장음표시 사용
271쪽
a, I In Thucyd. Narrat. Politentia
eumque materiam superuacaneam ,& excrementitia,qur uis non sit venenata adhuc, neque malis praedita qualitati bus,ac deleterijs, tamen accepto contagionjs pestilentis in quinamento quasi fermenti exigua portione,infici tunc latotam massam iam paratam, ac dispositam corrumpi subiato, dc quo magis apta,eo citius, non secus ac videmus subphur,& escam,quae non sunt ignis, minima quaque scintilli accedente ignescere, S in ignis stabstantiam conuerti su bito,ac temporis momento, quae Vero sunt puriora corp0.ra,& minus referta ea materia,qu* possit esse fomes,& esca contagionis, ea dissicilius, S longiori tempore inficiuntur, sensim nempe subeunte, agente Veneno, ac materiam non adhuc aptam, dc idoneam disponente. possemus etiam hoc loco interpretari verbum hoc de mortibus subitis,qua
contingunt in magnis pestilenti js, & in hac ipsa contigere, sed quia infra fiet apertissima mentio subitaru mortium, iaillud tepus rei j cietur disputatio,& ostendetur esse hoc isthalissimarum pestilentiarum frequens symptoma, & causis
etiam Vnde oriatur, omnes, quantum in nobiS erit, expli
Κειφαληρ Κρμαι Ira est , Capitis calores vehementes. J Hic aggreditur pestis symptomata recensere, in quo prςcipuo se medicum praestitit non medicus Thucydides, & caela to medici artificio, ac doctrina idiota ut dicebat Galenu iidiotis scripsit, docturus etiam medicos, nam si quis resto animaduereat, diuisionem totius humani corporis a medi cis traditam seruauit, quam fortasse Galenus illius auctor ex Thucydide arripuit, qui partitus est humanum corpu ipThucydi treS κοιλίαρ, id est, ventres, nempe,caput,ubi animales facul hrs. ςontinentur, Thoracem, ubi vitales, & ventrem inta mani ebia riorem, qui naturalia complectitur instrumenta,&artu iporis me siue extrema corporis,quae vocat Thucydides di 3m ser- enim Thucydides ordine primum capitis, mox Thψyyy-M ' tertio ventris, postrem oextremarum partium in pς Neeno Vt morborum quoque innuati
diuisibz diuisione factam ab Hippocrate in acutissimos, pox
Hypppcra cetur loco,qui omnes etiam in peste,& pestilenti labx in ''ς-m habent nam primum in capite insidens malum i*yyy I
272쪽
im subito occidens est acutissimus. ντως κατοIυ. vi quaditus aegrotus in 3. Epid. τxταρτη ξθ-νομτήτως, idest, in quartata mortuus acutissime, si ad Thoracem descendat,& ad septimam, vel etiam nonam protrahatur est κατοIυ, si ad quartumdecimum, Usque perueniat, est simpliciter o , si neque in quartodecimo finiatur. Vsque ad quadraginta dies dicitur ofυ,licet Vero nulla propria, & path gnomonica stagna dicantur esse pestis,multa tamen communia ipsam indicant apertissime. Οερμαὶσχυρῶ. Calores vehementes. Primum symptoma, Primu tasime signum inuadentis pestis erat calor capitis vehemens, 'pς adeo ut totum caput inflammaret, & quodammodo incenderet, sic LucretiuS, . lor capitis P cipio caput incoi um femore gerebant. Vinemens,
Quod fiebat insta malis, scilicet, spiritibus animalibus: huius
