Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

271쪽

1. HUΜORIBUS. 24 Igravior tamen diuque durans noXas parit. Nimius certe affluxus impulsi enormi aut vasa partis irritat, in motus sortiores ciet iTO, I91) unde attritus, calor , transfluxus intensio , attractio novi humoris uberior revulsio ab aliis partibus, harum depletio, collapsius, hujusque consecutione. aut vim parieti. bus insita perabilem infert unde dilatatio, dyaphis τις, Me αδεσις, δοιίρεσις, aO3' quae ex his sequuntur, infinita et O 73. His contraria mala deficiens influxio

producit. Nec dissicile est ex dictis o9)generales utriusque immoderationis causas eruere ut quae in perversa virium motricium resistentiarum ratione potissimum quaeri debeant ita tamen, Ut illarum ευεργεια non mere mechanice

sed qualem sese in corpore organico Vi vi hominis manifestat, consideretur 99,

a. Interest quoque Medici, hanc affectionem recte curaturi, primam causae originem sedemque proprium naturam curiose investigare nec enim sem

272쪽

per in parte in sarditi inest nec raro indepleta quandoque nec in hac, nec in illa, sed in alia consentiente; in cerebro etiam, vel in ipsi animo praesertim perturbato Variat hinc etiam mutua partium opposite affectarum actio lasso pro diversa causae sede ac indole cum pars stimulo admoto irritata, humore e X alia parte attracto sese turgefacit illa agit, haec patitur contra si pars spasmo constricta suos humores expellit inque aliam copia majore determinatos accumulat prior sese deplendo actuosa est, altera in farctum patiente. β. Denique quod modo monui de

virium vitalium actione, etiam ad Conditiones pertinet quibus emcitur, ut ab- normes humorum motus in hanc illamve potius, quam in aliam partem dirigantur quanqUam enim nec raro mechanicae sunt; saepius tamen sympathiis debentur , quarum uti plurimae inter C. H. partes dantur, tum generales, Umsipeciales, etiam in diversis hominibus disserentes, ita ratio adhuc obseura est; neque

273쪽

1. MUNIORIBUS. 2 3 neque ex facili cum legibus mechanicis concilianda. Confr. 86 ).

γ. Consecutiones autem docent maturam non infrequenter υτοκρατεια tua

id genus a nomalias, consulto quasi ac dedita opera excitare tanquam remedia adhibere, quibus in salutem oeconomiae suae taliaessiciantur, quae regulari consuetoque humorum motu ef- fici non valeant Merentur itaque Activae dici , interque auxiliaria natura* actuosae molimina referri, atque a Passivis mechanicis, quaeque per alienas

potentias invitae naturae veluti obtru

duntur, curiose interstingui. Activae f)

uti in ' Expedit super hoc argumento legere, quae

nostris temporibus ScHOL STAHLIANA, prae ce

teris, solides ad praxin apposite titulo Congestonum tradidit Debuerant illae tamen longe amplius extendi quando non solum ad sanguinem pertinent , sed etiam ad quosvis alios a sanguine se. cretos humores iin ad materias morbosas cum succis inquilinis commistas , aut in parte singulari haerentes. Unde tersaepe cum aberratio nibus fluidorum 89 ad o5 conjunctae sunt, propemodum aeque late patent; forte, latius. Cogita enim credi pos e systema nervosum, qua sensibus motibus u regundis praeel facultate,

Q et fluido

274쪽

utique cum suam habent in ipsa sanitate necessitatem insignemque usium qII.

not ); tum Vero imminente aut praesente morbo medicatissimam saepe virtutem e X serunt tametsi nec dissimulandum est, etiam non raro vehementer

parare licet, quas Medici, arte veteribus non ignoti naturam imitantes, per repellentia re Vellentia, derivantia, attrahentia dicta remedia non sine siperato eventu faciunt molitiones, ut humores ex aliis in alias vias dirigant. I a. Quos porro natura habet, motus humorum magis determinati , ad circuitum, secretionem , excretionem , Dfusionem in cava corporis, reserptionem

CXsluido quodam animari i87 , cujus qualicunque ad partes singulares determinatione sua istae munia praestenti Nonne hinc colligas etiam in utraque nac sensuum motuumque officina congestiones locum habere, nimioque impetu in aliquam parte naverso asteram posse depauperari, fatiscente hujus actione, illius contra ultra modum incitata Illud saltem in dubium est remedia repellentia, revellentia, attrahentia &c non minus in hoc ystemata, quam in ceteris , suo se usu dudum Medicis comine asse.

275쪽

1 HUΜORIBUS. ex his, c. pertinentes, ita pendent a prioribus qO6 , ut inde, tanquam es-fectus ex suis causis, profluant, adeoque xaberrationes, quas pati Untur, tanquam symptomata 9O), quae illorum vitiis superveniant, spectari, neque hoc loco seorsium exponi debeant.

Morbi Compositi.

