장음표시 사용
341쪽
3; IV Wicro AD ARvulieet gigestionis In aestuario vel vaporario subterraneo. Inde eructantes spia, ritus copia & qualitatibus diuersi, aquam mutare possunt. Sed satis de v noso.
A Cris sapor, qualis est pungens,lancinans, vesicans Zc mordens in aquila Σfortibus, atramento&similibus, iudicatur esse ex mineris corrosi uis. quales sunt melanteriae morescens, tum ex pyrite, tum cadmia bituminosa, succino,&aliis:postea pyrites atramentosus, Astii lapidis flos, spodos fos silis, nitrum farinaceum e montibus exudans, fauilla seu cinis nigri bitumianis valde acris instar salmi rhagae,&c. Eis annumerant aliqui och i a, ferruginem, sandaracam,auripigmentum, caeruleum a creas tactorium, salem scopulorum, succum acrem, qui ex cadmia gignitur, Armenium sub acre, cina-Darim, hydrargyrum, S c. Sed de ochra & ferrugine , nisi chalcanthum accedat,vix patior mihi persuaderi. Mistura ex alumine, vitriolo, & halinitro soluta & coagulata, fere assequitur vim aquae fortis: Hydrargyrus corrodere quidem possit insensiliter, an solus possit acrimoniam in gustu facere, dubito. Solutio tamen eius in aquis corrosi uis, Ac praecipitatio es acris de mordax nisi eluatur. Volunt autem in Ilua fontem e sse acrem ex hydrargyro,cinabari, dcc .potius ex pyrite.
ACerbus sapor est plantarum immaturarum proprius. Cui nergo scribit Baccius lib. 6. cap. ia de Thermis, eum fieri ab hydrargyro, met phorice videtur locutus, aut acerbum pro acri nominasse, quanquam ne
ter in hydrargyro per se deprehendatur. C A p v T XL. De putrido sapore SI Pontico . DVtrilaginosiis prodit se rancore , &siti generis natura, cum fastid o &a nausea. Ponticus & stypticus est: vitii oli potisiimum, vel atramentorum omnino. Postea etiam aluminis, salis cuiusdam,&c. inde aeris,ferri, aeruginis,& c.&magis mitterarum eiusmodi.
342쪽
C A p v T X L I. De specialium rerum saporibus.
SVnt&alu sapores aquarum, ut serrugineus in aquis Tungri in Belgico.
alumino uis, aeruginosius,atramentosus, &c. quales fiunt si hae res aquis diluantur.In Baus fons dicitur esse sacellaesus, sapore Brodij.
IN ueniuntur qui sapores exhibent varios,ut salsum&amarum: salsum &pinguena,&c. Folas solis fertur m et idie dulcis esse & Rigidus, nocte amarus&feruens, quod secundum rationem fit. Nam cum quiescit, subsideriti falsa &amara, cum effervescit, a fundo Ogeruntur. Feruor verδ &frigus partim sunt peristas eos, partim aestuarii subterranei, cum ventis & periodo so- dis amantis & recedentis. In Troglodytis aiunt fontem ter die mutare saporem, vi fiat amarus, salsiis, dulcis, quae eadem est catis Ia cum praecedente. S balbaci fons instabilis sapore, ut ante dictum est , a misturis diuersis ata fluxuum euadit, siue halitus oc vapores spectes, siue aquas, &c. Caeterunaquae de aquis potissimum narrantur,intelligi& de glebis debent, Itaque hae a thiis affatis soluantur, diluantur,&segregentur. Postea de sapore insti- auiPotest iudicium , ni ipsas admouere lingua:Placeat.
