장음표시 사용
41쪽
Li2Ε PRIritis. Ire, Item manibus hoc referes telo cecidisse Ca - rillae, id est , meo. Huc pertinet quae vocatur Apo strophe , cum orationem ad aliquam personam , aut ad rem tanquam ad personam vertimus, ut Scipiades duros bello, o te,naxime caesar. Tobdorum obtruncat roris Oritur: uid non mortalia pectora cogis
Brisacrafames rvirgit Parenthesin cum Apostrophe conjunxit in illo
Hau procul inde ita Metium in diυersa quadrigua is Iulerant at tu dictis Albane maneres, Raptabatque viri mendacis ictera H us. Ad hanc formam pertinet, quotieri verbum persona te impers bnali commutamus ut, Non te haec pudent non te horum pudet Z Apud Barbaros assidue hellaturo Barbari continenter bellantri Diciturpas in Pontificem adventares Plerique dicunt Pontificem adventare Dici non potest, quana te amem: Nerno dixerit facile, quam te amem.
non nihil varietatis: in generis commutatione: ut, lachrumat, pro lachrymatur luxuriat, pro luxuriatiir fluctuatur, pro fluctuat praevertere, Pro praeverit praecipitat, pro praecipitatur avertit, pro
a Vertitur e reverto, revertor, impertio impertior et
assentio lactentiori solebat heri solitum est fieri enon quivit compesci, non quita est compesci desiit habere in precio, desita est haberi in preci : Causac Pit agi coepta est agi assentio. a sentior ibi: conspicor, d conspicio. In quorum postremo mutatur συζυγια, id in conjugatio. Nam illa, quae refert Diomedes, frustro, patio, oro, demolio auxilio populo, digno, atque id genus alis, priscis arbitror relinquenda, nisi in carmine inciderint: nam tum excusatius adhibebuntur. Consimiliter in nomi
42쪽
DE COPIA VER P. helleborus, hoc helleborum. Hoc nasum dixit Plautias.
Casiis etiam mutatur: Ejus rei mihi venit in mentem, ea res non sum id nescius , non sum ejus rei nescius Q Nedam etiam citra tropum, duplicem habeti conitructionem : utor hanc rem hac re egeo tui, egeo tela di ve pecore, dives pecoris mo-Do te libro, dono tibi librum impertior heram hoc malo, impertior herae hoc malum.
Species variatur, cum deductitiis utimur pro primo gentisci ut , magnis negotiis prohibitus , magnitu' dine negotiorum prohibitu. Cum diminuti sis ioco simplicium , ut loquaculas, proloquaci nasutulus, tiro nasut, paucula, pro Pauca, auxillum, pro pau-um : Cum frequentativis verbis , pro primitivisci Dictito, pro dic, volito, pro volo, actito, pro acto: Cum substanti v0, pro adjectivo, ut si quis pro pestilente, pestem appellet pro scelerato scelus dicat. Cui finitimum est, cum Italas artes dicimus, pro Italicis Batavas aures, pro Batavicis Hispanos ni o res pro Hispanicis. Cum comparativum csuperlativum absoluti loco ponimus, ut T i lior, lachrymis oculos si fusa nitentes. Et, facundissimus , pro vehementer factindo, de Cuibus suo loco dicemus. Cum patronymicum loco P imogenii ponitur, ut cipiadas , pro Scipionibus. Verum hoc in carmine forta se liceat, in oratione prosa nemo tulerit
dictione, pro composit a ura: mur, aut contra sive id tropo fiat sive citra tropum temnere pro contemnere ruere, pro eruere ponere, pro deponere , mittere pro omittere rursum , conscribere proscribere comedere pro ederes demirarii in mirari : In audire pro audires: In cognoscere pro cognosceres consipere pro aperes com p acare propia
43쪽
simplicibus circumloquimur magnanimus vir , vir magno animo : relege, denuo lege Magnopere te rogabar, magno te rogabat opere non animadver tit, non advertit animum non sati facit, non facie mihi satis. Interdum variatur compositionis ratio ut exprobrare opprobrare persolvere, dissolve re, exolvere, res luere aes alienum.