meminit etiam Hippo in 7. Epid. 3. Comm. 9. ubi generatim nominat erysipelata vagantia, quae mox contexi. 22. praecipue caput tentasse asserit, utrumque locum affero. προ
ante ver simul cum frigoribus consecutis ignes sacri multi , aliquibus accidentes cum occasione, aliquibus vero absque Vlla occasione, maligni multos interfeceriit, ubi Galenus in Commen. causam referens, inquit erysipelata gigni, ο χο- a fluxione biliosis,quae tamen non sit pernitiosa,&σκvrε ρονω ρκe, idest, putredinosa, quia huiusmodi crysipelata benigna sunt, si quis recte ea tracter, sed qui tunc
morbum gignebat, succus fuit, κακοαθηρ, cs ιαῖ 'οτικh, idest, malignus,erodens,& putrefactivus,generatus. s. in humida ventoru tranquillitate τῆς ορας απνοιαρ,
m his praesertim corporibus, quae suapte natura erant bilio-η, Victus ratione, quae graece dicitur διαιτα,vsi erant bilio-N,in e textu autem vigesimosecundo,in capite potissimagx satu dicit erysipelas,& potissimum in senibus sexagena-
ρ ς ψακοντα επια πνερίκεφαλαν.idest, multis quidem ery-Πpςlas cum occasione ex quibusdam valde exiguis Vlcuscu'
μὴ in toto corpore ,praecipue vero sexagenarijs in capite a
273쪽
cendebatur, ubi Galenus in Comentario tria facit primuMostendit hic recenseri merito differentias illius affectus hi
ius primo fecerat mentionem, secundo cur caput potiri unum tentarii erysipelaS,δc hanc affert rationemγατο υa, μαλιςα ταύτM, D h τίοις π χαquod hoc maxime esset repletum i n austrinis,& calidis Me torum tra quillitatibus , tertio cur potissimum id sexageni rijs senibus accidisset, hancque refert causam, quod in ii
circussuum exterius caii dum praeter naturam erat in causa, Vtin corpore putresceret humores quemadmodum innatus calor cum exquisite fusi seruat secundum naturam temperamentum, sanguinem caeteris succis generat uberioretia, ubi vero conuellitur, tal
λολκν, idest, pallidam,& flaua bilem,sic externus calor est in
causa putredinis, inquit)ςικπτό αρα φυσιν θη)φιον, iden, materia quidem est huiuidi. taS, causa, Vero eificiens praeternaturalis calor, senes itinit collecta superuacanea humiditate, δια τὴν - rn γε σεωρ,idest,naturae imbecillitatem, accedente ambjetis extelini caliditate propter constitutionem illam facti sunt, ευαλ τῖροι, obno ioreS τα σηπιδεν bsci φθορῆ,idest,putredinose hamorum corruptelae, quoniam vero hic incidit de calore da
plici a Galeno posito mentio, sciendum id multis in locis ab
eo poni,& nullum alium calorem preter hos ab ipso cognoptule, spe sci , caeteri Vero plures constituunti Arist. r. de generati0n
eies calo. animalium cap. y. Videlites statuere calores, coelestem quin Π liSest,uλίου θεριιοτηρ. dest,solis calor, innatum, qui est in flamine, ζι χλ'γον των αcr is i. proportione respondens ei: mento stellarum, dc elementarem, Aueroes etiam ipso ponit lib-3.cap. 3 naturalem,extraneum,& instuentem. Hippocrates Vero plures videtar posuis se, licet de his du0b δGaleno propositis saepius faciat mentio11emma posuitaei qreum, innatum, non naturalem, & igneum seu febrilem ex hac capitis caliditate vehementi inflammante cerebxymembranas, multi facti sunt phrenitici, quorum memφ' Hippo. in 3 Epid. coni. 1 o. καμοι,γρεν κοιadest,febre 3r tes phrenitici, & coni, a r. de voce lesse, quam dicit contig se inter alios etiam τοισι φροι κολ. phreniticis, de codi' 'i'
