er naufragio e ectus in licius timida naigaturis
224쪽
portat vincula capiendis. Nolite credere nolite 1ecuri licet in modum stagni fusum aequor arricidiallicet vix summa jacentis elementi spiritu tergcrispentur, maanos hic campus montes nabet intuel periculum; intus est hostis. Expedire rudentes vela suspendite crux antennae figatur in frontibus tranquillitas illa tempestas est. Hic si quis singulpericula quae a vitiis, aut improbis,aut aliuti de boni moribus imminent, velit conferre cum singulis qua nautis vitae discrimen adducere solent deinde pecomparationem majus aut minus, item dissimile aucontrarium ostendere postremo, sententiis: epiphonematis, ut inciderint exornarem imirum copiosissime dilatabit orationem , veluti in hoc exemplo Ut , quo preci ostior est res , hoc o diligentius sole adservari, impendi circumspectius Ita temporis quo nihil est preciosius, summa habenda est rationi quid effluat sine fructu. Etenim si curatores dari so Ient his; qui gemmas .d aurum temer profundunt: quae tandem erit insania, tempus pulcherrimum im mortalis Dei munus, aut otio, aut inhonestis studii
turpiter coniuna Creta Quia cnim perdis , Cum tem
pus perdis nisi vitam tot vita quid esse potest cha rius Et cum una gemmula periit, acturam vocas: cum totus periit dies, hoc est, bona portio jacturan non vocas Praesertim cum illa perdita, aliunde possint recuperari temporis irreparabilis sit jacttura. Praeterea illa cum tibi pereunt, aliis plerumque tu cro sunt At temporis dispendium in nullius t risit compendium Nullum est damnum , ex quo aliquis emolumentum aliquid sentiat praeterdam. num temporis Adde his, quod illarum opum
rasaepe saluti fuit. Nam divitiae plerumque viti Clia Izmateriam ministrant ita ut praestet temere profudisse, quam attente asservasse. Quanto cujusque rei usus honestior, tanto turpior profusio. At nihil pul
225쪽
are. Illa ut quam maxime serves, enumero talen vel casus eripit, vel homo tollit ut jactura te alamitosum dum axat, non etiam turpem reddat At temporis amissio, quoniam non nisi nos o vitio
eddita Pessimum infamiae genus, quoties culpa in
mercari poteras, , in immortalitatem. Nulla
antra velit componere, arque ornar . De disse 'mili eadem est tractandi latio, cujus hoc sit exemi navi utilior nova, quam eaus, sic amicitia. Nec ut laudanda, quae pecuniam itin cursu melior est, qui lampadem accipit, quam
'pi int, superiore commentario demonstratum est. De Imagine.
'iam Latini vocant imaginem , collatic
tu videtur assinis quam si explices, fit collatio vel- . tisi dicas ut asinus fuste non cpellitur a pabulo, i si satur,ita bellator non quiesdit a caede, do ec κ- leverit animum suum, Collatio est. Sindixeris liquem more draconis, aut leonis in hostes insili fae, κων est. Aut, Achillem ignis, aut solis instara mi relucentem venisse in paelium,ima oo est po- quam similitudo. In utroque ut Crebeirimus ita
licissimus est Homerus tametsi σικων mastis ad vacientiam , aut gravitatem , aut jucunditatem -
λ:iψni facit , quam . probationem Caeterum
226쪽
ai DE Copi A RE Ruri quanquam exemplorum, re similium usus ad ea lenista confert , tamen ad faciendam fidem non vulgariter adjuvant praesertim cum per inductionem quam Graeci vocant οπαγωγ , adhibentur. Qui in genere plurimiis est Socrates latonicus Exena plum per inductionem adhibebitur hoc modo pii mihi, quem tandem fructum attulit Demonitent in signis eloquentia nempe, praeter alia in commmda, infelicissimum, domiserandum exitium. Qui cautem praemii Tib. Gracchis attulit nimirum caedem, di miseram, nec satis honestam. Qui porro illi tantopere laudato Ininio' Certe dc hii latronum sicis crudelissime confolsus est. Ige Ciceroni eloquentiae parenti, quam merci in ii attulit nonne mortem . O acerbam, -ndam ξnunc. tot vigiliis ad summam eloquentiae laudenenitere, quae praestantissimis quibusque viris seni per exitio fuit. Simile adhibetur per Inductionen hoc modo De navigando num melius disputabinauta, quam medicias annon medicus rectius dimedendi ratione disseret, quam pictori clane Pictor de colorum Ic umbiariam, ac linea una ratio ne iraelius dicet, quam sutora Num auriga de ratio. ne moderandi currum melius, quam nauta 3 EtsPlurima conserantur, faciunt, ut omnino probabile videatur, unumquemque melius de ea re dicturun esse, quam melius norit. Deinde ad rem accommodatur similitudo. At quid orator , qui de omni re profitetur seloptime licturum inotum est exemptui et de Aspasia dc Eschine.
