Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

101쪽

SOLIDARUM SIMPLICISSIM L rris partisve cohaesio, quae exquisiti sit mae tantum Vivendi rationi respondeat, modicos errores impune non subeat. Beneficio Creatoris homini in tanta rerum vicissitudine constituto atque ad altiora nato sanitas contigit, quae nec

minoribus injuriis statim labefactetur;

ne perpet UO, aut aegrotet 2Ut Obseroationi curationi corporis intentus esie debeat.

is 9. Debile I 7. autem, vi majore actum, aut salva cohaesione nimis distrahitur recursu impar, Ut Uptum plane dissolvitur. Unde Guo nasicuntur hujus vitii genera, quorum quodvis suas iterum species sub se habet pro partium diversitate Ciscrepantes. 16 I. Ad primum genus referatur I. a Xum, Flaccidum, in partibus mollibus, quae vi minore ultra modum se extendi, distorqueri, aut dilatari pa

2. Iners, in partibus natura elasticis; cum cerea mollitie lentae impressios motus suffocanes, nec insito nil in latum pristinum resiliunt E 3.

102쪽

MORBI PAR ΥΙUΜ3. Flexile, in ossibus, quae amisia stabilitate, potentiis distorquentibus aut

prementibus nimis facile cedunt , ne que vel suam, Vel ceterarum corporis partium, quibus pro sustentaculo sunt,ibrinam satis UentUr.

16 I. Genus posterius I 39. comprehendit I. Tenerum, Gracile, in mollibus partibus , quarum fibrae, quia justo Xiliores sint, distractae, citius, quam par est, rumpuntur diathesiis ut plurimum quidem speciosa, sed ob nimiam cui

non raro uncta est, mobilitatem tanto periculosior.

et Tabidum, itidem in mollibus, quae

corruptis, qUOs continent , succis maceratae, aut aqueis, Ole ossis, mucilaginosis, diu solae, acribus V erosae, Contabescunt friabiles redditae omnem tenacitatem amittunt. Putredo, concitato motu intestino, aerium , aqueum, alinum , phlogiston , agitat, de terrae interstitiis evolvit, terram ipsam sic una in motus ciet ut hinc cohaesio minua

103쪽

SOLIDARUI SIΜPLICISSIΜΙ. 73 tur Docet carnium ex incipiente corruptione nascens delicata teneritudo, aut diutius aqua excoctarum consistentia friabilis. 3. Fissile, in partibus natura tenacioribus cum ob contextum sicciorem minus obsequiosae distrahi nequeunt, oui rimas trahant cohaesione late-rali fibrarum illita findantur. q. Fragile, in ossibus, quorum materies pingui glutine emuncta, acri

exesia, destructa cohaerentiae firmitate, ad leves motus frangit Ur.

162. Omnium istarum debilitatis specierum 16O. 6 I. generalis causa sita est in elementi terrei, quod basin blidorum constituit 142.), particularum contactibus justo paucioribus, nec sat

arctis, aut intestino motu relaxatis horum enim numero, proximitati vis cohaesionis respondet. Inde connata, aut victus ratione nimis tenui acquisita

fibrarum exilitas succorum prae blidis multitudo aeris , aquae, muci, pinguis, copia inundans Paut eorumdem abs

104쪽

MORBI PARTIUM

que terrae compactione emunctorum desectus 143. qq.) Violenta partium ultra tonum distractio acre varium, firmis per humores insinuatum, amicam aquam trahendo, retinendo, phlogistonset vendo gluten attenuando , terram exedendo, omnia inter sese commovendo, eo deducunt. Confirmatur haec ιτιολογι ossium generatione , incremento analysi, morbis horumque remediis inest quippe in ossibus materies terrea copiosior , compactio nudi or-que, quam in ceteris minus densis partibus, uumque adeo in consisti dando principatum in illis tanto apertius de

clarat.

163. Qui vero duplicem considerat noxam, cui debile blidum exponitur Is 9. cum requisitis unitatis in diversis pallibus comparat, is facile videt, seminium in hoc vitio dari plurimorum

magni momenti morborum maxime sicubi ex incongrua vivendi ratione aut aliunde potentiae nocentes accesserint.

16 . Rigiditas is r. , asiectio priori

105쪽

SOLIDARUΜ ΙΜPLICISSIΜI. sopposita, hinc intelligitur ponit enim excedentem in solidis cohaerentiam, qua distractioni tuae plus resistunt quam modus sanitatis 133. requirat aut impune ferre possit. 16s Essicit autem , prout in diversis partibus vario gradu iness, aut insuperabilem firmitatem , aut fragilitatem sectinestiam. Quocirca lic duplex distinguere genus licet' sequentes horum species internoscere. I. Tenax, in partibus mollibus cum aegrius sese distrahi ac distendi patiun

tur Exemplum in carnibus annosbrum animalium. 2. Durum, in mollibus quoque; sicubi praeter naturam in cartilaginem os, aut petram mutatae sequaces si desinunt. 3. Fragile, Vitreum, in ossibus, a fra

gili i6 i. q. sipongios diversum, na

scens ex majore materiae condensatione, qua sit, ut impetu fortiore rumpantur potius, quam tantillum cedendo cohaesionem tueantur. Docent ossa hye

me in senibus etiam sanissimis fragiliora.