274쪽
p Hecti. Marc. Fab. Paul. Lib. I. 2 2
tunt febres ardentes,& phrenitici affectus ante ver Ite coni. 61.5 o. inter aegros habetis insigne exemptu quarti aegroti. in 3. Commen. qui objjt phreniticus in quarta, M octauae, insecutio, quς obi jt in septima phrenitica, & alia coplura, nam aliud nihil e1t phrenitis nisi internu erysii pelaS,siuei; λογιοσις, cerebri, i. inflammatio, Vt.n. nephritis di inflammatio renu, pleuritis inflammatio membranae succingentis costas, hepatitis inflammatio membranae hepaticae, ita dicitur membrante cerebri inflammatio, quae quoniam in internis partibus maxime saeuit, quae non patent idiotis, solus medicus solet diiudicare, quippe qui multa etiam habet ex arte indicia phrenitidis latentis, dc delirij, quae alijs ignota, ut sui
oculorum rubor, & aspectus toruus, i ρειν in is , suae ομμα--- apud Hippo. 6. Epici coni. 29. 3I. musculorum Ocularium tremo dum mouentur,it νευ μή τυκνοι , idest, spiritus,& respiratiovehemens,& exlogo tempore, pupillae motus insuetus, inalibetum,& audax respo sum, dc si milia, quae . e prognost. Hipp. SI Epid. libris,necnon ex Galeni comm Starijs texcentis in locis docentur artifices : cςteri, nisi externis insaniae argumentis se prodant qgroti, non percipiunt esse phreniticos; & delirare, quod euenisse testatur Hippoc j.
a furore peruenit quisqua phreniticus ut 1 alijs, sed alia qua'sta catapli 'ra hebeti grauiter periere, S coni. His λω,wδ' an αλκροι. i. neque siticulosi ualde,neq; delirates,
Et ideo ut Historicus Thucydides hoc solum attigit signuς ternum, nempe calorem, his praetermissis j quae ad medi ςRm pertinebant, ne in ipso statim narrationis limine vide-xςxRr profiteri se Medicum, non Historicum. Uod agno-icens Lucretius in 6. ubi omnia a ThucIdide accepit, cum Jpiς profiteretiir se poetam,&philosophum , neque illa le-gς teneri noluit praetermittere, sed elegantissime multis Verini R phrenesis mala,&syniplomata de ripsit, ea etiam 'mnia persequens, quae fuerant a Thucydide praetermissa, Νη0d medicinae scientiam redolebant, ut sunt facies dicta Ulppocratica,& signa moriturhrum ab Hippocrate in prinbdosticis explicata. Eius hi sunt versuti
275쪽
dis , In Thucyd. Narrat. Testilentu
ta uitaquep terea mortis tum signa dabuntur Perturbata animi mens in maerore, metuq Tristesupercilium furiosus vultus, acer Sollicitae porro, plenaqssonoribus aures , Creber sipiritus, aut ingens, roq; coortus, Sudorisq; madens per collum splendidus humo=Temias ut a croci contacta colore, Salsaq; per fauces rauca vix edita tus,
In manibus vero trabier nerui,&tremere artus,
A pedibusq; minutatim succedere frigus Non dubitabat, item ad supremum denique tempus Compresse nares, nas primoris acumen Tenue, cavati oculi,caua tempora, frigida pellis, Duraq; inhorrebat ridium, frons tenta minebat, i Nec nimio rigida polserirati morti iacebant.
