Institutiones pathologiae medicinalis (Editio Tertia)

551쪽

S 3 I. Aetatum morbi audiunt, qui ex eo, quod cuique aetati proprium est, quoque alia ab alia differes, oriuntur. Hos igitur declarat series mutationum in partibus firmis, humoribus, Viribusque motricibus, quas duratio hominis inde abortu ad obitum usque ex naturae instituto sibit 6 ia). Ssa Ante nativitatem quidem morbi obtinent seminis ac foet Us Uterini , qui,

haereditariis 8 3 aut congenitis 8Α )

annumerandi . inde quoque intelliguntur. 813. Recens natus quum maXimas subito mutationes a partu si beat, corpore

prius perpetuo calore humido solo, mollissimo, valde irritabili, organis atmos phaerae, respirationi , circuitu mutato, egestioni, nondum adsuetis, systemate pulmonali, primis iis, Vc , mecOnio , obsessis, ventre minus a foris fulto, umbilico resecto, multifariis patet affectionibus, a quibus paulo provectior deinceps fere immunis est. 8sq. Infantiae, ob corporis laxitatem

ac teneritudinem Ss 3 , sceleti praepri-

552쪽

sset D1FFERENTIAE MORBORUM mi Marticulorum infirmitatem, primae digestionis instrumenta debiliora, voracitatem, Usitatum alimenti genus, vitam otiosam, humorum abundantiam,

dentitionem, sui quoque morbi nastuntur. Inde , qui pueritiam ad pubertatem usque infestant, intelligere licet debentur enim ex vario victu natis cruditatibus, cacochVliae, Vermibus, acOchymiae, suppressis excretionibus, calculo, sen filitati magnae, circuitu incitato incremento ac eVolutioni partium. 8ss. Juvenes exsanguinis copia impetuque majore ac aucta quidem, nec tis tamen roborata corporis compage, quin ex maturescente genitalium Organorum Vigore, Segrotant.

836. Aetati constanti vis vitae valida, selidorum 'bur, sanguis densius, polychymia obesitas, morbo Pariunt. 837. In corpore senili solida siccescunt, tubuli concallent, ner V marcent, vis vitae ac movendi sentiendique sucultas elanguescit, circulatio torpet, calor nativus deservet, excret Ones tardescunt,

553쪽

AB ORIGINT.

humore mucosia, salina, terrea sece impuri subtilioris materiae desectu vappidi, vitiantur. Ex his plurimorum malorum, quae senectutem Comitantur, origo facile perspicitur. 838. Ceterum nec inutile est notasse, morbos, qui ex congestione humorum nascuntur, maXimeqUe naturae molimina, quibus , quod superfluum noxiumve in humoribus succrevit, oras expellit, aut ex systemate circulationis ejectum in parte qua cam singulari deponit, pro aetatum diversitate in diversas corporis regiones cum plurimum incidere ut videas in junioribus partes periores fere impeti, in adultis, quae in thoraced proxime sub hoc sitae sunt, in senescentibus ima ventris Viscera ac artus. Neque tamen adeo vel constans, vel benefica siem per haec lex est, ut prudenti animae consilio potius, quam conditionibus mere corporeis attribuenda videatur.

8s9. Cum sexus etiam ad seminia 613 pertineat, pro hujus diffserentia morbi dividuntur in masculinos femininos s

554쪽

3s DIFFER MORB AB ORIGIN. ninos , hique porro in morbos virginum,

gravidarum, parturienti Um, puerperarum, lactantium a Vet Ularum, pro varietate conditionum, quibus natura sexum sequiorem subjecit. Lucem his asi fundunt, quae supra Sao ad 33 ha

bent Ur.

86o. Denique huc reserre licet morbos congruos incongruos legitimos& purios tum qui materiales dicuntur, aut sine materie.

Disserentiae Morborum a Sede. 861. NAΥURa idem morbus, prout diversas partes obsidet symptomatibus, duratione, Ventu, discrepare potest; hinc di agnosti, prognosi, methodo medendi. Quare Medici interest sedes morborum curate distinguere nec sua caret utilitate, quae ab hac conditione petitur, disterentia. 862. Hujus classis uni morbi externi, interni fixi, qui in una ede morantur vagi, qui ex parte in partem migrant retrogradi, qui, cum aliquamdiu

555쪽

DIFFER MORB. A SEDE. ues spartes extremas obsederunt, his derelictis, introrsum recUrrunt.

