Praelectiones Marciae, sive Commentaria in Thucydidis historiam, seu narrationem de Peste Atheniensium.

391쪽

In Thucyd. Narrat. Testilentia

malis superstites ut fit in Urbium direptionibus,ac ex silii, in quibus, qui ferro, dc caedi supersunt, capriui in ergatali & seruitutem incidunt non sani prorsus de victoria glorisbanitur, sed aliqua omnes inusti macula,ac perpetuo tauiti monuniento, ac signo quasi captiui catena collo alligata, insigniti,ac indicati dimittebantur, irrumpente scilicet tan' dem malo, ac veneno in aliquod exrremorum, in quibus cuvita non su reposita I M sine his possit illa consistere, his ot

hari,ac priuati relinquebantur, actu pererant: alij pudendis, alij summis manibus, alij pedibus, alij demum fumina cum iactura desideratis ipsis oculis,ac memoria non solum externarum rerum, sed sui jpsius,&suorum,quibus nihil fieri po

test infelicius, aut miserius. Και . Percurrebat enim. J-, antedicto rum, ne quis miraretur, tam multiplictili symptomatum Varietatem in omnibus corporis partibus praecipuis , addit eam fuisse illius pestilentiae naturam , ut nihil relinqueret in corpore intentatum, & non Rexatum, adeo ut ubi maiore inueniret membrorunt imbecillitatem, ibi radices a3ens subito conficeret: & hinc colligitur pestem hanc potissima in capite grassatam,& ab eo caepisse, in quo se medicum praestat Thucydides, cum uideatur extremorum mala&desti tutiones tribuere origini mali a capite fluetis, quasi innuat, quod est medicis exploratissimum a cerebro ad usq; extro' ma, neruos motus sensus auctores distribui, M ideo mald

cerebri facile extremis communicatum

τωδ μοkων. Ex maximis periculis. J Recte Scholiastolsupplet, Τήδυ νά κλονοτώ periculis nempe,& nos eum se gli libenter ita uertimus, est aute atticismus,ut supra dictvmi frequentissimus omissi substantivi.

ακ-Extremorum praehensio, medici uocant, et re, idest, extremitates membrorum 1e tremos artu3,ipse uocat, α,τίλου ιιρ, Scholiariς Graecus interpretatur quod uerbum uidetur prinprie significare inuasionem pestis, ut statim ipse Thucydy es subdit, καmeo κηάδε γυ, & quia etiam de fulminis ict0 illet Usurpari hoc uocabulum, significare uoluisse puto sill le quidpiam fulminis ictui, ut fpha celationem Mnςm, quod mox res ipsa declarat nam decumbente RT

392쪽

Quam partem solidam putredine, M putrescente illa, calor naturalis partis extingiaitur ab externo, & igneo putredinis, ouod dum fit, & putrescit pars,gangrigna dicitur, dum facta est.&abiliata putrefasa io, graece σφακελ', latine sideratio, dualis tactis a fui mine accidit, quod dicit sic etiam Galenusin 3. Epid. Comm. 2S. ubi de hoc ipsosymptomate agit Hippocrates, uidetur putredinem fulmini assimilare,sus bis hoc vocabulo de illa uerba facies; quo utitur etiam hic Thucydides: nam in principio, ita ait, ουσω

ψsεν, idest,errabat enim lut ipse dixit) yer totum corpus fluxio,idesst,temere, Sc nullo ordine, dccasu ferebatur,cum neque praeuidere ullus posset medicus arte, quo esset irruptura.