De Sono. A sono indicia sunt pauca : & tantum spectamus hic primit minaqua,
quieta ne seu silens procedat, erum patite,an strepens: postea, num in giant cauernaeintus: deinde, si rideant ne aquae ignibus coctς: praeterea numces siccae seu serantur aquis,seu immistae sint & producatur, seu circumstet ad ignem senent, strepant,stridant, tonent: item quale sonent cum concutiuntur, manibus friantur, dentibus teruntur,unguibus aut cultro laeuiga ur,&c. Si murmurant voragines vento immissis, nihil fit ardui: si cum lapis inscitur, tonitru excitatur, principium pigrum halituum fuit impulsum, Halisus ergo haerentes multos subesse putandum, quanquam motu facio non raro effervescantinat crateres perinde ac si quis aquam sortem stanno
infudisset, vel etiam quia ob qualitatem aduersam illatam idem fit quod in metallis feruidis aqua vel alio humido immisib. Carolin ae per angi istas fauces elu stantur cum magno strepitu dis n-Sultu; in Hangaria prope Te pusium fons intus murmurat admodum zequam exeat,quodaure admot acieitur. Coagulat adte in laFidς - uiui
343쪽
acres in res siccas incurrentes, veluti acerum in cretam, calcem, marmor,&c. vel aestuantes;stridorem excitant, sed & tunc spiritus fiunt resolutione,veluti in balneis vulgaribus,qtias stu fas siccas, seu vaporaria nuncuparit. Atramentosae,&in quibus metalla soluta sunt, aut similia, strident inter coquendum, postquam tenuiores partes sunt dissipatae. Pingues & vnctuos, fluunt caduntque mollius, sit in aquam vel oleum fundantiar, cum alij liquores strepant validius. Eodem indicio testimantur & sales, sed non omnium par ratio. Sales compacti & spissi crepitant & exiliunt in igni, maxime fa et iiij, quibus unctuositas est tenuissima, &spiritus in occulto vehementissimi: mitiores sunt natiui. Agricola negat nitrum verum in igni crepare&salire, cum quod natiuum est infletur&intumescat tantum penitus, sicut
AEgyptium &chrysocolla. Ita & Baccius Nitros, aquae subsidentiam sepo-mmi exilem, paucam, pellucidam, quae in ignem proiecta non exilit, &α sal petrae factitius valde efferatur ignibus, qua in re modestior est nativus. Concipit autem eius sub stantia flammam. Quomodo tonet si in angu stoloco incendatur,&spiritus vomat, notum ex tormentis est. Est at petraeus
in Calabria fossilis, in pago Alti montis, qui in ignem iniectus, nec dissilit, nec crepat. Est sal Siculus Borangi j qui igni soluitur, aqua densatur&crepat: quale quid Plinius tribuit sali Agrigentino ex aqua prosilienti: &coni hiis
petrae cum manu prehenduntur, & calorem eius sentiunt, cum sono dissiliunt. Sal excoctus minutus, spi ssus, in igni duntaxat crepat, rari id non patiuntur, & platrumque in lacubus consit stant ardore solis. Sal ammoniacus verus in igni crepat & subsilit,& si concluditur, etiam vasti frangit. Sal Indicis, mis si cus &ammonius factitius non crepat, sed consumitur totus. Est silex Tuce niVAriam culanus, qui igni admoto dissilit, ob paupertatem humoris, ut ait Agricola.
Si humor fuerit falsus, aut nitrosiis, cum magno sonitu dissilit, sicut spathu, ἡό- . - ζt ilicui De strepitu extinctorium, & tonitru metallorum ex ea s. ' tinis ad tactum aquae frigidae exilientium, alius sermo est. Nonnulla aceto, aut aqua forti perfunduntur, sed ex horum stridore dutaxat generalia quς-dam per se patent, ut quδd res sicca sit&spirituosa, ut cornu cerui ustum. Creta, lapis cancri,&c. vel quδd aqua fortis inueniat sibi dispositum quid, ut marmor, metallum, vel similia. Alumen in bullas super prunis exurgit ut nitrum,& si torretur in olla, aliquid de sua substantia perdit. Intumescit &vitriolum pingue, macrum duntaxat siccatur inter torrendum. manibus fricta sonant, consistentiam crassiorem, siccam, asperam, terream indicant. Nam farinς exiles non sonant. Dentibus comminuta sicca &m cra crepant, Vnctuosa, & humecta non item: & salium, similiumq; est natura sua.
