장음표시 사용
611쪽
1δδ In Thucyd. Narrat. Testilentu.
praesentis,ia urgentis mali Propositum antiquam pr diuini
De sum- tionem,atque praesagium, Quod si iterum, inquit, bellum ris contin exortum fuerit, &illi comes sit fames, M penuria, tunc inm,l. bes. ' talasententia,rursus alteram probabunt interpretationem. hio. famem, no pestilentiam significata In fuisse contendent.
τοιουτωι si παθι Testem calamitatem. Non sine maximo
iudicio Thucydes quippe qui lente,& diu dicitur singula huius historiae verba perpendisse,cum usus hactenus multis esset vocabulis ad pestilentiam hanc, & morbum significana
lum generalius,& plura complectens: erat enim de symptomatis locutus,quae Vexarunt corpora pestiletia affecta, mox de animorum qualitatibus, dc viiijs, qtve eos ad omne facinus impellebant,quae fuisse dixit alidaciam,libidinem,& lum cupiditatem, duobus explosis legum custodibus,timore
scilicet,& verecundia,consentaneum erat, ut omnia concludens hac epilogi clausula, uteretur uniuersaliori vocabulo, πις ideoq; delegit verbum , quod ad morbos, & sympto titio Vota perturbationes,& affectus, ad qualitates denique, bulo eae &Omne calamitatis genus erat aptum significandum: qua- primi pol re cum hic uelit haec omnia significare,quia de his omnibus verba fecit, nullum est latinum verbum, quo recte possit ex prj mi huius uis uocabuli, huiusque rei nobis dat testimonium Cicero,qui modo uertii perturbationes, modo morbos,modo aegritudines, modo anctiones: neque tamen unquam sibi satisfacit, sed de Fin. lib. 3.&in Tuscuidetur magis probare morbi uocabulum,cum tamen dicat non posse ad 'mnia,quae significat πώ ,extendi: quod tamen ita esse quid sed frustra contendunt: linguae enim Latinae inopia non est cum Graecae diuitiis comparanda. Sed quonia haec vox apud Medicos,& potissimum apud Galenum est frequentissima, ideo de ea magis medice disputemus. Apud Medicos igit0r generatim significat omne morbi genus, atque symptom tis,& pro omni malo adueniente accipitur: sed si exactri differentias uerborum persequi uelimus, quidam rut G ης Pand. auctor) statuunt hoc discrimen inter νοσον , S g quod dicunt νογον, idest, morbum esse momentaneum sttemperantiam corporis imbecillitas em, την
612쪽
uero τοδι-κερ σώματ ρ ἐμπολαν, perpetuo durans corporis impedimentum. Sic etia distinguunta βλαβορ,idest,damnu, quia trafloe dicunt esse internum, δελαβορ externu nocum emtum, Miaestionem partis humani corporis . Galenus lib. a. Meth.med. cap. 3. nullum ponit discrimen inter rebo: , seu νό σκιχα,de etπαρος, seu παDptae: dicit enim a se demostratu in his, quae scripsit de medicinalibus .vocabulis veteres' usurpassevrassost pro νοσημα, quemadmodum etiam a 'bς ν, infirmit,tem,& imbecillitatem, dc pariter aegrotantes appellari, non
ταζ,ubi fortasse verbum de deratur, cum eius vocabuli causa sit suscepta illa oratio, quod tamen non ita frequenti in usu est, sed si ruigne dicitur, cur verbii quoq ue -- σχέν in eodem sensu nequeat usurpari3 Eodem etia loco longam habet oratione de hoc vocabulo,ut a veteribus sit acceptum, & a recetioribus usurpatum, & distinctum a Aut orti quam non erit alienum hic paucis referre. Duplicem facit
ergo Galenus rerum naturam,alteram earum, quae in generatione,mutatione, & allieratione γενεσι