ερτα αἱ ροῖα. In pudenda. J Quod haec pestis potissimum Vigeta impetum faceret, dc inuaderet pudenda, declarauit in 3. mu&qui. Spid.Hipp. qui sepius huius facit rei mentionem: nam pri - .esi'', mum coni. 26 ubi de phlegmone egit in praecedenti coni M sti, pudevrysipelate depascente summas partes, mox addit, doru i των χαλεπώτατον τουτο. τεπε se κρην , χρα ααδ οια γένοιτο , idi fiamatio. est,erat vero hoc omnium grauissimum,cum circa pubem, Spudenda accidebat, ubi Galenus in Commentario nihil mirandum hoc dicit accidisse, quia etiam extra pestilentemst tum dissicilis est illarum partium curatio, quoties inflamin tione, aut sacro igne tentantur: fecerat etiam supra cothmentione,sόματα et pyοιδεα,αj ρο- φυματα,i.ora a phthis/itecta, & exulcerata, pudendis tubercula accidebant, & in

φηρκρουβωναρ. idest, ora a phthis exulcerata multis, fluXiO-ης circa pudeda, multa vicera, tubercula extra intus ad in-sM' mox q9. ἐφυετο επὶ τῶν αλλων έλκέων κρα ei irisiiοισιν, idest, adnascebantur tu in alijs ulceribus multa,

393쪽

ostendit esse pestis sym Oma,-μπα οιρυνηρ sto λῆρορροπαι, τοι ὸλ αμψρτὸξους, ideii, inflammationes duci dolore in alterutrum testiculum declinantes,quibusdam vetolii virosque,vbi dicit Galenus,κιττα των κοινωνιαντων idest, propter consensu in,dc communionem instrum,

torum pars humoris delatia capite in pulmonem ad testes deferebatur cum magnus sit genitalium partium cum thd. race consensus,quodque irri mpebat in testesdicit fuissem,

Am in pulmonis partibus, &in CDacis etiam pruenot. li, Genit, 3 iect.coni. a I .sgnificat Genitaliu cum ilhorace sympathii, lium par dum dici quod thorace dolentes, idest,totium sWm stibus intumescunt , qui quidem contensus partium demo. rasu,. stratur etiam ab Hipp. a: Epid.secla I .noni longe a principio; ubi dicit tussi inperueniente cessare inflammationem tostium, S e contra siccam tussim inflammatis testibus cessar ex quo colligit partes genitales , 1 spiritales vehementer inter se contentire, quod confirmatum est a Galeno in Co mentario eius par tis, testatur rabbi Moyses sect.6 aph.ident etiam comprobatur experientia , quia videmus morbos thoracis interdum expurgari per urinam, licet dicant Ana tomici nullum esse ductum manifestum, per quem id fieri posse credatur, nisi per solam naturae prouidentiam, &yar tium hanc porro sympathiam pluribus ostendit Rudius,lib. z.cue laesa penis erectione, ubi probat esse summam communionem cordi cum genitalibus. Lucr.de Do

at , O in parres omitalis corpo ris ipsas. Et Franciscus Stabilis potentinus,vir netiis in facietam dicina claros opusculum edidit elegans , quo ostendit seia illa Veneta pessilentia, quae fuit anno lue o. quosdam reps emortuos ex sola testium inflammatione iudicasse pestiust ut intere naptos, ubi pluribus narratis historiis tan&Mi aconcha . Exquibus experimentum , & hoc uniuersis Theorema constitui, quod quieumque in aliqua pestileR constitutione pauco tempore moriatur, di inflammatio is Ma pudenda appareat, ex hoc solo signo peste mortuum qi

qe indubitate an ere possumus de qua re a medicis frui m

394쪽

mnsuprehensius, ac derisu ,χtuetur Hipp.&Thucydidis mitate, nec non testina onio cuiusdam Empirici Graecihi icolai Colochij, qui inter signa cognoscendi cadauera pestilentia defuncta ponebat inflammationem testiculorum tamquam indubitarum,& certissimum signum, quod vero a testibus ueneni signa sum alatur deponente thorace uitiusuum in testes declarat, de Hippoc in Coacis, ubi dicit lib.3; sest. 3.aph et t. iuxta diuis. Holl. quod sumpto helleboro, Α

επαιρονται idest, testeS extumescunt.

