장음표시 사용
51쪽
die itemque cetera huius exempli dona sunt O. Haec illi placent; sed ego cetera non tam restricte praefinio vel hominum vitiis vel subsidiis temporum victus terrae cultum segniorem suspicor fore, si ad eam utendam ferroque subigendam superstitionis aliquid accesSerit. AN. Habeo ista nunc de aeris perpetuis et de Manium iure restat. M. O miram memoriam, Pomponi, tuam a mihi ista exciderunt Arr. Ita credo 461 sed tamen hoc magis ea res et memini et expecto, quod et ad pontificium ius et ad civile pertinent. M. Vero, et a peritissimis sunt istis de rebus et responsa et Scripta multa, et ego in hoc omni Sermone nostro, quod ad cumque legis genus me disputatioi nostra deduxerit, tractabo, quoad potero, eius ipsius
generis ius civile nostrum, Sed ita, locus ut ipse Otus Sit, ex quo ducatur quaeque pars iuris, ut non
difficile sit, qui modo ingenio possit moveri, quaecumque nova causa consultatioue aeciderit, eius tenere
20 VS, quom SeiaS, a quo Sit capite repetendum. Sed 'iuris consulti Sive errori obiciundi causa, quo plura et difficiliora scire videantur, Sive quod similius veri est, ignoratione docendi nam non solum scire aliquid artis est, sed quaedam ars est etiam docendi saepe,2 quod positum est in una cognitione, id in infinitam dispertiuntur, velut in hoc ipso genere quam magnum illud Scaevolae faciunt, pontifices ambo et eidem iuris peritissimi Saepe' inquit Publii filius, e patre audivi tontificeta bonum neminem esse, misi qui ius a civile cognosset. Totumne quid ita quid enim ad pontificem de iure parietum aut aquarum aut ullo
omnino nisi eo, quod cum religione coniunctum est 2 id autem quantulum est De SacriS, credo, de Votis,
d feriis et de sepulchris, et si quid eius modi est Cura igitur haec tanta facimus quom cetera perparva Sint, de aeris autem, qui locus patet latius, haec sit una Sententia, ut conserventur semper et deinceps familiis
52쪽
prodantur et, ut in lege posui, perpetua in Sacra. 48 Haec posite haec iura pontificum auctoritate consecuta sunt, ut, ne morte patri familias sacrorum memoria occideret, iis essent ea adiuncta, ad quos eiusdem
morte pecunia venerit. Moc uno posito, quod est ad cognitionem disciplinae satis innumerabilia nascuntur, quibus implentur iuris consultorum libri; quaeruntur enim, qui astringantur acris. Meredum causa iustissima est nulla est enim persona, quae ad vicem eius, qui e vita migrarit, propius accedat. Deinde, qui io morte testamentove eiu tantundem capiat, quantum omnes heredes quoque ordine; est enim ad id, quod propositum est adcommodatum Tertio loco, si nemo sit heres, is, qui de bonis, quae eius fuerint, quom moritur, rus ceperi, plurimum possidendo. 15 Quarto, qui, si nemo sit, qui ullam rem ceperit, de 49 creditoribus eius plurimum Servet. Extrema illa persona est, ut is, si qui ei, qui mortuus sit, echiniam debuerit neminique eam Solverit, proinde habeatur,
quasi eam pecuniam ceperit. 2020 Haec nos a Scaevola didicimus non ita descripta ab antiquis. Nam illi quidem his verbis docebant:
tribus modis sacris adstringi, aut hereditate, aut si maiorem partem pecuniae capiat, aut, si maior pars 5 pecuniae legata est, si inde quippiam ceperit. Sed 25 pontificem sequamur. Videtis igitur omnia pendere ex uno illo, quod pontifices cum pecunia aera Oniungi volunt isdemque ferias et caerimonias adScribem das putant. Atque etiam dant hoc ScaeVolae, quom est partitio, ut, si in testamento deducta scripta non 30 sit ipsique minus ceperint, quam omnibus heredibus relinquatur, sacris ne alligentur. In donation hoc iidem secus interpretantur, et, quod pater familias in eius donatione, qui in ipsius potestate est, adprobavit, ratum est quod eo insciente factum est, si id is non 355 adprobat, ratum non est. His propositis quaestiunculae multae nascuntur, quas, qui intellegat ' non si
53쪽
ad caput reserat, per se ipse lacile perspiciat. Veluti, si minus quis cepisset, ne sacris alligaretur, et post de eius heredibus aliquis exegisset pro sua parte id, quod ab eo, quoi ipse heres esset, praetermissum fuiSSet, eaque