Quorum nonnulla attigit Thucydides : quae erat manifesta, ut tussis. Vt vero intelligatis conuenire hqc Thucydidia si gna cum Hippocraticis: coferte prima verba Hippocratica narrationis, ubi prima symptomata cultis conueniunt, erysi . Pelata,maligna sunt ibi, Hic calores vehementes,ex quib. facti phrenitici, faucium labor,& ora aphthis ulcerata resi'mdent lingus & faucibus sanguinolentis,ophthalmite reliriit
oculorum rubores, voces laesae raucitates ostendunt,& sic in reliquis: nam licet nomina videantur diuersa, res tamen, ae
affectus sunt ijdem. Hoc symptoma in peste Thebana do
scribit eleganter Seneca in Oedipo, innuens etiam causata symptomatis, nempe vaporem igneum caput petentem Ait enim: O dira noui facies Leti Granior laeto 'piger ignavosi Alligat artus languor, I aegro Rubor inmultu, maculaq; caput ei Sparsere leues, tum vapor ipsam Corporis arcem flammeus urit,
I ultoq; genas anguine tingit, oculiq; rigent, sacer ignis
Α Fallopius etiam in libro de Tu moribus, cap. de Bdh y stilenti, notat hoc signum post xiij. addatis, quod perςhy V
276쪽
, but valde caliducum magna tensione, adest magnus do ibi. qui videtur trasire per dorsum, Unde totis dorsum doles, Oculorum ruboreS, ae ineundε inflammatio. Hoc quoquςsymptoma pestis esse multi te. sympto cstantur. Lucretius cum superiori coniunxit: ma pesti, principio caput i femore gerebant, Et duplices oculosis fisa lace rubentes. Vergilius ita 3. Georg. crudescentis morbi signum fuisse di
Spiritus, dc Lucanus etiam meminit huius symptomatis in descriptio. ne pestis, lib. 6. Iam riget atra cutis, dictentaq; lumina rumpit, Ignestq; in stita, sacro feruida orbo lPestis abit, fiamήq; caput feferremuset. ubi videtur innuere, quod ex Hippocrate supra dicebamus de EVsipelate pestilenti. Sillius Italicus meminit etiam ab oculis desumpti signi, quod lucem refugiant. Lumina ferre grauem vias cientia lucem
ricanare iacent. -- -- Εt Euagrius lib. , cap.
29. de peste, quam in multis fuisse dicit Thucydidi se sit mi
idest,quae oculos sanguinolintos,& tumidam faciem reddebat. Vbi videtur unico verbo expressisse duo haec Thucydidis,ruborem,S inflammationem. Qusdam etiam pestilentix in oculos praecipue ceuierunt, ut illa , quam describit Eusebius lib. s. sub Maximino,& Diocletiano,in qua carbu-ςplum Bhακα, potissimum oculos peti jsse narrati O nναλ
yςrRm&in oculis praecipue ut plurimum grasnari consuetu. Vnilippus Ingrassias parte i. cap 13. inter signa pestis tertio QO enumerat. cyliocchi potis inflammati, e torbidi, pquakbe volta q*tiguisa de gli huοmini sil nati. Fracastorius lib. r. cap. . demsero coni inter signa feb. pestil. oculi subrubent,& vacit 'e' cap. 9.caput grauat,& oculi rubent. Meminit&Hip-p0ςrates in hac constitutione pestilenti, oφθαλμιων, conti i*ε Vbi planius explicans dicit humidas fuisse, se longas, Gg non
277쪽
non tamen de his tantum arbitror loqui Thucydidem , se etiam,& fortasOe potius de communi quodam idiotis signo
. qui potissimum faciem obseruant ,& ex colore oculoruin peste correptos iudicant. Galenus in 3 praesagaicine expulsu, cap. q. ubi dicit multos idiotas in cognoscenda peste tuisse medicis sapientiores, dicit , aris
