Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

311쪽

In Thuyae Narrat. Pestiuntiae i

decretoriam,seu criticam, quippe quae principio monii ecte

lationes Hipp. consueuit uocarein no λlu qus a pharmaci,

uni euacuationes,sed eas etiam,quae a natura. Thucydides auro etiam eas.quae ex naturae niotibus fiuntdymptomatici ratione morbi uacuationes in morbis purgationes appella. iiii,M e purgationes. Dicens Mexpurgationes bilis oes,quq a medicis nominatae, subsecutae sui uti etia in Gr cocoteriti arbitror esse menta, &legendu fortasse, ταρ κατατa: τω

ru,&c. Quod uero in hac ipsa potissimum peste plures euacuationes,imo fere omnes essent symptomaticς, nocrities declarat etiam Hippocrates in a. Epid contex. ' I. & r. Ait enim de excrementorum deiectionibus plurimis, d crudis locutus tandem de urina ουρα τα idesto, uri nae tenues, utile, aut bonum nihil, i Galenus in Commentario ita ait:

ἐν τῶ -ι συμ α λατἐςὶν &c. idest, Tenens enim mom ria , quod nos ille docuit etiam per urinarum copiam non interdum crisin, significauit, quod licet mnitae ipsae es optitamen nihil decretorium, neque bonum; non enim ui ς purget corpus,&moueat laedentia,uidetur agere natures qquemadmodu m didicisti sudores, & excretiones interdRMquidem,ut symptomata redundantia in corpore pra m succorum excerni, interdum expurgante ipsos natum etiam nunc urinae abundante humido seroso in corpq sunt symptomata. Et mox etia affert duplicem caus Getioni

312쪽

eletionis αμῆρον,& φῆ ιν ἰσχυρει, nempe copia nimia, a morsum vehementem, sequente Vero contextu idem Hippocrates ait: ουδ -χρηαμον ου ἐν δεισιν rum ἐχουσi ἐ-oemo,idest, Neque decretorium quidpiam aliud his ita af inis apparebat,&α sabellicus, qui lib. 3. histor. Enni omnem hane ad verbum Thucydidis partem expressit in hoc ioco fateor quid sibi velit me ignorare: reddit enim hunc locum: sequebatur guttae sellis,dc humoris, quae a medicis dbcuntur Apocatharses,Vbi non videtur mentem Thucydidis assecutus; sed excusari potest, quod i pse non erat Medicus, sed Historicus purus, non Medicus Historicus, ut Thucydides Eliae labitur etia in verbo quod vertit prςcordia: stae vertit nee diu post labor in pectus cu vehementi tussi descendebat,& cu praecordijs haesisset ea grauiter cruciabat: nisi fortata quis uelit dicere ipsum intellexisse per iecur, proquo accipi l1tum notauit etiam Mercurialis exHippocrate in sua praxi . Ipsum enim est situm in praeco diis, es ipsiannexa cystis fellis,unde illas profectas iure οὐ Medicit,idest, guttas sellis, dc humoris: quare etiam Hippocrates q. de morbis iudicat cardiogmum esse affectum foli, culi sellis; cum dicat bilem nullum alium morbum afferre propriς cysti nisi cardiogmum. Petrus Parisius in Trach. de Peste, cap. a. ubi agit de signis illius pestis , quae suo tempore Drepanum afflixit,& dixit aliquibus extitisse cum vermium reiectione quod insignis putredinis argumentum; citatu rolocum hunc Thucydidis, S quia multum facit ad nostiast plicationem comprobandam,quod de uomitu, no de de-iqstione per infernum uentrem sit intel ligendus, libet ue P eius materna lingua,qua scripsit,recitare 'o Thucidi atella sua pestilinas ι'hebbera si subi infirmi disse: H itquam tune lesini di colera, ct sono da imedisi nominate conamiti IImη is a . Franciscus etiam Portus uidetur maxime ninsitam confirmare sententiam,& explicationem, qui in suis ramentarijs ita ait: in ἐν χρο . Neque multo P0st lotin pectus deseendebat cum uehementi tussi, ubi Rςro in corde,& stomacho; haeserat, tum bilis uomitiones

URςrsorum generu, quae a medicis uarie nominantur,com

Rςbantur, stis rem arbitror esse adeo exploratam,atqueri pestatarataon indigeat probatione.

