장음표시 사용
21쪽
ter eScellemiam quamdam tribui; sic Paul iis antonomastico dicitur Apostolus: Sio Cicero orator. υρ arenter V. Formaliter. 6. Pellare dicitur vox aliqua ad terminum illum, cujus est synonimus, vel epithetum. c. g. Cicero fuit magnus orator; vox --gnus appellat ad terminum Cιcero. Hino primum vocant terminum πρ ellaruem, M.terum terminum aPPellatum, ArguitiMe. V. Formaliter 4. Ascensus terminorum. V. DeScensus. Asseitas idem est ac esse a 3s. Abiaiietas idem eat ac esse ab alto. Per attributionem idem est ac per imputatio nem, Sive per hoc, quod aliquid alteri ais tribuatur, ut cognitio attribuitur toti bonu- ni, licet sola anima cognoscat,
ocatio est determinatio . rei, ut sit simul in duobus locis adaequato distinctis, tota in singulis: ut si quis Bononiae .imul existat,
Bonum est communicatioum sui. Axioma. Ra-iso physica deducitur ex inclinatione, quacmaturae in se mutuo agunt, et alias sibi assimilant, ita ut cum non possint. suam substantiam individualem cum aliis communicare, saltsm suam speciem c. mu uti
22쪽
. Ita ignis in ignem e. g. convertere nititurialia corpora. Quod etiam in bonitato morali locutu habedi, scilicet bona, et virtutes suas aliis partiei pando. Adde rem, quae nillil sui curia aliis communicat esse inutilem prorsus Res autem prorsus inutilis non est bona. Monum e t ex integra Gauga, malum ex quo ' cum quo defectu. Axioma. Sio sanitas Optima ex omni parto fit, et dicitur mala exuuius humo iis in teinpeiqe. Sio etiam actus ex se Mou. vitiatur unica circumstantia quae sit mala.
mmum totius est bonum Partium. Misma, Patet hoc tum in physicis, tum iu moralibus, Quia quod totum absolute perficit, idem etiam persicit singulas partes; ideoque
. naturaliter φppetunt bonum totius, quod D. Thomas e*plicat exemplo manus, quae ictum a capite, et a reliquo corpore Py. categorematicus a graeco κατηγορεο, Iatins eniansio est terminus; qui est per so signi- . , ficativus, adeoque enunciari potest' sino addito, idost oujus' significatio ita est indo- pendens a consortio alterius termini, ut per - se sus iat ad subiectum, et praedicatum, ut nomica substantiva. e. g. Petrus, Leo, au-
um. Syncategorematicus dieitur illo ter
23쪽
et .minus qui non est per Se Significans , sedi tacitum consignificans, idest cujus signifi- ratio ita dependet a consortio alterius ut sitio illo neu ad subjectum sufficiat , nec . ad praedicatum . Talia e. g. sunt, nomina adjectiva, bonus, magnus, quae nonnisi de, aliquo substantivo vel tacito vel expresso
Categorice Aristotelis. V. Proedicament Categorica dicitur Propositio quaevis, quae non sit, complexa, sed simplex, ut e. g. Petru currit, Ideoque categorice loqui dicitur,. qui sine suppositionibus. aut conditionibus, vel aliis complexum sermonem reddentibus Ioquitur u Propositioni categorioin opponissori Ἀροthstica quo nomino a veteribus, , plerumque indicabatur propositio quaevis
. complexa, sive copulativa, sive causalis. - L. Causa extrinseca est, quas is essectu realiter, admquate distinguitur, ut creatora creatura . CauScri intrinsecω respectu alicuius compositi dicuntur Partes, quibus a. Gausa ct rciens lyn sica illa incitur, cujus 'irtutes emotus immediats Producitur: ; Cau a elliciens morsilis ea est, cujus imperio, .minis, consilio, essectus debetur. Si
Titius jussu Caii hominem occidat, erit Τi ius eausa efficiens physica homicidiu cajua
24쪽
3 . causa 'rincipalia ea est quae ad essectum producendum non indiget speciali iuvantina superioris . agentis: Causa instrumentalis contrario indiget tali juvamine . Ita in libri scriptione homo est causa Prinomaus,
Causa facitis est sinis, propter quemi, ali- quid sit .. Ita sanitas est musa finiatis'. tionis . pharmaci. Finis dicitur causa quia
. movet, et determitiat causam .essicientem adponendum esseCtum .