Simul inspiciunt,& oris,& vultus partes, si quid exiguum appareat coloris pestilentis in ipus, pronuntiant peste de tineri, qui ita sint affectia Et Amicus inlib de Peste, cap. a dicit ex Galeno oculos eorum,qui de peste suspecti sunt,esse diligenter inspiciendos, ς lauandos; nam inter lauandum manifeste redduntur calidi,&flammei,quod si post lotione perseuerent tales, procul dubio detineripeste eos esse proenuntiandum. Qui idem Amicus cap. 1 i. dixit hocsignum i Galeno dari ad distinguendamfebrem hesticana pestilente, a febre hectica putrida S; iti balneo etiam id fieri dicit,Galcinumq; non tentasse id facere, sed alijs facientibus animas uertiste: verba autem Galeni hoc praecipientis sunt in abieci
λοιμα Πουσιν deiLInspicere est diligenter oportet eoru In oculos: in lauando enim precipilo redduntur calidi,& flammei. Quidam vero hmc incipient: permanent, quos iam manifeste cognoscemus peste labo rare. Quod etiam confirmat Rasis, qui contex. 3O trasti cap. I. meminit huius stagni, dicens: Et eius oculi apparericalidi , es inflam mari, & possibile est oculos manere in b0ς statu. Et cum hoc uideris,eris certus, quod morbus sit pNς mialas,dc mox ait: Dicit in libro de problematibus,quar qepidemia regnat, plurimum accidit ophthalmia cotagio λVbi Videtur innuere problemata Alexandti Aphrosidiςβη qui lib. a. probi. ao . testatur pesti praecedere lippitudinςM Cius, iis exi m animaduertit in sua praxi Mercurialis, ubi exobo i, b d s erit escte contagiosam exauctoritate Aristotelis .probi blorum ex & eodem Alexandro. Causa m porro si scire desideratis,' 6-ὶςΠΟ- de proficisceretur ille rubor oculorum, legendus est se Q
278쪽
hia, a cuius doctrina minime nobis discedendia . Is Aph. . Aph. 3 .dicit oculorum rubore oriri ex inflamatione cerebri, aut stomachi : non stomachi hic vquia nondum init illius mentionem Thucydades , ergo ex cerebri inflammatione. versa Galehi sunt de singultu loquentis, quem lethale si
Duorum alterum ostendit vel principium neruorum cerebblum,ueb ventriculum incensimu non mediocri inflammatione ; oculorum Vero rubor consequitur utrumque,d magis eos, qui fiunt in cerebro inflamatorios affectus. Ex quo
etiam confirmatur nostra explicatio de phreniti de quoque intelligenda per illos calores nimios in capite a Thucydide commemoratos uenam ipsa est affectus cerebri inflammatorius nihil gliud erant prolacto isti rubores nisi ophthalbmire, quas frequentes incidisse commemorat Hippocrates, Galenusq; in Commentario restri causam in πλεον αντος χυμου περιουσαν , id est, redundantis humoris exuperantiam in capite, cuius pars tenuior au ctor erat ruboris, & in A. de com p. med. per loca dicit ophthalmiam esse phlegmonem tunica os cerebri circundantis,& pericrani j,quae dicitur ad nata,alij reserendam putant causam in spiritus vapores, qui ex tenui parte sanguinis exhalantes bilis seruore concitati, &pestis veneno exagitati,cu non possint cotineri intra venas cerebri,ad oculos deseruntur,& in illis quodammodo efflorestunt in ternae indices inflammationes. Inflammatio. J Idem hoc esse, quod φλυμανα TVxtium stendit Calenus multis in locis sed potissimum in lib. de diis respir. r. cap. . sub finem,ubi potitumum per hoc Verbu ihil , lignificari dicit ab antiquis inflammationem vehemente, tio.
