Lexicon peripateticum quo veterum theologorum locutiones explicantur theologiæ tyronibus accommodatum

51쪽

proprietas nominas, et a rationali per mones distinguitur ; sumptum vero radiculitor ac rati sis; nam rationalitas est

radix visibilitatis. 5. Formalitor subinde significat idem ac es Sentialiter, ita ut praedicaturo. quod dicitur coli venire subjecto formaliter ingrediatur subjecti e=sentiam , et desinitionem. Sic

homo os formaliter antinat. Formalιter siesumptui varia habet correlativa juxta Va- ios respectus, sub quibus considerari potest essentia reI. Nam potest essenuia con- cum praedicatis accidentalibus, ct tuncativurii est accidentaliter. Ita homo dicitur, non formaliter, sed accidontialiter albus. Potest essentia conserri cum attributis, sive partibus rei, quae sunt veluti maioria subjecti indisserens ad illud, aut aliud coDstituendum , et, tunc correlativun ost materialiter. Ita homo diciturῬcaro materialiter, , et in moralibus occiso hominis ab ebrio saeta dicitur peccatum muteriali-tsi , non sim aliter. Torma litor 1ntordium dicitur de re consi-Q. derata inose ipsa, seu in propria entitate, Tunc autem habet varia correlativa, Pro ut varia sunt illa, cum quibus res quaequo

consurri potest. Si enim consertur cum: Mfectu, corret attvqm erit. scienter, c usa ἰξωr, Vel vialiter. Ita c. g.icibus dicitur

vita hominis , non formaliter, sed ei isto,

52쪽

ter; ita etiam pharmacum dicitur hominis

sanitas. Si consertur eum ObjeCto, correlativum crit: objectiMe; ita Deus dicitur spestio initiis iusti non formaliter, sed objectioe, vicilicet Deus non est spes hominis, sed Obiectum spei. Si consertur Cum eXemplari, instar cujus res tacta sit, correlativum erit Exem lariter. Sic imago Caesaris in pictoris imaginatione existens concurrit ad picturam imaginis Caesaris non formaliter, sed elei lariter. Si consertur cum sine , cor relatiuum est fnaliter; ita felicitas aeterna dieitur hominem ad rfecte iaci odum move

re non formaliter, sed finaliter; nempe

ut finis assequendus, Si consertur Cum alia re εecu in convexa, cujus eXistentia ab illa inseratur, vel pure illam consitetur, correlativum erit arguitios, illatioe, connexi-νε. Ita tu fumo cognoscimus i guem nous aliter , sed arguitive . Si confertur eum re eujus existentia illi imputetur, corrotativum erit Θρutatiυe . Ita homicidium suadens hoinicida est non formaliter , Sed imputatioE. Si consertur cum . re, cujus sit radix, correlativum erit radicaliter; ita in amore proprio in Ordinato omnia sero mala dicimus consistero non formalusr, scd ra- diealiter. Si consertur eum illis, quae sunt dispositio ad illam rem habendam, correla

tivum exit disρositise , Ita ignis habeιur per siccitatem non sol molliter . sed dum-

53쪽

so F

sitioe. Si consertur cum re, a qua aliqliana - denominationem accipiat, correlativum erit denominative. Ita aliqua parte corporis r- maliter aegra, homo ipse, sive totus homo dioitur aeger s. Eo in aliter aliquando sumitur pro mentia- liter, nempe secundum formalitates, quas sola mente distinguimus. Gradus Metti-ρbseci. Fomnialiter sie sumptum corrotativum habet realiter. Ita omnipotentia, et

sapiontia Dei non realiter, sed formaluer

6. Formaluer interdum est ident ac Mere, et Proyris, et tunc correlativa habet: πρ ἄ- . . renter, metvhOrice; e. g. prata ridera di- . Cuntur non formaliter, sed metvhorice. V. Mentico .

Fundare esse fundamentum; e. g. diversitas effectuum alicujus rei fundat .diversitatem conceptuum, scilicet si sunda. mentum diversitatis concePturam . . .

