Ezechielis Spanhemii Dissertationes de praestantia et usu numismatum antiquorum

341쪽

294. DIssERTATIO QUARTAlam vir doctissimus, monstrosis aliquot Citriorum ic nibus, quae ab aliquot Bolanicis observatae, cum superiori fructu Mali Medicae adfinitatem aliquam habere illi videbantur. Neque vero praetereunda hoc loco, quae a Marantha de Malis Medicis alicubi commem rantur; quod nenrupe Maia Messica operose cultu ita es mant, ut se maris se femina sexu distinguante rem certe admiratilem se vis jucundissimam. Maris enim pomum adnatum habet quoddam veluti infantis genitale ejusdem cum p-ο corticis o coloris: feminae muliebre pudendum ad C ram ejus estigiem es matum videtur, quo mile magis Aptor non fingat. Punicis vero & Medicis Malis, cur non & M A L AHEsPERIDUM AUREA liceat continuo subnectere, quae cum Medicis eadem viri quidam doctissimi videntur statuere ρ Herculis nempe fabulam, de Dr cone Arboris in Mauritania custode, ab eodem inte empto , & adportatis inde in Graeciam pomis aureis, signant antiqui aliquot nummi, cujus generis unum hic exhibemus. Percussus ille nummus sub Geta, & a Tristano etiam adlatus, sed sine ulla inscriptione aut nota loci, in quo signatus, qualem nullam adserit in codem exstitisse. At vereor equidem ne obscurae aut exesae vetustate lit-

342쪽

terae ut alibi haud semel, ita hoc loco viri alias perspicacis oculos fugerint. Occurrit enim mihi similis omnino ejusdem Getae nummus in Gaza Christinae Augustae, qui a Pergamenis percussu m arguebat, & in quo

Solum nempe in eo Praetoris nomen, aerugine deletum occurrebat, de quo non anxie nobis laborandum. Cinterum haud absimilem quoque nummum, cum eodem

Herculis habitu, & custode Hesperidum Dracone in arbore itidem pendente, ac insuper panario pomis Hesperidum repleto, quod in Pergamenorum nummo inmissum, signarunt olim Tarsenses Gordiani temporubus, qualem scrvat Gaza Medicea. Inde vero continuo colligas, vana esse poetarum figmenta, quae de tribus tantum Hesperidum Malis vulgo fabulantur: quibus accedit Antiphanes Comicus apud Athenaeum,

Dicunt Aurea haec Mala tria esse Sola. Mitto jam reliqua, quae hic ad decantatam fabulam spectant, aut ad natasA & nomen pervigilis illius Draconis. Cundem dictum Euphorioni Chalcidensi, auctor est Helladius apud Photium ,-ών τὰ μῆλα ἀν ἐαπερ δων Colle.

rentem Κηπουρον seu horti custodemo nominavit. Mirum viros cruditissimos, vel Hoeschelium editorem, vel Interpretem Scholium, non observasse locum in mendo cubare. Neque enim ferebat Serpens Mala illa Aurea, sed hortum vel arborem cadem serentem custodiebat, Κηπουρος ea de caussa nuncupatus. At quid proclivius 'fuit, quam φορουνὼ in φ . ρουν I. vertere ; sicut omnino

liquet

343쪽

296 DIssERTATIO QUARTA liquet co loco legendum, & apposite ad custodis illius

ossicium. Eundem vero Leonis Nemaei fratrem exstia Cod. et e. tisse, tradit Ptolemaeus Hophaestio itidem apud Pli Biblioxb. tium. Servium autem non moror, qui fabulam illam , Ad lib. iv. de hoc Serpente, & malis Hesperidum aureis, degr λης gibus ovium rufam lanam habentibus, & ab Hercule,

occiso pastore illarum custode, abactis explicavit , &ideo quidem, quod oves Graecis dicantur ; a rubmre autem lanae auro similis, cxistimasse qui audierant, mala aurea in Africa nasci. Nugae & Qmnia Gramna tici. Neque, ut ucrum fatear, magis arridet alia viri longe cruditissimi, & cujus mira alias in opibrandis ex Oriente poetarum fabulis, interpretatio, qui libro de Coloniis Phoenicum, Aurea Mala a dracone adservata, de opibus ab alio congestis interpretatur; ideo quod malon vel Arabice opes sonet, nempe . Ut enim poetarum fabulis adscribamus, quae dehorti vel arboris illius natalibus, custodia, malis reverat aureis, Herculis victoria vulgo fabulantur; at certe a borem illius nominis obviam in eo tractu, &fructum

ejusdem aurei coloris subulae locum dedisse, liquet satis

manifesto ex iis quae de hoc arborum genere & earum Lib. v. de fructu vel Theophrastus, vel citati ab Athenaeo auit