5. Causa exemplaris est exemplar ad cuius imagitaei I, et simili idinem essectus aliquis producitur. Ita e . g. idea domus in mente architecti existens est causa exemplaris domus, quam architeetus ad illius sormam sedi- sicat. Exemplar dic tu causa , quia illuminat, et dirigit causam essicientem ad . positio-
6. Causa materialis intrinSeca est, quae e sectum constituit ut materia ipsius; tale est . coi pus in homine, tale est otiam in ConI- , posito artificiali o. g. in statua marmorea, marmor . CauSa. formalis intriuSeca , sive simpliciter Causa formalis est quaeioAEE-ctum constituit, ut soria, illum scilicet specificando, seu eum collocando in certa determinata Specie, ut auima rationalis in homine, et figura in statua marmorea. 'Causa materialis dicitur extrinseca rct,
spectu formo , quae ab ' illa educitur. V. Edustio.
25쪽
va es. Causa formalis extrinseca
forma Concreti logies. V. Corecretum. s. Causa Causin eSe etfam causa causati, - Axioma. Quia, causa, sive Producens causam dat illi potentiam , eo vires naturales Pro- dueendi suos essectus, et sic est causa , sal- tem essec tuum; sicut sesIumen est causa remota caloris . a causati. Sic etiam in uenere, mo- , alteri patrare homicidium est
moralis homieidii, ideoquo illi im-
- putatnr ad peccatum. ro. Causa secunda agit in s imae causces: primm . Axiorna. Tum quia cauSae creatae, agunt per virtutem participatam a causa prima, tum quia operantur dependenter ab actuali eius influxu in sinalibet actione. ar. Causa sublata tollitur effectus. Axium a. Intellige hoc potissimum de causa immediata , nisi alia causa conservans essectum immediate succedat. Sic sublato sese tollitur eius iumen, aut calor, nisi suecedat immediate alia causa conservans s ornat eauSa Prima se Sola conservet. Imo in moralibus etiam locum habet. Sic sublatis maritis tollitur gratia, et praemium; sublata objecti honitate causante amorem ι tollitur amor. Aula. axiomati e respondet aliud: Posito effectu pomtur causa. Nempe, dato es- sectu, arguitur . vel actu esse causam et positam fuisse . '
26쪽
Causalitas est abstractima causae , sit rationalitas abstractum rationalis, Sive est ea proprietas, vis, aut facultas, qua fit, ut causa sit talis. Non raro sumitur Pro actione ipsa, vel exercitio Causae
Causaliter V. Formaliter. 4. occasiona liter. Certitudo' cognitionis , quae etiam dicitur ceris' titudo objecti formalis , ea est, quae oritura motivo, ad assensum impellente, videlicet ab evidentia, a instimonio sensuum , ab au-etoritate objecti ost ejus necessitas, vel antecedens, vel consequens, ita
se habendi, ut iudicatur. Certitudo subjί-cti est tenax adhaesio intellectus suo judi-
cio, ut vero: quae licet nonnisi ex , valido, . et rationabili motivo haberi debeat , tamen, non raro ex Pervicacia oritur, ut cum haeretici mordicus adhaerent suis erroribus. Certitudo cognitionis sumitur etiam pro evidentia iudicii, vel pro huius 6ssectu. Circulus formalis , vel uniformis, sive circu-- latis, cum do argumentatione est sermo sidem sunt ac circulus' Mitio SMS ,
Circuitis materialis , et regressus de monstratibus sit quando e. g. Probatur causa Per effectus, ac dein per causam attentius consideratam , et melius cognitam, vel ex alio capite Probatam, a priori probamus essectus' eosdem. Sic a rerum creatarum . existentia
27쪽
inferimus existentiam creatoris: de indis limi
uS uatura attentius , ConSiderata, i et perss. etionibus cognitis deducimus rerum ereata . rum existeutiam, et ordinem ab illo depen-.
Circumobsistentia. V. Ant*eristatis. circumscriρtipa Pr sentia, vel extensio cim cumscri trista in corpore est talis modus exi steudi in loco, ut paries illius correspondeant partibus spatii, uec una , pars εit iu. loco alterius, aut pelaΗtrata Cum altera. Dacorpora quaeque naturaliter existentia iti loco. vero praesentia, seu extensio spirituum propria ea est, quae arctatur ad certos ao definitos spatii terminos, sed ita ut rem constituat totam tu toto spatio , et, totam in quolibet puncto spatii. Sic anima .FAta aliquos, praesens est toti corpori et tota: cuilibet parta . Sic angelus existit itiloco. suo ,, sic Christus in pane, et vino consecraus'. .
