장음표시 사용
121쪽
ruleo sie lariis agulὶ attam bilem dei jcit, & ad eadem Valet, ex Dioscoride. I aspidis pluia res eetes.in India smaragdo similis,in Phrygia purpure in Cappadocia ex purpurae ulisti, ob id Marbodeus contra malencholicas illusiones ,& ad noxia phantasmata
culere dixit Nigra chalcedonis species collo appensa, valet cotra illusiones& phantasmata ex melancholia genitas. Tradit Pomponatius vir doerisimus priscos exorcistas antentiam etiorcismos ecclesiae ador j rentur,corpora obsesi brum ab atra bile expurgas se. o uum plerumq; geminis morbis obsiderentur,animi & corporis. Sed vere damoniaci quomodo liberentur, non tractamus , quum sacris eqorcismis liberentur: Sunt in men naturalia quaedam, quN eoi fugant, infestant,' excruciant, etiam antiquitus celebrata. Scilla in ianuae limine suspensa, mali medicamenti noxam aufert, quod Pythagorae acceptum ferunt. Causam auguror,quod sola inter plantas tersi reat, sanctissimuirinitatis mysteriuna ostentans. Prima ramni species, quam spisum cer atim dicunt, rociis circa ramos aculeis,rigidissimis & omnium acutissimis, robustissimisq; , diroq; mucrone saeuientibus horret, fama est apud antiquos ramos huius valuis,senestrisue impositos,vcneficia depellere,auguror ex hac concinnatam coronam Iesu Christo domin nostro in crudelissima sua pastone,& ob id vulgo pinus Μta vocata. Ruta ut diximus, contra maleficiatos valet, fortasse a crucis signo semini impresso, hyperi con vehementissime daemonas ei cit, ob id vulgo fugis rimo m nuncupata, ut obsessi, nec Odorare,
nec supra ferre valeant,auguror a thuris odore, quo redolet manibus confricata,quum
soli Deo illus donaretur. His in balneis, aut suffitibus, aut gestationibus usi sumus si sissime a demonibus obsestses liberandos. ATRI Cogo IIa FLORES, ET ANIMALIA CONTRA VE-
neris Impo en iam et Iere. Cap. XIIII.
D s malin choliae morbus ex v ehemeti imaginatione coitum impedit, unde sipissime melancholici se maleficiatos putant,&ligatos dicunt, constat enim coitus motu N imaginatione, ut qui se maleficiatu imaginatus fuerit, illico vim amittit coitus cupti ertim hac imaginatione melancholici laborant,& quum earu complexio frigida & sicca sit, Vcineri inimica est. Eadem igitur quae diximus animalia nigra,viridia,fusca, vel purpurea, lapides, herbaeq; vim eandem habet ad huiusmodi infirmitatem auerruncandam. Picus Martius,vel eius generis auis nobis dictus vulgo oKOlopis quamq; depingit Ouidius Metamorphoseos quartodecimo
, diar erri robora rostro Figit, re iratus longis dat mulnera ramis, warpureum chlamydu penna traxere colorem
Fibula Dod fuerat, vestimi momorderi isti mTlunia fit 'luo cerui raci Itur auro.
Pollet vi maxima aduersus ligationes coitus, & clausiuras. Adacto enim a pastoribus cuneo, admota quada herba, ab his elabitu ζ.Plinius exTrebio .Herba enim cotraria lapidi est,eamq; cotra lapide ponit apis velut offensius,& no ferens vim herbae, ex illa, atq rursus Drame resoluit, Aelianus & Oppianus. Auis haec astata, vel elixa comella, ianitatem aegris celeriter reddit, dein calatio ae ligatos soluit,ex Lirannide. Pica etiam vulgaris nigra capitis & colli ad eadem valet,ex Gilberto apud Arnoldii. Corvus niger est,& cotram alancholiam valet sei mastu oleo corpori illitum,hominem ne coeat soluit Rhases laopatra Poronia grana fert ex nigro rufescetia, alijs nigris medio,& purpureis fatiscotibus enim tolliculis semina alterno coloris contextu mirabili naturae decreto visunxur
122쪽
magna eum hac pico sympathia: nam fructu, radicemite legi noctibus praecipiunt quia
picus martius interdiu facere impetu in oculos dicatui, alioqui effodientibus radicemsceoniae sedes procidit, s Theophrasto credimus Medetur preonia faunorum in qui te ludibriis r estur contra malum mentis, hanc& ephialtion vocabant antiqui, utpote cum aduersias suppressiones incumborum nocturnas valeret. Abrotoni ramus s subibciatur puluinari, Venerem simulare disit Plinius,habebaturq; esse eificacissimum comtra omnia veneficia, quibus coitus inhibetur AVID COERULEUS, NI Gga Vs cogo a N AT V RALIT ARIgnificare poterit. Cap. XV. I c a s D I ω g M , & viriditatem Averro es in suis Colliget ex necessitatefieri edi siccis partibus, & terrestribus, di quandoq; fieri ex multo calcire,sicut nigredo in Aethiopibus: quandoq; per frigiditatem, sicut ubnum nigrum, & haec differentia indicatur ex eo,quod processit. Albertus corruleum, nigrum, aut purpureum colorem causari ex terrestri, sumoso,adusto, obscuro fumo. Avicenna fuscum dominium cholerae nigrae in corpore significare, & ex adustis humoribus nigricantem vaporem consurgere. Aristoteles libro de coloribus dicebat Calor agens in humidum , colorem nigrum causat,&in Problematis. Omne, quod uritur nigrum effici solitum est. Ego dicerem c Iorem nigrum adusta indicare, di adusta priuata caliditate, x humiditate: nam calor humiditatem consumit, quar remanent ergo sicca sunt. Exemplum erit hyacinthus cmioris purpurei , qui eu Galeno frigidus &siccus est. Cyanus flos refrigerat, &astringiti viola purpurea,&huiusmodi. ALAI FLORAE PLANTAE, ET ANI M.ALI A pITUITAM