344쪽
IN tactus censera potissimae occurrunt qualitates primae dictae, I in his inuestigationem habent ab strusiorem difficilioremque. Nam
non contenti sumus tantum cognitione του on: το λοπ quaerimus, ut ad minera na& vim propius perueniamus. Semper autem excessus calidi & frigidi sunt admirabiliores, cum modici caloris forte facilem afferamus rationem, frigoris ver b ni sit manife sta in aere externo, caussam etia ex propria natura aquae,& coagulator u promte petimus. Nec siccitas arguit aliud qua definitionem a calido vel frigido, di vaporante absum totae humore factam, humiditas vero contrarium, nisi tamen in his quoq; aliquid eueniat praeter consuetum. Sed nos primum de calore & frigore disputemus. Docet Agricola quasdam venas metallicas in aerem prolatas incalescere , cum intus essent frigidae, quomodo S sales inueniuntur in sodina sua leues, foris graues.
Ita glebas esse ait intus miti calore praeditas , cum in aerem eXternum Veniunt, grauiore, adeo ut etiam urant cum dolore. Facile est has passiones reiicere in anti peristasin, qua conclus intus halitus uniuntur,& sic aucti confirmatique prorumpunt validius : sed & considerandum est, an non tale quid ibi fiat, qualem calce, cum restingat tur, aut instauno cum aqua forti perfunditur. Putamus autem fieri hoc, cum diuersi spiritus sibi
occurrunt mutud,&attritione facta attenuant se, inque igneos vertunt,
quaeratio philolopho quoq; placuit, cum de aeris calefactione disserit. Oportet autem ut res illa sit spirituosa, Sc disposita ad concipiendum calorem,quales sunt& hae, ex quibus pilae factae, inque aquam proiectae, ignem aut feruorem concipiunt. Sed aquas quid adeo calefaciat, magis quaeritur. Putant enim homines in siccis rebus facile posse esse mite sulphure tim, bituminosum,&similem,in aquis, quae sitia natura sunt frigidit, id locu non habet. Pa iacelsiis ut est stultus &incertus in aliis multis, hic delirans scribit Thermas&frigidas initio creationis confusas, postea separatas fuisse, quasi utraq; sit prim aena, seu prima sua natura talis, non ab a Diactione contingente, quales appellat fixas. Alias nominat transmutatas, quae foris acqui ituerunt qualitatem, inter quas sint primum eae quae e calcibus mineralium variorum incalescunt, postea quae per aestuaria irrestincta transeunt,ut in bituminosis,qia ae aquis non extinguuntur. Itaque perpetuo praeterlabentes calefacimit insuper quae componuntur cum succis mineralium certis,veluti cum aqua fortis forti: spiritus tartari forti, oleum rubeum chalcanthi recens aquae simplici,&c. confunditur: Tandem cum ab aerei Π-cendu tur mineralia,&aquae transeuntes incalescunt. Non qui de poss imus negare in minoribus S momentaneis artificiis tale quid interit u commisti.
