장음표시 사용
421쪽
symphysim aut exquisitam synarthrosim pertinere otiati s enim gomphosis ii synarthrosi a Galeno comprehendatur, non tamen ut sutura&harmonia eius o priaspecies ponitur quia , quo ipse uel bolatitur, nihil aliud est, quam mediae cuius dam
si quae tametsi neutrum extremorum est, negari amen
nequit quin etiam ad alterum inclinare 6 64 autem dentes uis alveolis haud prorsus adhanc tquando uel eruuntur,uel sua ponte decidui, pla be
res fiunt,eorundem compage latiore iam effecta,necessario laxantur mouentur qua quidem affectione sienes citius sieritis magiste aut minus omnino laborant aliquibus item usu uenit, ut dentes non modo propter
aetatem senilem exsiccati moueantur, sed etiam ianeruus radicibus substratus copiosio humore I.
propterea laxior euadat. Verum enim uero intro uehementerci rilli qui crimini dant Galeno, qπin libris de administratione Anatomica sicripsit, ad ossium syntaxim pertinentia,ex secunda de partibus ansimalium Aristotelis cuncta scripserit, non nita entametsi utriusque sermo in multis consentire uideat': sententiam tamen esse longe diuersiam nam, ut ter rum ossium concauitate fit, medio eam talo, quasi clauo,complectente, ut flecti extendique os sinit Galenus uero non hoc eam pacto estici putat;ssed quum ostinaturae ul,quasi cunei euclaui infiguntur, atque ut Iinquit, ν -- ut si exquisite infixa sint,moueri ne tatillum quidem possint. Nunquid autem gomphosis ea
sola ossim in syntaxis, in qua alterum chmo sinule est udicanda sit, an hoc nomen illi etiam compositioni con
422쪽
gruat,quar ad firmitudinem,quam ad figuram claui propius accedit, temere definire non audeo. uix tamen adduci possum,ut credam ueteres anatomico hanc ancipitem articuli speciem dentium tantum causa eXcogitasse.augetque meam suspicionem uerbum γ Μοω,quod coniungere&conglutinare significat quamuis ab eo , hoc est clauis iunctis derivetur. Verum ne doctorum uirorum censiura me frustra subij ciam, nihil statuo quippe qui uideam etiam selius cranitossa, Mea
quidem non omnia,sutura committi. I
Ersi series tractationis postulare uidetur, ut de uasis ac de neruis dentium secundum genus nubscribamus: tamen ne de eadem re iterum disseramus,in co- modiorem locum hac reiecta, dentium species hoc capite particulatim explicabimus. In anteriore maxillae parte , quam Galenta S externam etiam appellat , primidentes sunt , ita ab Hippocratevi Aristoteles, ut const- cio nominati, non modo quia caeteros origine &ortu antecedunt, uerum etiam quia, quum alij retro ad fauces vergant,primi nobis ipsi occurrui. quod sane Galenti spectasse costat,quado uniuersa oris capedine in tres partes diuisa,his quid edentibus anteriore, illis media alijs internam sedem assignauit: huiusque dispensitionis gratia sint ab eo, ut incisores primi, ita postremimaXillares habiti ijdem praeterea dentes, quia inter ridendum deteguntur,γε- , quoniam ad cultri limilitudinem acuti ac lati ad cibum incidendum sim sua natura apti, nuncupantus Ea sane pibrum pars, quae extra gingiuas prominet, a bas hinc de angustio,
423쪽
re, ante uero ac retro crassiore principium semens, sensim latio ten uiorque ad extremum usique euadens, siu- perficiem foris aliquantulum gibbam, intus uero sima intra modum habet,demumque in oblongam aciem &reelam desinit. Altera uero, suae radicis forma suscepta maxillae infigitur, contra a lateribus compressa in obtusam aciem ante ac retro desinens , acuto apice terminatur; eiusque exterior superficies in adultis uel nullum,uel obscurissimum foramen habet. Sane incisbres Io exiguorum dentium numero sunt,4 caninis proximi minores eis,qui ipsis adharrent quanquam uero tenuiores alijs sint latitudine tamen paucis cedunt, longitudine solis caninis & in quibusdam animantibus ut in
Hystrice, Echino, atque Sciuro uniuersam maxillae inferioris proceritatem explent. Sunt autem hominibus in utraq; maxilla quaterni duplo scilicet plures, quam canini. Hystrici, Echino,&Sciuro gemini. Canibus seni, Arietibus octoni, nempe natura eos omnium opportunitatum moderatrix, pro maanitudine orissi
