장음표시 사용
131쪽
Multis enim modis dium1 phronea 2d generationem propagandam. Has restiauit , Ω
militudines ostendendo'. Ad exempla haec venient. Carduus spmotus est, radicem ha bet. ouae durescens lacteum succum emittit, qui coaguli mod lac cogit Idem etiam prorificum semen auget Eiusdem species crucuS,cuius semen lac cogit. pinae albae flose rura.& pastores utun tur in cogendo lacte, di in cascum spis, ndo Ecus, S in alto Valari titis ea priseus suo lacte lac in caseum eogit: daximus iam ad muliebria,&ad eo deaptus Valere. Gallon nomen inuenit eΣ eo, quodilores eius viapussas di, ut coagi, te , ,ἀletu; idem ad Venerem proritandam, &ad conceptum. Balsam ii vis coagulandi lac est, unde eiu probatio est,si laci agulet, quod quidem adulteratum clopsacit; immodi nauqua'proiectum lactescit; ob id vulvis inditum, vel subditaim in inuli ibus, M. DU
. pere desierant, restibilem adferre sincunditatem dicunt . Lepus sulus ex iis quibus prades multifidi, coagulum habet, es Pollucer fitq; ex eo coagulum , quoniam herbam i mi succi pascitur: suo coagulo omne lac cogitu r Coagulum testoris post mestruas pur gationes appositum vulva pes instar)cum butyro , prestat inulieribus,:vt concipiant , ex Dioscoride: & leporis coagulum ad dramaa quatuor in potionedatum vini, foemi nae de scemi neo, 3 masculo de masculino, & modi faciat coitum, post abstineat se, st tim concipit, ex Sesto. Contra vero, quae lac dissoluunt, cine vinq; sui dum reddant,
sperina irritum faciunt, & genituram perdunt: nam in utero ubi semen a calore natu sali, aut virtute formativas veluti in coagulum densari opo freta id, vel externa aliqua vi citius, aut aliter quam oporteat fieri omnino prohibeatur, conceptus &foetus sormatio impeditur, quod si subditis possis, vel illita viri glande es medicamentosa quapiam vi,seminis natura perturbatur, illud, ut par erat, coagulari non poterit . sed sui- eum, aut densum, vel male dispositum reddetur. Menthae folia in lac demersa coire, densariq; hilud prohibent, Dioscoride teste, & mam millis etiam applicata, in quibus ac de laxur in grumos, dissoluit illud ex Aetio. Unde muliebribus ante coitum genitalibus, , modo,opposta, concipiendi vim adimit, ex Dioscoride, quoru multa apud
thor ridere poteris. Sed id duximus praemonendum, quod eadem,quae lac condens M, Blamet dissotirenis ubi coagulatum fuerit: ob id tempus animaduertendia,in quo propinentur, nam post immissum semcn, di coagulatum, si vulvae admiseris, dissolouit, ante vero coagulat. Hinnuli coagulum laudatissimum est, ex Aristotele,ad lac cogedum, idem ad coactu dissoluendum. Idq; priuatim triduo a purgationibus admotum utero, partus spem intercipit, ex Dioscoride, ita coagulatum semen dispendit. Canabun o semini tanta vis coagulandi inest, ut aqua infula eam coagulet,sed largius sumptu a uiro,genituram illius extinguit: at ii modus adsit, ut diximus, conceptui opem afferre potest sal modice comestus, conceptionem adiuuat, sed multum coagulari semen prohibet, ut lac. Sal etiam ouibus sparsus, sed mediocriter,lac auget, Venerem proritat,&1oecunditatem adiuuat, multum vero steriles redidit, quod coagulatum dissoluat. Praeterea quae lac in ventriculo,uel tauri sanguinem coagulatum fluidum faciunt, eadem contra conceptum valent Ut calaminthae folia, laser, sal, acetum, liesiuium brassicae scimen, grossi lacteo succo turgentes, piper&reliqua.Ob