345쪽
do:notum est etiam sub dio fermentari quaedam cumulata,&seruere,vive nae atramenti,aluminis, bismuthi, si praesertim aquis irrigentur, ut & fimus, Resium,&c.&peristasin frigoris compellere calore ad interiora, ubi si principium sermentationis, digestionas aut putrefactionis es etiam exurgit calor magnus, quis nesciti Ita de fimo Chymicoru aquis irrigato confitemur.' sed sit singulas has caussas perlustres, inuenies nec satis eas esse ad aeternit tem thermarum simul cum copia & innocentia, nec respondere experime iis in usu & tra ctatione rerum notatis, quanquam in furnulis & vitris Chymicis eueniant. Quis quaeso sibi imaginetur tantam vim metallores m Sca quae fortis, quae possit Carolinas continuare λ Si dicas accedere multam frigidam, emertis tuum experimentum. Non enim ita euenit si solutioni
metallicae frigidam affundas, nec posset illa aqua ob ac redinem bibi. Ita de spiritu chalcaia th de calce & reliquis est. Imo & quae in cumulos conge stafermentantur, tandem restinguunt ur, ut at tibi maximos fingas montes,ni
vitium fomitem sulphureum aut bituminosum subiicias. Vix itaque secundum modum retinebit Paracelsius,&eum quidem imperfectum, sis tum bitumen,& irrestincta aquis posuit. Focus aeternus & Vulcania AEth Mara perpetua ignibus actualibus est in struenda, ubi pabulum est bitumen, sulphur, naphtha, balinurum,& venae ist orum,variaque genera, non deficiente caussa, quae absiti nata instauret& perennet Dum itaq; aquae sylvest res
per ipsi m arit uarium feruntur,atat in via flammis aestuique iunguntur, aut iuxta supraue per canales tamdiu currunt, ut calefieri possint; thermae existunt gradu disserentes provehementia aut clementia caloris itemvicinitate, distantia, mora, celeriue progressu. Vnde euenit,ut quaedam tepidae, quq
dam calidae,aliae aestuosis & feruentes, nonnullaeetia rest in cho calore, logo per frigida disic ursia, iteru exeant frigidae. Vulcanium autem ill ud aestuarium statui debere non tantu praedicta arguunt,sed&euidentia rei circa Hilina, Aenarias,Vesuuiu, Puteolos, S c .ubi cu aqua etiam halitus ignei &flammae proderint. In Puteolis,ubi aqua est Balla, inquit Baccitis,siquis scrobem facit,&infundit frigidam, ea cido concalescir. In Italia , Hispania, Calaguria,& c. Thermis adiuncta iunt vapo Laria. Incalescunt ergo aquae tanquam i r sttifas, ut nominant. Quod si concludnuur,ita feruent, ut evadant intolerabiles. Substant ergo aestuaria.
Nec locum hic habet in stituta comparatio paruis ad magna pre-pier alias qualitates S effecta di baria. Itaque non si foris pauca calx paucam aquam calefacit, intus fingenda est calx infnita quae infinitam calefaciat, cum ea res diuturna esle non possit, calxq.; ipsa facile vaporibus delibuta hiscatin nonam plius calefaciat, nisi fomitem statuas perennem actualis ignis- Ne autem desciat ignibus alimentum, putat Baccius id instaurari amari,quod quidem non negamus : sed tam en etiam fieri potest, ut succe
346쪽
MINERALIUM LIB. II. 332stum est, id interim reparetur, dum alia regio conflagrat; praesertim climsilphur, bitumen,&similia in se contineant semen dc balsamu esteria tinniti
absumtum ignibus,qui dum per fuliginem & fauillam da alitusque pingues
ex una materia transfertur in aliam susceptiuam, eam iterum foecundat. Ita
certe videmus de stillationibus olea seruari, quae manifestis ignibus dissiparentur in auras specie halitus ignei. Ignis enim non in nihilum agit, sed ad sui simile, quod coagulatum denuo naturam pri stini refert, quanquam nobiliore effentia & puriore, nisi seminatum denuo a materia pollua
Praeter dictum modum aquarum per aestuaria calefaciendarum est di alius, sed neque hic sine foco. V1 demus enim e bulliente alieno vaporem feruentem in operculo colligi, & coagulari item in aquam calidam. ponatur itaque etiam sub terra magna cortina cum foco & concamerato fornice, cuius exitus sit aliqua, qua fluxus queat ire : sic quoque erunt calidae. Insuper aliquas noctu calefieri, quae interdiu tepent, obseruatum est, seu quod anti peristasis intus augeat calorem : Nam in his regionibus ubi hoc deprehensum esti, nocturnum frigus intensum est: seu quod halitus aestuari j etiam ibi occultati coerceantur,& aquas feriae- faciant. Densantur enim frigore, & pigri haerent, cum sol recurrit, aer-que subtilior allabitur , dissipantur, & aquam destituunt, quae ideo quoque promtius refrigescit, quia affluxus continuatur frigidae. An mare appellit halitus calidos,& relaxat alternis i Qui fluuij sub dio in torridis regionibus incalescunt, dum per seruentes arenas, auramque squalidam, &rad ijs solaribus incensam vehuntur, manifestam caussam habent, sed qua
confirmatur aestuarium subterraneum. Et tantum quidem de calore.
