In M. Tullij Ciceronis vniuersam philosophiam de vita, et moribus, ad illustrissimos, & sapientissimos Patauinæ academiæ moderatores, ... Iasonis Denores breuis, & distincta institutio

131쪽

diuination de fato, de uniuersitate; eorum us , qui uersantur in actione, Ali uersantur in fine uitae deligendo se ij nosci ad uisa nem iam delectum dirigendis,Aliuersant tir in rebus, quae tanquam infrumenta dirigunt of Cia,fr actiones ad eundem uita nem iam Glectum . Primi teneris sium Dialoghi definibus. secundi generis siunt Dialoethi tusculanarum disputationum Vltimi generis sunt Dialoghi de republica , s de legibus tam publicis qua a miliaribus Horum omnium rursus duosiunt lenerabunum,quo ex abrupto in eptantes introducuntur; et iterum, quo ab ipsis scriptoribus isti proprisaut aliorum sermones habiti referuntur cum particula inquam es inquit. Ex eo autem genere,quo disputantes ex abrupto introducum torsine inquam, et inquit, es Dialogus deam citia, de senectute , Dial hi tusiculanarum quaesionum, Dial hi de legibus. Ex altero uerogeVers,quo ab Nysicriptoribus aliorum, aut proprii sermones cum aliis habiti referuntur particula,1nquam, sin Vmi es hortensius sunt Dial hi casmicarum quaectionum. Dialo

gbi desibus, Dia ghi de republica, in quibus

132쪽

.mnibus illud es in primis animaduertendum, quantam ad hibuerit diagentiam inpersonis cuiaque disputationi apte accommodandis in Dialogo enim,qui erat de laudibusphilo ophia primas partes in ea uituperanda trisui hortensio itemporis homini eloquentimimo a philosophia a mensudiis alieno in ea uero laudandas bis itulo, philosephia maximesudiosis in cademicis sibi diastico,eu Varroni in eo doctrinaegenere

pr antissimis in primori ibus L.Torquato, in Epicuri dogmatibus tum temporisperitissimo in tertio,s quartos bi,sM. Catoni,suita, V doctrina uere ico in quinto o Pisoni peripatetico,ut me olendit in tertiodecimo Epia solaru ad Atticum In Dialogo de amicitia, Lelio In Dialogo desenectute, Catoni otiiori, in

ea aetate iam conlituto, ne tutemque egregi erenti in tusculanissibi ipsi. In libris de republica ut ipse cribit ad Atticum Pyricano, Philo, Paeto, re Manlio summis uiris in adminia anda republica in libris de legibus,sebi,uuintostatri, Pomponio Attico, re pari ratione in

reliquis eius dialoghis, ne Angulis numeram dis nunc stu a tempus conterrere uideamur.

133쪽

FFUerusi diprimis diligeter e animaduerterat M. Tulgiu in libris de republicaprudelissime nos bi ipsi, o ui teporis hominilus,ut re in Oibus eius d utationibus instituerat , sed verioris atatis uiris praclarissimis praecipue Scipionisermonem de republica tribuisse. Nam cum de ea non qualis esse debuerit sed qualis nam ipsa Respublica Romana fuerit ex Macrobi tesimonio in his libris Abidis utandun proposiisset:

msea, tum inperfectiori sui stratu extiterit, quo tempore ait Polibius in ea multo qua unqua diligentius legum imperta . ut ait Salusius ius, aquamsmatura magis quam legibus ualuisse, non potuit, non eos homines in hac diri utatione loquentes sacer , qui de eius optimo futu reddere rationempotuissent De utilitate uero,ac dignitate huius humanae, . ciuilis philosephiae, quae erat ultima pars eorum,quae nobis proposuimus pertractanda, non agam pluribus, ne in re tam aperta ad osendendum solem lucerna

accedere uideamur uuare sutile est sibi emis omni actione uitaproponeres utile es ex si ci tam medio quamperfecto omnia agere,suti

o 'sub prima republica uitam degere, sidus

134쪽

obtemperare, uirtutem indagame, pellere uitu, urbesparere, dissipatos homines ad communem societatem conuocare, infersq;primo domiciliis,