a cessitate ossich, quod praestant, disipensiauit. Habent uero singulas radices, qua alijs collatae magnitudine ab aliquibus stuperantur maiorem partem ipse aut superant, aut certe aequant. Denique de situ id suffciat afferre, in extremaeos utriusque maxillis parte sedem habere:&caninis utrinque haerere nam, ut declar uimus, non modo in homine, uerum in caeteris animantibus foris incisores, intus uero molares collocati sunt. Ξo Dentes
424쪽
D E DENTIBUS Dentes anili. Cap. VII
DEntes , qui incisores proxime subsequuntur, iccirco communi Anatomicorum consensu canini appellantur,iquia canum eos dentibus similes nemo es se non arbitratur quod profecto si de propria similitudine loquantur, falsum esse ipsa inspectio coarguit siquidem, quum in canibus post incisiores duplex acutorum dentium genus occurrat: altero exerti, altero illi, qui triangulari forma sunt , contineantur, meo quidem iudicio canini hominum a genere utroque discrepant. Vnde liquet posteriores Anatomicos, qui eXertis eos dentibus similes asseuerat, grauius errare, quam priores, qui ferocibus animantibus os acutis dentibus refertissimum esse scribentes, triangularibus , ut conij-cio, caninOS comparant. Verum hac de re non est nimis anxie contendendum, immo concedendum eXactam usque similitudinem in exemplis haud esse requirendam, modo, ut hac re concessa, in maiorem dissicultatem non incurramus nam quemadmodum principes Anatomicorum docent, canini planos ab acutis, hoc est
incisores a maxillaribus diuidunt,& in propria basi gingiuis proxima crassi, in superiore parte acuti, mediam quandam formam inter utrosque obtinent. Quod profecto si uerum est, uidere nequeo, quamobrem acutis ferocium belluarum dentibus caninos hominum respodere figura scribant nam praeter quam quod inconstantiae nomme suspecti fiunt, dum acutos dentes modo incisores, modo caninos nuncupant qui recte caninos hominum intuetur fateri cogitur, non esse illos acutis dictarum belluarum dentibus similes neque , ut Arabes
425쪽
bes existimarunt, pineum nucleum sotina uiuim sed ad incisiorum figuram proxime accedere atque ab eis hac solum re differrie, quod mole crassiore sunt,4 fine angustiore ' magis obtusi, quod profecto Gai
num latuisse credendum non est, tum quia cuiuis hoc sane anatomica tractatione patet tum quia ipse etiam Innuere interdum uisus est, nullos prorsus sie homini calamos dentes attribuendos. Ego quidem uirum cruditissimum 'natomicae artis peritissimum, maiorem Io lusco loco rationem duxisse conijcio, quam fi urae, ibi acutos ferocit helluarum dentes cum caninis hominum contulit nam humani licet tam acuti non sint, nihil tamen impedire puto, quominus ad idem naturae institutum, quod ad creationem attinet, referantur,vidub eodem genere ponantur, quando obtusio apice, quo propter angustiam cibum atterere cum molaribus non possunt, ad dura confringenda sunt aptissimi,&proportione comedentibus non minori sui , quam ueri calami. Sed arbitrio quisque suo hac de re statuat; fatis mihi superque est, disputandi occasionem alijs praebuisse . Sane canini dentes exiguorum numero conimentur, ob eorumque paruitatem simiam homini simillimam esse Galenus scribit,&singulas radices ut incisbres habent; altius tamen infixa si obustioresque, minus etiam ex anteriore parte, tuam posteriore pressas. angustas illud ignorandum non est,quod quamuis har radices proceritate singulas alias csterorum dentium superent, longioresque, acutiores nuperioribus, quam inferioribus caninis insint, non tamen ita, ueluti multi Anatomici scribunt, producuntur, ut oculorum fere ambitum attingant ego eniri ,si fas est uera loqui, uicunquam uidi infimam eas alarum nasi oram
426쪽
transcendere. De caninorum numero natoniici non conueniunt. Galenusia animali, quibus potissimum dentes ad cibum mandendum usui sunt, non multo S ut carni uora, sed aut prorsus nullos, aut in singulis maxillae partibus singulos caninos acuto SVeientes habere scripsit nimirum utrinque i superiorea inferiore parte unum; ita ut cuncti quatuor sint,6 num ro inspecto dimidia pars incisorum. Sane Celsi sermo
denumcro caninorum ob curus est nihilominus non propterea quia quaterno Sincisores quatuor caninis ex Oomni arte cingi scribit, horum numeria S, quemadmodum illorum,ad alteram tantum malam referendus est.