313쪽

set . Omnes . J Hoc verbum non est intelligendu de differentijs, M speciebu, euacuationis. ratione membro rum, quo fortasse decepti plerique multi locum hunc hinMς Moinitu tot'in ud etiam dei alui dejectionibu hili siue in viligunt, sedgst in Niligendum de differentu acuationis

dictu esti in cipiu4, quod cum simpliciter dixerit biliosam, pallidam, δί flavam uocatam significat, qua excepta aliarum biliu colorem asscribilietenim aeruginosa vomixur bilis, G subrubra, b ni gra, & Obscura: quo in loco adimaduertendWm, quod is tur me sententia intexpres latinus Iunius Cra sus, ut is φsolet, nam vertit illa ρ ορ cpse, quoniam plus quam alia bilis genstra colore sipstiniiciat, nam hocetiam ex uentiae repugn t, ad litera Institus vertissed, cui magis quam alijs bilibus colorem ad sto bit, Verum non ita se habet veritas, dc uidebat irepugn/x stnimii ipsiqscalent , ibi lexplicationi, sed ita uertenta put nos dicimus nempe γλέον qua excepta,uel px ter qβδ' Ioς alius ostendit ipsius Gai in s .in .Epidem. Ont in quia plures etiam ponit species bilis , α earum gener o ς' attingit, & uidetur ponere djscrimen inter augm, Nd m,quas idemMise hix dixit, uidetur totui lacu de bile enim pallidalocutus, it ταυτην

314쪽

ουααν idest, Hanc enim pallidam simpliciter appellant,non quemadmodum alias cum adiunctione,Vel nigram,uel aeruginosam uocantes, uel rubram, uel lauam, uel uitellinam proxima est&sub eodem fere genere flava bilis cum palli da,dicunt autem omnino, nequ quam addendo pallidam . simpliciter stabilem uomuisse alique homine, de flaua uero perrarum est, reperire aliqudmisimpliciter loquentem , addunt enim subito illi coloris nomen flauam bilem uomuisse aliquem dicentes uel puram Dilem,aeruginosamue 'm, nigram, neque me dicus quispiam neque idiota nominauit, sine adiect ione, quemadmodum neque ii iidem,S porraceam; & uitellinam, etenim haec sunt bilium nominae

quibusdam medicis appellata nominative a coloribus, qu0s habent; sic& rubram bilem uocant,quae est sanguinis lorum,uitellina uero fit flaua densata,quemadmodum pal'

ida assumpta humida quadam substantia . Ex quibus colligitur plures esse species pallidam, flavam, rubram, nigram Rginosam, uitellinam', is at idem , qu dicitur etiam gla-ης , porraceam , quae sunt octo: in finitionibus medicis sext/ntum recensentur elemetaria uitellida, glailea, porracea, Ri dginosa, pallida. Avicennas meminit etiam bilis Zinarie, id in nonnulli aeruginosam interpretatur,quam tamen Π ςgat Valesius i.contra'.quod uero bilium uariarum uo kid in peste dontingat ut omittam uetereS ostendit Phi-

315쪽

, a In Thucyd. Narrat mestilentiat

oris di miste , irequelibe e periis si 'esse volup knti, ct esse vitimescolate con Oemi visi Upis d. vate mρrti. Quoniam veto usus est hocloco Thucydides vocabulo ἀποκαθαρ me, idest expurgationes,quod per Vomituna, & per aluum inferio rem factam dejectionem significat, quod dedit multis etrbdi occasionem, ut dictum cst)losaucius etiam illis aliqui ex parte gratificari,S non negare potuisse etiam cum vomitu per superiora purgante coniungi per inferiora deiectione bilium,qui motus licet sint contrarij intcrie,tamen in peste nihil prohibet fieri potuisse, cum uideamus in morboccis dict0 χολερα, vulgo cholirica passione, id frequenti iumeeuenire ; imo fere semper: ex quo factum puto , ut, cum stmorbus non solum ad Muum inferiorem, sed etiam ad os vetriculis& stomachum pertinens, Rhasiis in 9.ad Alman reprimum illi locum dederi inter morbos alui inferioris, cafuerit abaliis inter extremos collocatus, nius rei indagans rationem Masnarias in sua piaxi diuebat factum ea de causa, quod in syncopem aegroti incidant, S ideo ut amnem morbis thoracis primo loco collocasse; sed melior ratio,

mu synia ταλαιπορρίαρ. Cruciatu. J Nonfossum hoc loco obant: ploma pe dictas a me causas Probare explicationem scholiastae graeci, si ςxuςi qui interpretatur δυσαεντερiαρ ιραλον τι,idest, dysenteriae scit, nolui. cet ; neque mirandu sit interdum mihi non probatur, cum enim sint collecta haec scholia, cui praeclare etiam ann0t 'uit Henr, Steph. ex varijs auctoribus , quaedam in illis sunt praeclara, quaedam aliena, quae sententia metiam Thucyaj ciam tantum abest,ut illustrent,ut potius obscurent,&euer