Claudere aliud in suo sntellectu dicitur de: eo, tu cujus conceptu δliud esι inclusum ι, ut RG r , qui talis concipi nou potest sine
r. Cognitio intustioα duo importat; ut fiat Per vecism Priam, sive, per proprio ipsius objecti imaginem menti impressam , vel ab obiecto ipso., jves a Deo Det ut . seratur tu objectum realiter praesens , et . 1 dein summa clarit4te, bet L Mitudine. ata
28쪽
fututuis a est . cognitio dum iuvim
demus, et intuitiva est coguitis; quam beati habent, Iasii. L '. Cognitio absis actιMa generatim sumta testilla, per quam sit abstractio in uostia taxen in
s. Cognitio abstractiMὰ esti. illa ι quae tino
caret e duobus praedictis requisitis a d. cognitionem itituitivain, sciliget ives duiri, Ics Cognoscimus per Mienas, uon Per proprius . rerum imasenes, Vel dum Cognoscimus i non praesentes . Ita abStractiseis est, coqui6o , quam nunc habemus Dei, utpote 'a eroaturis hausta; item cognitio Adarti . Antichristi. antipodum, qui nobis praesentes uousunto cognitio abstracliseia sic sumta OPmponitur intuitio in 4. Cognitio quidditativa stricto sonsu est illa, quae nascitur a propria objecti imagine, ut intuitava, et insuper pelietrat distinc is praedieata rei essentialia ad ulti iami u quedisserentiam eonceptu claro, proprio, et PO sitivo. Hujusmodi est cognitio. quam Deus habet rerum omnium . Cognitio vero quid-ditati a lato sensu est quaeci linque Cognitio
quid litatis objecti, vel quaevis definitio explicatas quid res sit.
5. Cognitio com Irehensis a stricto italis Est quae objecto adaequata, Seu penitus CommenSurata eSt, qua nempe objectum toturis.
ει totaliter cognoscitur, quod sit dum cogno-
29쪽
scitur totum , et omni modo , quo potest cognosci, etiam quoad esseCtuS Omnes, Omnesin quo terminos , quibuscum intrinsece connectitur. Cognitio haec debet esse clara, certa, evidens, quidditativa , quia est omnium cognitionum, quae objecto respondent, Persectissima . Ita Deus seipsum, imo Omnia
Completive idem est ac porsecto, absolute . Com Ositum substantiale, et accidentale. V. Substantiale . Consutus rei ProPrius ex Propriis, vel stricte ymyrius est ille, quo concipimus rem. ut est in se, elua negationem, et sine oposymboli, vel e empli; ut concipimus 1aeem, aut albedinem, quam videmus. Cqn- .cutus prostrisS ex communibus . est , quo. rem eoneipimus Per praedicata conmtunia, et ope symboli, aut exempli; Vel negationis 1imitatur ad tale objectum, ut non con-- veniat a iis . Ita animam, Deum, imo quae- eumque oculis subiecta non sunt, concipimus per praedicata generica , et instar alie- rius, M. Per negationes distinguimus illa ab . aliis. Concretum dicitur compositum eae subjecto, et forma, a qua . aliqua denominatio tribun tur subjecto. Concretum metus sicum it . Iud est, in quo, sorma non distinguitur re
liter a subjector Physicum, in quo dis iu-
30쪽
gu1tur quidem, sed tamen illi Inhaeret: gicum, si ne inhaeret quidem. Sic Deus
. Omnipotens ost Concretum metaPhysiciam,
. . quia in eo forrna, id est omnipotentia noudistinguitur' realiter a subiecto, nempe Deo. Corpus motum est concretum PD Sicum, . cum motus dbtingi1atur a torpore, et illi, inhaereat. Turris visa ost eon ordium logiacum, visio enim distinguitur a turri, Et ii Ii non inhaeret. V. Θecificative'. Concurrere Efficienter, Directive, Moraliter Imperative, Finaliter. V. Ejicienter 'Connexa sunt ea, quorum unum determisati. seu haberi non potest siue altero, ut Croa- tura, et creator. Creatura enim sino strea-
. Connexios. V. Entitatiost, cli Formalite . 4. Connotare aliquid est illud innuere, sUti indigitare undo : Connotata sutit induta , seu indigitata ab aliquo termino, sicque termini rotativi sunt sibi muttio con notantsis, et con notati . Pater εnim innuit filium , filius patrem ., Connotatiso i vi Stibiectis e. b. Contiguum . V. Continuum. I. Continui parim aliquotae ab Aristotele diiscebautur illae, quae aliquoties repetitae totum adaequant, ita tameti ut adsequate di- stinguantur ad invicem, nec una pars de, alia participet, sed oicines habeant certam, - et aequalem mensuram. Sio Palmus quater