4I3 AΥQUE haec summa est assectionum simpliciorum Ias ad Ia): quae cum perraro blitariae Medico tractandae offerantur 123), pro multifaria sita

combinatione, quidem Una in Veros morbos abeunt, cum maxime considerari

merent Ur.

i morbus compositus dicitur is, ad quem constituendum diversae assectiones simplices ita concurrunt, Ut Unum faciant. Hic 68.β seq.)ergo Ot parteS habet , quot affectionum simplicium confluxu nascitur in has re luitur his demum intellectis ipse intelligitur nec harum ulla tolli mutarive potest, quin morbi, quem componunt, natura quoqUCalienetur. 43 II,

276쪽

hi locum habet compositio prout aut solidorum, aut fluidorum, diversa vitia inter sese, aut haec cum illis, una consuunt. At utriusque generis tam multae porro dantur species; ut possibilium

combinationum numerum inire, exque singulis nascentes morbos ordinate exponere vix liceat. 416. Naturae praeterea morborum

nondum satis liquido demonstratae sunt

). Superest hic plurima diseeptandi

ac disientiendi materies; unde dissiculter sese expedire valeat, qui doctrina synthetica uti velit. 417. Rectius idcirco ex parte status morbosi manifestiore, quae insensius incurrit qs, 86.88.), ordo desumitur pertractandae huic materiae appositus. Sic charactere certi, quibus conveniunt inter sese di repant diversi morbi, horumque classes genera ac species, legitima methodo constitui possunt; ut dignotio in praxi facilior reddatur,4 conlusio ac litigandi occasio evitetur. Or-

277쪽

MORBI COMPOSITI. 247bi itaque compositi spectantur potius,

ut totidem diversae symptomatum concursiones, ac pro Ore systematicorum, ad Pathologiae pecialis eam sectionem, quae de symptomatibus singulatim agit, commode relegantiar. 418. Accidentariae quoque morborum differentiae si a I), quanquam proxime subjungi sientialibus solent , hoc loco tamen cum plene intelligi nequeant, infra demum aptius enarrabuntur. De principiis itaque ac sontibus, unde morbi pro manant 7 . ac 79), speciatim

nunc dicendum est.

De Potentiis nocentibus 76 . 19. UUA morbi in C. H. possibiles tantopere inter sese naturis discrepent; vires quoque potenti artam, quibus oriuntur 63), diversistimas est oportet Merentur adeo seorsum singulae e poni, ut quam eicere quaelibet mutationem possit, compendio invenire liceat, cum opus est 71 79).

278쪽

di DE POTENT NOCENTIBUs. potentiae nocivae nobis proveniunt; uti tot uplice virium genere legitime consipirante sani servamur 7 . Mens,Corpus, res externae, suas hic singula partes habent 4 s,6 . Nec multum refert, utrum hac ipsa utaris in pertractando divisione, an cum aliis numerum praeseras quaternarium aut senarium , vel cum PIΥCARNI potius dichotomiam malis, atque Omnia reducas ad aliorum actionem in hominem, hominisque actionem in semet ipsum. Quaecunque huc pertinent, vocari Medicis solent res nonnaturales, quasi tu dicas res medias, quae ex se nec

secundum, nec contra naturam sint a), nec salubres, nec noxiae, at usu vel a bustu tales fieri queant. Haec vocis technicae ambiguitas facile expedienda neminem morari debet 3).q2I. Agunt autem ista omni et o)utroque .generalium & singularium virium genere. Juvabit itaque Mechanicis, Physicis, Chemicis, Medicis uti demonstratis ad eruendos intelligendosque, quo producunt, effectur. De

279쪽

422 FLUIDIJΜ aerium, quo Viventes circumfundimur, quod respiramus, deglutimus, amplissimae corporis nostri superficiei externae, internae, perpetuo contiguum est; immo cum ipsa selidarum fluidarumque partium materiatura concorporatum Ι Τ', O3, 1. . Debet ergo pro virium qualitatumque suarum diversitate multimodis nos adficere; maxime quum tot tantisque continue vicissitudinibus obnoxium esse nusquisque experiatur, Physici definitius osten

dant.

23. Aer calidus, qua ambit aut penetrat, corpora ad suum gradum calefacit; rarefacit; particulas , quibus constant, in mutua cohaesione relaxat in motus intestinos ciet, qua volatiles sent , dissipat vires motrices insitas ad agendum concitat; sermentationem, putredinem,

ciet ac promoVet.

et . Ex his q23 intelligitur, quaenam evenire homini debeant, qui aestui aeris nimio diu exponitur. L.

280쪽

1. Pro intensiore medii ambientis calores, quo non sitio, corpus calescit, caloris nativi imminutio, eXtinctio, eXtranei substitutio. 2. Ex rarefactione augmentum Voluminis, majus quidem in fluidis, quam in solidis unde plenitudo va rum turgor 39O), multiplex humorum aberrati s 399. seq.'. 3. Ob relaxatam cohaesionem debilitasse lidorum Isa), spongiosus carnium conte Xtus, articulorum infirmitas,

laxum iners, exile ibid. . . Ob eamdem rationem humorum spissiorum tenuatio, inertium agitatio, motusque per vasa minus resistentia

a 3. liberior. s. Vis vitalis i7o. 19 sensilior

quidem agilior, ut robore, tenacitate, hinc duratione minor, facilius in suis motibus turbanda , brevi servoret OrDens, deficiens. 6. Humorum pars tenuior, volatilis,

spirituosa, quosa, de oris superficiei

corpori S e X ternae, ternae, aeri e X positae s