L NY s vero, di animalia albicolora, quae adeo mitis acrimoniae de saporis sunt, ut in alimentum veniant, haec ipsa pituitam augent Ocyamum albo fore est Galenus, Paulusq; ob humorem excrementitium internis partibus ut ossicientem, cibis abdicarunt, ob id esu immodico nobis interdis it: nam si quis proinde ac caeteris oleribus eo affatim uteretur, laederet interanea, excrementitio humore, quo imbuituri male concoctus, calore nativo herbae, quasi superuacuus,citam noscit putrilaginem. Cucuriabitae candicant flores, & caro interna refrigerat, & corporis humorem alit fatuo ei,&vt insanum S concoctu contumacem a cibis prohibet Galenu , nauseabunda & molesto pondere ventriculu aggravat. Caepa rufa acrior, quam candida. Fungi albi sunt, ex terra,vel radicum arborum pituita nascuntur: Galenus quibus cibo fuerint, pituita Dialidam, noxio succo inuictam parere dixit, argumento eorum, qui vomitu rei ciunt, nonis concretam, algetemq; cum in confectis emittunt. Lactuca alba est: & pituitosis cauendam monent Medici. Et ad animalia transeundo. Omnium terrestrium animalium
sus carne albissima est, & humidissima,& pra sertim nuper in lucem aeditus,plurimamq; pituita gignit, &supersultates. Succedit in albedine agni caro, qua plus humiditatis &lentoris habet & mucoris, di maxime est pituitosa.Anseres & struthio cameli albi, carne alba: ex omnibus volucribus caro excrementitia, & humidissima, & ob id is ea putrida febres gignuntur, ta Caleno libro de alimentorum facultatibus sunt&ranae subliuiadae, atq: subcinereae, caro albida decorticata: eius substantia adeo lasa est, & humida, quod cita putredini parata est; unde qui ranis frequenter utuntur, colore plumbeo es.ficiuntur, corpusq; putrefactioni aptum redditur. P a ALIA
123쪽
a 3I FLORAE PLANTAE AD PITUITAM UALENT.
fructu,flore, vel radice plantae in medicamenta assium piae, in 'pituitam, vel phlegma expurgant Exempla haec erunt. Daphnoidi stos al. 3 bet, pituitosa solio recenti, vel sicco exigit per aluum. Camaelaea,&ThymeXχ ua cognatae naturae, & figu , nam & cham si qe alterae speciei pallent flores e lagenulis argenteis: phlegma vim deijciendi retinent. Marrubium in canis soribus & solias, crassam pectoris pituitam eijcit. Hippophaes candidis soliis, deforibus, radice lacte madente, pituitas per inferna trahit. Caucalidi in summo umbella candida, renum pituitas extenuat ex Plinio. Veratrum album humores Omnes maxima vi deturbat ,&pr cipue pituitam. Heliotropion maius albicantibus soribus in summo capite pituitam per aluum deturbat Sambuco&ebulo fosculi in umbellis elegantibus candicant congessi; quarum solia mollissima eduntur ad pituitam detrahendam. Pyrethri cacumen opacat anethi muscarium,Romani saliuarem vocant, quod ad saliuam, pituitamq; oris secandam commanducatum ore teneatur. sphondylion fore candicante pallido e pituitas aluo dei jcit. Emicat e cappari sos candidus ; capitis pituitas elicit,&quae in ventre coierint Anemonis genus unum est, in cuius cacuminesOrci exeunt albi, nonnunquam tenui quadam purpura respersi omnium commanducara raditi pituitam trahit Angelies flores albi in imbesia cohaerentes, per se pituitos , lentosque humores digerit; ex his albissora esl, affam pituitam potu detrahit,len titiamque humorum digerit. Vitis alba siue mirabaris vulgo, quam secundam clematidem putant, bibitur ad exigedam per aluum pituitam. Ricinus ex luteo albescentes flores affert grana cuius pituitam per aluum deijciuut. Ligustrum gallinaceorum pituitas. Lauri flos albus: pituitam ekcoquit, extrahitque. Bela ' candida est, sicula cognominata Theophrasto; caput purgat in ita naribus .iBragice species etiam pore albo, succus naribus inclitus pituitam elicit, osterisq; humoribus exonerat. Sinapi sore albicante, contra pituitam in ore tenetur, donec liquescat , commanducaturque. Porruextenuat crassos humores, lentosq; digerit, ob id Aetius Amidendus ijs non interdixit,
qui lentam, crassamq; colligerunt pituitam. Idemq; de ampelopraso dicendum. Est di genus candide lactuce, crispissimi folij, quq pituits lentitiam digerit . Sunt qos carne
quidem modica, sed multa sanie constant, quibus semina videntur innatare, ut baccis solani vescatis, bryonie,& cyclamino secundae: nam si digitis maturae praemantur, copiosa profluit pituita, qua lenta, tenaxq; sentitur, vi alteri cyclamino, csteris dilutior. Cyclamini radix pituitas cum melle emendat. Bryonia ex pallido albiscentes flores habet, ad idem valens. Iasmi non flore albo lentitiam pituitae digrrit frigidis senibus . Nasturtium absstit candicantem pituitam , capitisq; vitia euacuat. I stibus esteae The phrasto Vnus, Aetio ition si idem st) in cibo pituitam detrahit. Lamium fiore albor medetur struinis ex pituita generatis. OIys fi re albo. Lupulus cinereo albo:pituitae lenzi iter aluum expellunt. Caepa corpore albissima: lentitiam pituitae item diserit.