crates etiam testatur in 3 . Epid.3 omnibuSrire extremitat, nisibus accidisse,& id fuisse erysipelas, do sacrum ignem corpo' sympto radepascentem,&quamcumque partem attigisset pessime ma pestis assicientem: de quo contex. et a usque ad a f. in cuius finealtipικρισιν - - , κρα-ολορ-ο ι πα

tit quidem brachium, totus cubitus decidebat, nonnullis vero & latera haec mala corripiebant,vel anteriorem,aut posteriorem aliquam particulam, multis etiam totum femur, tibia denudabatur,& pesibius. Pauloq; ante dixerat eode

ac neruorum casus magni. Victor Trincauelius in Comen in L m. . Can. Auic. cap. r. ubi agit de signis febrium putre dinis recitat pulcherrimam historiam trium, qui in pestilensi obre pedibus priuati sunt, quam integram libet recIta se. Η0ς fortasse voluit innuere Avicenna, quod i n febribus maligRj ,& pestilentibus iri quibus putredo prope cor est,isi i haltyὸ potens sit, ut vitiosium humorem inde ad alium mem- Vmm longe a corde, de caeteris membris principalinuSa. φςjj4t, poterit quidem liberato corde,aliquest vitiu m in illo M ligna materia relinquit nam no modo contrahi mem interdum vidi,mutata materia mala ad ea sed in com fitruisse. Memini enim me vidisse tres,duas quidem mulie 'λlteram nobilem alteram plebeam,& tertium Virum ex φη, qui artem conficiei adinauesexercent Venetii in naualli Vς

395쪽

ii Veneto , in quibus maligna illana teria , ad pedes propul

la, particulae illius calorem naturalem extinxit, & membii id primum gangraena, mOX sphaceto correptum in cadauet versi, m est,ut fuerit necesse totum id, quod emortuum erat lsecare, auferreque, M Vir ille pertulit, ut crus illi abscisuri fuerit,paulo supra genu,&sibi deinde crus ligneum pulchetrimum ad imitationem naturalis consecit. Nobilis etiam illa matrona sectionem admisit,& ita sitne altero crure ; nam huic etiam tota tibia ab secta fuit, per multos annos vixere. lPleb a vero illa non est ausa crus praebere secandum, unde putredo serpsit, & corripuit, & coxa, & tandem superiores etiam partes , & obijt suum extremum diem ea de causa, cualioquin febris eam dimisisset. Lucretius quoque huius rei fecit mentionem,& uidetur sentire,quod non sponte naturae ut ex Hippocrate,& Thucydide dictum est in priuarentur his membris, sed consilio humano, adhibito ferro,& arte Chirurgica. Ait enim:

s Profluuium pono qui tetri anguinis acre Exierat , tammi in neruos huic morbus artus Ibat,uin partes genitales corporis ipsas, Eigrariter partim metuentes limina tabi ira Uisebant fel priuati parte visiti, Et manibus sine nonnulli, pedibusq; manebant in vita tamen, ct perdebant lumina partim, Usque adeo mortis metus hir incesserat acer.

Petrus Victorius in suis uarijs lectionibus dicit Lucretium

non assecutum sententiam Thucydidis, neque recte intor pretatu : quia, inquit, dicat Lucretius quosdam hoc mordi' correptos,cum mortem ualde metuerent,uixisse,& m0xῖς

effugisse, posteaquam ferro priuati fuissent parte uirili, RRI manibus,aut alijs membris, in quae membra uis illius mox bi irrupisset, atque inuassisset, adhibito uidelicet Chirurg*qui partes illas affectas exsecaret: de qua re tota nullum rcita Thucydide uerbum fieri. Lanabinus uero Lucreti.φdefendit, & sensum Thucydidis acutissimum colendit pςx spexisse uerba illa Thucydidis exprimendo, νὴ ει - τουτων δεφευγον, idest, & multi his priuati effugerμὴ 'Inquit enim Lambinus: Ego autem dico horum

eam ipsam sententiam esse, quam Lucretius exproth; ο

396쪽

subdid, quod breuius a Thucydide dictum est, de idcireo

sertasse obscurius, i lucretius ubςrjus, & it Planius explica

uit Nam cum dicit Jhucydidς , multos dum his membris

otiuantur, mortem effugissζ,nihil aliud significat, quam eos mortem metuentes, adhibit Chirurgo, qui scalpello pabies illas affectas precideret, periculu in effugisse,& uixisse participium enim hoc valet. patientes se priuaria