Temptas utroque non raro commutatur memini gere, memini legisse e pr. xdiceres, pro prae ixi illas, vel praedicere debilassesci laurus erat, pro laurus, si et vicimus, pro vincemus. Salutato, prora luta imus, venimus, videmus, praesens pro Prta
Huic finitima est modi variatio ut, vicero, pro vincam Sali abis, pro salutato ne crede, ne cre i das si voles si volueris ubi voles, ubi volueri Sa Vim Vacabit, cum vacaverit: quia bene natus est, quia bene natus sit venari, pro venaba ur.
In nonnullis licebitet declinationem variare: ut hilarus, d hilaris, violens& violentus , imbecillus imbecillis, contagium contagio, juget δε juge rum cap d capus, pavori pavus, scorpio dc scor' pius, enecta senectus juventus juventa.
In aliquot conjugationem : ut lavere pro lavare, servered fervere, accersere Maecersi e . s Vari
44쪽
3 DE COPIA VER Z. Variatur eadem dichio his quoque modis. Prosthe
sici ut retuli pro tuli 3 gnatus, pro naῖο, penthis Mavortis, pro Martis. Proparalepsitam admitti ei, accingier dicier, pro admitti, accingi, dici. Para- ogeo pote itur, pro pote it Aphaeresito ruit omnia late , pro eruit linquere castra, pro relinquere.. Apocopeo age, pro magiri in ', pro viliae. Quuquidam species sim Metaplasmi pio pterea tu ldictionem quasi transforment. Reliquas speci . , Prudens omitto quod non admodum ad copiam lacere videantur, de nobis se , , si .um est ea duntaxat Persequi, ite Dioprie p. int ad id, quod instituimus. Vari. di ratio per Antonomasay .PRoxima variandi sermonis ratio constat Antonomasita, id est, nominis permutatione , ut si quis pro Achille, Peliden, aut IE aciden dicat Pro Romanis, Romulidam Pro Trojanis Priamidas, aut Dardanidas 3 Pro Hercule, Thyrinthium Pro Venere, Cythereiam, aut Cypridem , Pro Diana, Cynthiam Pro Jove , Saturnium 3 Pro Mercurio, Cyllenium. Nonn8nquam epitheton pro Omine ipso subjicere licebi: Virg. Thalamo narii xa reliquit Impius Impium, pro Enea dixit Livius Poenum , pro Hannibale in Terentio saepe fenex, pro persona heri. Ejusdem generis est si quis Poetam dicat, Homerum sentiens Philosophum Aristotelem significans quemadmodum Graeci Persarum regeam βαιοπλ. εα nominant. Neque ab hoc genere abhorret, si quis pro fure Verrem dicat 3 pro molii, Sardan palum s pro divite, Croesum pio crude Phalaridem, ii e tuo loco retere
45쪽
Variandi ratio per eriphrasin.
ID si pluribus verbis fiat, Periphrasis erit, quam
quidam Circuitionem nominant , ut, siquis eversorem Carthaginis. Numantiae, pro Scipione dicat ut, Trojani belli scriptorem, dixit Horatius, pro Horraero, Item si Mantuanus vates, pona tu pro Virgilio 3 Venusinus poeta, pro Horatio 3 Peripateticae schola princeps,pri Aristoteles, Stoica: familiae pater, pro eliones Voluptatis aisertor, pro Epicuro. Haec autem ratio plurimis constat modis, Erymologia, Notatione, Finitione. ETYMOLOGIA.Ftynmologi , Climior lila: lationem eπplicam'E 3 it, si quis haeredia eram dicat, ciui haereditates alienas appe;at, Captetque 3 ut, pro parasito homi Dem cibo ventrique deditum ue ut, pro Philoso pho, hominem sapie nuce studiosum 3 pro Gramma tico, qui literas doceat pro assiduo qui det aera
pro locuplete, qui plurima loca possideat 3 propecunioso, qui magnam pecuniae copiam possideat. NOTATIONE.
Notatione constabit cum notis quibusdam accidentium rem quampiam describimus; ut si quis rana intelligens, animi, aut bilis effervescentiam dicat, quae pallorem vultui, ardorem oculis, tremorem membris inducat. Fjusdem generis est,et illud Qui digito scalpuntino caput,quo molles clarum viri significantur, ut, si dicas, cubito se emungit, salsamentaritim indicans.