cipit,& habet, alteram earum,quarum substantia permanet οὐσια-Ex hoc secudo genere dicit eme sanitate υγέαν, morbum τἀν νοσον, & quaecumque sunt symptomatum, vel causarum διαθεσέρ, υα - affectiones,vel habitus: actiones omnes ἐνεργέαι, & alterationes, is τῶν ri Λαι το δναι κεκτὐται in ipso fieri essentiam possident: & corpus secundui quodcumque mouetur secundu idem patitur, motusq, eius ne dicitur: quare dicit veteres appellasse Omnes motus etiam secundu naturam ἐν τῶ καταφυαν ἐχιν, preter δ' Sικαρactiones, quae vocatur Platonem etiam dicit Vocasse ταρ των αἱPa σε χρ αλλοιωσις, sen suu alterationes:
iuniores uero dicit aliter iudicasse, & de solo eo motu id nomen usurpasse,quod sit παναφυειν praeter naturam,& ueteres quidem dixisse πταθορ ιδιωρ, proprie επὶ π ασκρ τῆς κωνκσεωρ,de omni motu extrinseco, nunc abusos uocabulo, appellasse etia παθη , ταρ ἐκ παὁουs μυ γεγενημεως τοὐνουκετι ιβ' εν κινΛcris,eaS,quae ex passione factae sunt assectiones,
nec amplius sunt in motu . Neque tamen diuturnior, aut λσλυτzτερον,idest, egrius solubilis,est affectio habitu,veluti Cccc neque
613쪽
s ο In Thucyd. Narrat. Testilentia
neque etiam inabecillitas, seu aegritrido &hhe ex recentjorum νομοδακις Iegulis nominum descripta dicit ipse deinde subdit ex sua doctrina , affectionem τὰν contrariam finitati, quae laedit την li ργιαν, actionem,uocati diro h M pi Optae ν-α,idest, morbum tantum, siue diuturnua, siue δὶ Eiici, breuis, sine momentaneus sit . Umne alias,
quo disti: quae praecedunt προηγουμ2ναρ τουτων, ffectioneS praeternat rant.. ram,causas, non πάλuocari: quae uero consequantur has,&laedunt actiones, symptomata, &, eodem modo etiam immodicas euacuationes, & retentiones: quaecum. que uero.'ιώεσα sunt ueluti ix sοια, idest, nullus naturalis color,uel uitio fias, praeter A symptomatis uocabulum, dicuntur etiam, prout sunt, ριαό εσεις id est, affectiones in lib. autem det symptomatum differenti js, eade isti fere dicit, sed
breuius,quae non erit alienum declarare, Dicit ergo a Δακωδεαι dictam dc esse commune sanorum, aegrorum,& neutrorum,quia & cantus,oc harmoni te odorationis,dedictioni Sest δι xjεσις - isi θορ ustro, &-differre a diathesi,
ueluti etiam a morbo ex Platone,quia qta quid pat. atu alicquis,dicitur quare sub eo adprea teratisnes senili , se ipsam etiam uoluptatem τα, omnem alium m0tuna ab altero factum in alter0 . Quare itac oncludit, ns
agetis motus est, actio,yathema,& pathos affecti quod modo ab ipsb, etenim generatim assici quodam odo idem est, RQ pati. Et dissert a diathesi, pathema, motu: cessante eniim alterδnte, alteratio facta circa passum permanes est dia b iis passi. Quare in ipsa versione permutari, alterari, & mQVς xi, αρος habet generationem: in permanente ueto, S reii Rie Oxca sqbiectum corpus diathesin,idest,affectioinem, cOR
fundi tamen haec uocabilia apud Graecos dicit, quia scili T
614쪽
facit: cuna. tam ' neutrum Vese sit , sed μενουσα σις sit γεγονὸς παῖος. ἐνδον θικσκοντων, Intus morientium. In omnibus his periodis frequentes sunt-λilie coniunctae cum his,
quae sint tantum intus, foris,Vera antitheta, hominum, terrae, apparentia. Sic supra )ρων φοροῖ, ζωπων νομος, antiam apparentia.
γαρ εἱαi , EX tra moenia regione vastata. J Quanta stragem,quandam vastitatem dederint Peloponnesj1n hac populatione, declarat Diodorus Si ius lib. Q. quem alibicit ut inus: δί ideo nunc omittimus.