sed, si cius uerba proprie accipiantur,vi recte interpretentur , etiam ipse tam superiores , quam inferiores incisbres undique quatuor solis caninis cingi scri bit. haec est uera Celsi sententia neque opus est, ut de eo excusando laboremus. Situs uero caninorum ex iam dictis facile patet; hinc enim incisoribus contigui, inde uero maxillaribus adhaerentes, inter utrosque medij cos discernunt o
Dentes maxinres s dentium canis
DEntes, qui in intima& tecta parte oris sent, ab
Anatomicis, non modo maxillares, sied molares etiam pertranslationem uocantur; quod ijs cibus uelut molis frumentum conteratur: quamuis ua eo dis repent, quod molarum si perior pars in orbem, dentium ouero inferior acies luisium deorsim&in lateia mouetur. Ali γαμ tuo cos appellant, non quia perinde ac
427쪽
clauisql sint, hoc enim omnibus dentibus aeque conuenit, sed uel δεα τὸ ι mi quam asperam molarum superficiem Graeci uocant, latini dentitionem uertunt cuius figuram&usum summae maxillarium dentium partes elegantissime imitantur, uelut ali putant
δια ita ψιν propter inflexionem, quod in curuis maxillarum partibus sedem habeant. Aliqui eos latos propter magnitudinem & plano propter superficiem nominant, quia habent extremas partes, quas Russus mensas nuncupat, dissimiliter atque ali dentes ualde amplas . Figura eius molarium partis, quae extra gingiuas promine , quadrata est , perfectior tamen in tribus posterioribus, quam in duobus canino proximis quos quidem duos non errabit si quis quadrangulares dicat, quippe quod latiores sunt, quam pro maxilla-
Iom productione longiores, atque extrinsecus magis quam intrinsecus. Summa uero partes amplitudinis ergo men nuncupatiae, leues non nascuntur, sed ueluti in molis asperae inaequales Lattritione tamen aequantur, ut uidere est in senibus siquidem natura eas, non quemadmodum ars in molis denuo stindit,& asperas facit sed initio selum quum dentes format. Maxillares in medio summo unam alteramve foueam loco haud certo habent, sed plerunque in medio unde fit, ut extrema aliquot ipsorum partes emineant duo caninis proximi ex interiori partes extrinsecus elati sunt, licet primus, praecipue inferior, interno apice quandoque careat. tertius in quatuor angulis extuberat quartus 'uintus perraro similiter diuisitis est, sed I plerunque extrinsecus minentias duas , intrinsecus unam tantum habet cuius rei libuit omnes admonere,
428쪽
nis, aut nihil , aut certe parum discrepant in ea enim
primus inferior unum laticinia apicem obtinet tamen in posterioribus , hae mens, secundum longitudinem maxillarum, profunda admodum linea eXculptae sunt: quam lineam altera etiam transuersia, quae in quinto ei VS, quae cauda caret, gemina est, intrinsecus 4κ- trinsecus ad gingiua usque protracta, intersiecat. quo fit, ut singuli dentes hi cminentias, ut plurimum quatuor in anguli si nam quinto sex sunt tres uero foueas in medio habentes, duarum errarum mutuo sibi occurrentium modo committantur quod profecto accura IQtissimus author Galenus explicare minime praetermisisset, si, ut de alijs ei particulis Opius ob ij ciunt, simiarum molares desicripsisset. Caeterum quid sibi idem
author uelit, quando alicubi molares, in mansuetis&timidis animalibus obtusios, i agrestibusvi ferocibus rotundos , idest curvos esse scribit, haud facile potest explicari quum enim hisce ferocibus animalibus multos