tant, & ita a Thucydidis n1ente aberrant sui inquit Hesri Cus,) xt aliud:plane,quam quod a Thucydide dicitur, nobi

iis mox probat exemplis,eandem et i rationem serem 'tur aiserrae etymologici magni aucto qui deductum dicii φVerbo α αλα-- a 'χλαν,quod est sust inere &est luctus, vel πιιουρα, quod est παθΟ ubi etiam illud quod ueteres nominabant ταλαιπωρους τους νιφIιηρπ= '

316쪽

dolore affectos: ex magni tudine doloris fortasse, ex o et quis possit sui j carj Thucydidena quid tale innuere,

huod1cilicet in illo reluctantibus annexis partibus in eas etiam umborum, δι aenum dolor accederet , nam hoc quoq; pestis stan placia in edaei testan tu r, ut i iigrassi as, dui inter signa duodecimund tertiuindecimum enumeratiensione di fanchi deici pochoydris, ct Dior di lambi, F di reni, Vnum tantum est significare generatim dolorem ingente,& cruciatum; nana sit praetericaater a paelio μορ , ut dictuni est qui est iligens s 6machi dolor,ex quo etiam fit labij con cussio, quae indicat ut ait:Gaiunm in Comm. in I .prorrhet.

coni. 3o. tunicam eam, quae ab ore in ventrem extenditur tum morderi,ium uellicari,ium concuti,&in aph-6.aph. Sp. dicit solere in μεγαλοιζαλγημασι, σὰ λυπαις σχυρρῶ, idest, magnis doloribus & molestijs ue mentibus confluere bilem in uentriculum , &gignere uomitum; illi per ταλ-sio αν,

huiusmodi dolores , & molestiae intelligantur, quod si a praper -- significauit, vel fortasseullud uoluit lignificare

quod Hipp.uehemens esse malum dixit in prorrhe. 2. coni. et 8.- aro: Αρα,idest, uomitus sinceri im placidi mali, ut per λαι πωρίαν ntelligat, τὰ, ασαν, idest Mimquietem illam, nam esse symptoma pestilentiae supra etiam est demonstratu, dc Philippus Ingrassias in quarto loco enum crat diuelis,anseia, Mettidis,dis involgar-nte v gran ba, mox signo 3 1.erminerat, edde dieBremi,s pran holh-V basca dentro, & ipse Galenus in eodem lib. Comment. iaconi. I7. ubi meminit idest, uomitus impla xjdi, seri, tamdiosi, dicit esse commune symptoma phreni ' rum,Sί febrium malignarum, ασω ης

em τε χολωδ a,1 λδ κνώδs PM., idest, fastidiosus η' itus commune accidens est huiusmodi phreniticis, cu'Ridisdam malignis febribus,ut etiam uox clangosa; fit amqn fastidiosus uomitus ex bilioso, Ss mordaci succo,& in uidetur etiam interpretatus Lucretius, qui diXit . i J Ut in ilibari iuralis erat, UM Q F hec es, ctgem comisinistaque laxi .

hi ambinus xit doctissimus ait. Videtur pluribu uexhi

Μm expres

317쪽

expressisse, quod dixit Thucydides breuius , καδαλαιπωρ ραεγάλουρ, nostra in vero uersonem Porti quoque defendit auctoritas,qui oc ipse Vertitcruciatu,quod ueto bie Thucydides pluribus uerbis solat Hippoetates unico actu et bio in historijs aegrotoruni significare nempe επιπόνω),idellaboriose. a. Epid.in muliere decumbente ad forum mendi. cij, altis ι γεστι-ωρ,idest, sitis laboriose, M supra incho .rione aegroto dixerat ἐαγωο ρ, in quinta se habuit laboriose. Possumus etiam interpretari hunc cruciatum de colico dolore, nam constat primum colicum dolorem pos