Ur iri init, non de herba aliqua cum Plinio, sed de malo Hesperidum intelligi debere, monuerunt jam viri docti. An vero haec Mala cum Citriis eadem fuerint, ut Rex Juba litteris consignasse traditur apud Ath

Lib. iii . narum; an vero cum Aurantiis, ut alii ex nominis ad-

sinitate & colore colligunt, non anxie hic nobis disquirendum putamus 8 Vir doctus ex Batavorum Asclepiadarum ordine, qui postremus Theophrastum luculentis commentariis illustravit, multus in eo cst, utillorum

344쪽

Iorum resellat sententiam, qui cum Citriis vel Aurantiis eadem haec Hesperidum Mala crediderant, ac ut eadem filisse cum Cydoniis, vulgo Cotoncis probet. Sed vereor equidem, ut intentum obtineat. Cydonia mala a primaria Cretae urbe denominata, ad quam nascebantur, & unde primum in Graeciam adlata, sicut Medica, Punica, aliaque id genus a regionibus, quae iisdem feraces erant, quemadmodum & de Cerasis constat, de Cerasunte Romam primum a Lucullo perlatis, de quibus praeter alios, HieronymuS; Unde sederam. t nomen ainbor accepit. Hesperidum autem Malis hortus in Astica & ad Atlantem, unde in Graeciam seu ab Hercule seu a quovis alio adportata, idem etiam loci natalis nomen, e quo primum adducta, retinuere. Si vero Cydonia & Hesperidum Mala cadem fuissent, cur non id uno verbo prodidissent veteres, qui utrius que arboris & fruinis non semel meminere ρ immo cur de iis, ut diversis fructibus aut plantis, diverso etiam loco agit Athenaeus, vel antiqui auctores ab illo producti Z Multa certe in superioribus de Cydoniis con- Lib. i i. fibulati erant eruditi illi convivae, & quidem de aliis eorum speciebus, sicut de iis, quae struthia vocabam tur. In Graecia autem pridem nota erant, nec diffletur vir doctus, cum Cydonia illa, tum quae Hesperiadum Mala vocabantur. Hinc postrema cum Nuce PLnea, aliisque id genus symbolis, in Bacchi mysteriis vulgo recepta tradit Orpheus apud Clementem loco cujus anterior versus supra jam indicatus, sequens autem iste,

o Mala Aurea pulchra ab Hesteridibus canoris. cui aeque proclive fuisset cadem a viciniori Creta amcessere. An vero ideo haec mala, ut obiter hoc ni Pp neam,

345쪽

r98 DissERTATIO Qx ARTAneam, in Bacchi mysteriis locum habuere, quod M lade reliquos fructus Bacchus invenisse crederetur, ut Lib. iii. Neoptolemus tradit alicubi apud Athenaeum 8 Alias vero, Hesperidum itidem Mala apud Lacedaemonios exstitisse, odore quidem grata, sed non edulia, nempe αύρω Γι, observat cum Pamphylus apud Athenaeum, tum Hesychius inde emendandus, sicuti jam famim a magno Casau bono , Em ευίδων f. λα. c.

ter Pamphyli auctoritatem, quam proclivis & neces . saria emendatio, una littera α a fine prioris litterae in initium sequentis retra hi. At domis ille Medicus, Theophrasti commentator, vulgatam Hesychii lecti nem praefert, ut suam de Malis Hesperidum pro CD doniis sentcntiam tueatur ; nec Hesychium ex Pan phylo, sed Pamphylum apud Athenaeum ex Hesychio

emendandum contendit, nempe prosit reponendum: legendum proinde in Athenaeo 3 εινα H βρωτα, καλειθ Ο Ε οπευδων μῆλα, suaviter nempe olere se edulia , vocari autem Hesteridum mala. A

surdum enim fuisse, ut poma id genus αcρωGDiis suis apponerent Lacedaemonii, quod tamen ex Timarchi, de paullo. ante tradiderat Athenaeus. Sed fallitur mmnino vir domas, nihilque certius petita a Casaubono Hesychii emendatione ex Pamphyli apud Athenaeum verbis, & quam alias loci ratio plane suadebat. Neque

enim vi sed ci Λακεδήμονι omnino ibit

gendum constat; α illud proinde otiosum optime in

1equentem vocem retrahendum. Quid vero opusfuisset, aut Athenaei convivis, aut magnae. accurationis

Critico Hesychio, illud ut singulare de his Lacedaemoniorum malis adnotare, quod forent.nempe eduliae

