장음표시 사용
601쪽
COMMENTARIVS '' ' 'φ' hq hςhilist demonstrauit ad am
dacia mi magno aditu, Mianua patefacta, ex occasione necessi talis uiolandorum rituum in sepeliendo, cum nihil esset, quod libidi. nis, ac quaestus causa omnes no aggrederemtur nunc aperit, unde tanta fuerit inuecta centia , nempe ex sublato metu , tum Deorum, tum legum humanarum sola enim formidine, mali homines a malefactis abstinent,cum boni virtutis specie commoti solo pudore absterreantur: de quibus uerba fecit in superioribus,cum dixit, uirtute professos pudine prohibitos noluisse morientibus sua denegare ministeria, ex quo vulgabantur morbi, Explicat uero hanc causam quasi dilemmatis forma, morς suo,coniunctim primo, deinde diuism utrumque pronun cias, nihil eos a facinoribus, dc sceleribus frenabat, quia nec Deorum metus aderat, nec legum humanaru timor: Deo enim negligebahi impietate animos occupanteaexfalsa opinione taminuectaeex euetu,& recepta, quod scilicet Dei bRmana negligerent, quod ita colligebant,fi Deorum aliqR3 animis cura mortatium rerum resideret profecto suos cui tores,ac sibi deuotos S addictos minime paresetur esse m lis obnoxios,& contra im pios solos perderent, sed cum ιδ' colentes Deos, qua inpernentes eorum cultum, intere ph& in eadem omnes sint naui, ac ex aequo moriantur, roxq cto colligitur nihil curare Deos humana, nec prodestes νgionem . Si uero proponebatur, ante oculos obueri Py
602쪽
tur legum humanarum seueritas , quae solet poenas scelerua flagitiosis hominibus repetere Mimpunitatis contra spes statim oblata animos ad scelera patrada reddebat audaces, duplici argumento innixa, confirmata. Primo quod licet
lex esset, quae facinora illa Vetaret, Vita tamen mometanea,& diaria sublato tunc temporis iudiciorum instituto, S im
dicto iustitio cui fit in pestilentiis persuadebat prius se perfuncturum. vita, quam posset reus factus condemnari. Secado quod magis addebat stimulos 3c calcaria, quia cum tam breuis esset vita futura, Iidebatur consentaneum aliquid vitalis voluptatis degustare , atque delibare, ab omnibusque id concestum iri,antequam esset moriendum, Sc subeunda conditio communis omnibus ex peste moriendi Deorum timor. J De metu deorum multa disputat pclare Plutarchus in libello,cui titulus, neque
iucunde licet vivere secundum Epicurum: nam Epicurus aduersus prouidentiam Deorum disputans, τῶν προ ιαν metum deorum ac cultum tollebat, dc proinde viam fit tuebat
ad , idest, nullam de Deis fidem, ac credulitatem: cum enim iuberet ita esse homines erga Deos affectos, ut neque eos timerent, neq; gauderent illoru sacris, aut quio quam praesidij inde sperarent, eorum cultum tollebat sensim,&opinionem,quod nulli essent,sensim induceba quae dicitur- inquit Plutarchus)οἱ τnν χαραν ἐάτου in quam deducunt
nos illi Epicurei scilicet y qui gaudiuex Dei cultu ,cu irae iblius timore auferunt, vocant vero ibi κοινον αἰδ)υρ-φοβου commune, dc permixtum pudoris , dc timoris affectu, quatuor vero enumerat bona ibi metus deoru,nempe, πί spem, coori gratiam, siue gratum aduersus illos animum ex acceptis beneficijs θ hi - αγαῖ- τύαρον r. iducia ouilubhbonorum praesentium, δc in rebus aduersis, 'id το θειον, reuersionem , d fugium ad deum, dc refutat tus Deota eorum opinionem,quidicebant metum deorum esse tetricum quid, dc terribile, plenti ni tragicis quodammodo suppliciis,imo contra metum deorum, non ut tyrannorum, dc regum esse,sed plenum iucunditate,&uacuum ab omni cura, molestia, ac timore , dc quia illi dicebant se purgare ani mos vitio superstitionis pellendo ex animis hoc deoru me
603쪽
tu, ostendit superst itionem quidem tam qua lema ex oculo esse auferendam, si fieri possit Omnino,sin minus,satius esse
illam aliqua ex parte tolerare, quam simul excindere,&G. Φλουν ταν etiris, excaecare fidem, quae de diis habetur apta homines, quanta vero iucunditate, dc securitate, atque . titia sit refertus hic deorum timor multis ibi declarat Plu. tarchus, ut videatur pene christiane loqui, & propius ad nostram accedere pietatem, est vero haec clausula tota iambi. ca , ut integer se narius conficiatur Scazon, seu Scholiam,
Quod si uerbum ovise, collocetur in tertia sede,erit integer lambicus Senarius hoc modo.