pecunia non minor esset faeta cum Superiore Xactione, quam heredibus omnibus esset relicta, qui eam pecuniam exegisset, solum sine coheredibus sacris alligari. Quin etiam cavent, ut, cui plus legatum sit, quam Sine religione capere liceat, is per aes et libram 1 heredes testamenti solvat, propterea quod eo loco ressis ita soluta hereditate, quasi ea pecunia legata non
Hoc ego loco multisque aliis quaero a vobis, Scae- volae, pontifices maXimi et homines meo quidem iu- 15 diei acutissimi, quid sit, quod ad ius pontificium civile appetatis civilis enim iuris scientia pontificium quodam modo tollitis. Nam sacra cum pecunia pontificum auctoritate, nulla lege coniuncta sunt. Itaque si vos tantum modo pontifices essetis, pontificalis ma-20 neret auctoritas, sed quod iidem iuris civilis estis peritissimi, hac scientia illam eluditis. laeuiti. Scaevolae et i Coruncanio, pontificibus maximis, itemque ceteris eos, qui tantundem caperent, quantum omne Sheredes, sacris alligari. Habeo ius pontificium; quid 53 25 huc accessit ex iure civili fartitionis caput scriptum caute, ut centum nummi deducerentur inventa est ratio, cur pecunia Sacrorum molestia liberaretur. Quodsi hoc, qui testamentum faciebat, cavere noluisSet, admonet iuris consultus hic quidem ipse Mucius, pon-30 tifex idem, ut minus capiat, quam omnibus heredibus relinquatur; super dicebant quicquid cepisset, adstringi rursus sacris liberantur. Hoc vero nihil ad pomtificium ius o e medio est iure civili, ut per aes et libram heredem testamenti solvant et eodem loco resa sit, quasi ea pecunia legata non es Set, Si is, cui legatum est, stipulatus est id ipsum, quod legatum est, ut
ea pecunia ex stipulatione debeatur, Sitque ea non ....
54쪽
5 doctum hominem sane, cuius fuit Accius perfamiliaris, Sed mensem, credo, Xtremum anni, ut Veteres Februarium, si hic Decembrem Sequebatur. Hostia autem maxima parentare pietatis .esse adiunctum putabat.
nam tanta religio est sepulchrorum, ut extra Sacra et gentem inferri fas negent esse, idque apud maiores nostros A. Torquatus in gente opilli iudicavit. Noe
vero tam denicales, quae a nece appellatae sunt, quia reSidentur mortuis, quam ceterorum caelestium quieti dies feriae nominarentur, nisi maiores eos, qui ex hac drita migrassent, in deorum numero esse voluissent. Eas
in eos dies conferre ius, ut nec ipsius neque publicae feriae sint totaque huius iuris conpositio pontificalis magnam religionem caerimoniamque declarat. Neque necesse est edisseri a nobis, quae finis funestae fami 15liae, quod genus sacrificii Lari vervecibus fiat, quem ad modum os resectum terra obtegatur, quaeque in porca contracta iura sint, quo tempore incipiat in pulchrum esse et religione teneatur.5 At mihi quidem antiquissimum Sepulturae genu 20 illud fuisse videtur, quo apud Xenophontem Cyrus utitur; redditur enim terrae corpus et ita locatum ac Si- tum quasi operimento matris obducitur. Eodemque ritu in eo sepulchro, quod haud procul a Fontis ara est, regem
nostrum Numam conditum accepimus gentemque Orne 25liam usque ad memoriam nostram hac sepultura scimus
esse usam C. Marii sitas reliquias apud Anienem dissipari iussit Sulla victor acerbiore odio incitatus, quam 5 si tam sapiens fuisset, quam fuit vehemens. Quod haud scio an timens ne suo corpori posset accidere 30 primus e patriciis Corneliis igni voluit cremari. Declarat enim Ennius de Africano: Hic est ille situs'. Vere nam siti dicuntur ii, qui conditi sunt.
Nec tamen eorum ante sepulchrum est, quam iuSta facta et porcus caesus est. Et quod nunc communi ab
ter in omnibus sepultis venit usu, ut humati dicantur, id erat proprium tum in iis, quos humus iniecta On-
55쪽
LIB. II CAP. 21-23 9 54-59. 427 texerat, eumque morem ius pontificale confirmat; nam
prius quam in os iniecta gleba est, locus ille, ubi crematum Si corpus, nihil habet religionis iniecta globa tum et illis humatus est, et gleba Vocatur, ae tum denique multa religiosa iura conplectitur. Itaque in eo, qui in nave necatus, deinde in mari proiectus esset, decrevit P. Mucius familiam puram, quod os
supra terram non Xtaret porcam heredi esse contractam, et habenda triduum ferias, et porco femina 'io piaculi1m pati; si in mari mortuus eSSet eadem praeter piaculum et ferias.