Medico, seu Chirurgo. Haec Lambinus . Hieronymus Mencurialis uar. lect. lita Ricap. I a. profitetur se esse huius sententi fauctorena,Mquasi uidetur dolere,quod Lambinus, nubia facta ui mentione, leam secutus istit, de qua se ad V1 .rium litteras dedisse scribit, eumque cum ad hoc non rescis. pserit, caeteris rebus dato remonio perhumaniter, non in probasse suam opinionem arguit: cuius totum caput hicnbbetrecitare: Petrus Victorius,uir aetate nostracia ob rara eruditionem, tum ob incrediolle probitatem omnibus ad mirandus 11 ijs,quos postremoVariarum lectionum edidit,

libris,cogitandu proponit, yn ea Thucydidis uerbλ, .leti; ολ λοὶ sερη-ομι-ι τουτων Lucretio exacte sint interpretata his uersibu5: i . . Et grauiterpartim metuentes limina lethi Uigebant,fem p aliparte virili. 'De quare cum iam diu ipsi sententiam meam per literas Roma sigraificassem humaniteriane nonnullis aliis rebus, quae in ipsis continebantur, responsum dediti de hac Ieropullum quidem verbum fecit: ob quod ratus Opar onem instam saltem ab illo improbatam non esse, hic ponere non timebo. Homines enim vitam membris, dum periculum ς0dspiciunt, praeponere: nemo est qui neget, . Porro mediFς0 in pestiferis morbis qui faci te, nisi compescantur,de serpindo sese in viscera propagare, M inde cito iugulare solet

y TQ atque igne, ut statim virus de corpore tollant, erebron, Garum esse cuique puto. Itaque verissimilius fit, in Pe*issima peste a Thucydide descripta, homines,ne perirens dii lia lue pestifera iam corrupta stibi amputanda ferrot nudis, quam permisisse, vi emortua sponte caderent . yxRIn plane est , ut pestis aliquod membrum depascens 'xς desinat, nisi medicamentorum opera coerceatui 3

99q t atominus in partibus genitalibus euenire putλ d

397쪽

In This d. Narriat P estilentia

est , nimirtim quae male affectae, ob viciniam &ceteriς visceribus affectiones suas facile impertiunt. Quam

do imur Thucydides illos gehitalibus priuatos euasit ni

.rat, secundum medicos necessarium prope est intelligete suod ferro illa abscinderent, neque itinerent morbum inti m ius penetrare, necareq;: Vt euenisset, si partes a peste in sectae atque corruptae, ut sponte sua deciderent, expectas sent, neque statim a sanis eas disiunxissent . Accedit his tu culentissimum Gat testimonium, qui Couim 3, ad s. Hipp. Epid.te c. 26.exponens quomodo Hippoc scribat in ea petii. fera constitutione grauissimum malum fuisse,ubi vel infla. inatio, vel sacer ignis pubem & pudenda urgebant, inquit: Hos morbos etiam citra pestem ita interdum ea membra putrefacere, ut ipsa praecidere cogamur, atque Urere. Ergo Lucretium commendare potius debemus, qui breuitari ac obscuritati Thucydidis claritatem afferre, nec non ea es pestem diligentius describere voluit. Hanc nostram sentemtiam Lambinus quoque in suis postremo ad Lucretium editis commentarijs, nulla nostri mentione facta secutus est.J Eandem sentetiam sequitur Iordanus tract. a. de pestis piis

nom.cap. 6. Vbi ait,adeo enim piaua malique moris erant Vlcera, Vt partes occupatas eroderent, neque serpigo cohibς

ri praetera membri abscissione potuit, unde genitalibus ex sectis,oculis excavatis, pedibus, manibusque truncatis rit in Thucydidis tempore redimebant az. πUiuebant ferro piluati parte virili ,

Ettnaηi sine noi mulli, pedibusque manebant, In vita tamen, &perdebant lumina partim.