QVaedam aquae frigent impense, siue ipsas manu, lingua, dentibus&e.
explores, siue potes & inspires earum halitus. Talem fontem describit Athenaeus ex Ptolemaeo circa Corinthum, cuiuS ναρια tuerit ρον χον , ex quo mi alti non bibant, quod sibi videantur congelascere. Ita ex Homero alius mentionem facit, qui aestate
Melas quoque, & Cydnus fluuij: item Romae aqua Virgo, frigidissima feruntur. Balneum de Agnano in agro Pisano friguditate rigores quibusdam adducit. Aqua Nantei Viter bij unam ex venis habet vix tolerabilem prae gelu. Aqua Stygiae in Arcadia, qua occisum ferunt Alexandrum Magnum, a Plinio nimio frigore noxia dicitur, a Theophrasto fragi dissima, quanquam Seneca faciat gypseam, unde lapidescat,&viscera alliget. Quae tantae sit frigiditatis caussa, operaeprectum est stem inuestigare. Vu a
347쪽
Status qi idem Philosophi in comparatione elemerorum aquam si mi dicem eicis eiura ieiΓ fragi dissimam,& niedita mundi r de C s igicii luia scri-υ, i, sed cu propter generationes in loco earu vili fir pqnas, mpi X denos iam, ilia nerale t faetc mus, quae si m plex no est, si qu id e in d e n obis tali tu praesid. vi sua natura credamus aqua summe posse refrigerari,S hac potentia modὼ prope modo remotius in stita diam csse quanqua non plane illa caullam ponamus. Deinde Obseruaturn eii quod Omniaquae respectit excessus frigoris nam cude elementis sermo est, non oportet inteli gere neq; in igni seruore illum excedet em, qui est in flamma,raeo; in aqua frigus exuperans &destruens es emeti naturam; quale est in glacie adhuc sit ahquis calor, cuius fiducia non congelar. Is aut coctione calefactionetae alia, aut c tia putredine
in aquis mistis piae rumq; d issipatur,ut quaelibet aqua cocta debilior sit, mirusq; agenti incurrentiue frigori obsistat quam non cocta. Itaq; SPhilos
phus ex experientia dicebat, praecalefactam coctamve aquam citius congelascere quam tale quid no pallam. Talem autem etiam putemus fieri posse in subterraneis fomicibus ex ferirentibus vaporibus squos postea calorifica principiam destituit vel admissis subtili bus spiritibiis, qui aerea resipiant natura & raritate,& ob hoc, sicut aei hyber nus serenissimus Cum motus est ab aquilone vel ortu promtissime recipiant summu gelu. Ita dispositis aquis ii quae caussa frigus adducat, facile est videre, cur adeo intensam accipiat hac qi litate. Frigus aut aduehit aer ves aliud circu stans, id quod marii festu est ex his quae foris fiunt. Aer enim frigefactus hybernis mensibus adedam clahumida libi contigua vet conge lent, id quod ne niues quide undiquaq; pos . sunt, cum sib illis et i a crassis vivant herbae absq; gelatione di in Alpinis diuturnis dicur tir vermes nasci. Spiritus aerei tanta vis est, nsi corporis alterius. Eblicet glacies ,nix copacta, congelati lapides,metalla intenses igefacta,ite comunicent frigus vehemens corporibus admoet1s, no tamen ta sub stantia
