장음표시 사용
62쪽
432 DE LEGIBUStaret. Quam ob rem discriptionem magistratuum Romanam retinuit nec multum attulit novi. Explicationis magna pars interiit, in ea autem, quae mansit, egregiae et sapientes delegationibus liberis, de potestate tribunicia, de senatus sanctitate et integritate de legibus tabellariis etc. disputationes reperiuntur. In epilogo significantur librorum, qui interciderunt,
Imao . Sequar igitur, ut institui, divinum illum
virum, quem quadam admiratione commotus saepius fortasse laudo, quam necesse est. Apr. Platonem Videlicet dicis M. Istum ipsum Attice. Arr. Tu vero eum nec nimis Valde umquam nec nimis Saepe laudaveris; nam hoc mihi etiam nostri illi, qui neminem nisi suum laudari volunt, concedunt, ut eum arbitratu meo diligam M. Bene hercle faciunt. Quid enim est legantia tua dignius cuius et vita et oratio Onsecuta mihi videtur difficillimam illam societatem gra 10 vitatis cum humanitate. Apr. Sane gaudeo, quod te interpellavi, quoniam quidem tam praeclarum mihi dodisti iudieii tui testimonium. Sed perge, ut coepe ras. M. Laudemus igitur prius legem ipsam veris et propriis generis sui laudibus. Arr. Sane quidem, sicut i5 de religionum lege fecisti. M. Vidotis igitur magistratus hanc esse vim, ut praesit praescribatque recta et utilia et coniuncta cum legibus. Udi enim magistratibus deges, cita populo praesunt magistratus, vereque dici potest magistra 20 tum legem esse loquentem, legem autem mutum m 3 gistratum. Nihil porro tam aptum est ad ius com dicionemque naturae quod quom dico, legem a me diei intellegi volo quam imperium sine quo nec O-mus ulla nec civitas nec gens nec hominum univer 25 Sum genu Stare nec rerum natura omnis nec ipse
mundus potest; nam et hic deo paret, et huic oboediunt maria derraeque, et hominum vita iussis supremaea legis obtemperat. atque ut ad haec citeriora veniam
63쪽
LIB. m. v. 1-3. g 1-6. 433 et notiora nobis, omnes antiquae gentes regibu quondam paruerunt. Quod genus imperii primum ad homines iustissimos et sapientissimos deferebatur idque ut in re publica nostra maxime valuit, quoad ei re- galis potestas praefuit), deinde etiam deinceps posteris prodebatur, quod et in iis etiam, qui nunc regnant,
manet. Quibus autem regia potestas non placuit, nonii nemini, sed non semper uni parere voluerunt. NOS autem quoniam leges damus liberis populis, quaeque 10 de Optima re publica sentiremus, in sex libris ante diximus, accommodabimus hoc tempore leges ad illum, quem probamus, civitatis statum. Magistratibus igitur OpUS AESt, minae quorum prudentia ac diligentia esse ciVita non poteSt, quorumque discriptione Omnis reii publicae moderatio continetur. Neque solum hi praescribendus est imperandi, sed etiam civibus obtemperandi modus; nam et qui bene imperat, paruerit aliquando necesse est, et qui modeste paret videtur, qui aliquando imperet. dignus isse. Itaque oportet it 20 eum, qui paret, Sperare Se aliquo tempore imperaturum et illum, qui imperat, cogitare brevi tempore sibi esse parendum. Nec vero solum ut obtzmperent oboediantque magistratibus, sed etiam ut eos colant
diligantque, praescribimus, ut Charondas in suis facit 25 legibus noster vero lato Titanum e genere statuit eos, qui, ut illi caelestibus, sic hi adversentur magistratibus. Quae quom ita sint, ad ipsas iam leges Veniamus, Si placet. Arr. Mihi vero et istud et ordo
de S te ne Sine recusatione parento magistratus nec oboedientem et noXium civem multa, Vinculis verberibusve cohercet O mi par maiorve
pote Stas populusve prohibessit, ad quos pro- ab Vocati esto. Quom magis ratus iudicas sit inrogas sit Ve, per populum multae poenae certatio isto Militiae ab eo, qui imperabit, pro-
64쪽
4M DE LEGIBUSVocati nec esto, quodque is, qui bellum geret, imperas sit, ius ratumque Sto. Minores magistratus partiti iuris ploe resim plostra sunto. Militiae, quibus iussi erunt,
imperant eorumque tribuni sunto, domi pe-5cuniam publicam custodiunto, vincula sontium servant O capitalia Vindicant O , aes, argentum aurum V publice signanto litis contractas iudicanto, quodcumque Senatu ere Verit, agunto. Suntoque aediles curatores urbis, annonae 10 ludorumque mouemnium, illisque ad honoris amplioris gradum is primu a Scen Su e Sto.