Neque mirum hoc uideri debet, cum sua sponte in soluta orationem incidant Iambi, sed alia quoque gene a metrorum frequentissime incidunt,ut Heroicus,& interdit etiam hendecasyllabi petulantia, ut apud Ciceronem successit sibbi Lucius Metellus, sed de hac re fusius alibi est a nobis db sputatum, est praeterea hic qRaesita elegantia ex his Anti
ου Gρ. Nulla. J Hoc uerbum est ita in oratione colloc, tum, ut possit referri primo solum ad ιιστων , ut di cat nullam fuisse legem, qua a quo uis peccato deterreres' tur, quamuis graui in mas poenas, ac supplicia constitueret, adeo ut ferrentur in omne flagitii, & sceleris genus, nullo lo sum ea uetantium timore,perculsi, & hic est optimus semius, ut ostendatur discrimen intςr metum deorum, & legς hominu,quia ille unicus ab omnibus absterret malefactis,
hae multiplices sangulis sunt peccatis prohibendis onstitu etae custodes, S uindices: nam alia lex est de adulteriis,alia dς incestis, alia de sacrilegiis, alia de furtis, & diuersa omnibd constituta supplicia: posset etiam coiter referri ad utrumq;&-θ-ν,δc ita intelligetur de uariis metus ς0rum differentiis, ac speciebus,nam Plutarchus in ante cit 'to libello facit duo genera metus deorum, & hominum xi mentiu Deos,alterum liberalel& ingenuu, quo timet PςRhomines, Aqua principem bonis benignuunimicum malis, alterumhnus liberale, quud dicit esse πολλον -
604쪽
tiosorum hominu affectu in Deum, quod dicit habere, Φω
Si honori Diis habito permixtum quendam tremorem , M timorem, quem dicit appellari, idest, superstitionem,nostri quoque Theologi plures constitulit species timoris Dei, sed tres potissimum seruilem, initialem, δίλlialem, ut quartus omittatur,qui dicitur reuerentiae, qui 1,lus erit in coelesti patria, sed de his nostrum non est disput, re,ad theologoS uos reiicio,inter quos breuissime, dc doctissime explicat has species lib. s. Compendii Theologicae ueritatis Albertus magnus, si modo is auctor est eius libelli, ut
ordo fratrum praedicantium autumat.