De consentione demonstrariva. Estra generalis quaedam contentio, praeseruia in genere demonstrativo, quoties laudandi, vitu Perandive gratia , personam cum persona conferimus veluti si quis ullum pon .iticem Romanum laudaturus, eum cum C Jul Caes. coiri ponat atquς illius benefacta, cum huius comparet Aue 'Ontra Vituperaturus, malesacta clam imales actis conferat Item siquis Maximilianum lauda urus, cum com a ponat
227쪽
Lit E SECuNDus. I ponat cum M. Antonino Imperatores: Est rerum comparatio quod genus est , si quis historiam au -
nri Jus ut uates comparet cum eorum benefa- tis, qui rebellica Rempub. auxerun Aut P laudare cupiens, hujus commoda cum Philodis committata atque expenda . sic unius, .la comparatio ut si quis historiae laudes Σ - 're cupien , eam cum .iudatissimis ovibus otioisciplinis comparet. Atque in his duplex ratio aut enim alterius partis bona elevas, alterius amplifi
t meni ut Certe aequo, iis, laudandum ius ' ei S. In vituperando attollis viria: sed sic, ut sce- emtan re scelestum ostendas quem Ubi xv ndum, it quae ad hi elatur ad comparationem, sint tum confella, tum ilignia: ut, si bonum principem conferas cum res lano aut Antonino Phil Contra 'li, ,
cum Nerone, Caligula si homiciei
di cum conferas cum Zoilo, d Hyperbolo aut ho- rarnem ob orem, Cum Diplade , te illo ominem V ULatibiis et af palo Crescet autem Coli ι, si Cuemadmodum modo attigi, ad unius hominis, aut rei laudem , seu vituperationem person complures ut res adhibeantur velut si qui princi pena arida vi us , e multas excerpat, quod in quoque maximo
xcellint, Julio Caesare felicitatem animique
lentiam 3 ex Alexandro magnantinitatem ex Augusto urbannatem ex Tito seniore civilitatem ex Traiano sanctimoniam, d clementiam, ex Antonino gloria contemptum, atque item de caeteris bimi iter c an vituperando. Praeterea si iracundiam de euans, conferas eam cum enormi temulentia, cuna renesi, cum morbo comitiali, aut daemoniaco. virulentiam d. m man S com ponas cana cum Omlnt pestilen ta laboro latis, serpentum, quibus est verrenum praesen uncuna X halatione quorunc am aeuum, aut specuum' rubriam mortem afferen Q.
228쪽
De Iudiciis. Ad Exemplorum genus, ut diximus reseruntur dijudicia, qtiae Graeci κοήσει appellant. Et sunt sententiae scriptorum illustrium , gentium, virorum lapientum, aut clarorum civium. Ex antiquis, ac celebratis Poetis magna vis judiciorum colligitur. tem ex historiographis , ex Philosophis, ex arcanis uteris Nana his rursum eadem varietas , quae in exemplis ostensa est. Sunt et apud Graecos, qui in his undecunque colligendis, laboro uiat, quorum denumero Stobaeus quidam. Idem valent sapientum
Apoplithegmata cujusmodi sunt illa celebrium virorum dicta, quae referuntur a Plutarcho. Et hoc Varium genus est. Etenim si spectemus rem, sunt militaria sunt Philosophica. Si personas, sunt Regum, sunt sapientum , sunt popularium. Si qualitatem, sunt graviter dicta, sunt facete dicta sunt acute secta. Huc pertinent c Proverbia, vel ab auctoriabus sumpta , vel vulgo actata. Nam publica gentium instituta non video,quid ab exemplis disterant. Certe oracula, dc responsa numinum , judiciis subjiciuntur veluti si Socratem probe sapientem. quadita Apollinis oraculo sit judicatum.