ut assa, si spiratibus & aere in circuitu mutato, qui ut subtilissimus est & alie rabilis maxim ita penetratissimi is igneis spiritibus exceptis quomodo impressiones facere potest validiores, sicut testancetia flatus aquilonij sicci . t apparet ratio cur aer foris, nivibus glacie, pruinis,pruinosis spiritibus,mutatus summopere refrigeretur,&rigore rebus inducat Sed & alia esse puta.du est,cuscilicet caloris ἀρηm patitur,l fieri autumat in media regione, a sumento aurae frigidae&aerigin altissimis montibus,&nubiu gradiniana, granulo ru,&c.in eo de loco consistentiu Ea quo maior est, eb actum caloris excludit poterius atq; ita incongelabile natura aere summo intendit frigore.Na caloris priuatio no est nuda,ied cu comite actu aduerses est Od et aut ei sequax natura aeris,quo modo dc Vhilosophus sentiebat, eametan qua materia qualitatum variarii susceptiua,& experientia testat tri Ulcibibi locorum aere voluti flagrare, alicubi frigore horrere, alicubi tepere, albinaueridianis locis fluam desuvidie, tam friget iterum
348쪽
MINERA LetvM LIB. II. ei octe, cum alijs in locis exce istis non sint tam violenti. Haec ratiis iuuatur
et uter dum χεῖραερι , . Corpore enim calido circumstante, Si in medio concludente spiritus nigidos, neque tamen permutante, in se vellitur qualitas, Haugescit, essicitque gradu frigidiorem auram. Ex tot fer caussis pete imda erit explicatio frigiditatis mine talis excessum habentis. Scribit V Vein herus in monte arci deputio vicino, fontem e sc in specu, cuius aqua per hyemem fluat; per aestatem cCnglaciet. Conclusa nimirum externo frigore . te it a re, i n t e rna fermen tan t urva sa orant. at que ita frigid i spi ritii s conre snperantur. At aestate cum calidisti ditibus liber patet exitus, retinentur sis sidi,& ita ualescunt collectione, actua ergo inde gelascit: non autem in ca-
mali, sedin speliunca,ubi spiritus confluunt consertim. Itaque de sit quis indam specum ingrediatur, horrentem deprehendat in ea auram. Si quaeras, cur adeo friget aqua stygis Θ Spiritus ab imo frigidos acciis eira. Ita enim & circa radices Vesuuio montis spiracula sunt halitus frigid livii , qualia non
2bsurdet ponas etiam circa Stygem, quanquam Don manis 1la. Non tamen
zepudio de gypsi iudicium. Hoc enim alias etiam aquae commistum eam e scit ad modum frigidam ,etanto dissimilius calcis, licae t &ipsum situ stum. ilia Scotia lacus est qui hyeme media parte glaciat, ob acris nimirum externi rigorem cui se accommodat aqua, nulla alia ob stante causa ; media parte neutiquam, a cod subiectum ibi vaporarium prohibeatiaquam obedire e demento externo; vel quod ibi imbeci ilior sit, hic robustior: ibi cruditas, hic venae metallicae, aut aliae minerales halitus calidos suppeditantes, cum etiam in montibus metalliferis videam' eiusmodi differentiam, in locis qua se porrigunt venete, bc qua sunt nullae. Stabulantum quoque greges videri Possant aliquid conferre. Mutant enim loca interdum. Fons Sarni sim ij
higidissim ris est; & in Troglodytis fontes frigidissimi, in rivis fluuijsque
longo tractu mitescunt. Consentaneum est vaporem alic subvolantem in cameris aurae Ligidissimae, propter circum stans congelare in aquam, quα
Ma postea profluit;aut altem per eius nodi frigidaria longo tractimn subter- ranes, ferri scatui ginem, & a spiritibus alterari. Quod autem uitis Sicilia nihilominus gelidus sua , causa forte est, quod non aperta, έed concluse per convalles profandas proferatur; undeauraa radiis oderis calefacta non tam comprehenditur, sic frigidi spiritus quos salat , loci angustia exhibentes , quae cauli a si non est non enim habemus si--riis exactam descriptionem ) indagandum v herius est. Sed est etiam aliquid occultius,quod magis facisad huius loci de mineralibus contem-fodi . plationem. Hyd.argyri fodinas frigidas esse adeo aiunt, ut etiam fossis res tardantur,&est santapse hydrargyrus cum manu tenetur, frigidior ali)s reb*s milibus, sicut &totum metallor u genus; cum concalefactus est, promtinetefrigescit. Si ei infundas in vitro aquam figidam, & manu explores qua
