장음표시 사용
141쪽
c A p VT XI. Iosesem frequenter grassari, genitori meo charissi mo, per literas notefecit frater ipsius, & cogni tus meus venerandissimus, dominus Geiger, Artium, philosophiae, Medicinae Chirurgiae Doctor, serenissimi palatini ac pro cerum Regni Hungariae proto medicus. magnae doctrinae & fortunae, felicissimae praceos, ratioribusque ingenij & judicii dotibus e
cellens cuius medendi artem, ante hac Augustana ciuitas experta est , jam vero resonium adorat. Sic scribit ille. Occurrit mihi fer uotidie in F ungaria morbus quidam curandus, solis incolis Hungariat endemius,quem Tschemer Vocant, ex morbo hypochondriaco ad scorbuti speciem pronatus. Qu' infectis, in partibus musculosis brachij, dorsi, totiusque corporis, excitantur ad modum glandularum parui nodelluli exterius quidem inuisibiles,interitis tamen bene palpabiles, instar cicerum, seminis lini, fabarum tamen quantitatem vix excedentes: paroxismi inuasionem comitatur horror& calor febrilis,ad modum erysipelatis:
hinc erumpunt & excitantur modo enarrata tubercula siue glandulae. Vulgus, certis contra hunc morbum utitur remedijs, nempe salc, P 3 aceto,
142쪽
MAC CISMI Π ps aceto, &alsio, quibus non om sed anum aut atarum solummodb capiendo lo cum affectum& tubercula, tam, diu& fortiterfricant, donec noduli illi re suantur, nec coagulati amplius semiantur: quo facto, leuamen illicd sentiunt. Multi materiam hanc, sudore ius cutere debent,illoque intermista, ut in aliqmalignis morbis, mori untur . Ad sudorem eliciendum, utuntur *iritavini inquo liqueticta sit porticiaxinagiq v eteris, cum admixtione lac cissi &pulueris piperis nigri Mantum cu bis cultri capere potest . Saepius incidunt in morbum furnc, viplurimum tamen, cumnauseam ex cibo aliquo capiunt; melancholicis quoque constitutionibus frequentior est Nec memini, in authoribus alijs, de hoc diu tanquam ii cognito fieri mentionem Quod si sceleratos & malitiosses m orbus iste occupet homines aut illos quia naturasunt infirmioris judicis, qui neque rationibus neque arteregi volunt,sedassectibus suis nimium c5Mscenaunt, ijs quot daemon permissu diuino se immiseec; hinc homines & m orbi refraetari j, v antur daemoniaci ingenia daemoniaca,foeminae malitiosae,rixesis, bilio , foemina dae
143쪽
monticae, dcc. lacet Hipp dib: de morbo face.&Gal: com ad progn. . lib. I. ineafuerint semientia, nullos morbos per daemonem mortalibus inferri inibusviter recciatiores Pomponatius & Lemnius cap. II. a. de occuld nat. mirac.
subscripserunt : quod censuerint,morbos omnes a causis naturalibus procreari. Tamen ias aduersantur ex Theodogis D. Hieron: in cap. 4.& S. Chrsiatomus hom. 5 . in cap. 47. Matthaei : qui etiam a daemone moitiosi rogati posse testantur commotis&varie affectiscorporis humani tum 1acultatibus, tum limotibus. Inter Medicos Vallesiusco. inlib.I. pro gn. Hippocratem non .siter interpretatur, quam morbum ex ira Dei, ves a daemone Procedentem: cuiusmodi fuit Saulis vexatio, quod DE simpenum detrectasset Fernes: lib. s. de abdit: rer: causi cas 16.aecitathissoriamnobilis iuuenis frauigintisconuulsionibus damaone concussi, quem Medici multis pharmacis frustra
diu excruciarant. Heurnius, cap. I2. de morb. capitisuenarratque a1n maniacumsmul a daemone fuisse vexatum,qui vindemamens convulsionibus interirit. Gibus Medicorum ex-Lmplis,accedunt icripturae rae testimonia.
