Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

501쪽

ARπERIARUM. o Iratio, hydrops, c. 777); arteriarum similia vitia; magna respirationis impedimentes 76s); sanguinis abundantia, inopia, cacochymia viscida, acris varia; primarum viarum turbae in vomitu, cholera, at vi profluviis, vermibus, spasmis, doloribus, &c.; denique knervosi generis mala in viscera vitalia ac systema circulationis diffusa virtute vitali aut torpente

196), aut nimis irritabilis I9o . 783. Imminuti deleti pulsus varii

memorantur gradus,pro consecutionum, quas inseri, numero ac intensitate diversis. ΕκMιος dicitur defectus levior, pallorem inducens, calore tamen, sensu motuque superstite. ειποθυμία, cum pallori motus animalis impotentia accedit. Λεασυγχει prioribus auctis etiam superaddit caloris nativi extinctionem. V 't: una cum motu sensuque sere abolitis, frigus universale, sudoremque frigidum inducit. Α υ denique, deletis omnibus vitae indiciis , accedente etiam ἀπιοι 767), mortis imaginem ita refert,

ut merito nonnunquam dubitetur, vitam-

502쪽

De an mortem praedicare fas sit. Quum vero universalis, qui comitatur, virium lapsius doceat, Vitalem sanguinis circuitum pariter cum pulsu deficere liquet haec vitia cordis deliquio deberi, iisque adeo causis nasei, quae hoc inducere

valeant. Hujusmodi unt vehementes nimi affectus, dea rei horridae, odor infestus, in hystericis, hypochondriacis, gravidis, puerperis, inedia, pervigilio, labore, morbo gravi, exhaustis, irritabilibus; aeris insalubritas Varia, mi asmata, venena, medicamenta rastica,. VermeS,

alimenta pravi succi, cacochymia putri da, corbutica, atra bilaria, c. materies morbosa partes vitales, nervos, graviter assiciens cinded saevus dolor, an X letaS, aestus ingens, spasmi tum magna, subi ta inanitio, nimia liquidi vitalis a corde N encephalo derivatio, parciorve aut interceptus ad has partes assiuaeus, perea Strans strius; adeoque en cephali, cordis pulmonum, multifariae assectiones, me

503쪽

ARae ERIARUM O3suxussuspenditur, aut ipsa cordis virtus mustularis enervatur. Utraque autem noxa cor qUiescere, hinc circulationem deficere oportet. Nec dispar ratio este videtur animi desectuum, quos pro arbitrio sibimet consciscere qui possint,

memorantur tametsi, quanam voluntatis contentione id asiequantur, non liquet.

8 . Quodsi arteria singularis pulsare desierit, mali minus periculos ratio ex 779 78a, 783 facile invenitur uti& ceterarum pulsis alienationum, quae vel in singulis seorsim, vel in plurium consequentium serie, reapse observantur; quales sunt magnus, parvus, Validus, debilis, varia ratione inaequalis, undOsus, vermicularis , formicans, serratus, dicrotus, capricians, Vacillans myUrUS, intercidens, c. Generatim quidem notari meretur, Vix aliam dari potentiam,

quae in perturbando pulsu plus valeat, quam pasmos 7 2), magnamque ideo partem id genus vitiositatum ab his repetendam esse. Specialior tamen hujus ma-

G ue teriae

504쪽

ueo SYMPT ACTION NATUR. teriae expositio, cum ad Semioticam pathologicam I6. II. pertineat, nostri non est instituti. Sumptomata actionum naturalium. 8s SYsΥΕΜA naturale, humani corporis conservationi dicatum, etsi vitali animalique minus nobile habeatur, utilitate tamen& necessitudine haud inferius est quando vix aut perparum est, quod non durabile est. Multitudine autem ac

diversitate cum organorum, tum effectuum, quos edit, etiam sociis suis ferme antecellit. Ingens ergo numerus laesionum, quae hic fieri possent, ordinatam exigit pertractationem. Appetituum naturalium laesiones. 786. Uae nutrimenti materies, C Um Ο-pus est, a foris intromittatur suos quoqUe

ista ossicina nacta est sensius 669), qui

de penuria moneant hominem, Compei

lantque ad victum procurandum. Inde fames msitis naturalis haec potum, illa cibum materiem firmis perinde , atque

505쪽

ADPETIT NATUR. AEsION. os humoribus, necessariam, desiderans. Utrisque suus est in sanitate modus, sua in aegrotis Vitia. 87. Edendi cupiditas, valde diversa in sanis, multifariam quoque per morbos laborat. Augetur enim praeter modum in bulimo, fame canina, lupina: imminuitur, aut plane aboletur in Loro. ρεξ α ἀνορεν', ἀποσιτο depravatur in

κιττα, pica malacia.

788. Fames aucta vel vacuitati debetur, quae repletionem, vel acriori stimulo, qui mitigationem ab ingesto alimento exspectat. Quamobrem esuries, motu animali, immodica perspiratione, sudore, alvi profluvio, aliis excretionibus, lactatione, morbis, exhaustos, Vermibus obnoxios, aut quibus acre acidum, salinum, biliosum, atrabitarium, in ventriculo est, vexat ' accedente praesertim animi impotentia, imaginatione mobili, sensibilitate nimia, irritabilitate , in junioribus, seminis, hystericis, hybochon-driacis, pilepticis. Bulimus dicitur, cum esuriem non satiatam animi deliquium

506쪽

ueo APPETITUUII NATURALIUM quium sequitur fames canina, ubi vo .

racius ingesta cito revomuntur: si vero celeriterano Ursius eXpelluntur, nonnulli lupinam Vocant.

