Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

491쪽

RESPIRATIONIS SYΜPTOMATA. 49 Itum sanguinis expediat. Procliviores autem sunt, quibus interior fistulae pulmonalis membrana ob muci desectum, siccitatem, tensionem, aliasue causas,

justo sensilior est irritabilior.

7O. Consensione etiam tussis oritur, cum partium aliarum labes aut stimulo, aut translata materie morbosa systema respirationis assicit. Unde frequens est in variis primarum viarum, ventriculi in primis, hepatis, plenis pancreatis, testium, parotidum, dentium, aurium, cerebri,nerVOrum, cutis, c. affectibus. 77 I. Quocirca liquet, quaenam tussis dicatur humida, sicca, convulsiva, idio- pathica, sympathica, serina, catarrhalis, stomachica, c. Nec latet origo innumerarum noXar Um, Ua Vehementior,

aut diutius protracta, inducit et enim validis crebrisque pulmonum, viseerum abdominalium, ac universi corporis, concussibus, interrupta inspiratione, commoto sanguine, impedito ejusdem per pulmones transitu aequabili, musculis re-ipiratoriis perpetuo irritatis, inordinate

492쪽

q92 RESPIRATIONIS SYMPTOΜATA.2gitatis, oportet nasti defatigationem, coctionem alimenti vitiatam, vomitum hernias, abortum, congestionem humo 'rum in capite vasculorum pulmonalium debilitatem, sanguinis erUptiones, con vulsiones universales , suffocationem vi quae ex his sequuntur, mala infinita. 772. Sternutatio quoque huc reserenda est, haud absimilis convulsi vi motus species, qua aerem, magna prius copia inspiratum, unico exsipirationis sortisti mae, senorae, impetu . per narium orisque meatus expellit Spiritus ita vehementer illisus membranae has cavitates succingenti, superficiem hujus verrit, absterget, exprest humore irrigat, pro

luitque, ut, qUae molesta sunt, amo Uean - Ur CX purgent Ur Salutaris igitur conatus irritamentis narium, faucium, oculorum, supervenit, multisque adeo istarum partium morbis Nastitur , pasmorum more 7 ex causis magis universalibus, aut quarum a naribus remotior sedes cst, praesertim in hominibus

irritabilioris naturae I9o 7 3). Nec

493쪽

REsDIRATIONIS SYΜPTOΜΑΥΑ 493 ubique tamen utilis, cum amoliri stimulum nequit, inani concussu fatigans haud minus, quam tussis 77 I), vehe

menter nocet.

773. Risus quum convulsio sit musculorum respiratoriorum, quae spiritum cohibitum citissimis, minimis, reciprocis concussibus, veluti tremulis , in systemate aerifero agitat, partitaque adeo exspiratione etiam inspirationem plenam suspendit, inter symptomata aeque acinter potentias nocentes sal), locumrneretur. Accidit enim Minvita mente , ex stimulis corporeis, qui diaphragina cum hoc conspirantes abdominis musculos, ceteraque respirationis organa, musculos faciei, proxime

Vel per consensum, commovent. Unde

primario quidem diaphragmatis, tum& ventriculi , plenis, uteri, affectiones, qui senirium commune turbant, febriles aliosque motus quandoqULCO-mitatur hypbchondriacis, hystericis, maniacis, phreniticis, &c familiare malum. Intelligitur hinc affinis risiui fletus

494쪽

9 IEsPIRATIONIS SYΜPΥΟΜΑΥA. morbosis, clijus frequens es cum illo

774 Susipirium, alumento mustulorum Voluntariorum, profundissime ad imum usque pectus pertrahit spiritum, se litoque fortius rursum expellit. Ita magno longoque respirationis tractu natura vitale aeris beneficium adauget aestui suffocant refrigerium, circuitui pulmonali incitamentum, spirandi dissicultati remedium , anxietati levamen quaerit. Causae hinc sunt quaecunque

angorem inducunt 682 ad 69 i).77s. Oschatio sat similis est suspirio insipiratio, vehementior tamen,

intensiore gradu plerumque iterata, nec nisi per patentissimum oris meatum aera trahens,junctamque ideo habet violentam illorum musculorum contractionem, qui maxillas, rictum oris, labia, diducendo, isthmum faucium lottidem que dilatando, amplissimum simul proximumque X terno aCri introitum parare

queant Auxiliare igitur sympto ma 98, Ioi), blius naturae actio, suspirio etiam

495쪽

REsPIRATIONIS SYMPTOMATA. 93beneficentior, uti torpentibus, ceterum sanis, salutari fine accidit, ita aegris quoque, quorum Vires ob nervet systematis vitia, aut inertiam circuitus vitalis, elanguescunt frequens propterea in febrium insultibus, affectionibus,' stericis, hypochondriacis, seporosis, chronicis.