Censores populi aevitates, suboles, familias pecuniasque censento urbis tecta templa vias aquas, aerarium Vectigalia tuento populique 15 partis in tribus discribunt O , exin pecunia S, aevitatis, Ordines partiunto, equitum peditumque prolem discribunto, caelibe esse prohibent O mores populi regunto, probrum in Se natu ne relinquonto bini sunto magistratum 20
quinquennium habento reliqui magistratus
annui sunto eaque pote Sta Semper Sto.
Iuris disceptator, qui privata iudico iudicari ve iubeat, praetor esto is iuris civilis custos esto huic potestate pari, quotcumque Se-2b natus creverit populusve iusserit, tot sunto. Regio imperi duo sunto, iique a praeeundo, iudicando, consulendo praetore S iudice S, consules appella mino; militiae summum ius habento, nemini parento OHi Salu populi su 30 prema te e Sto. Eumdem magistratum, ni interfuerint decem anni, ne quis capit O aevitatem annali
Ast quando duellum gravius, discordiae ct 35Vium Scunt, Oenus ne amplius Se men Se S, Si
senatu creverit, idem iuris, quod duo con Su-
65쪽
les, teneto, isque ave sinistra dictus populi magister esto equitatumque qui regat, habeto
pari iure cum eo, quicumque erit iuris disceptator reliqui magistratus e Sunto. Ast quando consules magi Sterve populi nec escunt, auspicia patrum Sunt O , Ollique e se produnt O , qui comitia tu creare consules rite p0SSint. Imperia, Iotestates, degationes, quom Se id natus ere Verit populusve iusserit, X urbe e X-eunto duella iusta iuste gerunt O , Ocii par cunto, Se et uos continento, populi sui gloriam augento, domum cum laude redeunt O. Rei suae ergo ne quis legatu e Sto. 15 lebes quos pro se contra vim auxilii ergo decem creas sit, ei tribuni eius sunto, quodque ii prohibes sint quodque plebem roga S Sint ratum est O Sanctique Sunt neve plebem orbam tribunis relinquont O.
Eo Omnes magistratus auspicium iudiciumque 10
habento, exque ei Senatu esto eius decreta rata Iunio P a Si potestas lar maiorve prohibessit, perscripta Ser Vanto. Is ordo vitio vacato, ceteri Specimen e Sto.
25 Creatio magistratuum, iudicia populi ius Savetita quom suffragio Osciscentur, optuma
tibus nota, plebi libera sunto. Ast quid erit, quod extra magistratu coe 4 rari esu sit, qui coeret, populu creat eique socius coerandi dato. Cum populo patribusque agendi ius esto con Suli, praetori, magistro populi equitumque
eique, quem patre prodent con Sulum rogandorum ergo tribunisque, quo sibi plebes 55 crea S Sit, ius est cum patribus agendi iidem ad plebem, quod oesus erit, ferunt O.
66쪽
Quae cum populo quaeque in patribus agentur, modica Sunto.