deinde coniugiis copulare si denique utile es t

ges inuenire,more praescribere miliam gubem reberi quoque utili ima a philo ophiae pars, quae nobis haec omnia largitur. Haec medetur animis, inanes solicitudines detrahi, cupidita tibus liberat, pellit timores. Hac una nihil lunquam in orbe uidit dignius sine hac regnum conuertitur in tyranidem, tu optimatum in paucorum dominationem , respublica inconsusionem popularem sitne hac, dicam libere, quod sintis , rex re non es rex,sed nomine , senator non essenator, ciuis non es ciuis,ac denique homo no ect homo, ignorata propriae artis ratione. 2 la quea oda indecoru es,m appellarigubernatore,militeboratore,qui artis nauticae multa' ris,rhetoricae ignarus e ita pariter incogruu exis mari debet, eos haberi reges,senatores, ciues

qui omnino rudes sunt proprierum artium politicae huius cogmtionis sub qua omnes Lae Ontinentur'. uam rivi pe putandum est ingruibus in apibus, formicis apparere quaedam si

135쪽

mulacris rassantissimae huius facultatis ta aucos inueniri etiam e nobili genere natos, qui uelinis tam exiguis animalibus uideri severiores' ut itaque huius cognitione omissa rei quis philosophiae partibus intendunt, ij profecto alienum quodammodo negocium agere uidetur,sivum omittere. Vuod cum ita haberet, quando primum Socrates Athenuphilo ophiam hanc de moribus docere aggressus es, ut refert Xenophon , o Laertiusgrauissimus author, tum Hatim reliquae omnes si inae, quasi ellae minutiores ad solis lumen evanuerunt cum eius mpientissimae ciuitatis homines animaduerti niscaeteraru leculationumstuctvmpene nullum, huius autem,quae in exequendis ex uirtute actionibus uersatur,emolumentum esse amplissimum.

Et iam quis',qui e uirum probu, apientia

amatorem nominari usit, quiperaculum in crimera patriae,parentis, amici, uxoris, liberoruomni contemplationi non anteponat sit is es qui, cum horum alicui subuenire , opitularique posit, non omnem Peculationem relinquat, is abiiciat Uuod quid aliud per deum immortalem, quam eam philosophiaepartem , quae m

136쪽

Aiones humanas dirint, ei, quae in mentisc Citatione collocatur, longe antecellerer in othagoras ille primusphilosophiae parens, nauem es eius philo phi orationem asserebat, quae nultim in homineperturbationem curaret Ouemadmodum n medicinae nullus elusis,nismorbos e corporibus exterminet Ita nequephilosephiae,nisi animi uitia expellat. Vnde ali' uitae regulam , alij eius medicinam, ali acultatem, giam non immerito appellabant replato ipse in

protagora oporteret unum quenque aiebat aut

ciuilis huiusfacultati uirtutis separtis pem, aut ex hominum caem,uitaque exterminari. Haec pauca non eo a me dictassisse existi mari uelim, quo alios ab eorum sudi, abduc

rem,ac retardarem, sed ne eam philoHophiae partem omnino negligerent,quam sapientissimi h mines reliquis omnibus anteposuissent Vulnimo hanc tanquam praelatam quandam lucem, sfacem esse uolumus,qua nobis uiam mon et qua ratione ab omnibus animi perturbationibus liberospossiimus Uficere,u quod inrisequitur ad philosephiam naturalem, diuinam aptissimos reddere. Ergosiquietis,s tranquilitatis cau-

137쪽

sasummos aliquando latores suseipimus,

cem, picientes hesium gerimus,quanto magis regere . V moderari assectus omnes debemus qui rationem ipsam impediunt ut mentem no stram in tranquiliori flatu consituamus' pracipue nulla quasi maior sit in rebus humanis Arta, quam auaritiam coercere , qua es nimiaca uirtuti,superbiam domare racundiam temperare , se ipsium uincere, exquo uidio genere non minor ad ui tum , quam ad uictorem laus soleat redundare. D are per uirtutum moraliuhabitus animi assectibus siveratis,ssecundum recta rationis imperium ad mediocritatem reuocatis esse scient's, qua in contemplatione rerum uersantur, commode operam nauabimus. Nam

ut terra ipsa nonprius facile ructus ferre solet

quam diligenter ab ea omnes alia radices rugibus noxiae poenitus euel antur cita animi no inon perfecte ab humanis perturbationibus expurgati uix ad uilius doctrina perceptionem accedere poterunt. His expulsis, s uirtutum mor lium pras j adiutus ipse animus, in hoc compore adhuc inclusus eminebit foras e rea, quae extra erunt, contemplans , quam maxime se a