Diana

346쪽

Digna res utique, quae posterorum memoriae proder tur, dari fructus, quos degustare ac edere liceat ξ At vero illud peculiare in hoc Malorum genere, & proinde notatu dignum, quod odore quidem grata essent, non autem gustu vel sapore: quod ipsi im de fructu Mali Medicae observarat jam olim Theophrastus, τηο - Lib. r v.

nastur, sed odore praecellit. Hinc eadem etiam Hesperidum Mala non vulgo quidem in privatorum mensis, sed rite Diis a Lacedaemoniis adposita, ob odoris nempe praestantiam , sicut reliqua incensa, quae iis eo nomine adolebantur. Terrestrium enim erat Deorum, seu malorum posus Geniorum comesssiationibus & cibis delectari, quod ex ' Iamblicho, Porphyrio, ac ' in vita Origene contra Celsum haud uno loco mihi liquet , at vero Coelestium, odore seu Arabicis laetari haliti-b lib. ii. bus, ut loquitur Martianus Capella. Sed condonan- de Abstin. dum facile Medico, alias si Theologiae Gentilium mysteriis non fuerit continuo initiatus. Neque vero PALMAM, tot usibus nobilem, & his D. P A i monumentis toties insculptam , liceat hic indictam

praeterire. Equidem non adducam obvios Palmae ra--- mos, aut in Victoriae manibus clatos, aut vero vasibus vulgo insertos, tanquam pretium victoribus; cosquet' modo unum, modo duos, modo plures, nonnunquam,& frequenter cum inscriptione ludorum, quorum prae

NICA, Is ELASTICA, CERT. QUIN inseti ci ramina inquennalia, quae in praeclaris nec obviis pas sim nummis leguntur. Mitto etiam, Vasa cum insertis

347쪽

id genus Palmae Ramis, sive singula, sive plura, Mense

frequenter im sita , juxta morem antiquum, quo victoribus Olympicis Coronae supra Mensas collocatae, ut refert Pausanias. Duo ejusmodi Vasa supra mensam imposita, quamquam sine commemoratis Ramis, exhibet inter alios praeclarus nummus Caracallae, cum memorabili inscriptione, SEPT. TYR Us METRO COLONIA ACTIA ERAcLIΑ. Unde certe disci, mus ab Hercille Tyrio, noto loci Numine, dictos ibidem ludos Heraclios seu Herculanos. En praeclarinummi iconem, quam beneficio Christinae Augustae hic inserendam duxim Caeteroquin tri, etiam Vasa cum Tamis Palmarum, qualia frequenter alibi occurrunt, suppeditat nummus Valeriani Mediccus , inscriptus NIKΟ ΜΗΔΕ ΩΚΤPIC NEΩΚΟPsa N. Neque vero vel de origine hujus moris, Palmas victoribus in ludis tribuendi, quem ad Theseum refert Pausanias , vel de causa, e Plutarcho & Gellio pridem nota, quod sola haec arbor oppria mentibus non cedat, aut eadem eaque viridia semper folia retineat, trita & pervulgata omnibus commem rabo. Illud forte minus vulgatum, ejusmodi Palmae Ramum Lacedaemoniis peculiari voce Σαυρ diiuniin, quod me docuit Hesychius, Λάκωνες. Crederem facile, etiamsi nullam scirem aliunde Laconum & Judaeorum cognationem, latere in hac

348쪽

DE PRAEST. ET USU NUMIs M. 3o I voce vestigium Hebraeorum vel Phoenicum, arar, principatum tenere denotat, ob dignitatem nempe &usum hujus Palmae, quo respexisse crederes Horatium, -- Palmaque nobilis Terrarum Dominos evehit ad Deos.

Quin valde apposite hanc in rem Artemidorus alicubi auctor est, Principum liberos per Ramos Palmarum Oneirocr. designari. Unde certe haud male collegisse videtur Tristanus , signatos in quodam Constantii nummo tres Palmae Ramos, denotare tres Magni Constantinislios. At hic non tam excisos Palmae Ramos, quam Arborem ipsam spectare intendebamus. Quum enim varia tradantur Palmarum genera Veteribus, ac The