Prohibuit. J Graecum Scholiu habet hic ,
sed sentio cum Henrico Stephano has voces esse immutatas loco, dc annotari potius in istas, quae statim sequuntur, τυ - , dcc. nam Verbum suum nominatiuum habet supra duplicem, dc quavis praecessierit θεων φοβορ non tumen cum τὸ sisti subaudiri asserit, 3 talem subauditionem fieri quodammodo μο κοινού. Ego vero hic arbitror esse atticismum Thucydidium in superioribus etiam notatum inprima parte,ubi cum dixisset, α νοσορ eτο, subiunxit neutra epitheium λεγομενον. Sic hoc loco φορ ορ-το R,M πο si ιν κρινοντες , Illud quidem iudicantibus. J A nullo imterpretum est hic locus bene intellectus, 3 hoc ea de causa, quia atticismum non agnouerunt: est enim possitus nominatiuus,dc casus rectus pro secundo obliquo,qui dicitur genitivus absolutus, pro quo utuntur Latini ablativo casu absoluto appellato: quod vero hic fit mos atticorum, etsi nullus alius locus, nulla alia auctoritas demonstraret, vel hic solus posset probare, ex quo mirari satismon possum Henricu Stephanum Graecae linguae alioqui peritissimum,& scientissimum reprehendere aggressum Corinthum in suis annotationibus de Attica lingua,art. 9. & mox art. 3 . quod dixerit Atticorum esse proprium, uti nominatiuo progenitivo,
cum dicat ille solum id fieri in accusativo, sed si hunc locum perpendisset, dc lente considerasset, profecto ab incepto destitisse Sc potius Corinthi dictum comprobasse quam op pugnasset, qui ambo si apud pleratum aliquem virum com Bbbb parentur,
605쪽
1 a In Thucyd. Narrat Pestilentia
parentur,profecto maioris erit semper ponderis,ac momoti testimonium Corinthi Graeci,& antiquioris in Graecalin gua, quam Henrici, dictum sat pace hominis literatissimi. .
a Dre ego Corinthi secutus auctoritatem,ac testimonium & rei iptius,quae per se loquitur, iudiciu , interpretatus sum absolute haec participia κβ ντερ, &-Ex quo plana, do dilucida sit sentetia,& ipsa syntaxis,& oenconomia,quod ignoratum ab Acacio fuit in causa, Vt membrum superius, quod est eius periodi primum, fecerit superioris postremui de hunc, qui est αιτιολογia illius, principium noui fecerit pNriodi. Vertit enim coniungens cu superiori antedictu mem. brum : honestum iudicabasi &utile, ut quem neque Deum eius, nec legum reuerentia arceret. Nam& cum sine discrimine omnes pereuntes cernebant, proinde existimabat, pius quis esset an impius, dc nemo se ad usque victurum sperabat, donec iudicum poenam is subiret: multo vero grauiorem sibi iam ' fato constituta impendere poenam, &c. In quo nemo non videt ipsum mei sibi non satisfacere,cum
duos addat asteriscos,significans se existimare aliquid in hac syntaxi verborum desiderari ad perficiendum sensum. Sic Vesta coniungit primum illud membrucum superiori pς riodo ,vertens id de honestam constituebat, de utile DeQi
metu,& hominum legibus nequaquam coercitus.
, Omnes aequaliten i In diuinis,quoniam occulta sunt iudicia,S non hic praemium, sed in futura Vita ex Pectamus benefactorii, nemo debet perturbari, si aequat ince omnes perpendantur, de omnes eadem sint conditionς in humanis vero n quibus post obitum nihil expectatur,ς bis est, quae ferri nequeunt, cum quis magno promeritQIRcumulo,ac virtutis spledore insignis, nulla apuod eos, qβρ deberet, meliori est coditione,quam caeteri ex plebe,& idio tae, nec Vllum tribuitur magnis exanthiatis laboribus,atqRς
Vigilijs praemium : sed plerumque etiam praeripiunt illi ς terrae quidam fili qui vix primoribus labris ea degustaropi quae profitentur, ut quotidie fere apud omnes videmus e. ni re Hanc porro sententiam Thucydidis expressit Di0' sus lib. io.ubi dicit Romanos,dum superesset spes diuini δxiiij,omnes sacris operam nauasse. Vbi vero
runt, nihil prodesse religionem, κρα--ei
606쪽
ἀπέεισανMest,& a diuino sacryrum cultu recesserunt. ἐλπgis, Sperante J-redolens poeticum pro timere,ut illud Virgilianum: Hunc ego si tantum potui sperare dolorem. Recte vero dicit ad peccandum quassi stimulos additos, de calcaria, δί spe impunitatis, S sublato metu poenae. Cicero enim prςclare in Miloniana dixit, spem impunitatis esse peccandi illecebram. Et Aristoteles in I. Rhetoricivbi persequitur causas, quibus impelluntur hominςs ad violandam iustimm, & faciendam iniuriam, hanc inter caetera enumerat. Primum spem caelandi, mox si deprehendatur etiam effu