id bras cassos in pessu subditus vulva post conceptionem, conceptum vitiat,&scde reliquis imaginandum i sat sti attigisse. Nec ab re fuerit aliqua addere, que nunc in mentem subeunt, quod animalia venenosa quae varias in lactis sermam eiaculantur, vel lac resudant, eisdem la- Euosis herbis morsus sanari posse, vel virulentum lac dissoluendo, vel coagulan do. Salamandra percussa, lactea fame manat, irritata lac evomit, ex Agricola: remedio sunt nuclei pinei, ex Di inmade & Aegineta,lac recens, S pra cipue bubulu,ex Dioscoride: scammonium, cuius succus non vacat lacte, nam lingua tactum lactescit Rubeta e compi essis tuberculis,quibus dorsum exasperatur, lac exudati ualet ad eius venenum leporis coagulu,lac humanu,balsamu,laser,papauer,&ea,quihus lac cogidiximus. Lace taes quatica e vulneribus lactea virosa sanies defluit, ut in salamanda, eodem modo venenosa,
132쪽
nosa, eisdemq; remediis occifundi Appollodorus author filuestris lactucae, & satiuat, oximus, constat a scorpione percusso quandiu teneant eam hernam, non lem a M
is T ct sanguis menstruus ex superexcrestenti humore, sed utili gene
rationi, quo alatur infans in utero matris. Nunc&languinea alio modo mensium sanguinem mouent, alliciuntq; Rubiu radice&semine rubris, ab insectoribus colitur, quod ea lanae, & pelles inficianturi radix, semenq; trahut mestrua. Est& cicer rufum, candido validius, me-- ses trahit. Ruscus baccas rubras, vel sanguineas asserit mulierum puragationi υalet Casa coralli aemula,cinnamomum russum,menses trahunt. Lauri fructus sanguineus, & oleae: lachry ma ethiopicae cit menses. Haederae corybi rubri; triti, & subditi menses mouent . claminus purpureis, vel colosinis oribus, menses potu, ap postulae ciet'. Anemones phoeniceo fiore: menstrua mouet. Radix centauri, maioris rubescit, m enses extrahit. Phillyrea fructu rubro, cit menses.Pastinacae radix ade rufa, ut sanguineo succo madeate menstrua mouet. Leucoium unum purpurei floris, menstrua expellit. Poeonia grana rubra, ciet menses. 'pericisos digitis tritus sanguineum succu remitti qua ratione androsimum dictum, mestrua appostum pellit .Haee omnia es Dioscoride. Iuniperi baccae ruta, quarum oleum ciet menses. Semen ari coccineum, Ut coralli modo rufestat, seminis dragmae duae ad menses ducendos valent, &alia infinita . Nunc animalia videamus, quae menstruis abundant, δe ad euocanda menstrua valent, & quae careant, sistant. Vaccae purgantur menstruas, mensura quidem amplius, quam oves, & caprae, in regionibus calidis quinto quoq; mense apparent, ex Aristotelet ob id taurinum set mulierum purgationem adiuuat,iana succida appositum. Olympias Thebana addit oesypum, nitrum, ex plinio. Oui, & caprae menses indican. tur tempore coitus, quod idem post coitum, etiam fit ad tempus, mox desstit, donee parturiant, tum denuo indicantur, a partu purgatio abundet equitur, ex Aristotele Cesypum menses euocat, ex Dioscoride. Ceruar a partu pituitoso quodam humore pii pantur t pessum ex medulla ceruina mensibus euocandis commendatur ab Agricola. Equa menstruosa non est, immo minimum inter quadrupedes emittere solet: vacat admodum purgamentis in partu minimumq; emittit sanguinis, videlicet pro corporis
magnitudine, ex Aristotela: equini pili cinere sanguis sistitur,ad omne profluuium imposito, es Plinio. C E M V C I a V c C I P L A N T MI VlRINAM cIENT.