Colligi potest ex historia Critonis 3 .in Epi. cui pustula Bigyὸ

in talo apparens mortem biduo accelerauit, quod malignVtati potius,quae siderationem momento peperit, quam to tangustiae,qui minime capax fuerit recipiendς tatae maiori*teo excussae,tribuendi a uidetur. ingetis itaq; putredinis d0ςgmentum est,uel hoc,quod nullam nisi per rescissionem ς rationem receperint, cum nullo alio succurri pQ remedio, ad mutilationem uentum fuit. Ego vero p. Virumque posse intelligi,& quod sponte naturae, ut diςφHippo. aliquibus illa membra deciderint, & quod aliqψὲ adhibito medici cosilio serru secarint,ut satias partes iςxy-

398쪽

rent. Galenus etiam in 7.de Usu partium cap. . meminit cuuiusdam pestis, quae in summOS pedes putrefaciendo grassa ta est, unde illis destituebantur, dc uti baculo cogebantur deprehensii, probans enim pedem esse instrumentum, quo

teitimonium,& fide eorum,quae dicuntur duo casus rerum, quae nuper euenerunt, nobis dederunt, pestis nempe, quae magna ex parte in summos pedes deisui jt, de latronis eruditas circa Coracissium Pamphyliae, pestis enim putres, ciebat, praedo secabat summos pedes,ut fine baculis no posissent ambulare,qui in huiusmodi infortunium delati essent: simile quidda narrat de peste sui temporis Petrus Parisius, qui testatur in hanc sententiam , ita Italico sermone hoe enim scriptus liber. ra ita magnior parte de deni infirmi nacti ueromte macchlegrande, imide, I Ucure filo lagisntura degono, c, Pastro ginocchio A'abbasiavano alia polpa della gamba, te quali ritrahendo i nerui, rima uano legambe abbreuiate, ct conuulse, le deue ma chie erano cosi dure,mescate,chepareuano quelle parte esser state abbru-gute, o colle dat fisco, ὸ per On longo temposecate at Sole,renando siu-pite, priue di senso, ct mortificate, comesuole acta lere nella cancrene c0nsmute. Simile quiddam de pestilentia boum narrat Colmmella de Radicula,q uod helleborum nigrum dicunt,uerba faciens. Vius eius traditur talis, aenea ubula pars auriculae latissima circumscribitur,ita ut manante sanguine tamquao litterae ductus appareat orbiculus. Hoc δί intrinsecus, δίςX imperiori parte auriculte cum factum est, media pars de-icripti orbiculi eadem subula transuitur , dcfacto foramine praedicta radicula inseritur, quam cum reces plaga comprohςndit. ita continet, ut elabi non possit, in eam deinde au- Vigesimuxi uiam omnis vis morbi, pestilensque virus elicitur,donec sςptimuy'ra, quae subula circumscripta est,demortua excidat, dc mi

partis iactura capiat conseruatur. ει ιν δ' οἱ κἀτων ὀφθαλμιιῶν. Sunt qui etiam oculos amis amissio,