144쪽
bos daemoni, tanquam causae essicienti, attribuunt. Apud D. Lucam cap. 8 quidam daemo
niacus domi contineri non poterat,sed per loca deserta lycanthropicorum more sese proripiebat, & circa sepulchra versabatur. Mulier comvulsione spinae dors torquebatur,Luc. I3 Quo loci daemon spiritus infirmitatis appellatur. Multi apud D. Marcum eae. v. linguae & aurium usu privabantur , & miris modis crucia bantur. Quidam Matthaeii . circa plenilunium comitiali morbo corripiebatur, quem idcirco lunaticum aphellabant: quod tempus daemon obseruabat, tum propter maiorem humorum copiam,& humidioris cerebri ad effectum sum scipiendum dispositionem , tum ut Medicis causam morbi in lunam refundentibus, dirutius aegrum exerceret, & Conditorem Iunae,c, lumniae exponeret. Sunt hq daemonis versutia, qui ne detegatur, tum causis, tum instrumentis naturalibus ad vexandum aegrum uti consueuit. Daemon autem bisariam hominem oppingnat, aut per se , aut per homines sceleratos,
quos suorum molimipum ministros habet
145쪽
e AP PT TI Io promptissimos. Per se quidem, cum vel intrὸν sibit in corpus , quod citra ullius morbi interuentum possidet, & mirum in modum affigit: vel cum citra bbsidionem forinsecus corporis
humores imulat, &exagitat, partes nobiles oti. sendit, cutis meatus &vasa interiora obstruit, lcerebrum offendit, phantasiam perturbat, denique totius corporis temperiem alterat,&strincturam peruertit, unde pendet morborum ilias. Quorum omnium daemon author quidem est.
primatius,sed potentiam habet certis limitibus definitam,&legibus tum diuinis, tum naturalitibus astrictam: nihil enim molitur, nisi quantua Deo ei permittitur. Neque ex D.Thoma past. 1, qu. Iz3. art. 3. Operati potest, nisi mediante virtute naturali. Proinde in suis opetibus semper considerat corporum aptitudinem, ad producendum effectum intensiorem. Sic procellosis tempestatibus facilius sese ingerit, fulminaque& tonitrua magis exacuit. In humano Vero cor
pore,cuilibet humori perturbato prompilauiudem immisceturis editulli frequentius aut liberius, quam melancholico : Nopter eius terrenam substantiam,atrum colorem,vaporem tenebricosum, & affectus acerbos, dissiciles ac turbulentos. Vnde Cassianus in collationibus, pabu-
146쪽
pabulum davnonis vocat, eiu ue sedem con gruam esse testatur. FIondissimili rationed . nem foculum eiusdem disere pota is , propter crassiss&atrosa mpQreMqiat: qui turbata maginatione varia deliramenta excitant,facibus daemonum & fascinatorum
praestigiis aptissima. Ex ijs ergo licet collisere,
causarum naturalium interuent presertim vaporum humois,mid tosa daemone morbos
concitari, Siquidem ab ijs serebri substantia
urbatur,opplentur eius iae triculi, *iti lusin-icrassantur erui obstruuntur, di facultates anumales intercipiuntur, aut deprauantur. Vnde surditas caecitas, Onia,paralysis, epilepsia, di omnia destramentorum gena . mothicii naturalium sint admodum similes , non facit , dignosci possunt. Iamenex militis signis,quaerisponuntur Rrnesio duo maxime spectanda sunt,nempe remediorum accomodatorum usus inutilis di irritus ue propter cauta effcientis vel comitantis repugnantiam,& symptomatuinsuetorum,naturae modum e euentium, Occursus, cum quis res Occultas detegit, futuras
praedicit, arduas explicat, vel idiomate peregrino effatur. Quod postremum, si non accedat coelitus, latentis vel impliciti cum morbo daemonis
147쪽
c A P UT Xί. III. monis, qui linguas omnes cum artibus calleti certum est argumentum. Sunt tamen ex recentioribus nonnulli, qui
talium operat numcausam ad naturam redu- ωalium cunc Inter quos Lemnius capc adib. 1. de occultimc mira cribitimentem hominis rerum ΟΠ - smaiana.