arritur. Quum cauda serit scorpio, venenum ab eo lacteia est,ex Pliuio, cuius morsui lactuosa omnia auxiliantur laeptu ex lactescentibus papaueribus. Cnico coagulari lac clar R is Α, &sudor excernutur e sanguin de urina nunc dicendum quaeducunt glauci succi stirpes. Horum exempla erunt. Ageratum flore -- croceo est: vsti nidor urinam mouet. Abrotano aurei coloris splende scunt corymbi: urinae angustijs medetur : pericum& coris aurei floris sunt,&vrinas pellunt. Celtica nardus non flore sollim, sed solio flavescit vehementer vesicam exonerat. Asarina asaro cognata, meli
nis fonti ira: copiose cit urinam. crocum & lotium subducit. Idem di crocomagma ope
133쪽
ratur: si e eueumis sat sus, sylvestris , asparagus, erithamon, eruca sylvestris, asphoddlus luteus,ononis, absinthium, men tha graeca, ruta, panax heraclium,& chironium, se seli, anethum, cum iniim sylvestre, sceniculum satiuum, &syluestre, rosmarinum cuius semen cachrvs υocatur,abies, artemisia, coniZa, anthemis, althea, aiuga,heliochryson, eo 1 V alis, evtistis, bunium, stoechas citrina, genista ex Mesue, & ruscus, omnes croca io sole insigniuntur,&insigniter urinam mouent. Sunt &quar udam fruetus,ut coto ne a,punica, icer,lupinus,similati hortensis,& ammi ex Syria delatum,solanum somni ficum fructu in sol liculis crocato,cotyledon,acetabulo,ut plurimum glauco. Sic S radices, ut gentiana,& ex Avicen na urinam pellit: phu, nardus, costus, ct vitis nigrat Asp lathum fauo intus ligno. Fauescunt&gummi, ut lentisci, terebinthi, iuniperi,cupressi,& amygdali, lachryma oleae ethiopicae, bdellium, succinum, mel & reliqua, quae piger
describere. ARAO IVM LAC AE ar M AE, ET SVIORES AD LAC RΥ Messessiadoras nos, imalem. Cap. XXX. V ω V&in plantis lachryma ;&sudores, ad lachrymas D sudores nostroqdesuentes valere compertum est. Thus arboris lachryma est, quae flagratissimis arsibus e praegnanti corporis cortice stillat, cuius fuligo ocul tum suYiones suspendit, hoc exemplo e myrrha res na, styrace omni demum lachryma colligitur ud easdem utilitates. Lachryma etiam, quae ex arbore destillat Aethiopicae oleae stillicidijs minutis mammosa,hebetio res oculos illitu clarifieat, cicatrices in iis, & albugines exterit, eandem guttam nostraiates sindunt olaar S etiam in o astro qu ren3am . Aqua, quae ex ouo, dum igni edic ἀquitur, emanat, ad oculorum lachrymas valet : Est etiam tragacanthae lachryma, qua vulnerata radice manatis do nereuit Phulux increbuit usus ad oculorum medicamenta, ad retusas uoces, citerasq; distillationes : Eadem desudore dicenda. Cum mi ev corti cis spiraculis prodeunt, sciat ex potis sudores ut recte dici possint arboru sudores. Ferula imo cautevulnerata sagapenum emittit, idq; sudores ciet. Myrrha lachryma at horis in Arabia nascentis aduersus alarum sudoresΑ & taedia cum liquido alumine illi nitur diuturnas distillationes lenit,& oculorum ulcera complet.succinu ut sudor,ssuit, vi sudores mouet. Smyrnium nomen indeptu, quod succumyrrhae saporis, & odoris exudet , ut alterum alterius loco cedat: vi myrrha sudores mouet. Anus ficus distillat summi modo lachrymam , siccaturq;. Ficust sudores mouent ob id autumno insalubres putantur, quoniam desudantia, huius cibi opera, corpora refrigescunt capriscus etiam suciores elicit, oleum vetus corpora eucalefaciendo sudores discutit. panax, ferula sui generis, radix autumno, caules messibus inciduntur,in Macedonia succus erumpit sponte, opoponas dicitur, excipitur cum recens erupit lachryma, sue sudor, cit su-cores. Et ierula oleo peruntas sudores mouet. SALIVOSOS pr XTAs, AT ANIMALIA AD CIENDAM