Est sententiarum genus, non illud quidem petitu ab
auctoribus,sed a nobis ad praesentis rei commoditatem confictum Eas licebit omnibus orationis partibus admiscere. Atque adeo unus locus complures saepenumero sententias patit. Incidunt enim N inenarrando movendis affectibus, non solum probationibus, quin etian saepenumero transitiones Per sententias hiant. Quae si in loco adhibeantur haud mediocrem orationi copiam adjungent i ne-Mue id sine gravitate, aut gratia. Sunt autem en
tentiarum variae formae: siquidem aliae sunt diu , ut,Invidentia ipsa sui supplicit: in est. At non pla- seminisi ad rena relatae, ut nihil tam populare,qiram
229쪽
amor. lia rationem habe si b citri
am ut omni certamine, qui putiamsi actas' nJuriam, amen quia plus potesta cc
detur Quaedam duplices sunt pini bii, oti
trariis, nulla tamen addita ratione ut obse virum amicos, vel Has odium parit. Quaedam Edi ver
ut, Mors misera non est, aditu ad moes em mi ad
clam quadripartita fucri sententia , ad hunc mo
subnectitur ratio, propterea quod aetas est impedi' mento bonis studiis. Deinde rtia pars erit At hi rapienter cogitant, qui adolescentes maximes sti gant. Et rarium additur ratio: ut Quibii di tufisus Omnem vitam tueri possint, ea hi tale in Rhet ad Herennium scripta tamen mihi
non admodum arridet. At non est ardi m a uali usi nodi fingere. Juventutem decet indust i adjicini ratio Nam turpe sit eas dotes quasi ii .in octo, foedasque voluptatibus consumere. At e
nectutem opulentin decet. Huic quoque : et u . atio, quo videlicet aetas naturae r sit diis destitutior
exterarum rerum adminiculis utcunque fulciatur
Item aliud senectus inops, calamitos indocta' u
pis. Nam ci miserum est tum egere, cum imbecil-
luas naturae pecuniae subsidia praecipue i qu i
Et turpe, tum res optimas nescire, cum nec discere decorum est, docere pulcherrimum. Rursum
est 'ntentia recta, ut tam deest avaro quod habe
tu, perdere an possim, rogas simple .erat, facilius est perdere, qua in servare. Est conirnunis rerum at nocere facile est, prodesse dissicilius Est ad per sonas accommodata, ut jam minus appareat senten
tia ut est illud M. cic. Nihil habet, caesar, nec
230쪽
ratae, ut apud Virg. Probatae, apud Marc. Tun pro Lig. Q orum igituimpunitas Caesar tuae clementiae laus est, eor
flerumque est, verum quicquid in claulula a additum serit aurem, dici potest. genus proprium est iugi Iamatis ut, in ii prammate de ove, lupi catulum uberibus alente Natura haud unquam vertitur ossiciis. Unde puc artialem sepenumero carmen Epiphonemata clauditui: Ut . Aut vigila, aut dormi, Noidiene, tu i.
Fia icam enu si magum ei ardelio. IIctur Val. Max frequenter hoc genere Seneca suas Epistolas sere claudit Epioue defuerunt quibus Ephiphone l. v. Eo impense placuit, ut omni loco, inmclausulam acclamatoriam subjiciendam exilrint. Sed ut sententiarum OAHaium citata: tionum debet osse modus , ut ibi demum a ubi locus postulat,aut certe pati:ur. Est Noemaici tentiae genus,quod non dicitur,sed intelligitur: Eodventis est illud dictum inquendam agentem cum sorore talionis quod sibi dormienti pollicem reici