. I. Generatio definitur a veteribus produntio substantiae ex praesupposito subiecto. Nimirum ipsis generatio non de solis viventibus dicebatur, idem quo sonabat ac eductio formae substantialis cujuscumque. V. Eductio. 2. Generatio miliatis a est ea, Per quam Su

54쪽

biectum, siVe materia praesupposita in generatione transit a negatione alicujus formae ad positionem ipsius; ut dum aer de tenebroso fit lucidus . 5. Genoratio com eraiva est ea, Per quana subjectum transfertur de una forma in aliam , ut dum lignum evadit ignis. . Generatio Pura, Sin lex, Princisa CStrea, Per quam corpus producitur 'ex materia' tunc primum creata, in qua Proinde nec privatio, nec alia forma praecessit. Tales fuerunt generationes lactae, si quod tamen. fuerunt , in primo instanti' creationis

ma: origi 'Viventis, a vivente principio conjuncto in si ii1ilitudinem fiaturae. Dicitur Orι, idast verus influxus, sive sit causalitas, sive see , ut ita comprehendat generatio-tiem Verbi a Patre. Additur: Princiyio coniurasto , quia principium vivens in ipso ge uerationis inomΗnto debet esse proli conjunctum per aliquid proprium sui, quod maneat ita genito. Sic in Filio divino ost Oadem natura Patris, et in humanis materia' seminis, et sanguinis Ρarentum. Tandem

illa verba: in similitudinem naturω signi-sieant ex vi originis debere per so in pro-

: le u retandi convenientiam naturae Cum suo

e . Principio, maximam, quae dari potest inter' supposita distincta: videlicet in Divinis con-

55쪽

- veuientium identitatis in natura in , oreatisci autem convenientiani similitudinis 'speian-

s. In Generatione terminus a quo, est status, quem subjectum generationis relinquit: terminus' ad quem, est Status, quem Su lijectum generationis acquirit, sive ad queruti aDSit. x. Genus. V. Meta bsica Essentia. I. a. Genus Subiectum appellatur objectum lar- male alicujus scientiae, ut respectu Mathematicae: quantitaS.Cradus Metaphysici dicuntur ea praedicata , quibus gradatim ascendimus ab iusiurai r tione individui , veluti a basi ad supremam

usque rationem, entis. In Petro .v. g. haec .., Praedicata inveniuntur, sicut in quolibet' e- . tiam individuo. speciei humanae: homo, animal, vivens, corpus, substantia, ens. Gradus. isti vocantur etiam formalitate3. Haberct sic sumptum antonomastice duo potest significare: primo habere aliquem Ornatum' circa se arte, vel , industria quaesitum, ut ESSe armatum, togatum, et sic habers pertinet ad decimum Praedicamentum. SeCuu- do habero aliquid modo quocumque, ut habere divitias, servos, amicos, Scientiam,

et Mic Habere Partinet ad quintum P04t .

56쪽

praedicamentum. V. Hoc perba. 'Habitualiter. Actualiter. Habiliado est aptitudo, relatio, Sive respectus, capacitas ad aliquid. Hinc intelligitur distinctionis sensus: quoad entitatem, quoad habitudinem . Quando consideratur tu raquidditas, seu essentia, tunc res CODSideratur, quoad entitatem: quando attenditiirrelatio, potentia, seu capacitas ad aliquid, tunc consideratur quoad habitudinent. Sic, inter Deum, et Creaturam non datur proportio entitatis, sed habitudinis; scilicetri entitas Dei, et entitas creaturae insinito distant, ideoque non habent proportionem; Potest tamen Creatura attingere Deum per cognitionem et amorem, et ad Deum re serri potest; hinc habere dicitur ProportiOnem habitudinis. Habitus cst qualitas, quae potentiae superVenit, et pernianenter adhaeret, ut ipsam in operando adjuvet. Habitus Per Se infusus, de quo Theologi, a solo Deo producitur. datque simpliciter Posse, quia poteutia elevat ad actus, quos ipsa propriis naturae viribus assequi non valet v. g. habitus.1idei, caritatis. Nabifus acquisitus repetitio-De aetuum comparatur, datque solum. le POSSe, quiaR Solum praestat potentiae, ut Propensius, et mi uori conatu eliciat illos se actus, quos alias sine habitu elicere potest; Citharam, legendi scribendi.