Collea pe se, M solere induci ab aere pestilenti , de esse symptoma posioς0 stis,quod uel locus declarat Pauli Aeginetae medici iter grp' praestantissimi, qui libro 3. capitu. q 3. facit mentionem colicae affectionis pestilentis, quae gratata est suo tempore,

cum quadam etiam contagione ,se enim . ego anterpretor verbum μεταδοentiquod non animaduertit Andernacus Imterpres, quod uerbui si grςce egisset doctissim his Mercurialis,&considera mei; prosecto in sua praxi ubi agit de coli , de cocludit hunc colicu Epidemicum no fuisse contagiose, secus sensi Tet, uerba Aeginetae haec sunt, δε-- ω

nunc colicam affectionem ex his genitam humoribus,cum enim inceperit affectio ab It1liae regionibus , & in m. Malia Rominae reip loca inuaserit cum pestilenti quadam ορ

tagione: nam supra demonstrauimus, τὸ μεταλτικον, ς corpus,quod assicit contagibne,μεταλὴ ῆκον,quod suseipi ire per consequens-etit ipsa coram unicatio posti lentis contagionis, quam rem manifestis uerbis Atalceop significat, qui libro 3.fen. 16. tr Dcap.6.ita testatur, Mdoque accidunt colica,& ileos secundum semitam acci ς

tis aegritudinum pestilentialium aduenientium, & pοῖβ niunt de regione ad regionem, de homine ad hominςφη & iam retulit illud quidam medicus de antiquis, ubi tigm cat Paulu,q uerba in contextu hebraeo Rabbi Moysis o ptii,qui extat apud Moysen Alatinum edicu Hebraeu, iiqhebraeo in latinu idioma eleganter nunc uertente it wμ

318쪽

accidit colica, dc ileos secundum quod accidunt pestilantes morbi contagiosi progredientes de ciuitate in Liuitatem, es de homine ad homi min. Et hoc auctore, A uicena inqua, possurius tam de colico 'quamrdelleo interpretari, apud ueteres lenim non erant ista distincta genera dolorum, sed

bis ilia sub ilei nomine comprehendebant, ut postea etiam sub nomine colici omnes dolores intestinorum teste Gale n0 : Celsi enim temporibus nominari ceptus est colicus,&Hinius testatur Tiberium Imperato rem primum sensisse hun o morbum lib. 26. capit; r. fetuitatem legisse uomen incognitum ρ nequeuQro abest a rationema symptoma colicus dolor est uomitus biliosi, S nauseae, e contra, ut

seae, & bilis potius uomitiones nihil leuant malum, & sm

numorum. sic Avicennas,& frequens fit uomi tus cholericus, &phlegmaticus. Neque rationi dissentaneum est, cum maximus sit consensus ipsi stomacho cum intestinis omnibus, ut ianuit etiam Avicenas,cum omnia ex eadem tunicaxons stant modo crassiori, modo tenuiori,ut constat in ana' tot exercitatis,& haec fortasse omnium erit explicatio meh05tum praesertim caetera signa etiam coueniant, quae subsecuta natiatThucydides,nem pe singultus,5 spasmus,quςηd0 lagna laetalia in colica teste Avicenna,qui ait, &quando p domi ad singultum, quorum unus sequitur alium, S ad minationem rationis,& spasmum , & retentionem eius ip0degreditur, non egreditu cialtem cum ingenio, est in0rtalis.Neque debet ab hac opinione deterrere,quod hic 'git de medii uentris affectibus, nam non ut affectum thora ri*d vi symptoma proponit consequens ipsum uomitu,

Cypsum etiam nomen conuenit, appellatum enim auete RVM est tormentum, quod scilicet omnes doloreS uincat,

q0d ide de ileo diceresum, quod ide fere est,disserunt enim ἰQςQ, quod in tenui intestino fiat ileos, in crasso co-Mm a licuS,

319쪽

llcns, & ileos permutatur Meuncum, & colicus transt i, ileum , quod esse dicit frequens Avicen nas fiat etiam ii 43leos pe ex aere pestilentioso teste Avicenna, ut colicus, & est c6hii stilens S giosus interdunt eodem te stelib. .sed in in capitu. 29. qui tunc laethalis,cum coniunctus est cum dictis 1 Thuc, dide symptomatis; uomitu singulta,spasmo,teste Hippo. . idest in il eo uomitus,uel singultus, uel spatiuus, uel deliriumalum, quem locum citat etiam Avicen. loco dicto.Quare recte de alterutro, uel de utroque inteli igi hoc loco potest.& eo magis,quod utrumque consequa Iblet ueneno citet. no infectos, ergo etiam interno laborantes contentanetiae est rations cpnsequi,qd uero colicus Maleos sint,st naptomata pestis, M contagiosa, habemus recentiorum historias de clatantes, S id Mantuae euenisse i intestantur pleriquet sed omissis aliis audite, quae ad me nuper scripsit Μedicus Hebraeus Moy se' 'latii rus uir grauis,&fide'dignus,cu comtextu paulo ante memoratui hebraicu ad me misit Avicen. Colicam, iliacamq1 huius generis,contagiosas palliones, quas hoc in loco refert Avicenna , memini me olim vidisse in ciuitate Mantuae anno i 36o. mensibus nimirum Augu'sti,& Septembris, quia publice tunc temporis eiusmodi passiones contagios, per uniuersam ciuitatem grassabantur, cu tau is sy mpto matibus, assiduo n em pe, ae urgente Vinni tu bilis porraceae in m agna copia , necnon etiam aerugins is, lipothymia, assidua febre malignitatis non experte, iisti inamensa,ac in eadem familia plurimi eo morbo opproginueniebantur, cumque in uno,uel altero aegrotante vidisses: lumbricin aliquem per vomitum reiectum, inualuit per cuinitatem rumor, Veneficum quenda lumbricum prope cor th jtantem, huius affectionis causam esse, quare qui adluitubricorum necem medicamentum propinabant, non im