789. Appetitus vario gradu prosternitur vitio ventriculi, pituita , burra,

terreis, alienis, corrUptis, Onerati in-fammati, Ulcero si stiri hos, callosi, aphthosi atonia 7sa', motibus in ordinatio 7 3), vel ob propriam assectionem, vel per consensionem, laborantis; menstruorum item primae digestionis, filivae bilis, desectu inertia aquosa mucosi, degeneralione varia; labe quoque corporis nimio plus repleti humoribus bonis, pravis, ob vitam desidem

sena nolenta , circuitum langUentem, evacuationes supprestas; turbis nerve systematis patheticis sipas modicis, deliriosis, dolorosis, b porosis, C. sensum naturalem obtundentibus; natura deniquo graviore malo, acuto, chronico, impedita, oppresia, exhausia, ut curam lascipiendae coctionis abjiciat. Pro ut igitur innum Norum morborum comes hoc sympto

507쪽

LAESIONES IOTsymptoma est; ita liquet alias propter coctionis impedimenta nasci, alias ex eo, quod corpus non indigeat alimento, alias ob suppressam stimuli naturalis perceptionem: quae quidem rite perpensa ostendunt, ab inedia, anorexiae pedissequa,

non continuo tot tantasque noxas aegris

perinde, ac sanis famelicis qsa, s 3 ,

timendas esse.

79o Fastidium cibi, ποσιτία, easdems 89), sed graviores, agnoscit causas. Putror, ancor, Ventriculum inquinans; hujus nimia sensilitas, irritabilitas, imbecillitas, dolori, anxietati, spasmo, nauseae, vomitioni, ab ingestis obnoxia; tum illam asiae errores, hic maxime spectentur Cibi singularis aversuti, ex morbo nata, plerumque natura VOX 6 3 est, cui obtemperandum. 79L Malaciae, quaecum fastidio aliorum ciborum junctam ponit appetentiam vix superabilem ac voracitatem ad certum edulii genus determinatam; it Cae, quae ans Urda quoque, inusitata, nec esui apta, quin horribilia, concupiscit ac

508쪽

3o APPETITUUM NATURALIUII avide devorat, haud absimile est ingenium Tametsi enim vitium imaginationis subesse possit; aepissime tamen,

quae appetuntur, pro remedio sunt, quo aut corrigatur, quod intus est noxium aut turbis ex intemperantia concitatis ejiciatur, aut succi alibilis inopia plus satis

onerosae humorum copiae, ne vero ali mento magis augeseat, occurratur.

92. Sitis, quam indicandae potus necessitati praefecit natura, in morbis Q lito plus urget, quoties aut tractus superior primarum viarum, istius sensationis sedes, aut cum hoc etiam corpus reli-uum, humectatione indiget, qua vel de ciens humor suppleatur, vel spissior diluatur, Vel acrior temperetur, hinc firmis partibus mollitudo, canalibus meabilitas, transfluxuris libertas restituatur. Inde immodica humorum dissipatio, vacuatio, spissitudo, lymphae extra vias circulationis derivatio, collectio, minimorum vastulorum obstructio, spasmodica constrictio, compressio, acritas muriatica, ammoniacalis, alcatina, spirituo-

509쪽

LAESIONES. so9sa, aromatica, putrida biliosa, rancida, adusta, virulenta, in febribus, alvi profluviis, diabete c. morbis inflammatoriis, purulentis, putridis, biliosis, catarrho sis, Xanthematicis, spasmodicis, venenatis hydrope, corbulo, rhachitide, multisque aliis, sitim creant;

quae tamen utrum ad suum modo senserium , an vero ad universium corpus pertineat, probe distinguendum. 793 Carentia igitur sitis in morbis, natura sita siticulosis, etiam morbosa est, ponitque sitis officinam 792ytus- si , aut piyalismo jugiter humectari, aut resblutis nervis sensu privari , aut

mentem alienatam esse.

Actiones laesae primarum viarum. 79 . MANDUCAΥΙΟΝΙs uti plurima

sunt cum instrumenta, tum potentiae ac

conditiones, sine quibus recte perfici nequit ita multis diversisque multarum partium vitiis diversimode laeditur. Hujus generis sint oris, labiorum, buccarum, linguae: vulnus, inflammatio ulcus , eX-

510쪽

coriatio, tumor, γκυῖ6λ.ωσσον 223), mutilatio, c. dentium desectus, in firmitas, dolor; mandibularum fractura, luxatio, caries, rati σις musculorum istas partes moventium spasmus, paralysis, dolor, &α salivae denique desectus.79s Deglutitionis etiam plures sunt laesiones Aut enim iteratis crebro nixi bus in castum satigat, aut dolet daboriosi est, aut potionem untaxat, non tem offas, aut has modo, nec illam, tranS- mittit , cadunt ve in asperam arteriam deglutienda, aut peris nares Ue rede Unt.

Multiformis vitii sedes quaerenda inlingua, palato, tonsillis, uvula pharynge,

larynge, Oesophago, ventriculo, maXillis, vertebris vicinis, musculis harum partium, dolore,Vulnere, inflammatione, EXCoriatione, ulcere, tumore, UXatione, fractura, carie, mala consormatione, spa

simo, paralysii , angustatione variata O9 , siccitate, affectis. Inde enim aut inanem deglutiendi cupiditatem nasci, aut impediri materiae deglutiendae meatum, aut legitimam potentiarum motricium actio