Lό ό ός - ' cui auxiliatur ijs , quibus lenta coit pituita , pituitosumq= esigit hu-αUID ALBrs COLOR IN PLANTIS ET ANIMALIBUS
nutu fuerim cure poteris. C p. a VIII.
I x t v v , album plantarum colore es smilitudine pituita mederi posse nunel viueamus ecquid aliorum philosophorum causis euariet. Aristoteles libro de generatione quinto ait, albedinem es imbecillitate prouenire, &ideo in puerorum ocolis conspicitur; partes enim nuper natae imbecilles sunt postea Y ero in sum
colores, in quos suturae sunt)mutatur & uos iu nostris physiognomonicis probauimu4
124쪽
s box oculos imbecillitatem,&humiditatem notare. Idemq; ait. Animantes cunctae, quae siue imbecillitatis causa, siue caeco natura vitio praecoci paruoq; victu substentantur, candidς proueniunt , sic lepus candidus inuenitur, ceruus, &vrsus, &in auibus coturnix, hirundo, &perdix, praesertim quum statim a primis vitae rudimentis imbecillitatem retulerint Theophrastu in libro causarum ait, infirmiora, fragilioraq; alba 1unt Omnia, quam nigra, tum in animalibus, tum in plantis Aristoteles etiam libelata de coloribus ex humiditate albedinem prouenire dixit, argumento quod rose solia,
vitructus punicae initio alba sunt, postremo exsuccus concoctione mutantur in puni-εeu,& halurgum colorem. Frondium ungues semper albescunt, ubi suae cohaerent origi ii, quia ibi humiditas ex alimenti sugestione abundat, minusq; ibi sol concoquit, sed extrema solioru coloratiora, quia ibi & minus humoris, &plus concoctionis,quia magis Soli , ambientiq; aeri exposita sunt. Debilis calor alba reddit urinam, &indigesta. Averroes in Colliget albedinem fieri dicit ex admistione aquearum partium cum terrostribu , quando est in rebus humidis significat complexionem humidam, & frigidam
sed albedo pulchra in hominibus prouenit ex admistiane terrestrium partiti cum aere, di significat coloris temperantia, vi disimus. Albertus addit, qua do cum albedrne perspicuitas adest in aqueo humido, parum terrae est, nisi quan tum ad terminationem humidi perspicui sufficiat, ubi uero diuersitas,plus terrae. Exempla in plantis afferamus aliqua. Cucurbita fore albo est,& frigida & humida ex Galeno est. Alfines essentis aquei refrigerans, humectansq;. Fungi albi toti: maxima frigiditate, humiditateq; deleteriae lacultatis. In Poligono aquea frigiditas, nympheam humectare,& refrigerare dixi- mu, Cerasa fiore albo frigida,humidaq;, sic pyra, malaq;. Rosae albae minus quam rubescalidae, ob in eis ad oculorum inflammationes . timur. Ocymum & coriannum frigida divit Dioscorides Gramen es Simeone Setis humectans, refrigeransq;&similia. Ammalia alba diuimus humida, frigidaq; , excrementisq; plena: ut de ansere, cycno, struthiocamelo, & similibus.
RV ARI COLORIS SUNT, CONTINUO ES UsAN-
Ve es nuti et rubra, ct quae de alijs di , imus, de i)s dicemus, continuo est augent sanguinem. Exempla Rubescit aliquantulum sortes lactuca comuni sidum adolescit: sed cyprij generis ex albo rubicunda est: vidimus, quae tota sanguineo succo madebat, caeciliana fusci, veluti purpurei coaloris es Columella. Clamant Medicorum scholae continuo viij, esuve hoc olus copiosum gignere sanguinem, quod nulli Olerum , atura copa ratu est t& nt qui vitio vertant ei ususum eoq; nomine damnent, contra quos Ga-1enus inuehitur, quod a veritate plane deficiant, nam aliqua olera paucissimum san. guinem & eu quidem vitiosum parere, lactuca sola multum, & non improbum, & om ni es parte laudabile progignere. Vinum sanguinei coloris est,merum ac sncerum moderate potu sanguinem gignit, vires alit ,venas replet, facileq; in membra distribuitur. alia eti empla non suppetunt. di a s ANGUINEO SUCCO MADENT, ME SANGUINI s
T si sanguinis non purgetur, quum ipse sit, qui ab alijs humoribus expurgetur, qua tare en sanguineo succo praedita sunt, ad quasdam purgationes valere multis experimentis comprobabimus S ad alia quoq; sanguinis medicamenta: qui color tum in soribus, tum radicibus,se
eo , vel alijs partibus. Rost flos stagrantismi, &fragrantissimi coloris, odorisve a se initium sumi posciti eius succus adeo vere, & mere an guinea
125쪽
- 'a' isti 'tiis uitiem I bili eYpurgare Mela es dixit, quod eius stamina sint crocea.