Finitione constabit, ut, si quis artem bene dicen- 6 di,
46쪽
36 4 pro Rhetorica dicat Peculatore. i. hulla ul. itatis aerariura compilasset Hoini nemo inlim , qui vi leges accivit libertatem oppini A P. XVI. ALia vero varietatis ratio e Metaphora scitur quae Latine translatio dicitur, pro 'teri . quod vocem a genuina ac propria significatione ad non propriam transfert: Ea multis modistractatur.
Primum deflexione quoties O L PIOPili litrem proximam deflectitur , ut Vide, Ptis in . . iii go: Audire, pro obtemperare, aut Credereri bentire pro intelligeres perspicere, pro cognitum haheres odorari, olfacere pro suspicari, ac deprahenderes Concoquere, pro ferre Devorare, pl incere ac perferre Complecti, exosculari , pro amare Suspicere , pro ad mirari: Despicei , pro Contemnere : Ita stupet an mus , stupet dent ei: Si quidem in his, quod est corporis, ad animum trans fertur Quo metaphora genere, nihil usitati a RHuc fortastis pertinent de illa quoties cano, pro dicti, canto pro scribo dicimus praecon tu T. Pr , lauia de Buccinari, pro celebrare.
Proxima species est , quoties a bruto animante, ad animal ratione praeditum fit translatio , aut cor ira ut , i hominem odios, atque insulsae loquacitatis, rudere dicas , aut blaterare , aut grunnire, ou gannire. Si oblatrare pro obtrectares allatrare, pro conviciari dicas. Contra , si olorem canorum musicam lusciniam perfidam vulpem ambitiosum
47쪽
tiosum leonem assentatorem, Canem parcum, sormicam operosum,apem dicamus. Cujusmodi multa Virgilius tribuit apibus, dum quicquid agitur hominum repubi id uaducit ad hoc animal. AB ANIMALI AD
Ongius erit petita translatio, si ab animali ad in-ammatum traducatur , aut contra Virg. Si tantum pediore robur, Concipis,
Hic robur a ligno ad hominem transtulit.
t procul excelso miratus enice montis Animale ad inanimatum : ali finit cum verticem pro cacumine dixit. Itel Et nunc omnis ager , nisi tmnis parturit arbor. Et ridet iger. Contra ambo florentes aetatibus viridis aetas in verna aetas. Iratum mare , indignatus Araxis , avidum mare mirantur Gargara .
ADVt si quis corvum sui nequitantem dicat: ia scentes apes. AB INANIMATO
sumetur Metaphora,si quis sylvam scatere dicat, quod est fontium: Aut, odium suppullulascere, quod est fruticum Aut, si quis pilos fruticari dicat, aut, barbam sylvescere, quod est arborum : Si quis orationem fluere dicat aut fluctus, in das negotiorum. Ejusdem generis est, si qui collem, verrucam dicat, quemadmodum Cato.
48쪽
Q Uaedam translationes reciproca sunt, sive
communes , qua Graeci vocant et κολύ - .
Nam ut pro gubernatore aurigam , ita pro auriga gubernatorem recte dixeris. Quaedam unius duntaxat partis, quas ανακ ά appellant, is est non reciproca et Si quidem, ut verticem recte transfers ab homine ad montem : ita non recte cacumen ad hominem traduxeris. Facit autem Metaphora non solum ad copiam orationis, dum praest at, ut ait Fab. ne ulli rei nomen deest e videaturci verum ad ornatum, ad pravitatem, ad evidentiam ad sublimitatem, ad testivitatem. Nonnunquam di necessaria est, quemadmodum rustici gemmam dicunt in vitibus, gemmare vites, sitire agros , fructus laborare, luxuriare segetes , nos durum hominem, asperum; neque enim aliud habemus verbum. Sed quotmodis adhibeatur translatio, miratenus differat a finitimis tropis , non est hujus propositi scrupulosius persequi. Illud admonuisse profuerit, ut qui volet in dicendo copiosus esse , ex optimis auctoribus,
maestinam insignium translationum vim adnotatam comparer,d ad eandem rem Complures adhibeat similitudines. Sunt autem apud M. Tuli optimae;
apud Quint. plurimae. Sed in his vix alius felicior, quam mutarchus Ex Adagiis item non pauca colligi poterunt, propterea quod pleraque aut allegoriam habent, aut aliquam Metaphora speciem. In his colligendis nos elaboravimus , haud scio quam feliciter. magnis certe vigiliis. Nihil vero prohibet quominus ipsi vel ex lectis , vel ex animadversis
rerum omnium naturis, undecunque Metaphoras fingamus , modo ne sit dura translatio, ne sordida, ne major quam oportet, ne dissimilis, ne nimium crebra praesertim in eadem specie. Illud item non abs re suerit admonere, Metaphoram interdum in
Limplici nona in stata eger ut si uis hominem
49쪽
L12ED PRIMus. 39 ventri addictum pecudem appellet. Nonnunquam
in Epitheto ut cum saxeum hominem, aut ferreum scriptorem dicimus, aut vitreas undas, floridam aetatem: Interdum in verbo implicio ut avolat artas, labuntur anni , Interdum additur quiddam quod Metaphoram explicet Inflammavit hominem cupiditate gloriae 3 incendit ira. A P. XVIII. Variandi ratio ιr Allegoriam.