138쪽

corpore AHrbaet Euid dicam quantum adimmentum haec ipse cognitio iuris diosis sit alim tura cum omnes leges ad eam ipsam poenitus referantursiue enim honesta imperent seu comtraria uetent,non possunt hac j aphilosephia uacare. cum aut a prudentiae, aut a Uitiae, aut a sortitudinis, aut a temperantiae, aut reliquarum uirtutum fontibus omne ius deriu

tur, quispotest dubitare iurispmdensiam ab hac ipse dependere, cum praecipuae sua principia omnia ab ea suscipiat, eamq; tanquam optimam parentem agnoscatZ in qua,quis Ll, qui merito iurisperitu e audeat diceres Sine hac quas sine duce Historia illa illa sis temporum uae ueritatis, memoria,s magistra uitae, nunciam

tu tis nihil es, nihilpotere, nihil e cit

que quisequam in ea amiquitatis monumenta. xemplorum uim uarios rerum euentus cum mnquo fructu, utilitate legere, atque ob eruare unquam terit, nisi haec ipsa multo ante praecepta bene,beateque uiuendi nobis tradiderit, causia mutationum,atque euersionum,quas respublicae, reena, atque imperia continus patiuntur, earumque progresones animaduerterit nota

139쪽

verit, optimum ciuitatis statum descripserit, uiatio at rerum publicarum genera omnia quasi

digito demonfraueris,s earum exitus misere mos praedixerit. Hanc eandem acultas oratoria, tanquam nutrire charissimam amplectitur, ab eiu ubbribus se educatam e auctam gloriatur. Ego nonnulli ortast reperiuntur, qui hac praeclarissima facultate I praediti ea abutantur, neque uiuantsecundum iam Chium eiuspraecepta, in eos culpa omnis, non inphilosephiam es conserenda, quorum doctrina superumcua,eor inanisputari debet, cum non ad eum snem ab eis dirigatur, adquem maxime o Opori ret, hoc es adactionem uirtutis, ad elicit

tenta ipsam consequendam sed contra naturam ad omnia genera uitiorum ims turpe es barbare eum loqui,qui se grammaticum teneri desiderat si ab urde canere eum,qui se musicum

haberi uelit, quanto turpius es in ratione uitae eum delinquere , cuius magiser M uult, sartem uita profitetur Duid enim proderit defrtitudine , de temperantia, detulitia reliquisque animi uirtutibus semper insterere, Npsea pulcherrimam hanc cognitionem uitae, m

140쪽

v rum improbitate polguer , coinquinare . Hoc totum Lacerimoniiquoque issus dictum aptens comprobauit , qui, cum Athenis in Academia multos de uirtute philosephos disputam te audiusfit, interrogatus, cuiusmodi uideren- tu eorum sermones quid aliud, inquit, quam optimi se prorsus uobis eAtheniensi ibus inutiales, qui uos ad eorum prascriptam rationem minime instituitis, nullum ibi esse structam allatura de uirtute disputationem sendens, ubi nullus effet in uita illius usus, atque ac Ilo vivareis Ludemidas Archidam bus , cum Xenocratem iam nem deisdem rebus cum amrcis disserente, audiret, percontaretur, quis a ille esset, cum respondissent esse uirum sapientem,qui uirtutem quaereret, quando inquit ea usurus es si senex adhuc eam quarit Z existimans indecorum,s ineptumprorsus peper omnem aetatis cursum de uirtute inusigare, resecundum uetrtutem minime uiuere,quod certe eius cognitiones multopraefantius, 3 laudabilius, cum omnis uirtutis 'rutis non tum incognitione d potissimum in se,atque actione consistat. Necessaria itaque,2 utilis e cognitio haec,sed certe mul