11 Senatori, qui nec ruderit, audi causa aut
culpa esto loco senator et modo orato, causas populi teneto. Vis in populo abesto. Par maiorve potestas plus valeto. st quid turbassitur in agendo, fraus actoris esto. Intercessor rei malae salutaris civi e Sto. Qui agent, auspicia Iervant O auguri pu 10blico parento, promulgata proposita in aerario cognitu agunt O nec plus quam Me singulis rebus semel consulunt O rem populum docento, doceri a magistratibus privatisque patiunt O. Privilegia ines inroganto: de capite ii vis 15 nisi per maximum comitiatum ollosque, quo Scensores in partibus populi Ocassint, ne fe
Censores fidem legum custodiunt o privati ad eos acta referunt nec eo magis lege liberi sunto. 25 Lex recitata est. Discedere et tabellam iubebo dari., Q. Quam brevi, frater, in conspectu posita est a te ninium magistratuum discriptio, Sed ea paene nostrae civitatis, etsi a te paulum adlatum est novi. M. Rectissime, Quinte, animadvertis haec est enim 30 quam Scipio laudat in illis libris et quam maxime probat temperationem rei publicae, quae effici non potuisset nisi tali discriptione magistratuum. Nam sic habetote, magistratibus iisque, qui praesint, contineri rem publicam, et ex eorum conpositione, quod cuiuS 35que rei publicae genus sit, intellegi. Quae res quom Sapientissime moderatissimeque constituta esset a ma-
67쪽
ioribus nostris, nihil habui sane, non modo multum, quod putarem novandum in legibus. Arr. Reddes igi 13tur nobis, ut in religionis lege fecisti admonitu et rogatu meo, sic de magistratibus ut disputes, quibus de causis maxim placeat ista discriptio. M. Faciam, Attice, ut vis, et locum istum totum, ut a doctissimis Graeciae quaesitum et disputatum est, explicabo et, ut institui, nostra iura attingam Arr. Istud maxime
expecto disserendi genus Atqui pleraque Iunii dicta in illis libris, quod faciendum fuit, quom de 'optuma re publica quaereretur; sed huius loci de magistratibus sunt propria quaedam a Theophrasto primum, deinde a Dione Stoico quaesita subtilius.
Arn in tandem etiam a Stoicis ista tractata iii sunt M. Non sane nisi ab eo, quem modo nominaVi, et postea a magno homine et in primis erudito, Panaetio. Nam veteres verbo tenus acute illi quidem, sed non ad hunc usum popularem atque civilem de republica disserebant. Ab hac familia magis ista mana-2 runt Platone principe post Aristoteles inlustravit omnem hunc civilem in disputando locum Heraclidesque Ponticus profectus ab eodem Platone Theophrastus vero institutus ab ristotele habitavit, ut scitis, in eo genere rerum, ab eodemque ristotele doctus Di-2 caearchus huic rationi studioque non defuit; post a Theophrasto Phalereus ille Demetrius, de quo feci
supra mentionem, mirabiliter doctrinam ex umbraculis eruditorum Otioque non modo in solem atque in pulverem, sed in ipsum discrimen aciemque produxit. 5 Nam et mediocriter doctos magnos in re publica bros et doctissimos homines non nimis in re publica
versatos multos commemorare OSSumus; qui vero
utraque re excelleret, ut et doctrinae studiis et regenda civitate princeps esset, quis facile praeter huncta inveniri potest γArn ut posse, et quidem aliquem de tribus nobis; sed perge, ut coeperaS.
68쪽
438 DE LEGIBUS M. Quaesitum igitur ab illis est, placeretne unum
in civitate esse magistratum, cui reliqui parerent, quod exactis regibus intellego placuisse nostris maioribus. Sed quoniam regale civitati genus probatum quondam postea non tam reges quam regis vitiis repudia btum est, nomen tantum Videbitur regis repudiatum, res manebit, Si unus omnibus reliquis magistratibus 16 imperabit. Quare nec ephori Lacedaemone sine causa
a Theopompo oppositi regibus nec apud nos consulibus tribuni. Nam illud quidem ipsum, quod in iure id positum est, habet consul, ut ei reliqui magistratus
omnes pareant excepto tribuno, qui post extitit, ne id, quod fuerat, SSet. Hoc enim primum minuit consulare ius, quod exstitit, ipse qui eo non teneretur,doinde quod attulit auxilium reliquis non modo ma 15gistratibus, sed etiam privatis consuli non parentibus. D Q. Magnum diei malum; nam ista potestate nata gravitas optimatium cecidit convaluitque vi multitudinis. II. Non est, Quinte, ita Non ius ni illud solum superbius populo et Violentius videri necesse 20 erat, quo posteaquam modica et Sapiens temperatio
accessit . . . . ' conVertem te in Omnis est.