et diu Enymi leo magisterio elicitur, qui vere sanguinem repraesentat, mire ad se,u. In Rhabarbari radicibus subrubentes parteS con ciuntur:
M sues etem sanguinem clarificare, atq; omni ex parte cohibere Occulta ratione d tr
' '' iubilam pζtridum sanguine expurgat potum, exhilatatoq; sanguine rubrum in
Di eblorem conciliat. In est & cerasis sanguineus succus languinem Is expurgat, ob idi eis vescuntur,cutis colore nitent. Allium in aruis onte nascens an summo proc eaulis purpureos fores ostentat, colore & forma conspicuos,ac membrana ambiens Ricas rubescit: corpus in meliorem colorem mutat, sanguinem emaculando . Talaa tructu lentisci sanguineo. Folia pota sanguinem detrahunt. Centaur1um minus fore pur ureo, cruentato: infuso eius decocto trahit sanguinem. Crocodilion sanguineo 1 capti,feruefacto N poto sanguinem copiosum per nares pellit. Sunt & iubra lili quarum 1adlices cum mulso potae,inutilem languinem ex aluo trahunt. ara IAS P LANTA Ires ARTE f. ET L Ap ID EUM ESSE
β ' hx ,'ςionguinei coloris, ad compescendum sanguinem ua
lent, & ob id a chyturgis vulnerariae dicta,quod vulneribus adhibeantur. Quorum exempla erunt haec. Mori fructus sanguineus est,uescen tiu labra & manus cruentant,&veluti sanguinea tabe polluunt immaturus rufescit, & tunc praecipue sanguinem astringit, maturus nigre---scit,& tunc soluit aluum: tunc praecipue sanguinem reprimit, quum
illius praecipue similitudinem gerat. Mira produnt de eo: si priusquam in solia exeat, si nistra decerpi iubetur futura poma, ricinos Graeci vocant) hi terram si non attigere, sanguinem sistunt adalligati, sue ex vulnere suasisue ore, sue naribus, hemorrhoidis: ad hoc seruantur reposti. Idem praestare& ramus dicitur, Luna plena defractus, incipiens fructum habere. Si terram non attigerit, priuatim mulieribus adalligatus Iacerto contra abundantiam mensum, ex Plinio. Rubus fructu morum imitatur, foeminaruin profluuia cohibet. Galenus vulnera glutinare, dysenterias,ventris prosuuia, sanguinis expuitiones sanare disit. Sic di rubus idaeus. Malum granatum punicei coloris est, fructus & ssos sanguinem es creantibus, scemineis vulvae susionibus laborantibus subuo nire Cythiniq; sanguinoleta glutinant ex Dioscoride. Flores, qui Creta & Cypro ad uehuntur, qui de rubicundiore colore sagrant, caeteris ad eadem praestantiores sunt. Cisthus flore rosaeeo, colore mali punicae, sic & hippocisthus subruffa, sanguinem excreantibus, foeminarumq; profluuijs illitu potuue prodest. Polygonos sue sanguinaria cruentis exulcerationibus, & si minaru mensibus valet,ex Dioscoride. Galenus cruentorum vulnerum glutinatorium dicit ,& manantem sanguinem sistere, & mas qui so- re puniceo, valentior est scemina,quae alterius coloris flore insignitur. Lysimachia ait, ra sore rufi coloris nitet, vulneraria est, & ad sanguineos suxus, & eYcretiones valet. Bistorta rubro fore, vel subpurpureo, radice subrufescente,itemq; folio inferna parte. Si sceminae decocto insideant, aut pubi illi natur, menstruas reiectiones compescit, &iniecta glutinat. stillatilia minoris aqua epota ad sanguineam resudationem heparicam pollet. Amaranibus purpurea spica verius quam fore, sed qua nihil aspectu gratius,
aut iucundius conspici queat, nam tyrias purpuras flammeo suo nitore vincit: usu meissium abundantiam cohibere, & cruentas expuitiones neutericorum experimento co-
stat. Syderitis tertia purpureo flore est; recenti vulneri apposita sanguinem supprimit. Rhus, quae eo thros appellatur: nomen huic iccit coccineus acinuloiu color: Remin
126쪽
tum abundantiam sistit, ex Plinio. Fraga puniceo succo turgent, vulnera sanant, &dysentetias cohibent. Corni baccae per maturitatem rubescunt, dylenteri s valent, & mu- hebrium mensum excrescentijs, & albae baccae ad alba pro su uia. Cerase , quae amaremisi is dicimus,diluto sanguinis rubore praedita, sanguini profluenti medentur. Oxyacantharubras fert baccas: ad menstrua. Eiusdem speciei aronia, siue ratis dicta, etiaad dysenterias Valet: Myrti fructus & liber rubeti sanguineis escretionibus & mens-bus opitulantur ,&praecipue punicei coloris species illa, di non atra. Lentisci bacculae rubescunt: aduersus sanguinis reiectiones,& dysenterias