l T in ore saliua, qua plur; mum indigemus 'in febribus, ad stim extinguenda , atq; animo volutanti quae plantae,vel animalia salina ostenunt,occurrit portulaca, cuius solia propter ii umoris copiam pingui uieula sunt, &glutinoso constant sueto,&saliuari lentore,ohid,Leontio aut ore, portulacae folia linguae subdita iis, qui siti excrutiantur, bibenda desiderium restingunt ..Ledo folia pinguia in cacumine linguae umilia, largo succo abundantla,semperq; viretia sub lingua ore detenta, refrigerat,
134쪽
vi saliuam gignut sic cucumeres &eiusmodi similia,inter animalia limax est,quae in sibterraneis& humidis locis uiuit,etia sine testis si lagatur saliua vel saliuari lentore madida fit: vestigia in cessus argen teo colore splen descunt, noctu poti us, quam in terdi u vagans: gerit in capite lapidem, limacium dictum, qui linguae subditus, miram vim obtinet ad ciendam saliuam: quapropter aridis disticulosis, necnon febrientibus in orcvolutari debet. CAINos AS PLANTAs c. INOSOS HOMINES IEDDERA O rasidis med i. Cisp. XXXII. Iurtiva de humoribus,& excrementis, nunc ad partes accedamus, di primo lsimilares, ct inter eas a carne. Caro, neruus, & vena, pa tra tanquam omnium communes, quae velut stripium elementa habentur. Caro venam,&neruum intercedit, & interdum cortices, interdum solia constituit. Theophrastus radices alias carn sas divit, quod carne constent, vi raphani, rapae, ari, croci, betae, hastulae regie, bulbi, scilla , c ps, gellis. Distenditurq; caro in latitudinem in
betatum ioli s, & hia carum, & tandem offeracea, quae hortis seruntur,colunturq; maiori ex parte carnosa folia habent, arte & cultu saginantur, ut homini alendo per ac commoda sint. Ex aqua carnes generantur, lacte ossa, ex Plinio Carnosa haec quia magni sunt nutrimenti, & facilius in carnem commutantur, ad carnosos homines redindendos valent, & Medici phthisicis, tabidisq; quibus caro eliquata,& tabefacta est propinant ea, scut pinguia ad macilentos, ut dicemus. Brassica folio carnoso, de caule ex, tumescenti Vettit rapum, percocta tabidis remedio est. Porrum e bulbaceis, succia, vel ipso in cibo phthiscis prodest, es Plinio. Melo pepones carnos: datur tabidis cremor eius lacteus es hordeacea ptisana sicus fructus carnosa constat pulpa : vicera carne repleti Plantagini carnosa solia, phthisin sanant,s bibantur E radice constat albucus modicis rapis simili, nec alia numerosior, octoginta simul aceruatis sepe bulbis: mandebatur hic olim cinere tostus, sale & oleo addito, cum scis quoq; tus a radix praecipua volu tate. Aristarchus eius radieem quoq; prodit exculentam,& odore grato placentem: Deficiis corporibus, ct tabidis constat hulbos eius cum ptisana decoctos apertissime me deri,panum i scum farina subactum saluberrimum esse. Bulbi omnes carnos sunt, multum alimenti afferunt, & carnem creatit . Faba carnoso est admodum solio, & ear nem gignit. Fungus non nisi caro est multumq; prehet alimentum, ex Avicenna Escua Ius, es queoliis fructu&folio carnoso,glandes multum alunt, de carnem porcis solidam creant, eorimiq; si uetibus primae aetatis homines vesceban tur,& esculus nomen ab esea traxit: ante enim cerealem fruge mortalibus e glandibus victus subministrabatur Inter animalia testudo & cancer demptis corridibus carnos sunt,&humidi, quum in aquis luant, &pththisicis medentur. His exemplis alia exquirito. OSSOS AS ,γLANTAS OISI Ars MEDERI.