349쪽
DE IvD ICIO A AR vutem substantiae, quae impressionem habet valrdiorem, quod plures partex hic sempeς offerantur, quam in ratiore. Sed testantur effecta argenti vivi, ut 6c aliorum metallorum, quod etiam insita sit frigiditas. Ita enim tremores gignit in usu, dentes labefactat, livorem dc omnino frigidos procreat morbos. Eam ob caussam creditur etiam ignem tantopere fugere, & murmurare, quin phlegmonas illi tu compescere, sicut & cinabaris sanguinis
ardores &exanthemata videtur ea devia verruncare. Galenus aiebat, qu61
aqua frigida plumbeo pistillo in vase plumbeo agitata, seipsa euadat frigidior. Et est plumbum debiliter coagulatus mercurius. Potest itaque fieri, ut ubicunq; est hydrargyri vena, tum aer incumbens, tum aquae immorantes refrigerentur impensius. Tale frigus non arguet qualitatis simplicis exces . sum duntaxat, sed & aliquid interius mercuriale. Alteratum enim sequitur naturam alterantis, & non rard cum aquis non tantum spiritus mercuria les vehuntur, sed & corpus eius quod inde colligitur. Eadem latio est doeplumbo. Reliqua metalla sunt magis excoeta, atque ob id longius digresta a frigiditate mercuriali. Itaque non tam ad frigus, quam calorem aquarum mi istis. facere videntur. Praeterea notum est quomodo hali nitrum non tantum in manu ob aduersum calorem crepet,&glaciem aemuletur sed & ignes pati non possit, quamdiu frigidi spuitus non exhalarunt. Itaq; &in destilatationibus vasa fraugit &discutit, ni vel praeparatum prius si, vel lento ca- ὰὸ istisi, lore praedometur. Id & dentes admodum refrigerat, cumque retiscetur a Driis. Gn- quis, eas tam gelidas reddit quam glacies. Vnde ita suos ae stus mitigant causo laborantes, & bibones vina refrigerant. At nihilominus ignem concipit. E diuersis nimirum spiritibus coagulauit, frigidis scilicet & calidis, in quibus actus frigidorum, calidos exuperat, qui &ipsi eius sunt naturae vise in potentia sita tanquam sulphur contineant,donec ab aliquo externo actuentur. Cum ergo nitrum aquis miscetur, spiritus frigidi passim commisti celeriter refrigerant totam, cum aquae natura etiam per se in id consentiat Esse autem potissimas in spiritibus qui coagulauerunt, frigidis, rion tantum celer operatio in aqua, corpore humano &alijs attestatur ; sed de ignis p gna, quae non cessat, donec aduersi spiritus sint separati. Certe a talibus spiritibus nitrosis scililicet & sulphureis, frigidis & calidis) tonitru in nubib
excitari sapientiores opinantur. Tonat ob id & nitrium, si par sit locorum dispositio. Inde & fumos vaporosos excitat ; quorum praesidio putant quidam se posse ludicros rores, S as pergines aeris frigidas gratas febri laborantibus procurare. Si ergo in subterraneis seu nitri spiritus sint, seu nitrum ipsiam aquis diluatur, eas hinc fieri impense frigidas iudicandum est. In Nilo tamen nitroso S similibus, tum misturae aliae, tum externa caussa frigoris actui obstant. Inde paret &caussa expeditior, cur cellae subterraneae aestate frigeat.&tunc nitrum seu halinitrum potius serant. Spiritus nimirum frigidi ut a nitro funduntur , ita ad eius vicissim constitutionem veniunt, & succis sul-