Terebinthi fruetus eiusdem coloris: & facultatis. Infecto riu granum, quod ex coccifera ilice nascitur, miniato cruore rutilat : Dioscorides ad vulnera commendauit. Tragium semine rufo : sceminarum pro guuiis medetur. Balsamina vulgaris fructu interius purpureae pheniceae, ad gluti nanda vulnera, ad sistendum haemorroidas, ct sedis sanguinem praecipue dotis Poeonis grana rubra cum vino austero pota menses sistunt. Xyris semine, di radice rubris, ad vulnera & capitis fractiones, Centaurium minus subrufescenti radice ad sanguinis eruptiones, & me n sese vis in vulneribuς tanta, ut cohaerescere etiam carnes tradant, s coquantur simul. Hac Chiron curatus dicitur,quum Herculis excepti hospicio pertractanti arma, sagitta excidisset in pedem, es minio. Symphilum perreum radice subruffa, ad dysenterias, & rubra sceminarum prosuuia,& recentia vulnera conglutinanda. Anchusae radices manus sanguineo colore inficiunt: prostiati ijs mederi Galenus ait Lycopsis eiusdem speciei & radicis: vulneraria est , ex Dioscoride. Potentilla radice nititur exterius perpurascente dysentetias, divuluarum prosuuiis pota, illitaue auxiliatur Pisis vocata radice exigua, subrussatvulnerarijs potionibus,& uulneribus ferruminandis prestat. Virga aurea radice superne rubella,caule etiam leniter rubescente; sistendi sanguini, & cogedis vulneribus laudatur.Tormetilla radice rubet coloris, cauliculis subrubentibus: comprimit menses, & sanguinem e vulneribus manantem , dysenterias tollit, &vulnera glutinat potu hausta. Symphonam , quam alij cromphenam,Plinius represset,lat alternis uiridibus, roseisq; per caulem folijs; eamq; in posca sanguinem reiicientihus mederi. Milium indicum sorem rubris paniculis inuolutum habet, radicem etiam itibram stem in aru prosuuia sistit. Bliti solia adeo rubescunr, vi coccineo rubore in f oa vide turr Hippocrates mestrua sui eo cibo protulit, es plinio. H dropiper, siue 3ὸ, otia in solijs sanguineis atras maculas habet: vulneribuς sanandis mire virtutis. pra tense trifolium uariatis guttulis,foliorum maculis in altero rubris,in altero albidis,quorum ope unum ad rubra, alterum ad alba sceminarum prosuuia experti sumus.Hyperbcum, asc1 rum androseinum , ct coris solia habent, & sores, qui digitis pressi, manus atro cruore inficiunt: ad vulnerum balsama valent. Est & beta tota rubra, forijs&radice; constringentem facultatem habet, unde non vana coniectu pla ad vulnera valere iudico. Dimpinethe species sanguisorba dicta, rubenti caule exit: muJiebribus prosuiiijs emacissime prodest, dysenterijs, es capitis vulneribus. Osalidis cauliculi, & frondes adlubescunt; sceminarum menses sistunt Rubello caule consurgit huc arrisera dicta solidaginis nomen indepta; quod claudere,&solidare vulnerum labra queat,& vulnerari s medicamentis admisceatur. Equiseti cauliculi rubetes sunt: sanguinem e nari-hus erumpente stringit succus, prodest dysenteriis, & vulneribus conglutinandis. Aspalathus, sue santalum rubrum; sanguinis fluxiones cohibet ex Avicenna. Agallochum, siue lignum aloes, rubescens; adstingens est. Quercus lignum rubris per totum venis distinguitur, ob id robullan um nomen inditum, pro rubore ex Festo, quod ubiq; rubras venas habeat: ad vulnerum proiluuia, sanguinis excrementa, & dysenterias valet, eius solia glutinant usq; adeo, ut Galenus vulneri in picto apposuisset, quum non aliud ad manus medicamen haberet, terendo folia hui petra, & vulneri apponendo. Caphura ex arboris corticibus exudans, maculis inter initia rubentibus, postmodum vi caloris excocta,vel ignium vi candescit: erumpentem sanguinem compescit, eumq; cogit. Juncus
127쪽