v kh de ososis stirpibus loquemur, scilicet lignosis, nam lignosa pars
sirpis offbus respondet. Est enim lignum in planta, sicut os in carne, illiusq; ossicio fungitur, ut diaimus, quum de similitudine plantae cum homine loqueremur: Vnde ossosas plantas dicemus, quae plurimo abii dant ligno, contrarium in superiori diximus: nam quae carne abundabant, vacabant ligno. Theophrastus radices multas lignosas, & sceastile dixit coronariis stirpibus, de longe magia abrotoni, erucet, sed suluestribus magna
135쪽
a Vinanis sicciora diximus , quae in earum aspectu liquido cognoscu
Utuntur eis, quae abstergant simul,& desicccnt, nec magnopere calefaciant Myr
stre Ida, V ' --6 ,su git ut inquit Theophrastri: nudatis ossibus' tam duritagnosa arbor vlmus: cuius cortex contusus ad ossa fracta Ialet, ex Avice-
, Mi tus Itonosa arbor, subtili cortice intecta, etiam fracta ossa fouet. Eodem modo iseri iseus cuius soliorum decoctum ad ossa fracta ferruminanda valere testatus est Aui dentia. Balsamum fruticosa albor , cytiso, & terebintho persimilis, ex strabone, ossium sciuama; detrahere dixit Dioscorides. Aquisolium sylvestris arbor, lignosisq; virgis fruticans, cuius ope infracta ossa serruminantur. Verbascum ligno sis virgis e fraetis eluxatis ossibus ausiliatur. Exiccat abrotonum, lauendula, liba notis, & similia, quae syI- uestria sunt, sed ad huc iam dudum inexplorata. NE A UOSAS, ET CARTILMGINEAS PLANTAS, ET ANI
missis ne is prodes e,ctein il initas. Cap. XYXIIII.
F v v v M in plantis dicimus, quod continuum, fissile praclongiiq; speetatur, sed insociabile germinis'; insincundum. Theophrastus
neruicaules,& neruosas plantas vocavit serulam, ferulaginem, sceniculum Esse& neruosas platatas, quarum caulibus utimur ad restes, funesue, scilicet flexiles, vimineas, & sequaces, ut linum,canabis ,&urtica. Sunt & plantarum frondes, quae neruos habent
in prona parte, vi manus: alimentum enim per venas, & neruos
-iis partibus desertur. Vnde frondium aliae ex nemo, cortice & carne constant, vi ficus, vitis, alis quasi es neruo tantum, ut harundinis & frumenti. Durissim arbores, quibus nerui durissimi. Nerui ex ligno & carne temperati videntur, carne quidem tensiores, aridioresue, ligno molliores; ijs tota planta per uincitur & roboratur. Sed exempla afferamus aliqua Poterion Iones neu rata vocant, quia neruosa plantat radices dimittit binum, ternum ire cubitoriar neruosas, ct firmas: tussi prseisis ner uis, & vulneribus glutinandis illinuntur illarum quoq; decoctum neruorum affectibus prodest, es Dioscoride. Malus radix neruosissima est, ut rumpi, extirpariq; nequeat decoctam neruis prodesse diait Plinius Huius species althea radice neruosa durissimaq ad neruorum rigores Dioscorides optimam praedicauit Pincedanu ferula caulem mit tit sceniculo similem, omnibus in uniuersum neruorum viiij, illitum prodest,& conuulsis Laserpitium in syria nascitur, caules erutaeeo, neruorum conuulsionibus opitulauru Sasapenum ferulacee herbς succus datur contra nemorum resolutiones,& conuulis. Eui orbium ferula in Lybia: Mesues neruorum insanctus expurgare, &conuulss prodesse scripsi. Triticum harundinaceo folio; eius farina ad neruorum sux1Ones valet Plinius lactis copiam offa alere scripsi, frugum neruos, aqua carnes. Ficus frondes hahet neruis conspicuas, quaru cinis neruorum viti)s,di conuulsionibus illinitur ex oleo Vitis neruos super folia extantes habet: vinum neruis prodest, & nocet: nam vino veteret eduntur &foris adhibito uentur &larmentitius cinis ad neruorum cras; tiem valet. Iris harundinaceo solio,&neruoso constar ad conuulsos valet. Acorum eui crupeciei&virtutis Lauandula cauliculo constat quatuor neruig per longitudinem pra cinetor conuulsis prodest: eodemq; modo iuncus odoratus galbanum, xyris, libanotis conuulsis prosunt.Canabis neruosus: contradicis articulos emollit eu Plinio. Anethum neruorum doloribus, ex Avicenna. Equisetum consolidat vulnera etiam in neruis, e