nium insitam habere cognitionem, quae crassi veluti nube corporis & sumorum obruatur. Accidit tamen interduim, ut in febribus aestuosis, partim humorum feruore,partim spirituum
coanmotione, adeo exagitetur, ut vires recon
ditas palam exerat, & linguam prius incognLtam ab aegrotis, nonsecus quam silicis collisio, ves vinum in temulantis extundat. Quς opinio, quantis erroribus inuosuatur facile perspiqui ereptus simus&phisosophus extiterit: absurdum enim videtur, ad vises animi depromedas,plus ener ε tribuere corruptis humoribus,& vitiatis spiritibus quam optimae corporis c5ssitus ni ; morbot qu m ianitati; priuationi quam habituL Sed mirum magi sest,quo diale commentum, alis errore conetur confirmare. Nam si verum esset ut ipse alti mentem artiabus imbui anteearum usum nos rumque scire nihiI aliud esse, quam remini cis oporteret antimam esse corpore antiquiorem, & alicubi exi
148쪽
stere,antequam vinculis corporis includeretur. . Wt plato in Epimenide, Menone iti Ir. de legib: censuit, vel simul cum angelisa principio creatam fuisse, ut scripsit Origenes. Atqui talsum vatrumque est, nec solum sacrae scripturae, sed eti am Aristotelis doctrinae contrarium. Siquidem ex philosopho lib. 3. de animaue mens hominis, quae sola aduenit extrinsecuς , tabulae rasae, in
qua nihil depictum est . comparatur: proinde nullam habere potest scientiam insitam , sed longo usu, multdque labore eam acquirit. Quo fit,ut nihil sit in intellectu, quod prius in sensu
non extiterit. Idem tib a. Ethic. cap. I. docet,g nus utrumque virtutum doctrina ortum habere,&incrementum, ideoque indi sere exercitatione & tempore. Quantum ad Origenem attinet, damnato eius errore, definitum est ab Ecclesia ut scribit D. Thomas pari. I. qu. II8. arz3. Animam a Deo creati, cum corpori ab eodem infunditur, ab luta nimirum limius conformatione. φλω. Lenanius linguam peregrinam ab impetum hae i. selo morbi extorquen probat ex eo, quod eius' ' facultas purgantibus medicamentis adiuuatur. Ἐd cuius rei confirmationem, Cardanus tract. a. lib. 2. contradiet: contr: 7. recitathistoriam
149쪽
iam sumptam ex Pomponatio lib: de incantat: de sutoris cuiusdam uxore, quae cum incidisset in melancholiam, diuersis linguis loquebatur. Sed eam Calceranus eius temporis Medicus famosus, propinato elleboro, a furore simul libearauit,& linguarum peritiam sustulit. Conciliator diff: 32. similem narrat. Vti quoque Erasmus in Encomio Medicim , de quodam spoletano talem recenset. Quibus exemplis,licet de suspectis propterim pressam authoribuS no s. ada
tam , facile responderi potest. Cum humo stamelancholicod monem libenter commisceri, p. estisque ratione corpus magis affigere. ---Οbrem, vacuato eiusmodi humore vi purgantium medicamentorum, daemon sede sibi congrua destitutus, vel sua sponte cedit, vel saltem 1imulat, vitalibus philosophis imponat: quibus vel suam naturam, vel affigendoru hominu modos diuersos occultari cupit, exCodron chio lib. e. de morbis venes: Sic Vairus cap. 8. lib. a. de fascino testatur, daemones per herbarum & aliarum rerum corporearum applicatio- 'nem,ab humanis corporibus interdum expelli, quod eae tetrum illum humorem ac tristem, ad hibitae consumant: quo consumpto daemones corpus solent relinquere. Quanquam res illae,
150쪽
Hη. - π Mysi pie ac deuote adhibeantur,possunt indaemo nes agere, tanquam diuinae justitiae is rumenta,edsque abhumanis corporibus detruchre: Ex quibus colligitur, morbum daemonia
cum duobus remediorum generibus esse op- N Mi ' pug nandum, naturalibus&diuinis: mala nem
romisae. pe quae nos premunt, aci Deum ire compellunt,
pr inquit, sanctus & illestris Ecclesiae Doctor aepontifex Gregorius. Naturalia sunt, quae causam morbi remouent,&jmptomatis eius occurrunt. Cuiusmodi sunt quae succum atrabi
larium praeparant & expurgant , quae corporis intemperiena corrigunti obstructi oes liberant, dolores mitigant,somnum conciliant, & pr uam qualitatem emendant. Ex quibus praecieipua sunt melanagoga, baInea, anti ta, at exta pnarmaca,&suffimigia fragrantia,quae suo G dore aduersiis putarem& serditiem mullium pollere creduntur, quorum formulas 4 ubi de
curatione egerimus, inuenies. Sed quoniam daemones virtute superiores, Medicorum cs natus saepe irritos reddunt, quia vel pharmac rum effectus impediunt , vel morbos fouent, & eorum causas adaugent : frustra medicae artis
praesidia insumuntur,nisi virtus diuina in subsidium advocetur vitae sanctimonia, pijs operi