Apr. Video, quae sint in pontificio iure, sed quaero, si sicquidnam sit in legibus auea sane, Tite, et,
ut arbitror, non ignota vobis; sed ea non tam ad relii gionem Spectant quam ad ius sepulchrorum. Hominem mortuum, inquit te in XII, in urbe ne Se petito neve urito credo vel propter ignis periculi1m. Quod autem addit neve urito, indicat, non qui uratur, Sepeliri, Sed qui humetur Arr. Quid, qui post 20 XII in urbe sepulti sunt clari viri M. Credo, Tite,
fuisse aut eos, quibus hoc ante hanc legem virtutis causa tributum est, ut Poplicolae, ut uberio, quod eorum posteri iure tenuerunt, aut eos, si qui hoc, ut C. Fabricius, virtutis causa soluti legibus consecuti 2 sunt. Sed ut in urbe sepeliri lex vetat, sic decretum a pontificum collegio non esse ius in loco publico fieri sepulchrum. Nostis extra portam Collinam aedem Honoris aram in eo loco fuisse memoriae proditum est ad iam riuom lamina esset inventa et cim ea a scriptum lamina: Honoris', ea causa fuit, hi aedis haec dedicaretur. Sed quom multa in eo loco sepulchra fuiSSent, exarata sunt statuit enim collegium locum publicum non potuisse privata religione obligari. Iam cetera in XII minuendi sumptus sim lamen 6935 tationisque funebris, translata de Solonis fere legibus. Hoc plus, inquit, ne facito: Ogum ascea ne polito. Nostis, quae sequuntur diseebamus enim
56쪽
pueri I ut carmen necessarium; quas iam nemo discit. Extenuato igitur sumptu tribus riciniis et tunicia purpurea et decem tibicinibus tollit etiam lamentationem Mulieres genas ne radunt neveles sum funeris ergo habento. Hoc veteres inter-5pretes Sex. Aelius, L. Acilius non satis se intellegere dixerunt, sed suspicari vestimenti aliquod genus funebris, L. Aelius es sum quasi lugubrem eiulationem, ut vox ipsa significat quod eo magis iudico verum esse, quia lex Solonis id ipsum vetat. Haec laudabilia 1o et locupletibus fere cum plebe communia quod ubdem maXime e natura est, tolli fortunae discrimen
sifera tisim funebria, quibus luctus augetur, XII
sustulerunt momini, inquit, mortuo ne ossa le-15
peregrinamque mortem. Maec praeterea sunt in legibus ' de uncturaque servilis unctura tollitur omnisque circumpotatio; quam edi rectes tolluntur neque tollerentur, nisi fuissent. Ne sumptuo Sa resper-20Sio, ne longae coronae nec acerrae praetereuntur. Illa iam Iignificatio isti laudi ornamenta ad mortuo pertinere, quod coronam virtute partam et ii, qui peperisset, idi eius sarenti sine fraude esse lex inpositam iubet. Credoque, quod erat facti 25tatum, ut uni plura fimeri fierent lectique plures
sternerentur, id quoque ne fieret, lege Sanctum est. Qua in lege quom esset neve aurum addito, Ddete, quam humane excipiat altera lex in cui auro dentes vincti escunt, ast im cum illo sepeliet ouretve, se fraude esto. T, simul illud videtote, 6 aliud habitum esse sepelire et urere. Duae sunt priueterea leges de sepulchris, quarum altera privatorum aedificiis, altera ipsis sepulchris cavet. Nam quod rogum bustumve novum vetat propius se Xaginta 35 pedes adigi aedes alienas invito domino, incendium veretur ' acerbum vetat; quod autem forum,
57쪽
LIB. II CAP. 23-26 4 59-64. 429 id os vestibulum sepulchri bustumve usu capi Vetat, tuetur ius sepulchrorum. Haec habemus in XII Sane eeundum naturam, quae norma legis est; reliqua sunt in more: funus ut indicatur, si quid ludo rum, dominusque funeris utatur accenso atque lictoribus, honoratorum Virorum laudes in contione memo 62rentur easque etiam cantus ad tibicinem proSequatur, cui nomen eniae, quo Vocabulo etiam apud Graecos cantus lugubre nominantur.
1 Arr. Gaudeo nostra iura ad naturam accommodari 25 maiorumque Sapientia admodum delector sed requiro, ut ceteri sumptus. Sic etiam Sepulchrorum modum. M. Recte requiris; quos enim ad sumptus progreSSaiam ista res sit, in C. Figuli sepulchro vidisse te credo. 15 Minimam olim istius rei fuisse cupiditatem multa X-tant exempla maiorum. Nostrae quidem legis interpretes, quo capite iubentur sumptum et luetum removere a deorum Manium iure, hoc intellegant in primis. Sepulchrorum magnificentiam AES Se minuendam.