136쪽
Avicenna, sic& turbit, & albucus valet ad neruos, ex Plinio, qui neruosis,& me tirpabili q. Idem & de animalibus opinandum. serpentes, & vermes noruosa --,ws nerui videantur: serpentes neruorum viiij; auxiliari Dioscorides dixit. Lum DUU LOI- tuli& neruis applicari, etiam obtruncatos ferruminare possunt. Taurus neruo Ium animal, cuius neruis ad glutinum utuntur valet ad spasinu. Et Plinius serpentumraene .lus in pelle taurina adalligata, spasmos fieri prohibet,& medulla eorum neruorum contractiones soluit. Nee obfuerit haec commonere, qum neruosa,etiam neruos intendunt m enereis congressibus, ut linum, urtica, ferula, cephitiones, cardui, gladiolus, tagalanga. Eodem modo es cartilaginoiae planis cartilagini medentur. Cartilago est fiexilis mollities Natutae prouidentia, ne aliquae corporis partes frangerent uti rupta no totidescit Plinius cartilagineum herbarum genus vocat, quod tunicis carnosis c5stat,ut cucumis,
cucurbita, raphanus, rapa, napus, &pastinaca. Pastinacae similis hibiscus, quem aliqui molochen agriam vocant,aliqui pistolochiam: ulceribus cartilagineis,&ossibus tractis medetur es Plinio. P L ANTAS, ET MNI MALI a V Iagos, VEL CAPILLOS
referenti a pes se mederi. Cap. XXXV. PIMI LAxiv M vltima capillus erit. Est enim in plantis coma,quae ab humanae similitudine nomen emendicauit. Comam vocamus quicquid hilari venustate crinium modo summa ramorum, vel coliculorum exo nat . Same sores, vel sorum stamina, corymbi & umbellar, quum solia. tum est cacumen, sua venere comant. Nos capillorum uicijs medera pos--- e dicimus Exempla haec erunt. . Politrichun,siue ad tanton cauliculos affert nigro colore nitentes, exiles capillorum
instar, nomen ab effecta obtinuit, pol trichon, quod multitudinem capit omni faciat, dicitur & calli trichon , quod nigros & pulchros capillos reddat: dicitur etiam vulgo
capi us veneris, quod decoros & venereos reddat: ad defluuia etiam comarum iacit. Polvtrichon Apuleio herbula est, quae tenues, exllesq; capillos pro caulibus affert, quom defectum radices explent. Tricho manes ramulis etiam tenuibus & capillaceis: ad ea , vi adianion, valet. Thapsiam folio sceniculaceo, siue capillaceo, cuius succus astrictualopecias explet. Avicenna testatur par non habere id operiendo capillis capite. Abrotatio folia minuti in incisa: Galenus usti cinis ad alopecias accomodari. Fert quercus excrescentiam quandam, quam pilum appellant:haec pitula est, comam gerens mollem. Fert&alteram comi geram pitulam, verno tempore melligeno succo manus inficientem, ex Theophrasto: sed Plinius has pitulas ex adipe vrsino alopecias capillo replere dixit. Sunt&papposi stores, qui in capitulorum verticibus capillata lanugine compacti sit ni,& essiorescentibus storibus in pappos abeunt Carduus fructum affert celarius canescentem, & abeuntem cum aura: antequam floreat, contusus re expressus 1lito succo alopecias einendat.Harundini fastigio senescente, densius excretcst tomen tu, ut in palustribus per autumnum visitur, paniculum multi vocant: arundinum corticucio is ex aceto inu nctus, ad alopeciam illinitur. Sunt&stores, qui summis umbei larum radijs emicant, rotunda quadam erigie caesariem erigi antes, ut ferulaceae plantae. Laser ostium ferula est: perunctus aceto, pipere, & Vino alopecias implet, ex Dioscoride. E orbium item ferulacea planta, & circinatae rotunditatis umbellam gerit:& alop ciam capillo replet, ex Avicenna tractatu de alopecia