I Dei essicit Allegoria, quod Metaphora Neque
enim aliud est Allegoria, quam Metaphora perpetua i ut pedem conferre , pro eo quod concertare ergumenetisci Jugulum petere, pro eo quod
est, caput caussae aggredi Et tragulam injicere,proco quod esti allaciam intendere. Ut etiam navem perforet, in qua ipse naviger id est civitatem evertat, qua subversa, sidat quoque sit pereundum. Hujus usus frequentior est in sententiis proverbialibus, ac proverbiis ut flamma fumo est proxima 3 quo significatur , tempestiviter cavendum elie periculum. Et vino vendibili suspensa hedera nihil est opus cum significamus, re per se laudabili nihil opus esse Commendatione alienari Et, Cretia an dum adversus Cretensem, id est mendaciis ac dolis agendum cum subdolo ac vano In hujusmodi parta iniis Allegoria nonnunquam exit in nigma. Neque id erit vitiosum si doctis vel loquaris, vel scribas 3 imo ne tum quidem si vulgo. Neque enim ita scribendum, ut omnes omnia intelligant sed ut quaedam etiam investigare, ac discere cogantur. A P. XIX. Variandi raris per Catachresin. Andem vim obtinet Catachresis, quam Latini dicunt Abusionem 3 atque hac nota secernitur a
tratallaiiones quod ab v o est , ubi nomen om
50쪽
η DE COPIA VERB. nino defuit translatio ubi aliud fuit,Veluti cuiaricidam dicimus, qui fratrem occiderit quia fratricida non dicitur Et piscinam, in qua lavamus, nec pisces insunt vires hominis breves longum consillium minutum animum, pro parvo. Illud orationgenus maxime probat Quintilianus , in quo trius permixta est gratia similitudinis, allegoriare tranis nationis, ut apud Cic. quod fretum,quem Euripum.
tot motus, tantas tam varias habere creditis agitatones, Commutationes, fluctus, quantas per urbati, nes, 'uantos aestus habet ratio comitiorum mi intermis usinus, aut nox uterposita, si pe dc pertiu-bat omnia, dc totam opi: ionem parva nonnunquam commutat aura rumoris. Similitudo est explicata b ad rem accommodata Metaphora, quam Cicero vocat collationem Totus excanduit ira, Metaphora est
Non aliter quam ferrum igni incandescit, i a ille per iracundiam toto vultu inflammatus est collat: ieit. Itaque quod aestus Euripi comparat inconstantie comitiorum , similitudo est quod ait , quantos aestus habet, Allegoria est , aura rumoris , Me
taphora est, banquam hi tropi pertinent etiam ad copiam sententiarum , de qua secundo libro a
Nonnihil accedit varitatisd ex nomatopoeiata, quae fictio nominis dici potest , quod genus sunt, Taratant ara, pro Cantu tubae, Sibi ius murmur , mugitus. Ad eandem sormam pertinent paragoge, id est, deductio ac derivatio novorum verborum ex analogia sumpta 3 quae cur nobi , etiam sit fugienda , non video, si quando sententia postulabi : Syllaturire, pro eo quod est, Syllae mores imitari velle. Et quemadmodum dicimus, cacaturire , micturire, esurire, quid vetat quo minus juxta