bricos, sed miseros aegrotos statim iugulabant: iuuabaathyautem nonnulli a beetoarticis, atque in uniuersum ab O 'ni medicamento, quod qualitati,ac malignitati humori ipsistendi vim habebat, pauci euadebant, quorum affecto η' usi et diuturnus,ut plurimum vero lethales: extant,arbjix0 φin ea ciuitate hodie, & Medici, & Aromatarij, qui b/xpse

passionum memoriam retinent,&

320쪽

λο , Singultus. J singultum inter pestis symptomata

recenset etiam Lucretius,qui dixit locum hunc Thucydidis

carminibus exprimere conatus: Singultusq; freqaens nodiem persaepe, disimq; ipere vidue nemos, S membra coactans

Si luebat eos defessos ante fatigans. Hippocrates etia inter praua signa tape collocat, dc praesertim post: vomitu,ut hoc loco euenisse dicit Thucydides; ait

enim Aphor. 3. sect. 7. ἐπὶ ἐμετωλυλ ,1 ραος θαλμιοι κακόν, idest, a Vomitu singultus,&Oculi rubri malum, & Aph. 1 f. post ileum malum dicit:&in i. prorrhet. contex. 23. Mμου λυ ραψων- κακιτον, idest,cum singultu vocis priuationes pessimae, M in . Aphor. Aphor. 3. αιματορ πολλου ρυ σπασμος, ῶ λυγμος ἐπιrινοι-ρ κακον , idest, sanguine multo suente spasmus,vel singultus superueniens malum.& Aph. - υπερκαθαρσέσπασμορ, n λυγμορ εχτιr ιχ ρ κακον, idest, in sub perpurgatione spasmus,aut stingultus superueniens malum. Quod etiam confirmat Aphor. . 2Iphor.*l. Vbi ait: δευπερροκαιαιροιάν--λοἱ ἐπιγενηται Ουκ αωθον,jdest, si scinibus superpurgatis superuenit singultus, non bonum. Ide eodem lib. Aphor. I . επὶ φλεγμονα φ απατορ λυγἱ κακόν,idest, post inflammationem hepatis singultus malu . Et in C GSilb3.sect. Aphor. i 1. ex diuisione Holle rij ἐπὶ α ρΛτοις ἐμιε-

τηις λυγριος κακον κακον ζ 1υ σπασμόρ,idest, in vomitibus synceris singultus malum, malum quoque de conuulsio. Et in lib. a defrach. contex. 7.tanquam mali signi meminit febris simgdltuosae,quae superuenit his,quibus vel femoris, i brachii os, idest,excessit,inquit enim,πυρετο. ρ δεφην λυγνυωδεερ,-ἐπιμελα εται, id est, superueniunt febres RQ uae,& biliosae,& ssingultuose,& nigrescunt, supra c-xς3 3 3 tanquam mali signi meminerat, eiusdem febris men:0nem facit in lib. de dista acut. Commen. . contex.6P. biq0cet eam curare, πυρετ, λυμα, δ' μον mλφι ,idest,febri siniingultuosae succussit phil. Antonius quoque Portus in si py de Peste,inter pestis signa collocauit, citato Lucretij te Mimonio supradicto. Quid vero sit singultus,M quod potissi num sit oris ventriculi, ut hic innuit Thucydides, declarat Riqnus multis in locis,quae inter se sunt concilianda: nam λqςtur interdum a semetipso dissentire.nam in a.de sympx causis,

Tertium deeimum sympto-naa pestis

singui us

inanis.