δια δερ ei idest, illi etiam considenter faciunt iniuria, qui si forte non latuerit eorum facinus, possunt tamen a se depellere, ac remouere periculum iudicij, vel in longinquutempus differre, aut eorrumpere iudices, quod ita Cicero adumbrauit in partitionibus; si cum opinione caelandi,aut si patefactum esset depellendi criminis,vel perrumpendi peri, culi, vel in longinquum tempus differendi. Ibi vero Aristoteles multos recenset locos ad impellendos animos ad facinora , quae hoc tempore aderant, & poterant animos com
δορ,nδε ηιλυς ξον,quibus statim adsit iucundum, molestum deinceps,uel lucrum praesens damnum postea. Tnν ucsya κατε ψηφισι ι ν, Decretam poenam. J Subauditur παν δικην. απο κοιμου, inquit Scholiastes, & addit mox, λεγι δεπΛν νοσον,idest intelligit vero ipsum morbum απο κοινου Arτοελπίζων,idest,sperante, ut dicat, multo maiorem sibi constitutam morbi saeuientis poenam speranti,quae proxima sit,& impendeat: hic vero locus amplum nobis campum aperiret excurrendi,& expatiandi de fato,cuius credita apud ue teres necessitas, eos in vitae contemptum adducebat, dc ad omne periculum,facinusque paratos,cum ad fati necessitate
quasi ad asylum perfugerent,&quς male gessissent non sue temeritati, sed fato attribuerent, ut hodie de Turcis ferunt quos imbutos ea opinione, ut euitari fatalis interitus dies,& modus nequeat per omnia pericula eos rapit praecipites desperatio,& amentia: sed in alienam messem esset hoc falce mittere: quare hanc omnem disputationem Theologis re-
607쪽
In Thucyd Narrat. Pellilentiae
linquamus, hoc unum admonentes triplicem fuisse de sui, ris contingentibus opinionem Plillos. phorum, primam
Stoicorum, qui fatum hoc ponebant, cuius maxime prinaceps auctor,ac propugnator Chrysippus, teste Cicerone, &A. Gellio lib. 6.cap. a. qui ita definiebat,
explicat Latine Gellius,fatum est sempiterna quaeda, & in , declinabilis series rerum, & catena voluens semetipsa sese,&implicans per aeternos consequentiae ordines, ex quibus apta, connexaque est. Alteram eotu, qui libertatem in rebus,& contingens tuebantur; tamen Deum negabant esse praescium horum singulorum futurorum,cuius impietatis assinis videtur fuisse Cicero, & etiam Aueroes. Tertium, quae fuit Peripateticorua Ghristiana veritate comprobata, quae effectus contingetes asserit,libertatem agendi homini concedit, Momnium futurorum Deum ab aeterno praescium statuit. ἡπικρεμαPuναι, Impendere, suspensum esse. J Videtur hoc
Verbo Thucydides alludere ad picturam, & hieroglyphicupavoris,quem quidam pingebant figura hominis, cui prae tier caetera supra caput appensum esset tenuissimo filo glardius acutissimus. Vel ad hieroglyphicum periculi,quod erat gladius immines acutissimus: unde illud Pythagore dogmacmanauit, ο αν μαχαιραν subterfugiendum acinium gladium, quod a periculosis negotijs iubet abstinere,ut symbolici interpretantur. Sic Dionysius Tyrannus, cu Vel 'let significare Damocli beatum eum praedicanti, quanto iaperjculo versaretur. Illi inter lautissimas epulas dum sibi Vi deretur fortunatus,fulgentem gladium e lacunari feta equi na appensum demitti iussit, ut impenderet illius beati cor uicibus, de quo Cicero lib. s.Tusc. quaestiooum. Vel fortat se etiam allusit ad fabulam Tantali, quem licet varie apR inferos puniri Poete memorent; maior tamen pars asstorii T η' si saxo capiti impendente punitum. De quo Cicero ' ;ώ quae si .lib. ita narrat Quid autem est no miserius pendet. Mindius etiam,& deformius,quam aegritudine qui, assii
debilitatusq: iacens 3 Cui miseriae proximus est is,qui ppy'pinquans aliud malum metuit,exanimatusq; pendςty '
608쪽
quam vim significantes mali, poetae impendere apud In se ros saxum Tantalo faciunt ob scelera, animiq; impotentia,& superbiloquentjam. Et Lucretius lib. 3. huc quoque spectare Tantali fabulam ostendit his verbis:
vitque ea nimirum, quacumque Acherunte profundo Prodita sit Uis,in vita sunt omnia nobis, Nec miser impendens magnum timet aere saxum Tantalus cstfama es cassa formidine torpens: Sed magis in vita Dissim metus urget inanis Mortales, casumq; timent, quemcumque ferat sors.