863. Prae ceteris tamen diopathici&sympathici notandi veniunt. Prioris generis fiunt, quorum causa in eadem parte residet, in qua symptomata sese manifestant. Posterioris, quum diversa est causae ac symptomatum sedes, nec propria, sed aliena labe per consensionem, pars aut functio laborat Sympathicae igitur affectiones, more symptomatum 86), haud ultra vitium, unde pendent, perdurant, eoque disserunt a morbis Q. cundariis 8 6), quorum naturam .demum Consequuntur, cum sympathia in id iopathiam transit. 864. Consensius iste quidem inter oeconomiae humanae systemata, funditones , partesque omnes universalis est: at

propiorem tamen magisque peculiarem aliorum cum aliis in si per dari certa observationum fide constat et si rationem

ejus legesque haud satis liquido perspiciamus. Credibile , non una modo, ted pluribus niti conditionibus , harumque

556쪽

ueue 6 DIFFERENTIAE MORBORUM principem in genere nervos sita melle; deinde in systemate circulationis; porro

in continuitate membranarum tum in vasorum communitate sorte Min fabricae aut humorum, quos partes secernunt accipiunt ve similitudine. Quin huc facere potest vicinia partium collocatio declivi CH, aut ex diametro Opposita , actionumve aliqua cognatio. Pro ut igitur plura aut pauciora horum Una concurrUnt, ita varii sympathiae gradus nasti videntur. Nec praetereunda vis vitalis 17o , quae cum Hatissime per universum corpus diffusa sit nec aequaliter tamen aut in singulis partibus , aut in quibusvis hominibus, vigeat i73, 176), amplissimo simul polleat consensit 178, 79 , quam plurimum sine hic valere debet. Elucestit

inde, cur tam multifaria privatarum id genus consensitonum disserentia inter homines Cccurrat, aliique prae aliis magis, neque omnes eodem modo sympathice assiciantur. 863. Qui universum corpus obsident morbi,

557쪽

morbi, universales dicuntur; qui singularem modo partem, particulares. Ilorum tamen duplex genus distingui potest proprium nempe, cujus causia aut materies quoquoversius diffusi est improprium Vero, quod sede quidem pri-Vata continetur, at turbis suis totam oeconomiam infestat. Quod igitur in hoc genere universale dicitur, alias ad affectus sympathicos 863), alias ad morbos secundarios ' 6 reserri debet. Est etiam, ubi morbus universalis in particularem, aut hic in illum, omine vario , transit. Diferentiae Morborum a Cursi. 866. MORBUs quilibet, sua e causa natus, determinatas quoque ab hac acquirit vires, quibus & agat, in agendo perseverans cursum dum conficiat. Hunc igitur, pro di Terente morborum natura, ipsum disserre necesse est,

nec duratione, celeritate, tenore,

undem singulis contingere. X quodi Terentiae perquam notabiles habentur. 867.

558쪽

867. Qui celeriter decurrunt , brevisque adeo durationis sunt , breves dicuntur, si mites una fuerint; sin vehementes iericulosi, acuti. Hi porro pro celeritatis gradu distinguuntur in acutissimos, qui ultra quatriduum none Xcurrunt peracutos, qui septem diebus terminantur; acutos, qui tertia hebdomade subactitos denique, aut acutos deciduos, qui ad L. etiam dies sese extendunt. Forte his addere quoque licet acutos recidivos, qui sexagesimo demum die, auto serius, plane desii nunt. Qui ultra hunc terminum protrahuntur, etiamsi ex acutis sorte nati, longi vel chronici audiunt. Et multa quidem sunt, quibus velocitas ista, discriminis

plena, acutorum debetur natura mali,

sedes affecta, functionis laesae dignitas sympathia, corporis intemperies,

Rc maxime tamen turbae sebriles in circuitu humorum. Unde , quos febris continua comitatur, morbi prae ceteris proprie huc referunt Ur. 68. Rursius morborum alii tenore

559쪽

jugi a prima invasione ad finem usque

decurrunt, continuique ideo audiunt: aliorum mitior natura, diviso impetu, per repetitos quidem infestat instillus, at mediis cessationibus interruptos ut morbus ac sanitas veluti alternent. Hi intermittentes. Hos inter illos ambigunt continui remittentes dicti, vel exacerbantes, qui continue quidem, sed per intervalla remissus, assiciunt. 869. Utriusque autem generis recursuum intervalla , multiplici varietate, alia aliis breviora aut longiora simi. Ex quo novae iterum differentiae Circuitus quoque ut regulares sunt , in tempora aequalia, vel inter sese analoga, partiti, aut irregulares, ordine incerto, morbi dicuntur periodici regulares, aut anomali typici, aut erratici, Vagi.

87o. Inter periodicos 869 febres

quidem variaeque generis nervosi aD sectiones prae ceteris eminent. Quum

igitur natura periodorum 7O causam ut fere

560쪽

ue 6, DIFFERENTIAE MORBORUΜfere ponat non simplicem, sed ex pluribus conditionibus compositam 69 , quarum aliae perseVerent, aliae temporariae adesi aut abesse possint credibile omnino videtur , diathesin hie dari permanentem, quae semini locos s haberi queat, hujusque sedem

est in systemate nerveo certe sensilitatis aut mobilitatis nimiae icciem argui pose, quae tamen bla aut nihil, aut mitius, agat dari hinc etiam potentias nocentes 75), quae illam quovis demum modo excitent, nec Vero

perpetuae sint, sed paroxysmo ipse mitigentur, tollantur, postliminio reversurae. Nihilominus dissicile fuerit, cum naturam seminit, ut in diversis id genus morbis Variat, determinare, tum potentias nocivas Omnes singulasque, qua quaeque ratione oriantur ac con-CUrrant, X ponere. Quin dubitare licet, an non seminium semet ipsum

propria vi aliquando excitare possit, Ibsque novae potentiae accessione, saltem absque manifestae maxime si quadam