137쪽
Smyrnium sylvestre umbestiferum ex eodem ad alopeciam capillo replendam ingeritur. Sic ammtiniacum, sagapenum, S opoponacum umbelliserae ferulae, ex eodem in hyera Logodioti ad idem propinantur. inpar succus alopeciae aificatur, quia celeriter pilos auocat, sic & allium. Statuminosi sores idem demonstrant, scilicet quibus intus capillacea stamina insunt. Myrti flores ut intus stamina continent, sic & capillos auget. Clea myrteos fiores affert: ad eadem praestans. Misi on desuentes capillos replicat, RIilium, ex Plinio, & nymphea liliaceo fore laurus & hyperieon. Sunt in croco sam mea stamina, in capilli exilitatem efformata, quae detracta e medio Ore, capillis conserunt. In sunt & duriori thymo capreoli,cincinni, quas crines, epythymum dicti, & capreolorum modo thymi comas inuoluunt,& veluti capillitio quodam exornant: glabrum caput copissis crinibus comant, ex Avicenna Villosissima animalia hirsuta pilo crispo, denso, spinoso,vel quaespinas capillotu vice gerant, demonstrant, quod maxima pridistat opem ad capillos generandos. Animalia uillossima frigidissimis Iocis inhabitat, utv1llis frigoribus tueatur villosissimus animaliti lepus, soli enim in bucca &sub pedibus pili es Aristotele, & Plinio: Es leporino crure, vel lana equcta, ex Dioscoride fit medicamentum ad alopeciam. Vrsi pellis villosissima, ct Numidicis prolisiores pili , ex Solibn eius adeps alopechs subuenit, edi Dioscoride, & Avicentia. suum pili crassiores,qua bouum, & elephantorum: nec hybernum amittere solent, ut citerae quadrupedes: eius axungia suenti capillo fert opem, ex Plinio & Aegineta Vulpi pellis villosa, in Germa'nia villosior: cuius caput ullum, di inunctum alopecia emendabitur.Erinacens&histriπ
138쪽
aeuleos, Dilorum vice habenti nam ' pili in spinas degeneranti cinis exusti echini valet ad capillorum desuuia, ex Galeno. Caprae sp1rillum habent dependentem eX mento. sunt enim pili crassi, & hirsuti quorum cinis mire suentem capillum cohibet, ex Uioscoride & Plinio.Hippocampo crista duris horret pilis ad alopecias emendandas uatur. Idem de reliquis suspicandum. FLAVAE, ET NIGRAE FLANTA RVM plaRTES, ET ANA
O s et o v λ M in crinium sermonem incidimus, docebimus etiam ex apparenti indole, quomodo mulieres placeant viris suis, & viri mulieribus, scilicet quomodo eos fauos reddamus: nam inspiciendo flavas plantarum partes, radices, truncum, illares,siue fructus,si eos optime fauo colore coloratos intuebimur, ad capillorum decoratione valere
----- - cognoscemus, demonstrante Natura. Lysmachia store aureo est, iptro D, tam Dioscorides,quam Plinius alio nomine appellari tradunt, quod putatur pro- luteo depra uatum. Vitruvius ait, qui non possuntur chrysocolla, herba, quae luteum appellatur, utantur, coeruleum inficiunt, & conficiunt viridissimum colorem. Talis est Iysmachi e apud nostros inse , ores usus: nam coetu leo colore, quo glastum tingit, eam superinducentes, xiridem eificiunt colorem nam si per se sola adhibeatur,flauum colo, tem redditi quia flavum facit capillum, pictores enim es luteo, & cceruleo contritis,uia ridem efficiunt colorem: a luteo colore, quo micant fores, capillum flauum facere coniecerunt. Xanthij semen , quod in echinata platani pitula inuenitur,rusescit antequam marcescar,collectum &tusum in fictile,capillum