Euripides quoque in Oreste hac poena puniri Tantalum asserit his versibus:
Λιορ ατεφυκως, ἄρ λεγουσι πανοπλος Κορυφαρ υπὲρ αερι ποταται,-τειν μαυτην δ&ην. id est, fove, ut ferunt, η mxTonantς Tantalus Summo imminentem verticipetram timens Per aera exspatiatur hanc poenam luens.
Idem testatur Pindarus Ode I. Olymp.
Satietate autem accepit damnum maximum,quod pater ibit superappendit validum lapidem, quod semper meditansa capite depellere, a laetitia aberrat.
609쪽
TAli igitur calamitate Athenienses circum uenti affigebantur, & hominibus intra urbis
moenia morbo intereulibus, & regione foris ab hostibus vastata: In malo vero hoc ut videtur esse cossentaneum9 in memoria reuocarunt carmen hoc quod seniores asserebant cani solitum antiquitus: Donacum adueniet sedum, , Loemossimulest. Orta igitur altercatio inter homines, cum dicerent no Loemon pestilentiam esse nominatam in versu ab antiquis ed Limon famem: sed euicit in praescotia no immerito,ut pestilentia diceretur. Hominέ enim ad mala,quae patiebantur,carminis reuocat/memoria accomodabant. Si vero,ut opinor, ali.
aliquando bellum inuadat Doricum, pos
forte fortuna contingat adesse famem, verisimili ter hoc modo canent. FAsu
610쪽
ΕRpvNCTVs tandem suscepto munere
explicandi pestilentiam Atheniensem, & illius demonstrata saeuitie, cum sym
ptomatum malorum enumeratione,
tum amplificatione per oratorios pen, cillos, atque pigmenta facta ab adiunctis, eleganti epilogo claudit disputationem & aditum sibi munit ut in orbem,& quasi alueum historici propositi redeat,& de possitis personis, quas hactenus, permutatis vicibus, sustinuit Philosophi, Medici, & Oratoris, agat Historicum, paulatimq; sese recipit,dicens ita vexatos Athenienses duplici malo intus,αλ- ris: intus pestilentia depascete corpora; foris hostibus agroS vastatibus . Tanquam porro auctarium digressionis huius a proposita materia paululum abhorrentis aliam subnectit historiam,quod scilicet cum hoc malo laborarent, in memoriam reuocarunt carmen antiquum,quod dicerent seniores cani solitum antiquitus vulgo, quo admonebatur futurum bellum Lacedaemonium coniunctum cum λοι χω, quae Vox
cum duo significet, prout varie scripta est: per οι diphtho usignificat pestem, per ι solum significat famem, occasione praebuit hominibus cupidis contentionis sententias variaridi, cum ali j famem, alij pestilentiam intelligendam arbitrarentur: sed euicit in hac controuersia rei praesentis, dc per se loquentis testimonium,quod eo tempore peste laborarent,