57쪽

Infusus est habitus praecedens a..etum, Aequisitus' sit ex repetitis actibus, uh

mesoceitas. V. Princi tum Indioiduationis. ρothetica propositio . V. Categorica . :HNostasis. Subsistentia. - U

Idem . eodem secundum idem signiscant conditiones necessarias, ut contradictio, ve-n risicetur. Ut enim duae propositiones sint contradictoriae debeti una affirmare ,- altera negare idem praedicatum de eodem subieeto k

: Secundum, eundem respectum p Ita Contra

, dictoriae sunt, hae duae: i Aurum est lucidum , aurum non est lucidum . manens idem semρer est natum facere idom. Axioma . Videlicet: Causa manen L. . te eadem , et nullateuus mutata, iidem es- . fectus haberi debent. . dentice significat identitatem, sive per hoc, quod: plura sint . unum, et idem; V. g. vis, liquefaciendi in solo eadem est identiae - , eum vi induraudi, Seu . est unum, et idem. Huic correlativa sunt formaliter, redu Γ- catloe . V. Materialiter. I: Identificari. plura inter j se est unum, et idema esse, neet diversimode concipiantur s ut in- . tellectus, ni . voluntas in i homius, sapientia,

58쪽

ponitur distinctio realis. V. h. V. S.

Mentitias in eo consistit, ut ea, quae a Do- his concipiuntur ut unum et aliud, revera 'sint idem inter se, sive quibus una sit iritas. Alia est realis, quae rebus convenit lindependenter ab Operatione intellectus, ut ea, quae convenit attributis Dei. Alia ostrationis, quae a certo quodam rationis actu i' provenit, vel in eo iactu consistit rit dum .eandem. OncipimuS naturam Petri, .ae Ρauli. . l- liceti ipsi . naturam beant realitor distin- etaine Identitas rationis potius est similitu- se M. Mentitati opponitur Distinctinis h.

Mentitas habet divisiones omnes, quas lia bot Unitas. V. h V. Identitas habet divi lones omnes , quas habeL

tia quactimque inter duo sivoisimilitudinis sive aequalitatis; sic natura humana dicitur soadem in omnibus hominibus; sici etiam duo pondera aequalia. dici, possunt eadem. noti nulla cu ido. Axioma. Quod ab ,ait ro probatur: NiliMolitum, quin Proectan

Illative. V. Formaliter .. . . mediatio,virtutis turis eum aliquid agi in obiectum: distans i per .aliquist in . sum

immissum; ata igilis agit in , distans per ea-

Iorem a

59쪽

do agens est contiguum illi, quod recipit : actionem, vel illud taugit ; ita e. g. ignis

, applicatus Stu Ppae . Imperatioe concurrere. V. Suffcienter. I licite , et e licite in actibus intellectus idein sonat ac confuse, et distincte. Sio Dotae essentiales hominis cognoscuo tur implicito in desinito Homo , explicite vero indos nitione: Animal rationale . Implicite et e licite in actibus voluntatis sumitur pr directes, et indlirecte. Qui vult se vino implore, vult imPliciis ebrietatem: si vero Li-hat eo sine, ut se inebriet, vult ebrietatem ipsam e licita.

I roescindibiliter signisicat non posse, fieri

H.Impossibili sequitur quodlibet. Axioma ,

cui similo est aliud: Dato uno absurdo CONErctoaccidunt , nimirum absim possibili qua tali tam verum, quam salsum potest deduci, ut si ponas hominem decidere pos-I Se iri gratia, et in peccato inferre licebit

illum salvandum osse, et non SaIvandum , itcniqua damuandum, et non damnandum. . Praeterea tu scientiis, posito uno falso sundamento , et salsitate pro Veritate admissa plures falsitates sequi' necesse est. Valet etiam in moralibus; ut si admittas homi- nem non esse in agendo liberum, admittes etiam Deque mereri, neque demereri.

In utatis e. V. Formaliter . .

60쪽

ώb Indisserenti ut indifferenti nihil determi

illud D. Thomae: Nihil quod est ad libet exit in actum, nisi Per alιquul de

terminetur ad unum . oportet en Dii ad habendam actum, ut indisierentia auferatui, et ponatur determinatio ad aliquid sive ab extrinseco, Sive ab intrinsem.

nas,tanti nenetrationis consistit in linc,

tici miod penetrentur, SiVe quod sint in

dom iis eos Indistantia continuitatis, s et

contiguitatis consistit m hoc quod duae in Ioeis immediatis, Sive luterVRIIO.

existere idem ac existere Laistliqua I e, V. E. accidentia in existere dicuntur dest OxIstunt in substantia. Hinc intelligi-

In sinitanter sumitur Particula non in q

- Seu COPulam; . e. g. Non homo muri 1M habeat hunc sensum: homo non Curriri B

. . .