utrinque acuto dentes, paucos molares tribuat, qui-bUS nam eorum humanos caninos, quibus rursum ob ψrotunditatem Icuruitatem molares respondere uelit,cκ dictis eius plane non percipitur quamobrem praestat exponere, quo se modo in canibus hi dentes habeant, ut anatomicae artis studiosi sententia Galeni cognita, facilius & uerius iudicare hac de re pollini Canes in inseriore maxilla tres habent utrinque incisoreS,&caninum unam exertum post hunc alios quatuorci 'ulares quorum primus exiguus est,in pene rotundus,tres reliqui lata bali& apice acuto constant lineam, quaesuperius maxilla extremum sipectat , instar Isieri arduobus locis incisam ultimi duo gerunt tertius a secundo magnitudine tantum excedsitur, quantum a
429쪽
secundo primus. conseo uitur unus omnium maximus ualde inaequalis; qui duos insignes apices, longo interuallo disiunctos obtinet quorum anterior humilis est, alter multo procerior qui prae aerea uersiti supernum mahe extremum, portionem sibi quandam humilem uendicat, exiguo molari non absimilem ultimam maxillae oram duo alij magnitudineo figura plurimum diuersi occupant , quorum alter exiguus est &molaris ob summi amplitudine cinaequalitatem dici iure potest alter uero longe minorvi exacte rotundus cum alijS non communicat. In stuperiore maxilla incisoresvi exerti eadem forma sunt post eos tres triangulareS, non quatuor sequuntur quorum duo ultimi una tantum linea eaque obscura intersecantur . maXimus omnium post hos collocatus, duos apices longo interuallo disiunctos habet, eorumque prior sicut clatior est, ita etiam acutior hunc alter dens haud minor sequitur, qui medius incisus eminet quidem extrinsecus, sede interiore parte, qua humillimus est, inaequalem molarium amplitudinem imitatur postremus longe hoc minor, Orma non admodum diuersa praeditus est Vera haec dentium canis descriptio Galeni orationi plurimum lucis affert simulque, ni fallor, ambiguitatem omnem tollit & potest ex ea num reprehen
di iuste possit facile discerni.
T uero molares humani, tum ob alias causas, .lum maxime propter insignem amplitudinem magni
430쪽
magni dicuntur, sicuti sunt, oportuit siquidem eos latis basibus stabiliri quippe qui attritione minuuntur,&attenuantur . non sunt tamen Omnes aeque magni, sed
ut bene Galenus animaduertit Medi maiores, qui utrinque collocati sint minores, tertius omnium maximus, quo tamen in simia quartus 'uintus maior est. Illud etiam praetermittendum non est,quod in illa, qua caudam non habet, quintus inferior, qui ex apices obtinet, ac dimidium pene dentem adiunctum, omnes alios longe caecedit . quod quidem additamentum in homine certe perraro, si tamen unquam inuenitur, in quarto aut in quinto superiore,potius qua inferiore cospicitur,quando scilicet sagax natura plures molares efficere contendens, loci angustia eos dirimere ab olu reque impediti, necessario simul iungit. Sed quoniam asseruimus uarietati opinionum , in qua sunt de numero dentium Anatomici, maxillares occasionem praebere; oportet hac nunc etiam de re copiosius disterere. Natura, qua pro amplitudine angustiave scissurae oris, cunctis animantibus plures paucioresve molares&incisores atque etiam acutos tribuit; homini, cui os angustissimum est, cuique praecipue dentes ad cibum mande dum usui sunt,iure multo plures molares,quam incisiores dedit ferocibus autem aut nullos, aut paucos. incisorum item caninorumque numerus idem semper est& definitus,molarium secus quamuis enim plerunqueta X superiore,qua inferiore parte quinq; utrinq; sint, cuncti scilicet uiginti: interdum tamen quaterni aut seni sunt. de qua uarietate, quum Galenus aperte seripstarit, eaque quod sciam, in simia uix unquam conspici tur, in homine non ita raro appareat,consequens est,