Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

461쪽

tur res, quum corneam, humoresve o

culi, integra pelluciditate, alienus color inficit. Quandoque vehemens nervet systematis assectio hoc vitium parit.

721. Vertigo , δὶν - , hujus etiam loci est, qua objecta, etsi stabilia, in gyrum

agi, titubare, contremisceres, subverti videntur; ut homo quoque, stare neseius , membris vacillet aut prosternatur. Sicubio visus una obnubilatur. τή civertigo caliginosa, audit. Causae sint quaecunque compressione, seccussione, agitatione, infirmatione, fibrillarum cerebri, nervi Optici, retinae motUS regu lares interturbant; sive proxime in istas partes agant , si V per consensionem. Cujusmodi habentur innumera uti capitis, aut oculorum ictus, contusiones, fracturae, tumores interni, morbi inflammatorii, suppuratorii, erysipelatostfebri les, spasmodici, catarrhos . sis porosi, do lorosi plet hora cacochymia multiplex; humorum rarefactio, impetus, congestio ad encephalon; hujus inundatio ab estu

si I

462쪽

sis, stagnantibus retentio excernendorum metastasiis materiae morbosae Vatiae evacuationes nimiae dissipatio virium per inediam, vigilias, curas, studia intensiora, morbos vehementes; ventriculi, intestinorum, vaserum viseerumque hypochondriacorum, uteri affectiones irritationes ab aliis partibus sursum propagatae, c. Unde permultos

morbos praecedere, comitari, aut consequi selet. Quum vero Mintuitus rerum, quae circumaguntur, aut alias celeriter ante oculos moventur,is capitis corporisve universi in gyrum agitatio, ,eticulosus praecipiti prospectus, insuetis vertiginem inserant; credibile est, causas quoque internas haud dispari ratione agere. 722. Quae imagines objectorum multiplicat, dividit, mutilat, aut aliis modis pervertit , alucinatio quam plurimis diversarum oculi partium vitiis, quae situm, motum, figuram, substant ram, depravant, debetur Mala praesertim pas- modica , paralytica , musculos oculo

463쪽

rum, retinam , nerVOS Opticos, Cere

brum assicientia, id genus fallacias perquam mirabiles saepe producunt. 723 Facultas, qua oculum diversis objectorum distantiis aptamus, multimo

Tag. Myops oculus, ad objecta remotiora inhabilis, etiam nimis propinqua exigit, ut distincte videat Excessu igitur laborat ejus virtutis, qua lucem admisiam refringendo cogimus ita enim fit, ut e longinquo venientes radii pene paralleli, intra oculum justo citius in foco coeant, indeque rursus dii persi de .mum in retinam incidant. Causae sunt major oculi longitudo, cornea convexior, lens magis gibba, a retina remotior, mediorum, per quae radii intus decurrunt, major densitas Myopia puria, quam angustior pupilla minor corneae humorumque pelluciditas, minor iridis ac retinae sens litas, inducit, ad .visum hebete miri 6)potius reseratur.

464쪽

contrarium, senibus familiare, contrariis etiam conditionibus debetur quo lentis desectus reserri potes 726. Υπερ φεσβυτct, quae lentem adeo propinquam retinae ponit, ut cujuscunque distantiae objectorum radii post reiatinam siuos projiciant socos, neque hinc vel propiora, Vel remotiora, distincte cernantur, sicubi detur, enormis dicatur visius senilis ras gradus, imminuti visus 716ysipeciebus annumerandUS. 727. Mala nervorum spasmodica, paralytica, quandoque xvissim ita figunt, ut ne vel minimum quidem aptae distantiae augmentum feratur, quin objectum plane dispareat. Depravationis genus oppido rarum singulare. 728. Concretio oculi cum vicinis partibus, pressito a tumoribus, situs alienus musiculorum ejus pasmus, paralysis, distractio, aliave impedimenta,

diversimode pervertere motum atque

directionem in videndo possunt. Unde a lita, visus lateralis, sublimis, humilis, aspectus trux, torvitas, similiaque mala. 29.

465쪽

U1s Us SYΜPTOΜΑΥΑ. 46s7 9. Haec inter praecipue memorabilis strabis mus, quo affecti oculis distortis ac inaequaliter motis vident. Distorso varia introrsium, extrorsum, sursim, deorsium, unius vel utriusque oculi, disserentias constituit. Multiplex hujus vitii sedes ac causa tribuitur visius potentiae in utroque oculo haud satis aequali in alterutro multum debiliori, aut deficienti musculis spasmo, paralysi, vulnere, contusione, Ulcere, pressione , contractione , adhaesione, laesis, ut aequabiliter ambos dirigere Oculos nequeant adsuetudini obliqua

aut uno tantum Oculo videndi; corneae,

male conssirmatae, parte aliqua opacae obliquo lentis situi procesiuum ciliarium inaequali actioni discordi deniquo

retinarum harmoniae.