ciis odoratus rubente scapo, fragmenta eius in purpuram vergunt: cuius fossian vini, reiectiones iuporimit. Ηgmatites sanguinei coloris: ulierum stu&iones & sangusta 1ς reiectiones cohibet. Cinnabari Dioscorides haematitis lapidis parem vim tribuit. Rubri sinopica ad iocinoris imaginem vergit: vulnerarijs emplastris admiscera solet, daturqς iocinoris vitio laborantibus. Rubrica fabrilis colore inferior, & viribus. Corallium ccitra sanguinis reiectiones magnopere essicax.Coroneolus lapis sanguinem quocunq; me bro fluentem sistit, & foeminarum praecipue fluxus. Heliotropio nomen inditum, quoa Soli subiecta sub aqua,sanguineum Solem reddat: sanguinis guxum astringit. Sarsa rubet coloris: adsistendum sanguinem valet. Stibi iam ,&chatianthum s comburantur, sanguinei coloris evadunt, erumpentem sanguinem e cerebri vena, Se pectore mirabiliter cohibere nouimus, sc&de alijs, ne longiores simus. di VIM RVIEVs COLOR NATURALITER SIGNIFICET. p. XXII. V es e perscrutandum ecquid naturaliter ex manifestis qualitatibus rubeus color poterit demonstrare. Averro es rubrum colorem caliditatem demonstrare distri propter ignem, qui in eo conspicitur. Albe tus non infelix Philosophus, rubeum colorem ex aqua lucida & terra subtili incensa sumosa supernatante causari , quae aquam & terram inrubeum conuertit. Mihi autem videtur rubeum colorem ex nimia teria fieri, est enim candidus color inter colores pellucidissimus, & rubeus tenebrosus valde,ob terreas partes,ob id colores rubri omnes stiplici sunt,ut in rubeo vino videre est fructus qui nigri futuri sunt, maturescentes rubescunt, & acerbi sunt, ultimam vero maturitate consequuti, & maxime concocti nigrescunt, ut in cerasis, moris, punicis, teis, .uis, myrtis, csterisq; Videre est. Rois, leucoia, di garyophylli sores neglecti, vel in ari di, locis consiti, rubescunt:nimia siccitate, in cultis vero rigatione, &stercoratione humescentes nigrescunt. Rosa rubea, &humida calidaq; ex Galeno. Lychnis calida sic
caqj, se netium ex Avicenna, Aspalathus, sues antalum calidum, siccumq:, papaue ii, sylvestris flores etiam calidi sunt, & si Medici omnes frigidos dicant: dilatisditationi. hus in sua loca. AVOD NISTI p LANTARUM COLOR As MISTψS HVM o
I x I is v emaculatos plantarum colores, qui simplices nostri comporis humores trahebant, nunc multoria colorum petulatiam expetiamur Theophrastus dicit fores alios unicolores, alios bicolores, alios versicolores esse. Aristoteles libro decoloribus at forum pars x na rubet,altera punicat, altera candicat, vel purpura relucet, undes liquet fores jecie versicolores notari. Cuius ratio est, quod pars alaltera minus, vel quod diuersis in partibus hu-
iu ς iiii Sed cui in foribus maior colorum petulantia, quam in Q-
Ius vel fructibus, docet Idem Problematum libro,de linguae coloribus loquens, quod I a coloreS OmneS Conspici titur, quot incute, quod praetenui cuticula coFegatur, ut vel minima in ea varietas deprehendi possit: quum iubtilissimae plantarum paries, &maxime perspicuae In foribu I perspiciantur. Sed colores, qui aliis coloribus infici tur in floribus, vel Dis S, Varias virtutes, & vitia ostendunt,&priorum rationem sequatur. Flos bicolor utriusq; virtutis compos est,& sic versicolores variorum:vnde accidi sui eadem planta varias , di inter se pugnantes qualitates habeat, quod ex varijs, α
128쪽
aduersantibus humoribus constet. Mastiche abstergit, digerit, ct firmati acetum frige iacit& calefacit, & contrariae illis vires sunt, quoniam eorum indiuiduae particulae per
appositionem, non per confusionem coeunt, ut arena si lento conglutinetur humore, inque unum corpus coagmentetur, non per confusionem corpusculorum suorum in corpus, quod unum videtur, concrescit, sed per coniunctionem, contactum 1 consistit ergo si ita est, contrarias qualitates diuersis particulis mastichae, aut aceti inditas, confundiq; inuicem recusantes existimasse absurdum non est. Vt Alexander notat Inhumana Physognomonia dicebamus homines,qui varijs coloribus conspicuos oculos habent, varijs moribus constare, & plerunq; dolosos & reprobos esse, quorum familiaritatem fugiendam dicebamus i sc plantas variorum colorum commistu insignitas, varia & plerunq; inter se aduersantes qualitates habere, nec iis fidendum sed ma&ima perscrutatione deliberandum. Idem de animalibus, gemmis, & lapidibus dicendum quorum eadem causa & natura: ob id non simplices humores purgant, quum non simplices colores plantis insint, sed variorum discrimina promiscue coniuncta. Et queadmodum nostri corporis humores in alios concoctione transeunt, ut bilis in choleram, sc& lutei flores vetustate, vel cultu in croceos, russos, vel purpureos abeunt. Exempla
erunt. Si sores sunt albi, luteiqi, hi pituitam simul & bilem purgant. Anthemidi fio.