776. Comes huic 77s saepissime

Pandiculatio, quae spiritu diutissime cohibito, nixuque per totum systema musculorum voluntariorum diffitas, artus corporis Omnes Vehementer distendit, ejusdem generis est, torporis non seque la modo , sed naturale etiam remedium. Sumptomata motus Cordis. 77 PALPIΥΑΥΙo cordis ponit convulsivas ejus contractiones, quae Velie menti ad partes vicinas illis naturalem

longe superant Spas modicae igitur affectionis naturam habet, 7 3 seqq. intelligitur In sium m autem vis vitalis, quae cordi prae ceteris indita est , gradu 7s occasiones huius vitii quam plurim e sint. xlagnae ner

496쪽

96 SYΜΟΟΜ. ΜΟΥUS CORDIS. vos generis turbae in hystericis hypochondriacis, irritabilibus turbae item in systemate circulationis, ve primurio seu ex prioribus, aut aliunde natae, ad cor usque deductae sortiora quaelibet cordis irritamenta , aut impedimenta, quae legitimae anguinis admissioni vel expulsioni magnopere re sistunt. Nascitur ideo ex violentis animi

pathematibus, subito terrore , Venere immodica, nimia corporis mentisve exercitatione, pasmis aliarum partium doloribus, anXietate, motibus febrilibus, humorum abundantia, inopia, lentore, acritate varia, materiesorbutica, atrabitaria, arthritica, scabiosia, ulceros a cancrosa, virulenta, suppressis quibuscunque excretionibus; tumori multiplici re

spirationis dissicultate 76s), qua sanguis

aegre per pulmones trajicitur; a varia quoque labe viseerum abdominalium, ventriculi praeprimis, crudis, acribus, corruptis, aere, Vermibus, heterogeneis, obstructione , inflammatione, ulcere compressione distensione, irritatione

497쪽

male habentium; deniqueti ab ipsis corde, auriculis, Vasis ejus majoribus, pericardio, inflammatione, ulcere, anetarismate, polypo, Vermibus, pilis, calculo, hydrope, ecchymos, excrescentia, texturae degeneratione ossea, cartilaginea angustatione quavis, praeter naturam affectis Liquet autem facile, pleraque istorum etiam pluribus modis eo conferre , atque alia aliis frequenter sese adjungere, neque pauca esse, quae, suo quidem jure inter causas hujus symptomatis relata, saepiuscule tamen ejusdem potius sequelae sint, uaque dein accessione in causas veluti post natis mutentur. Denique scire juvat, malum, per intervalla recurrens, iis potissimum ingravesecere, quae impetu majore sanguinem

versus cor adigunt.

778. Cordis tremor, sive levior fuerit palpitationis gradus, seu virium imbecillitati debeatur, ex ante dictis Is 7, 777

cognoscitur. Reliquae porro motionum cordis anomaliae quum sese magis in pulsu arteriarum manifestent, aptius ad istum titulum relegantur. S mo'

498쪽

Symplomata usus Arteriarum. 79 PULSUS Oritur, sicubi sanguis,

vi cordis in arterias actus, harum parietes extrorsium Urget, distendit. Ut vero apposite ad sanitatis leges fiat , requiritur cor efficax, legitima sanguinis c pia tuor, arteria contractilis, expan silis, via circulationis libera. In horum igitur vitiositatibus quaerenda erit ratio alienationum, quae pulsui in aegris accidunt. Hae tamen cum valde multiplices sint,&Jubtilius etiam, quam utilius, a Veteribus interstinctae, omissis, quae exigui sunt mome iti, aut intellectu faciles, praecipuas modo CX ponCITUS. 78o Crebrior pulsius, pro aetate sexu , temperie, Varioque rerum non naturalium usu aestimandus, si in universum obtinet, frequentiorem ponit cordis contractionem, hujusque adeo caussis

debetur. Huc referantur quaecunque

cordis irritamenta sive ejusmodi siue rint, quae venosi sanguinis affluxum augeant seu quae acritate stimulent aut

499쪽

quovis modo cordis actioni obnitantur. Quae quidem omnia tanto valentiora sunt, ubi cor ipsem quoque praeter modum irritabile est Magna insuper ejus dem cum toto corpore consensio facit, ut turbulentae etiam aliarum partium, in genere potissimum nervo Q, agitationes facile eo deserantur. Hinc pleraque

quibus cor ad palpitandum cietur 777 ,

hic pariter locum habent, innumeros que ideo morbos, maxime tamen omne febrium genus, comitatur pulsus frequentia, saepe salutaris, activis certe symptomatibus Io Ι)annumeranda Anautem topica datur in singulari systematis arteriosi parte Dabitur, si vera sobris particularis neque tum a corde incitato tantum repetenda Rarioris pulsus natura ex his facile perspicitur. 78 I. Arteria, et majore, quam dilatatione, micans, durum pulsare dicitur.

Id fit , cum sanguis valida quidem ii-tatiore cordis contractione impingitur, nec pro ratione tamen eXpandere canalem potest. Subest itaque aut vitium in G 3 tuni,

500쪽

3o SYΜΡΥΟΜΑΥA PULI Us tunicis arteriae, ob siccitatem, rigiditatem, sipasmum, minus obsequiosiis aut morbus cavitatis Ultra modum distentae a sanguine copioso, arefacto, spissis, vel ob impeditum transfluxum accumulato. Unde liquet , cur pulsus durus adeo frequens in morbis inflammatoriis Nec latet ratio pulsius mollis. 78 et Pulsus intermittit vitio multiplice, graViore, leviore, universali, particulari. Etenim cordis contractio , in modum spasmi 7 8), diutius continuata; ejusdem torpori I96, 7 s), aut contractio inessicax, minore tum vi, tum copia, sanguinem in arterias projiciens; in fluxus sanguinis venosii in cor parcior inordinatus vel nullus; arteriosi fluxus inaequalis, impeditior, interruptus; arteriarum varia labes, receptioni, trajectu sangui-Nis, motui tunicarum systolico diastolico, resistens, huc faciunt. His autem producendis innumera apta sunt cordis partiumque eo pertinentium assectiones topicae, inflammatio, ane urisma, polypus , calculus, Vermes, concretio, indu