20 Nec haec a sapientissimis legum scriptoribus neglecta 63 sunt; nam et Athenis iam ab illo primo rege Cecrope, ut aiunt, permansit hoc ius terra humandi ' quam quom proxumi fecerant Obductaque terra erat, frugibus obserebatur, ut Sinus et gremium quasi matris mortuo 2 tribueretur, Solum autem frugibus Xpiatum ut vivis redderetur Sequebantur epulae, quas inibant propinqui coronati, apud quos de mortui laude ' quomni quid verierat praedicatum nam mentiri nefas habebatur), ' ad iusta confecta erant. Posteaquam, ut scribit Phalereus, 43 sumptuosa fieri funera et lamentabilia coepissent, Solonis lege sublata sunt quam legem eiSdem prope verbis nostri decemviri in decimam tabulam coniecerunt; nam de tribus riciniis et pleraque illa Solonis
sunt; de lamentis vero expressa verbis sunt: Mulie-35 re genas ne radunt neve lessum funeris ergo habent O.
De sepulchris autem nihil est apud Solonem am-2628.
58쪽
plius, quam ne quis ea deleat neve alienum inferat, poenaque est, si quis bustum nam id puto appellari τυαβον aut monimentum, inquit, aut columnam violarit, laeserit, fregerit. Sed post aliquanto propter has amplitudines Sepulchrorum, quas in Ceramico videmus, lege Sanctum St, ne qui Ssepulchrum faceret per OS ius, quam quod de-65 cem homines effecerint triduo neque id opere tectorio exornari nec hermas, quos Vocant, licebat inponi, nec de mortui laude nisi in publicis sepulturis ione ab alio, nisi qui publice ad eam rem constitutus esset, diei licebat. Sublata etiam erat celebritas brorum ac mulierum, quo lamentati minueretur auget 66 enim luctum concursus hominum. Quocirca istaeus
omnino accedere quemquam vetat in funus aliorum. 15Sed ait rursus idem Demetrius increbruisse eam funerum Sepulchrorumque magnificentiam, quae nunc fere Romae AESt; quam consuetudinem lege minuit ipse; fuit enim hic vir, ut scitis, non solum eruditiSSimuS, sed etiam civis e re publica maxime tuendaeque civi 20tatis peritissimus Is igitur sumptum minuit non Olum poena, sed etiam tempore ante lucem enim iussit efferri. Sepulchris autem novis finivit modum; nam super terrae tumulum noluit quicquam statui nisi columollam tribus cubitis ne altiorem aut mensam aut 25 labellum et huic procurationi certum magistratum
ae igitur Athenienses tui. Sed videamus t
tonem, qui iusta funerum reicit ad interpretes religionum quem nos morem tenemus. De Sepulchris autem 30
dicit haec vetat ex agro culto ove, qui coli possit,
ullam partem sumi sepulchro sed quae natura agri tantum modo efficere possit, ut mortuorum corpora sine detrimento vivorum recipiat, ea potissimum ut conpleatur; quae autem terra fruges ferre et ut a rater cibos suppeditare possit, eam ne quis nobis mi-68 nuat neve vivos neve mortuos. Extrui autem vetat
59쪽
sepulchrum altius, quam quod iurique homines quinque diebus absolverint, nec e lapide Xeitari plus nec inponi, quam quod capiat laudem mortui incisam ne plus quattuor herois versibus, quos longos' appellat Ennius. Habemus igitur huius quoque auctoritatem
de sepulchris summi viri, a quo item funerum Sumptus praefinitur ex censibu a minis quinque usque ad minam. Deinceps dicit eadem illa de inmortalitat animorum et reliqua post mortem tranquillitate bono i rum, poeni impiorum. 69Ηabotis igitur explicatum omnem, ut arbitror, religionum locum Nos vero, frater, et copiose quidem sed perge cetera. M. Pergam equidem et, quoniam libitum est vobis me ad haec inpellere, hodierno 15 Sermone conficiam, Spero, hoc praesertim die video enim latonem idem fecisse, omnemque rationem eius de legibus peroratam esse uno aestivo die. Sic igitur faciam et dicam de magistratibus; id enim est profecto, quod constituta relignon rem publicam con-2 tineat maxime Arno vero die et istam rationem, quam coepisti, tene.
Di immortalibus proximi et dignitate et potestate sunt
magistratus. Itaque constituta religione statim Cicero de magistratibus leges eodem modo prooemio et explicatione adiectis subiecit, quibus eorum genera, potestas imperiumque definiuntur. Ita autem sapienter a maioribus tota haec rei publicae pars constituta videbatur, ut non multum in ea noVandum Pu-