Vt videtur esse consentaneum. J Solent enim homines cui etiam Portus annotat , dum calamitate aliqua, malisque premuntur,in memoriam reuocare quicquid actu,&dictu antea fuerit, quod posset illud malum portendere,' & de nunciare. τουλφὰτους, Huius carminis. J Antiquitus Dmnia oracula fuisse carminibus tradita, multa extant, quae testatur, imo prius scribi solitum carminibus tantum, plerique autumat. Et omnia erant literarum tradita monum elis per carmina Oraeola
ante Pherecydis,& Hecatsi tempora,qui primi carmine dissoluto pedestri uti coepere oratione: sed potissimum Oracu, imia sitata per versus tradebantur, quia verissimilius est Deos ligata numeris oratione usos, quam soluta, cum etiam ipsa poetica sit quid diuinum &a Dei munere,ac dono proficiscatur: quare apud Vergilium in 6. appellauit carmina oraculum,
- Foli s tantumne carmina manda.
Cur vero antiquitus carminibus ederentur oracula, docet Plutarchus in Opusc. de Pythiae oraci ad obscurandam scilicet orationem,& accersendam illis dignitatem,& auctoritatem,& fidem ex inuolucris una etiam ad vitam ministrorutuendam, qui, sit apertis verbis essent prodita oracula, periclitati fuissent. Tyranni enim ea consulentes,&aduersa sibi audientes, eos interfecissent. Addit etiam causa memoriae, ut facilius retinerentur versibus comprehensa. Qv od vero, Vt dixi,antiquit usoracula fere omnia ederentur carmine, colligitur aperte ex eodem Plutarcho in eo dialogo ubi cu reddat rationem,& causas, cur Pythia no amplius versibus, sed Prosa oratione oracula edat , nobis dat certissimu testi m cccc a nium
615쪽
j j In Thucyd. Varrat. Pestilentia
nium edi versibus solitis: & ex Herodoto, qui lib. r. bii reci tat oraculum Pythiae Delphicae, quod Lydis de Creso Re epetentibus respondit,utitur his verbis: n ἐν θω λελὶτ t A Pythia in Hexametro tono haec refert. Et etiam ex Ctherone in z:de Diuinatione,Vbi recitatis duobus decantatis oraculis, primo illo: Cinus halympenetram magnam pervertet opum vim. Et altero Enniano:
Aio te Aeacida Romanos vincerems . lConfutans ait, Pyrrhi temporibus iam Apollo versus facete desierat. Et mox de pythia verba faciens ait: Quid tam diu,
hum autem, quam afflatus e terra mentem ita mouens, ut eam prouidam rerum futurarum efficiat, ut ea non moedo cernat multo ante, sed etiam numero, Versuque pronuntiet.
ἡσκοτεῖ οἱ πρεσβυ εροι,Dicentibus senioribus.J Hic quoque ut superiori in periodo est atticismus in nominativo posito pro genitivo absoluto: nam ne quis dicat esse nominatiuu verbi-positum est paulo ante verbuad quod resertur verbum illud: nam propterea in memoria reuocarunt, quod s*niores asseuerarent decantari vulgo an liquitus elapsis temporibus consuetum. Doriacum aduenieti J Nos ita vertimus Grpcum ad verbum exprimentes. Valla suauius:
Morticum veniet ω comitante duellum.
Homerus etiam magnum malum voluit significare,& gr 'ue periculum ex horum duorum malorum coniunctione:
Si coniundia premunt, I bellum, Upsis Achivos EI hoc porro versu, & oraculo nos admonemur. Primum solere Deos ingentes clades oraculis ante praeriuciare,Vt ad moniti homines de sua salute cogitent,& conuersa a pecc*ij mente ad Deum , imploratoque eius praesidio, uel euitςox periculum,uel leuius puniantur. Sic Cicero in suo Con vi inducit Vraniam loquentem:
multaq; per terras vates oracla furenti estos Fectore fundebant trines minitantia ca se . .