Laesiones sensuum internori . 73O SENSUS externi qui dea mate. riem subministrant, in qua sese exerceat virtus sentiensci a praestantissimum,

quod ista functio habet, internis, quos Ee a

466쪽

466 LAEsioN SENSUUmmπERMdicunt, sensibus debetur Tametsi vero praecipuam horum partem ipsa ad sese mens vindicare Videatur haud negandum tamen , organa corporis suam quoque symbolam eo conferre, horumque adeo diversitati ex parte tribuendum esse disterentem id genus sensuumnsium, qui in hominibus etiam sanis animadvertitur. Quo circa pronum est colligere, non minus hic , quam in sensibus externis, alienationes dari, quae Um ex corporis vitiositate profluant, omnino ad forum medicum sint reserendae 36).73 i. Quae cum sic satis certa sint,abditissima tamen est, in qua hae mentis operationes perficiuntur, officina, nec vel probabili conjectura assequi datur organorum, quibus instructa est, numerum, situm, consormationem, VireS, 2-gendi modum, singulare cujusque pensum, cetera. Quo fit, ut, in tanta status sani ignoratione, de natura ac sede vitiorum, quae hic occurrunt, nihil ad modum distincti pronunciare liceat.

467쪽

LAEsION. ENfUUM INTERN. 67 Tantisper proinde in generali doctrina acquiescendum, donec Physiologia tenebras dispulerit. Delirium. 73a DELIRARE dicitur, qui, cum vigilat, semnianti tamen similis, ideas, sibi ab internis causis natas, ad res externas reseri, percipitque adeo ac existimat praesentia esse, quae absunt tum qui ideas undecunque ortas praepostere componit disjungit judicium ferens a communi sensi aberrans: qui praeter rationem, vi morbi, alienos a suis mores induit, motibusque animi abstrahitur inselitis, essirenatioribus. 733 Delirium ergo ponit facultatem judicandi in vigilante perturbatam vitio

organorum. Quamvis enim reliquarum sensationum exercitium pervertatur; nisi tamen erroneum quoque intervenerit judicium vix pro delirio id haberi potesLT3 . Unde perspicitur multiplex hujus symptomatis disterentia variusque gradus prout aut universale est aut par- Ee a tic

468쪽

ticulare, fixum et vagum, perpetuum aut interruptum, mite vel ferox, incipiens aut consummatUm.

33. ssicillimum autem est, obextremam hujus materiae obscuritatem 73 I), aut partes affectas assignare, aut diversis laesionum modos, quibus singulae deliriorum species oriuntur. x Comparatione eorum, quae in sano statu fiunt, istud saltem assirmari posse videtur, quavis demum ratione turbari ae quabiles illos, regulares, mentisque moderamini addictos, motus organorum sensbriorum, unde ordinatus pendet idearum ortus consentanea disjunctio, combinatio, successio, atque attenta

Contemplatio, sine quibus sanum esse judicium nequit.

736. Sive igitur, quas causae internae excitant, ideae tam vividae sint, ut a soris prosectae videantur, mentemque occupent abripiantque, nec aliis attendere sinant; sive legitimis deis sese adjungantaliae incongruentes seu denique affinium vel intermediarum dearum quae dam

469쪽

luntas , in errorem pertrahatur, ac porro huic etiam convenientes cum animi, tum corporis, motus nascantur, fallacia alia aliam trudente. 737. Ingens potentiarum numerus,.quas Observatio docuit, turbarum id genus creare , reducitur sere ad ea, I. Quae tenorem medullae cerebri generisque nervosi infirmando virtutem sentientem labefactant. Cujusmodi sunt evacuationes nimiae, morbi graves , diu

tolerati, mala hysterica hypochondriaca, poplectica, cataleptica epileptica, exercitationes mentis immodicae saet), animi motus violenti, diuturni s 32),

pervigilium isso ad 'sa , tum quae colluvie aquosa 287 , mucosa 283),

encephali stamina inundando flaccida, inertia I 6O, . . reddUnt. 2. Quae humorum circuitu intensio

470쪽

η o DELIRIUM.guinem in vasis encephali accumulant, hine distensione, pulsatione attritu aestu, errore loci, proximam medullam praeter modum Xagitant. 3. Quae siccitate, rigiditate, inserctulento indurante, fibras sensis rias minus mobiles mutabilesque faciunt, status semel concepti nimis tenaces. Quo maxime confert atrabitaria humorum crasis, vitio quocunque rerum non naturalium, morbove inducta 284, 32O, 3ss . q. Quae irritando motus irregulares, injustos, effrenatos, in senserio communi cient, sive proxima in hoc ipsiamsctione, seu ex aliis partibus per consensionem eo propagata Stim Ulorum Uero, qui vim sentientem turbare queUnt, parratio est, atque irritamentorum virtutis vitalis, nec minor sere numerus ac diversitas. Unde ex dictis 17i seq.

intelliguntur.

s. impedimenta denique multifaria, quae partibus en cephali vim inserendo,

situm, nexum, fabricam earundem pem vertendo, canales obstruendo, compri

men.