'ς αγνι G, idesto, Per phlegmonem intellecto nunc duro,Mς-lklo, & dolenti tumore; ut moris est Erasistrato, dc naed, 2 omnibus recentioribus vocitare, quandoquidem nemo ignorat, gyhlogosim ita appellabant antiqui, & lib. 3. . . G g et cap
279쪽
idest, Phlogosiam praeter naturam no Hippocrates solu, sed N alii fere omnes ante Erasistratum Phlegmonem nominibant,& mox cpMrμιονnν οπιξ ετι- ηηλοῖ,iclest,phlegmonem,hoc est,pnt fossim indicat; hanc inflammationem omnes intelligu ut sit σας κνισμός, idest,dilucidatio ruboris ocu lorum, quod scilicet rubri erant oculi, quia inflammatio suberas Aemilius Portus in Append. ad patris Commenta ria,uidetur non referre ad Oculorum tantum inflammatio. nem,ut alij; sed totius corporis, cum dicat hunc locum imitatum Ouidium in 7. Viscera torrentur primo, Ilammaeq; latentis
Sed cum luce clarius hic appareat de capite uerba fieri, noquaquam illi possum assentiri, sed si quiis etiam a prior,bus recedat, non peccabit mea sententia , ut interprete mur φλογωσιν non de Oculis tantum,sed de uniuersi capstis inflammatione, quam adfuisse nemo negare potest, quae potissimia in oculis extabat,& tota etiam facie quare totius faciei,imo totius capitis ego libenter inflammationem explicarem ; nam ex ea Omnia emanabat recensit' sympt0 mata, phrenitici assectus,comata,grauitates caritis, & desinres,quae in multis aegrotis ab Hippocrate ponuntur, licet noin contextu, phthalmiae,uoces laesae, sanguinolentae fauce ,&lingua, sternutatio,& similia,quae ab Hippocrate euenis: commemorantur. Quod uero in pestilentijs non solum ad sit rubor oculorum, sed tota facies incensa, de rubens appa reat, praesertim genae, dc nares: testantur etiam recentior imulti,qui de pestilenti js scripsere, & praesertim Petrus pari sus cap. 2.designis. Fernelius a. de abditis rerum causis,c. I 'ubi haec omnia signa colligit,inflammationem non adscR los refert, sed ad totam faciem. Ait enim: ipso statim iniit' uniuersum corpus, maxime uero caput ingrauescit,hocollyplerunque dolore concutitur,oculi tument, Millachrymλ'
tur,facies quasi inflammata rubescit, uox raucescit, spin: Τcrebrior,& difficilior euadit,&c. ubi uidetur locucydidis respexisse, de inflammationem non de oculis οβ qfacie intellexisse. π
280쪽
ἀτε φαρυμ, - α γλωσσα αἰματώδη ην . Guttur, & lingua Quarium sanguinolenta erant. J in artum stagnum siue πάλμα pe- sympto-sse correptorum dicit fuisse guttur, & fauces sanguinolentas cum lingua, hoc elegantissime quatuor versibus era si,guisa, pressit Lucretius, S quodammodo interpretatus est. guinoleo.
Sudabant etiam fauces intrinsecvi atro Sanguine, o ulceribus vocis via septa coibat. tque animi interpres manabat lingua cruore Tebilitata malis, motu grauis a stera factu.
Hoc quoq; vr innuere Sillius Italicus, qui idem symptoma linguς& Fauctu resudantiu in peste adnotauit his versibus. . rebat lingua, I gelidus per viscera sudor
Corpore manabat tremulo, descendere Duces Abnuerant siccae iussorum alimenta ciborum , Et mox sanies immixta cruore.
Ecce. auem . duro fumans sub vomere Taurus Concidit, I mixtum sipumis vomitore cruorem.
Matthaeus Villanus in sua peste hoc princeps symptoma
fuisse narrat, ut scilicet,sanguinem ore expuerent, ita enim, ait Una pestilen a tragii huomini di Ogni conditione di cauiuo, ὸ reo, ἡβ tam timento astutare sangue, o mortuanochi subito, ὸchi in De , tibi in tredὶ, aquantis eneanopia a morire. Guido etiam
Cauliacus testatur hoc princeps syhaptoma fuisse in ea peste, eandem enim ipse quoque persequii,& tertia, aut qua ta die moriebantur, quod elegantissime expressit in siphil,
de Fracastorius. Ascentum fluxere anni, cum flammea arte Lumina Saturno tristi immiscente per omnes Aurorae populos, per quae rigat aquora Vanges, Insolita exarsit febris, quae pectore anhelo Sanguineum sputum exagitans miserabile dictui craria luce frequens Dio perdebat acerbo.
Ularonymus Rubeus illustris Medicus in sua Rauennati Mistoria, libro 6. meminit cuiusdam sanguinolentae pestis quae grassata est anno Μ cc. in qua homines viginti quatuor Qxarum spacio sanguinis fluxu de naribus interirent,quς,li ςxςX diuersa parte fluebat sanguis,eiusdem fuisse conspici-Rὴturae, & ex eadem causa orta indicatur, cum etiam in