, a ii iis potissim si in pestilentia: quare etia in sacris literis Πομ)oraculis. ioiςt multo ante minari. Sic Pharaoni Exodi cap.9. ΠςxRI
616쪽
sius cap. as . Sopulo periem, & plagam hanc minatur, b in
Deuteronomio cap. 28.& in Leuitico cape 26 Aωριακον, Doriacum Bellum hoc Varia sortitum est no- Varia no mina: uocatum enim est ab omnibus fere Peloponnesiacu, somquod tota Peloponnesus illud gesserit dictum etiam Archi, ἰά. 'bh:
damium ab Archidamo primo Duce Lacedaemoniorum, potiuesta dictum Lacedaemonium a Lacedaemouijs, qui principes eum. partesserebant , dictum Doriacum a Doriensibus, qui amtea fuere Achaei, mox a Dorieo Duce dicti supt Dorienses, mutatis sedibus,ut testatur Plato in 3 .de legib.ubi ita:
e λιαπεραίνετε, id est, Decem uero annos permanentes Achei Troiam solo aequarunt. CL. plane. Ath In hoc igitur tent-pore decennii,quo obsidebatur Ilium, multa mala singulis obsidentibus domi evenerunt orta propter seditiones iuuenum, qui etiam milites ipsos redentes in ipsorum ciuitates, ac domos, nec honeste,nec iuste susceperunt,sed ita ut multae morem, esultae caedes, ac fugae fierent, qui rursum eiecti abierunt mutato nomine, Dorienses pro Achiuis appellati,
quod qui eos collegit profugos Dorieus fuerit dictus, δc haec
omnia vos Laedaemoni j exponitis, ac narratis. Alii dictum putant a Dorio , quod oppidum Peloponnesi tradunt. Stephanus de Urbibus ait: πτολιρ μία των παν . Dorium una ex tribus ciuitas, in qua auctore Dositheo dicit a Thamyra inuentam, ταν Δωριον αρμοGαν, Doricam harmoniam.
Sed nequaquam haec repugnant,nam oppidum,siue ciuitas illa potuit condi ab eodem auctore Dorieo,sive Doro.Strubo lib. 8. Geographiae uidetur intelligere Aeolicos pro Doriensibus, cum dicat eandem esse linguam Doricam, quae Aeolica,quod probat ex eo,quod omnes extra isthmum habitantes,exceptis Atheniensibus,dc Megarensibus appellan
617쪽
s In Thuyd. Narrat. P silentia
tur suo tem pore Aeolici, A mox asserit multis factis petiuntationibus gentes duas in Peloponneso restitisse Aeoli e6,& Doricos. Lib. uero 9. meminit rursus Doriensium,&e6, dicit Tetrapolim muniuisse Doricς nationis Metropolim quatuor urses eorum praecjpuas recenset Erineum, Boium, Pindum, Cytinium. Horum fuisse tradit Regern Aepaltu'quem cum regno pulsum Hercules restituisset, in beneficii memoriam moriens Hylum Herculis illiu m coupIauit, qui regno successit, dc ab eo Heraclidarum gens regia prodi jt quae mox totam Peloponnesum occupauit. Hanc eandem gentem a Doro Hellenis filio ductam,& occupata Peloponneso Dori causa appellatam testatur Herodotus lib. 1. pestis con , Pestis simul illo Quod pestis frequentet sequi bH consequatur bellium,ex historijs facile apparebit, si persequi illa uel iurus. Apud Livium libI.ab Urbe c*nd. 262. Inco modo bello in tam arctis comeatibus uexati forent ni Vobscos iam mouentes arma, pestilentia iam inuasisset anno 3i 8. V rbes tamen non oppugnatς , quia pestilentia populuinuasit. Sic bellum Punicum,de quo lib. et s. anno F 39. comi tata est pestilentia: de qua Liuius.Accessit eis pestilentia comune malum, quod facile utrorumque animos auertereta belli consiliis , dcc. Sic lib. 9. in bello anni 346. tantam nar rat incessisse in ea castra vim morbi, ut nisi dimittantur. nemo omnium superfuturus videatur. Sic anno 37 o. exercitus . egre explebatur propter pestilentiam,& mox anno j7si