phrasto inprimis, qui haud perfunctorie de iis egit,

aliae nempe Palmae pro natali solo Siculae, Asticanae, o tisae, C priae , AEnptiae, Pudaicae, Phamiciae, Syriacae, Babylonicae aliae autem ex iis humiles & depressiores, aliae majores, aliae rursus steriles, aliae frugiferae , & ex frugiferis aliae communes, aliae Caryotae , singula haec antiquariae hujus penus contemplatio haud parum vel juvat, vel illustrat. Omnium certe, quae modo commemorabamus, locorum Palmas, cxceptis forte Babylon, cis, signant adhuc antiqui numini. Et steriles quidem ' Lib-xti: Palmas , quales vulgo Italicas & Europaeas agnoscit Plinius, Graecas alicubi ''Thcophrastus ac ' Pluta Hist. Punt. chus, videas passim in SICILIAE nummis Panorm L. tanis, cujus generis plures exhibet Parula. Babyloni S lib. ki ii. itidem steriles observat 4Theophrastus,ex quibus lectos si uia 'μ&vasa conficiebant. Tales nempe, quarum 'Tal Nudi pii, iici doctores meminere in Sanhedrin, ubi in frugiferaSHist. Plant. memorant Palmas Babylon icas, quae scilicet ad aquas Babyloniae amaras crescerent, ac ideo corruptae ut fru- i'

349쪽

3or DIssERTATIO QUARTActum serre non possent. Caeteroquin Dugiferis palmis abundasse Babyloniam , & inter alias quidem Regiis dictis omnium praestantissimis, quae in horto Bagoae

Lib. it. nastebantur, observat Theophrastus, & ex eodem Pli-Hist Plδnx us Neque vero Sic ULAs steriles omnes filisse, sed fructum etiam habuisse nonnunquam, licet immitem forte & immaturum, liquet ex aliis Panormitanorum nummis apud Parutam, qui frequenter Palmas exhibent cum adpensis Dactylis , consueto scilicet & peculiari hujus arboris more, quae non fert fructus inter folia, ut vulgo reliquae arbores, sed in summo trunco germen emittit cum pendentibus utrinque palmulis Tres vero Ρalmas Panormitanis adseriptas, hic caelai das duximus, inter se aliquantum diversas. Prior, ut vides, e Sterilium genere ac linc fructu, quales vulgo Europaeae: Altera cum adpenso fruina seu Dactylis, & quae vulgaris Palmarum id genus Dugifer rum figura: Tertia reliquis humilior, quae proinde vi, detur cx illo pumilarum genere, quale in Sicilia se quentissime provenire Theophrastus ac Plinius tr dunt, & cui juxta Graecos ac Romanos, peculiaria γtiam nomina tributa videas in linguis Orientis, Ra binorum rau Arabum autem & 3 . . Fructus Griam ejus haud parum diversus, ni potius Florem si tuamus, ac ipsam arborem proinde nummo illi inscii Ptam, e mascularum genere, quae solae eidem Themphrasto

350쪽

t phrasto ac Plinio, in spatha aut in palmite florere di-l cuntur. Neque vcro florem selum , sed fructim in. mascula agnoscunt iidem auctores, &juxta illos Hero-Lib. r.

dotus , ut inde liqueret eam non sterilem omnino aut infrugiferam statuendam, sicuti vulgo perhibetur. Certe apud Arabas a voce oo2, quae Palmam marem notat, fit vox oo γ, quae dactylos sed viles innuit. Quum tamen iidem auctores cum Graeci tum Arabes ' fecundas tantum Palmas foeminas diserte agnoscant, &ex insertis adspersisve maris floribus feminas secundo ri, & praestantiores dachios producere doceant, nulla masculae Palmae fructus ratione habita , hinc vulgo c- tiam mares Palmae infrugiferae, &fructus ille, quem nonnulli nsdem tribuunt, ab aliis cum flore ejusdem haud immerito confunditur. Et quum vel maxime in Arabum scriptis, ob copiam &usum ejus frequentem,i'utramque paginam faciant & Palma, & quidquid ad eam spectat, cujuscunque sit sexus, hinc varia etiam: legas apud eos nomina, quibus & mastula Palma, ut ii thas tantum admissarius, & modus ille feminas fecun- dandi, & flos maris seu semen ejusdcm in seminae sp tham indi ea de causa solitum, exprimi consuevere: quibus haud parum illustrantur, quae a Graecis aut Romanis, ex aliorum relatione , ea de re jam olim obse vata leguntur. Ncque vero male ilIum Palmae hujus vel florem vel fructum signare mihi videtur Palma temtio loco expressa, diversa utique a femina quae secundo loco occurrit. Quod hanc enim spectat haud ita steriles omnes Palmae Europaeae, ac proinde Siculae, ut inicius plane non serant , sicut vulgo Italicae aut aliorum locorum , sed quarum fructus videtur immitis statuendus, juxta maritimas quasdam Hispaniae

Palmas, de quibus id tradit Plinius, aut ad maturita-Lin