res circum candidi radiantur , luteum glomerulum ambientes r ex Galeno pituitoss& biliosis febribus medentur. Parthenium flore per ambitum albo, intus melinor bilem & pituitam trahit. Sambucus & ebulus umbellas gerunt, quae candidum florem pariunt, in quorum umbilico ssauescunt: uterq; pituitam & bilem euacuat, quia virisq; inter se florum cognatio. Arbor vulgo'ungui dicta, stores edit albos, sed lignum interius croceo colore sauescit;& pituitam expurgat. Sunt & radices albae, atrarq quumater in soribus dissicile reperiatur, quae pituitam & melancholiam expurgant, ut mandragora fremina,que radice nititur foris nigra,intus alba. per vomitum pituita, atraq; bilem extrahit. Apios radicem habet, cuius corpus intus candidum, extra corticem nigrum: vomitione bilem, & pituitam extrahit. Sunt quae bilem, di sanguinem expurgat, utpote rhabarbarum: radix foris nigra, resescens intus, & glaucescens cum aliqua albedine: Mesues dieit deiicere modo bilem, sed pituitam,& sanguinem clarificare. Casia crocea rubraq; est: a bili expurgat, bilem secum trahens. Iris ex multiplici colorum mistu ta non invenusta constat, ut qui in diuersis plantis conspiciuntur, in unius ssore spe istanda venit: nam amoeno ssa uo, purpureo constat & albo i &praecipue pituitam & bi lem extrahens, haemorrhoidibus & sexcentis aliis medicamentis valet. Dioscorides tua gni ad omnia usus divit. Sic etiam rosa, lilium, aster atticus, & capparis flores ex multis constantibus habent, & diuersis qualitatibus constant, etiam inter se pugnantibus. Suppetit admirabile quodam de coloribus dicere, subinde se mutantibus, quos indulgens Natura hominum saluti satagenu, clementissime demonstrat Noxij enim fungi s discerpantur, paruo temporis momento colores variant: nam primo albi, subinde υirescunt ituto vir re, rancido aspectu, livido intus colore, rimosa stria, pallido per ambitum labro, ut vere horrorem incutiat, qui colores omnes conspiciuntur in eorum faciebus, qui veneno fungorum, vel laqueo strangulati sunt, quae colorum varietas in innoxijs non conspicitur Monstrat nunquam satis laudata Natura ide in tripolio, quippe ter in die colores mutat, mane candidos, meridie purpureos, sero puniceos osten tat, &pra cipue contra venena valet: nam qui veneno necatur,ex pallido purpurei, puniceive cci
spiciuntur. Eadem in animalibus videre est, ut in testudine aquatica versicolori, gallianis, & alijs. I n animalibus & lapidibus quot colores, tot virtutes, S species nocendi. Serpens multis& variis distinetus maculis,tot habet nocendi species, quot colores di sinctos, es Arnaldo. Et Salamandraemorsus tot Medicis opus habet, quot distingui- tui maculis. O opalus gemma tot virtutes habet, quot colores.
129쪽
T si sanguis superabundat,&non putrefit,ut in superioribus,sae,
i perma, & menstruum generat, quorum alterum generationi. alterum generatis inseruit. Dicemus primo de lacte. planti enim luctuo , Uel quae lactissimilitudinem gerunt lac generant, faci lior enim si transitus in simile, quam in dissimile. Lactuca, no menclatio a lacte est, quod plus ei lactis,quam multis insit Veseetibus ea mulieribus lac auget. Sonchus est guum lac illato vulnere collachrymat, lactucae limilis, nisi spinosus esset: caulis deco eius laetas adunciantiam nutricibus subministrat: utilissimus V, qua lac sibi coire senatiant, es Plinio. Eitias ne olus si luestre cum lacte multo cruda ex aceto in cibosum pia, mulieribus laetis ubertatem prestat, inquit Plinius.Altheae radici aqua addita,addesari sub dio, atq; lactescere dicit Plinius di mammarum vitiis occurrere. Aeque nota sanaria, LAZoris vulgo, est plena lactis, ovibus ieiunis data, lactis abundantiam facit, eYPlinio. Bryonis radis lactat lactis abundantiam faciunt cauliculi cocti cum tritico, potiq; . Tragium habet quid lacteum, gummi simile: in laetis defectu mammas replet et smunice medetur. Sunt di haerbae, quae supra folia maculas habent, hoc insigne a Natura donatae, ut lacti valere demonstrentur. Carduus lacteus, si s praegrandibus 1 lacteas incisura; in solio habet & quasi lacteas maculas: plebecula muliercularum copiam la
diis illius esu prouocat. Est & cerinthe, lycopiis, horago , & similes, quae lacteas stilla
habent, sed adhuc inexpertae virtutis. sunt & quae trita, commanducataq; lacteum sue cum ostendunt, ut cytisus lactem praestat omnibus animantibus, & si a scriptoribus rei medicae non scribatur, a studiose agricolationis, & pastoribus non ignoratur, ut a Columella, &ati s habetur Glaux eiusdem speciei: ad reuocandam valet e&haustila ctis ubertatem: ob id Graeci eugalacton vocant, Plinio. Eiusde speciei poligata, cuius nomen a lacte Nigellae semen commanducatum,lactis speciem prεbet quo mulieres alia hidam, dilacteam faciem reddunt: omnibus diebus sumptum lac mulieribus auget. Fodem modo cicer uberibus lac auget. Sic granum&hordeum lactescunt, vi ex amylo, diptisana lac abunde suppeditatur. Amygdalae, auellanae &legumina, ut fabae ex Aui cenna lac generant, quae commanducata lactescentia sunt. Sic & animalia quae multo lacte abundant, scilicet quae multipara, & multas mammas habent, ad prouocandum, di multiplicandum lac valent. Quςrit Aristoteles Problematum libro, cur capris & oui hu; plurimum sit laetis, proportione sui corporis ρ inquiens, quod maioribus anima libus alimenti copia in corpus absumitur, caeteris in excrementum se confert; ovibus autem & capris, quantum in escrementum excrescit, omne in lac transit, vel quod plura gignunt, quam que magno sunt corpore, itaq; plus attrahunt e&crementi propter corporis imbecillitathm redundat, lac autem excremento consistere certum est Avicenna inquit. Quidam dixerunt, quod comedere ubera proprie ovium, & caprarum cum lacte, quod in eis continetur, valde est utile ad hoc,propter illud ,quod in eis existit, ex similitudine, aut propter proprietatem, quod est in eis. Praeterea caprinus, vel ouilluscas Eus maxime lac auget. Multipara est sus,&suos partus perfecte aedit,&alite numerus foecunditatis ad vicenos, qua nil Natura foecundius genuit.Sus Aeneae triginta porcos
pepererat. Lacte suis poto cum mulso, adiuuatur partus mulierum, pro se vero potum, delicientia ubera puerperarum replet, ex Plinio. Vacca abundat lacte: vaccinus caseus datus nutricMus auget earum lac, sic butyrum, ex Avicenna. Sunt & lapides lactei, vel
lacteis guttaa insignita,qui lac nutricibus adaugent, ut galaistites, ex Dioscoride, & alii.