106쪽

liora. Nec molles etiam partes ab hoc vitio prorsus immunes sunt. 166. Ponit hic status 16 s. elementum terrestre in ilidis ultra moduna abundans, nimisve compactum ut hinc propiores justo ac numero auctos habeat contactus mutuos, interpositi aerisae humidi desectu laborans Antecedunt igitur conditiones stupra 162. memoratis contrariae, ex nativitate, seXU, temperamento, Vitae ratione, ambientibus, potentiis mechanicis c. repetendae. Est praeterea in ipsa vitae sanae, etiam moderato tantum tenore

fluentis, duratione tacitus quidam, at jugis ad corporis rigidationem progressus, quem tuto siugere nemini licet: cum enim natura, in organis ad sua quaeque munia aptandis roborandisque inde ab ortu perpetim operosa, primae vam illorum mollitudinem densando paullatim plenam mediae aetatis firmitatem, cuique parti consentaneam, induxit eodem opere, dum vita durat, continuato, utique necesium est, ni -

107쪽

SOLIDARUA SIMPLICISSIMI. Tmia tandem compactione roboris excessum . . rigiditatem in serri; quae idcirco naturalis senectinis comes, fatique senilis lege inevitabili consecuturi

167. Essicit autem multiplicia circuitus humorum , secretionis, e Xcretionis, nutritionis, incrementi, motuum C

sensium, impedimenta prout vel in univers corpore, vel in singulari hujus parte obtinet.

168. Utrumque vitii genus Is 9 16

tam late patet , Ut firmarum partium nulla iis non obnoxia sit quum id assiciant, quod omnes inter se commune habent. Itaque non tantum pertinent ad solidum minimum, simplicissime spectatum; sive id fibrutam esse finxeris, sive laminulam, aut informe coagulum; sed etiam ad membranas, canales, Viscera, carnes, ligamenta, tendines, cartilagines ossa, c. quibus solidum minimum pro communi materiatura est. Nec excipitantur, quae ex canalibus compressis, siccatis, exhausto densat oves, quem

108쪽

continent, si liquore concreti S COm- pinguntur magis aut crassescunt partes; nec quae per epigenesin quovis demum modo accrescunt.

Morbi solidi vivi.

369. SOLIDUI vivum dico, quod vivitati pollet. Iro. Vis vitalis selidi est, qua illud

ad contactum irritamenti se contrahit, crispat. III. Irritamentum est, quidquid contactu si vim vitalem Iro. ad agendum ciet. Eo autem non tantum acria mechanica, hemica, c. reserUntur,

sed Malia multum diversae virtutis, vel blandissima, quae solidis vivis intus vel oris admota aliquam status spontane mutationem inducunt. Sunt autem occasiones duntaxat, nec adeo erae causae contractionis quum haec actio

ni irritamenti minime, tanquam Tectus, respondeat, nec ab eodem in Q lidum vita destitutum agente produ

109쪽

MORBI SOLIDI VIVI. 79172. Duas itaque in blido vivo concipere facultates licet alteram quasi sentiendi '), qua stimuli actionem suo quodam modo percipit alteram movendi , qua sese contrahendo vim vi opponit ac repellit veluti , quod quietis

suae statum turbat.173. Inde, cum vita in solido agit, series datur trium conditionum irritationis puta, perceptionis ac contractio

nis quae siuccessione subitissima inter se

confluunt , ac altera alteram excitant;

quan- ' Dico facultatem quasi sentiendi, ne videar hie de vera sensatione loqui, quae ad mentem corporis incolam pertinet hancque cum conscientia affectam ponit Corporalis est, quam volo culias , quorumvis animantium vitae propria, etiam in illorum partibus , de vivo corpore abstractis, aliquamdiu supers es eademque nee in plantis deest , quas inter quae majore ejus gradu pollent, vel ideo quoque sensitivae solent appellari ; quoniam phaenomen edunt sensilitati hu- manae analoga. Atqui nec absimilia sunt , quae in solido vivo hominis, vi stimuli incitato se ma- nifestant, mente licet nihil sentientes uti uice versa acres mentis sensationes vim vitalem non raro prorsus intactam relinquunt.

110쪽

'UanqUam non aequa Virtute, nec semper eadem lege.

17 . Perceptioni quidem constanter proportionata Videtur contractio, pro minore vel majore illius graduin ipsa minor major ve futura. At irritationem inter ac perceptionem haud similis seni per obtinet ratio, sive stimuli naturam spectes, seu, quas asscit, partes. Immo vero discrepantia hic datur multiplex, nec ad certas leges redigenda. 17s. Quamvis enim credibile sit vim istam per universum corpus Vivens diffusum esse ratio tamen .eXperimenta suadent, non aequaliter in singulis partibus vigere, sed aliis acutissi mam tenacissimam, insidere, aliis diversimode efficacia, mobilitate, duratione minorem, nonnullis etiam minimam , quae Vi aperte se prodat. In hujus scalae summo gradu Cor stare. proxime sub hoc Ventriculum Inte- 1lina, dein Diaphragma , tandemque ceteros musculos, sagax HALLERI industria nuper detexiste videtur quod

ipsi in