Domum eum laude redeunto. Nihil enim raditer laudem bonis atque innocentibus neque ex hostibus neque a socii reportandum. Iam illud apertum 25 os profecto, nihil esse turpius quam est quemquam logari nisi rei publicae causa. mitto, quem ad modum isti se gerant atque gesserint, qui legatione hereditatis aut Syngrapha suas persequuntur in hominibus est hoc fortasse vitium; sed quaero, quid reapse δ' sit turpius quam Sine procuratione senator legatUS, sine mandatis, sine ullo rei publicae munere Quod quidem genus legationi AEgo consul, quamquam adcommodum Senatu pertinere videbatur, tamen adprobante senatu frequentissimo, nisi mihi levis tribunus 5 plebis tum intercessisset, sustulissem. Minui tamen tempus et, quod erat infinitum, amiuum feci. Ita tur-
69쪽
pitudo mansit diuturnitate sublata. Sed iam, si placet, de provinciis decedatur in urbemque redeatur. AN. Nobis vero placet, sed iis, qui in provinciis sunt, minime placet. M. At vero, Tite, si parebunt 195 his legibus, nihil erit iis urbe, nihil domo sua dulcius nec laboriosius molestiusque provincia. Sed sequitur lex, quae sancit eam tribunorum plebis potestatem, quae 3 in re publica nostra; de qua disseri nihil necesse est Q. At mehercule ego, fra- 10 ter, quaero, de ista potestate quid sentias. Nam mihi quidem pestifera videtur, quippe quae in seditione et
ad seditionem nata sit; cuius primum ortum Si recordari volumus, inter arma civium et occupatis et obsessis urbis locis procreatum videmus. Deinde quom 1 esset cito necatus tamquam ex XII tabulis insignis ad deformitatem puer, brevi tempore nescio quo pacto recreatus multoque daetrior et foedior renatus est.
Quid enim illo non didit qui primum ut impio dignum fuit, patribus omnem honorem eripuit, Omnias infima summis paria fecit, turbavit, miscuit; quom adflixisset principum gravitatem, numquam tamen conquievit. Namque ut C. Flaminium atque ea, quae 20 iam prisca videntur propter VetuStatem, relinquam,
quid iuris bonis viris i. Gracchi tribunatus reliquit γ25 etsi quinquennio ante D. Brutum et P. Scipionem consules quos et quantos virosi homo omnium infimus et sordidissimus, tribunus plebis C. Curiatius, in vincula coniecit, quod ante factum non erat C. Vero Gracchi ruinis et iis sicis, quas ipse se proiecisse in a forum dixit, quibus digladiarentur inter se cives, nonne Omnem rei publicae statum permutavit Quid iam de Saturnino, Sulpicio, reliquis dicam quos ne depellere quidem a se sine ferro potuit res publica. Curi autem aut vetera audi aliena proferam potius 135 quam et nostra et recentia Quis umquam tam audaX, tam nobis inimicus fuisset, ut cogitaret umquam de statu nostro labefactando, nisi mucronem aliquem tri-
70쪽
bunicium exacuisset in nos quem quom homines celerati ac perditi non modo ulla in domo, sed nulla in gente reperirent, gentes sibi in tenebris rei publicae perturbandas putaverunt. Quod nobis quidem egregium et ad inmortalitatem memoriae gloriosum, ne fiminem in nos mercede ulla tribunum potuisse reperiri, 22 nisi cui ne esse quidem licuisset tribuno. Sod illo quas strages edidit eas videlicet, quas sine ratione ac sine ulla spe bona furor edere potuit inpurae belua multorum inflammatus furoribus. Quam ob rem 10 in ista quidem re vehementer Sullam probo, qui tribunis plebis sua lege iniuria faciendae potestatem ademerit, auxilii serendi reliquerit, ompeiumque nostrum ceteris rebus omnibus Semper amplissimis summisque ecfero laudibus, de tribunicia potestate taceo 15 nec enim reprehenderes libet nec claudare possum. PIL. Vitia quidem tribunatus praeclare, Quinte, perspicis, sed est iniqua in omni re accusanda praetermissis bonis malorum enumeratio vitiorumque electio; nam isto quidem modo vel consulatus vituperari 20 potest, Si OBSulum, quo enumerare nolo, peccata
collegeris. Ego enim fateor in ista ipsa potestate inesse quiddam mali; sed bonum, quod est quaesitum
in ea, sine isto malo non haberemus. Nimia potestas est tribunorum plebis. - Quis negat sed vis 25 populi multo saevior multoque vehementior, quae ducem quod habet, interdum leuior est, quam si nullum haberet. Dux enim suo se periculo progredi cogitat, populi impetus periculi rationem sui non habet. 24 At aliquando incenditur. - Et quidem saepe sedatur. 30Quod enim est tam desperatum collegium, in quo nemo e decem sana mente sit Quin ipsum i Graechum non solum neglectus sed etiam sublatus intercessor evertit quid enim illum aliud perculit, nisi quod potestatem intercedenti collegae abrogavit Sed tu 35 sapientiam maiorum in illo vide: Concessa plebei a