399쪽

ttonem,& deprauati Visus, sed non tari en amissorum ocu

ας συκα επονομα ουειν, idest, lippitudines humidae l64 gς,diuturnae, cum laboribus,germinationes palpebram eo tra intus, multorum perdentes Visum,quas ficus nominat. Galenus in Com mentario id euenissu dicit propter hum6 ris abundantis nimiam copia duplici costantem differentia crassitie, & tenuitate, quae sunt iste, hunc igitur superuacaneum humore dicit delapshm ad oculos hu midos genuisse lippitudines, sua tenuitate, crasibile autem germina palpebrarum, quia scilicet fluetio humi

da,& aquola parit ophthalmias, crassior vero pars,τὸ παχυ- τερον, partibus inhaerens affectiS, ἐμπλατῖριενον, gignit, τrrεπαναςxo se, idest,tubercula riparumfluuialium ma . do elata, & insurgentia. LucretiuS. - Et perdebant lumina partim.

Esse vero hanc oculorum amissionem pesti, grauissimum tympio ma apparet ex illa peste quae anno salutis Α, J.1 Orie, te grassata est ut testatur Georgius Agricola in primo de peste cum Martianus Imperator regnaret,& steuior quam Vnquam uspiam extitit, etenim dicit primis duobus diebus

ex vehementi inflammatione oculis homines priuatos, ter tio tussi vehementissime conquassatos interijsse: meminit huius symptomatis in peste P. Parisias cap. r.& coniungit si surditate, qualem Hipp.in Hermocrate 3 Epid. I.coni. I 3 Heropito in 3.eiusdem n conti8 o. appellat, ita enim scribit. dipiu anco patito i nostri informi due ultri grauisiimosi, tintino 4'orecchia, ct alle solle surdita , ultri han patitu una cis glηe, si rita ne si'occhi ch'ὰ is mulgrado non hunno intefo findo' 'temente chiamati, ne hauno me lutoquello che si gli presentaua is ydg occbhlassio stare che dot o tresono rimasti rieoh idque adscribit νς nenosis qualitati vaporum,& humorum, quae spiritibus pὲ malibus permixta meatibus oculorum adherescenS,eor.m functiones impediebat.sic Eusebius hist. Eccles .lib.cap. i serit sacris ignibus,mcarbunculis ora pestilentia illa,qRὴ

ibi describit correptorum fuisse repleta, ita ut si qui foriς ς

his mortem effligissent, luminibus orbarentur

400쪽

e se casu in multis ab illa A thenies pestilentia seruatis De vigesimuduentem facit Galenus mentionem , & fuit sane memora , de octauubilis,quod sanati, neque se ipsos, neque familiares agnosce tent. in libello quod animi mores corp.temp. sequant. citat Ist...hunc locum his verbis. C terum corporis aerumnis affligi animi ac superari in atra bile, phrenitide, ac furore aperte cognoscitur, porro seipsos quoque, atque propinquos propter morbi vim ignorare quod 3c Thucydides multis eu nisse in historijs suis memorauit&in pestilenti morbo hac tempestate haud multis antea annis nos quoque fieri vid, mus tale vitium esse uidebitur & c.& de sympti diffc. ubi ait agens de symptomatis laesis animalis facultatis,

& circa memoratiuam animae partem fiant symptomata,S adhuc aegrotantibus,&iam sanatis, hoc licet etiam apud Thucydidem cognoscere, qui dicit quosdam ex peste illa seruatos usque adeo omnium,quae praecesserant,fuisse obli tos,utnon solum familiares, sed se ipsos ignorarent,& in

ςst non raro quod in abscessum quendam erumpentes m'rpistultitiam, aut obliuionem induxerunt, nonnullos igi-xRr&literas,& artes oblitos vidimus, neque suorum nomi

RV m memoriam retinentes, ut& Thucydides dicit in peste exigis e, quosdam enim ex illa seruatos ignorasse stipsos, miliares, meminit huius in hac peste obliuionis etiam

Φpp 3 in 3 .Epid. coni. 3 .quam tamen non post, sed sub aQς Ones ipsas dicit contigisse. περι δ τούς αν αρο υσμ'υς 92 αρ-κ sub accessiones obliuio M languor, My0 is defectus, ubi Galenus in Commentario, - μ