delectus Consuli eo dissicilior, quod pestilentia, quae pri Ioanno in bouesingruerat, eo uerterat in homines . Sic apud Eutropium tantus casus pestilentiae fuit,ut post uictoria Priscam, Romae, ac per Italiam, Prouinciasque maxima homi num pars, militum omnes fere copiae languore defecerint Quod ita Metaphrasi vertit sua Paeanius Graece, Μετα V
parte ingruente bello, Sc pestilentia urbibus,dc uicis incj ς' M quid reliquum erat humani generis interfecit. Eusebiββ
618쪽
νοσου. Post haec cum bellum pestilens exc piiset morbus. εριρ, Contentio. J Merito dubitatu me de hoc uerbo,cuvulgo caneretur non scriptum ab Oraculo sed ita pronuntiatum,ut nulla res distinctionem possiet elliceremam etiam ipfames consequi solet bellum,i fortasse frequentius,adeo
ut haec duo, pestis,& fames stat perpetui belli comites,atque satellites: quare etiam haec tria dicuntur Dei flagella, M plagae in sacris literis. Et haec tria Dauidi fuere a Deo proposita simul, ut quod uellet, optaret, & frequentissi me hqc duo simul ambo affligunt, Sc consequuntur bellum, ut ex histor, cis licet colligere. Apud Liuiu anno 29o.lib. 3.duo simul mala ingentia exosta,i fames , pestilentiaque foeda homini, foeda pecori uastati agri sunt,&c. lib. anno 317. pestilentia, inopiaq; frugum circa A. Corneliu Cons fuit. lib. s. anno 363.
eodem anno nouum bellum,cumVolsiniensii bus exortum,
quo propter mem,pestilentiamq; in agro Romano ex siccitate, caloribusque nimijs orta exercitus duci nequiuit, lib.6. anno 3 7 a. pestilentiam,inopiam frugum, δί uulgata utrius que mali famam anno insequente multiplex bellum excepit. Paulus Orosius lib. a.cap. 1.idem ostedit. Urget se, atque imminet sibi extra illas apertas bellorum clades successu misero clande tina malorum abhominamenta fames, dc pestilentia fessam urbem corripuere, Cessatum est paulisper a praeliis, cessatum tamen a mortibus non est. Et idem seq. cap. arma Romana fame , pestilentiaq; compescuit. Qirare Romani experientia iam dolit,ubi altero horum malorum premebantur, de altero auertendo cogitabant: hinc apud eundem Liuium lib. q. dicitur post pestilentiam magna clade, dc magna in Urbe, agrisq; promiscue hominum, pecorumq; pernitie accepta famem cyltoribus agrorum timentes,in Etruriam, Pomptinumque, dc Cumas: postremo in Sicilia quoque frumenti causa misere: eleganter uero Massarias lib. i. te Peste,notat inter bςc duo nomina assinitatem tantam a ueteribus relictam, ut unius tantum litere interiectu o, scilicet alterum ab altero distingueretur,ut rerum ipsarum coniunctionem. significarent. Ait enim inter fame, dc pestem tanta est consensio,utuix, 3c raro alteram ab altera leparare liceat, quodsolertissimi illi ueteres, uel ipsis nominibus
619쪽
minibus indicare voluerunt non aliter quam simplici o, ab terum ab altero distinguentes pestilentiam famem i. μω appellantes. Quod etiam alij annotarui qui de peste scri pserunt,ut Philippus Ingrassias par.a cap. r. Vbi sororem pe stilentiae dicit esse famem: & ideo apud Graecos parum distincto vocabulo appellatas Nec desul alij medici,qui fame praecedentem statuant future pestis signum, vulgoq; etiam iactatur, post famem pestis: quare etiam medici sui aliquid medicum in re non medica,Velioco afferaturὶ famem in pestilentia quasi illius sorore no esse adhibenda monent: quia
altera altera potius iuuM cum silmilis, 3 germana sit: simulibus enim omnia nutriusur, cotrarijs curantur : M ideo omnes apud Hippocratem,& Galenum, qui cibos sumpsissent in pestilentia lanatos c6 perimus,lc Avicenas, alijq; Arabesaubent aegros cogere ad suscipiendia cibum, sed hoc dogma quomodo sit intelligendum , in superioribus satis est declaratum. Hanc famis,de pestilentiae coniunctiunem significari tradunt Grammatici quidam ex ipsa derivatione, quia alterum ab altero sit deduistum. Auctor Etymologici tradit inter alias etymologias hanc quoque quod sit dicta pestilentia λοιμὸρ vruerte λιμὸς a fame, quia σίτου,