350쪽
MINERALIUM LIB. I. 3η3rhurosis mi sti instar pruinae aut coni glacialis concrescunt. Ita maxime sit nitrum ex sale sulphureque urinarum, vel similium liquorum, conspirante cum spiritibus terrae frigidis. Inde dependet etiam mirabilis natura salis Orioni j, in coagulandis non tantum oleis, sed & mercurio. Eadem ratio est cur oleum sulphuris adie cho hali nitro con ficiant ; & cur sublimata destili ta, tu alia cid mica felicius coagulent,&c. Habet enim spiritus figentes frigidos : Et cum sal petrae, elusive spiritus etiam sint in aqua forti; etiam huius e Techus est coagulatorius; sed haec sunt alterius loci. Baccius cum rationem huius frigefactionis explicat, sympathia& antipathia fieri ait, curnit mcum igni fiat ignis, cum aqua frisida, aqua frigidissima. Sed reuera causia est in diueί sis spiri libus, quorum frigidi in igni non manent, ut o stendit ex perientia : Et ipse agnoscit quodam modo , cum axioma tale sancit; omnia ferme contrarijs qualitatib untpraedita ; Et; Mempoteri diuersa operari; ide,
non habet eandem rationem an agendo patiendo ad rci diuersias, Ic. quae si no ix
καὶ ι συμ εο, Ῥάος sed καθ' ίίο sunt intelligenda; diuersos requirunt spiritus, actionum procuratores, sicut & anima in corporibus animalium per se efficit quae sunt siti ossicii , sed usa diuersorum spirituum adminiculo.
Porro idem Eaccius frigiditatum in aquis caussas, atque etiam in aere generales tres affert, ex quibus prima est, si Solis aspectu careat regio, vel si rias, tam infra quam supra terram : quae non alet in medio aere, nec in si terranei ς specubus, potissimum hyemo: Secunda; si venae ducantur profunda origine, quae cum priore conuenit, sed nec ipsa susticit, cum e pro fundo exeant etiam Thermae; Tertia; si inter saxa& conglacialia loca dii 'cantur, ad quam pertinet, si nities misceantur, si glacies & alia. Est &haec Vel manca,vel non satis explicata. ita minus catholicum est cum ait; Subterraneae cauerna, quo tum Furium radiorum penetrantur accese , e rigid*
oro, quod saliena hyeme non verum est, ne quid dicam de profandis fodinarum specubus '. nec fatis syncerum e st hoc quoq; , quod vult, frigidam euadere minus talem, quamcunq; rerum mi stione recipiat, quod nitri mictura refutatur. QRarri potest, an non etiam atramentum aliquid faciat ad frigiditatem ,& marmora aliaque eterrea, praesertim cum terra quoque incensia sit frigidorum 3 Aquam certe Stygiam aiunt esse atramentosiam, at
frigidissimam. Diximus a spiraculis frigidis id frigus esse videri. Ab atramento esse non potest, cuius halitus tepidus potius & suffocatiu' est quam frigidus ; & licet concedere possemus, aliquid spirituum nitrosorum Vna
esse, non tamen antecellunt. Itaque nec tantum aquae frigoris inducit eius
admistio. Si opis illa stygia abundaret, quod vult Seneca , frigus responderet magis. Marmora enim & similia sunt frigidiora , & halitus frigidos mittunt. Itaq; in lapideis & marmoreis vasis aquae non tam cito incam
desicut. Illud mirabile est quod ait Baccius, mista terra aquis frigidis, has fieri minas frigidas, quia terrasit siccior, &non ita si ida sicut aqua: quo cerxi