130쪽
IA 1 v a etiam sperma uita merementum sanguinis esse, lacin antis' aia etiam spermati similitudinem gerit, sperma etiam generat. Exepta dabimus . Nomen commune tithymalis factum a lacteolacco, quo turgent, & tithymalis proniores ad venerem fieii homines dixit Plinius.sapauer lactuosum est;4 sperma auget. ex Avicenna Dens leonis iis confert, quibus Venus enuit. Iasone emarcescentes coitus stimulat, exstinio,sic S Iactuosa dracunculi radix. Fructus commanducati, quilae monstrant, ad lacteumst ima metandum valent. Amigdala ad resplendas vires;&ad Venerem roborandapsinat; e9 Caleno: pineimuelei lactucis; &ad sperma augendum plurimum commendati xus: Pistacea eommanducata ad eadem. Thras radicular Veneris incentiva Legu- miliaeucide praestandesum Cicer copiosum seme genera cuius grana admissariis equis hibent, v I cytisus Ficus lactuosa, Arad Venerem valet Exoriga lactuosus eremor elicitur sperma generam. Phasoli, didac omne haustum ad idem valent. a XIOSOS FLANT A N VM D RE S SERUM PURGARE.
T s sanguis in Mitis non superabundat, sed ab eis excernitur, vitti excremetum abeat; nuscituricor, siue serum, urina, di sudor. Lac, inquit Dioscor, des, serum eontinet, quod ubi discesserit a lacte, multo potentius ad purgationes redditur. Plantae lactuosae sunt etiam serosae, ac postquam extractum est, si remorabitur paulisper, seperabitur serum oti id valde seroso corporis humores excernit. Avicenna ait. serum, sine aquosias est soluti lauatitia, ct subtiliatiua.Tithymali 'omnes Iactuosi sunt,ut diximus Mesues aquam intercutem validissime extrahereditiit: Lamyris frutex copia lactis luget: grana in aqua pota, hydropicos sanant, aquam exhaluo trahunt cum vehementia. Eiusdem speciei, & Visi si uasa, peplus, & peplis.Ficum lac soluit aluum hydropicis prosunt illi tu . Mori radi eis cor
tes lactat oluit, purgatq; aluum.Sycomorus utriusq; natur particeps,&formae, utriusque vires hahet: scalpsitur unguibus ferreis, aliter non maturescit , per sinculas aestates multo lacte abundante potentia inter ficum & morum media Cucurbita succhs nactuo sus, Iraeci uolunt earum cibo vetrem laevigari. Marina brassica vulnerata candidum luquorem dimittit in cibo decocta vehementissime cit aluum. Lactucae nomen a lacte, quo manat, si eius lac potui detur, extrahit ex aluo chimum aquosum,ex Avicenna ea dem satis a&sy luestris hydropicis a Grateua commendantur. Hieracio candidus siuela teus succus, carpitur per messes inciso caule . SuccuS in posca potus aluum puroat,
hydiopicis Crateuas propinat. Hippophaes radicem habet lacteo succo scatentem, qui aquam deijcit. Chamel a lacte manat, aquas per aluum detrahit. pa ANTA A LMC COGENTES, ET HUMANUM ss MANe. Huni, o lac distaenies, concepsiam L peia i s eis ira
O , Y d. ia in lactis mentionem incidimus, non ab re fuerit eas plan tas.& animalia enumerare, que lac cogendi vim habent non quod nohi, lae coagulare curae sit, sed quae id essiciunt, & humanum seme coahulare possunt, quod lactis similitudinem gerit , ut generationi nobis pio desse possi ni: sic quae lac eliquant, eisdem lac non coaetulari: Vndea tiobis fugiendae, ut semen dissoluentes, & genitura irritam reddetes.