fames indigentia cibi, pestilentia corporu indigemtia. Idem quoque utrumque verbum te ω, idest, dericio Pestes or- deducit. Sed quoniam in medicos campos digressa est Ora se ' tio nostra, possumus ex eorum etiam opibus, dc penu nomconfirmare sententiam: plurimae enim pestes in medioexstlibris inueniuntur, quae in fame otis su nt. Celeberrima ei illa Galent in 1.de bonit dc vitio succoria, quam in agro R' mano expraegressa fame ortam dicit Alterius tauissimae pς stis ex fame orta est mentio apud Mengoar Arabum sestynon postremum medicum tib 3 .trin. 3. cap. . Apud Hist0 ricos vero si percurrere velimus innumerabiles reces stripossunt. Huiusmodi fuit pestis apud Herodotum lib. 8 me ercitu Xersis Persarum Regis, E Graecia fugientis: t Πxδenim fame laborarunt,ut frondibus,3t radicibus herbaIRMVescerentur. Huiusmodi fuit illa pestis in exercitu Alς ὴμ dri M agni,dum ex India reuehieret, in qua cu radicibu pgem rum usi essent, in pestilentiam grauissimam incidoxy uς qua Plutarchus in vita Alexandri, dc Q uitius ub- '
620쪽
Sabest. Enn. .lib.6.& alij. Huiusmodi fuit illa pestis,qua Delphii laborarunt, ira numinis ob interfectum Aesopum: st rilitatem enim agroru primo immisit, ac famem, mox subsecuta pestiletia,& morbi tetri:de quo Plutarchus in opusta de his,qui sero a numine puniuntur. Sic illa Lemniorum,de qua nos in prima parte verba fecimus, ubi de Lemno mentionem facit Thucydides. Ex fame etiam orta pestis illa Massiliensium in obsidione,de qua Caesar lib. r. belli Ciu. huius modi fuere tres pestes apud Appianum Alexandrinum: prima in exercitu Carthaginiensium a Massinita Rege Numidum obsessio , altera in exercitu Mithridatis, in obsidione Cigicii terti a in exercitu Romanorum contra Parthos, ductore Antonino : huiusmodi fuit pestis in ciuitate Hierusa, lem obsidionis Vespassianae tempore, in qua tamen conue so ordine fames subsecuta est pestem, de qua Iosephus Hi- soricus lib. . bel. Iud. Talis fuit illa pestis tempore Maxim, ni,quae cum fame si mul est aggressa svi inquit Eusebius Ec-
cles historiar,lib.6. ubi eam delcribit, τουτον est τον ποπον δ' -
κζ ό-ολαρ is ολιγω γενεαρ hoc pacto dum laus telis ante declaratis, peste scilicet,& fame,confecto exercitu mors,integras paruo tempore generationes de pasta est. Ite ea, quae describitur a S. Victore epi . lib. 3. persecutionis Vadalicae. Si recentioru vero historias persequi velimus, plura adhuc exempla reperiemus. Sigonius de regno Italiae lib. I .agens de peste Inguinaria sub Gregori diram hanc pestu lentiae clade graues duae quoque curae aliae onerarunt, summarei frumentariae inopia ex superiore fatorum inundatione profecta , & edae Logombardorum Ducum in ipsam Romanorum regionem impressiones.lib II .anno Ii46. superiorem famem foeda pestilentiae lues excepit lib. 18. sub Friderico XI. ia A. in italia eo anno maxima annome penuria mok saeuiss1ma pestilentia laboratum,& in praecedenti dixerat hiems solito asperior inhorruit, ex quo maxima pecudum, arborumque pernities consecuta, quae magna victus inopiam,&inopia grauem pestilentiam importauit. Et de regno Occidentali lib. i 3. de Attilae flagello verba faciens: Suberat praeterea singularis rerum ad victum opportunarii inopia,ac foeda ex ea suborta,.ac passim dispersa pestilentia.