reddit sauiam: si cum usus evigit, hemianae unius instar in aqua tepida capiti colli natur, utiq; si praeparatu ante nitro si caput. Ex quo vi Xanthum flumen hietum putant Ligustrum, siue cyprum Dioscoridis,quodeTurcio nobis adfertur,vulgo a sera citetum,cuius folia contrita,crocea,sue pulla ruffum capillum reddunt, ut idem inquit, non autem ligustrum vulgare mi histi, si solia in radi culae succo maduerint, quum costet radicula, si germana est, quam asserunt, croceo solio. Erythrodanum Latinis rubea dicitur, quia semen & raditi ruben est, quibus 1anae, & pelles inficiuntur, ob id ab insectoribus studiose colitur j folia capillum tingui. Chrysolacha non ex colore nomen inuenit, in luteum languescente, Euri armulo, nec aptiori vocabulo,a re ipsa dieio,appellari potu illet:& aemulum auri colorem satis confessu L videtur Plinius, quum capillos infici sylvestri pr sertim atriplice commemoret. Accipitrinus pes colore subluteo est,quo capillus ruso colore inficitur. Lycij lignum in tus1usescit, & radix: tu sum ' maceratum croceum succum rediit favos capillos facit ex eodem. Lotus radice & fructu croceis est Plinius radice lanas,pelles, & cortices tingere di,it, sed Dioscorides capillos rufare. Sive vulgaris lotus fuerit, siue aphricana, qua nosititubam appellamus mulieres nostrae etiam suum fructu crocatu , puniceu de incoquut,
ad deaurandos capillos. Thapsos in Theocrito Poeta legitur herbae genus; tingendisianis Vtile, quo & capillus rus escit,quod non a thapsa diuersum iudico, qusi & thapsa in cacumine imbellas ferat anetho similes,&super eas luteos sores. Mel aurei coloris est supra omnia fauos, rufos, & aureos capillos efficit. Ea trahitur enim aqua chym istici, uasis & oleum ut docebimus, hoc rufo S, illa aureos capillos tingit mire, colore ad multos dies durabili. Rhabarbarum luteo succo est, tingendis capillis optimum, & caput non laedit.Es aureo lithargyro paratur decoctum mire ad capillos aureo colore tinoendos utile Ex Plinio Arbos,quae vocatur eu nymos,nostri,quia a fidos netu mulie thri celebres usurpan vocant, store est luteo, siliquis quadrangulis, grano cro cita membrana clauso, lino in tua buxeo; nostrae mulieres eo unguentum parant,quo
139쪽
ad pulchros , ' sau I capillos reddendos utuntur. Et ne latius evagemur, res Omnes fere croceae, croceos capillos reddunt. Nos eiusmodi decocto sepissime us sumus. Sumito rhabarbari fabae magnitudinem, sceni graeci manipulum, croci sylvestris, liqui ritiae, tabat ei uocati, corticum arandiorum, ac triticeae paleae tantundem: his quernum cinerem addito, di incoquito , ut tribus digitis descendat aqua , inde lauentur capilli Eadem methodo nigrae plantarum partes,sive semina, radices, & folia nigriq; coloris animalia, nigros capillos reddunt. Et ad exempla accedamus. Hedera herbaceis primucorymbis, mox atris: capillum denigrat, ex Dioscoride. Myrtus baccis nigris rad capiti lorum nigritiam uti debere monuit idem . Nigris moris rubus fruticat, velut atro cruore manus inscientibus eo capi ius nigro colore inficitur. Morus fructu quum pubescit
rubro, ubi maturuerit atro, ut nigrae vitis fructus sanguineo colore,atro man us lingentes . Tingunt capillum .itium, & licus nigrae folijs simul coctis in aqua coelesti Rhois fructus rubescit, ubi maturuerit nigrescit, tunc eius decoctum capillos denigrati Adianto iuncei sunt cauliculi,capillares, tusco, sericeoue colore nigricantes, capillum tingit: Sad hoc decoquitur in vino cum semine apii, es Plinio, alij callirrichon, alij polytrichon vocant, utrunq; ab erfectu Eruo semen nigrum, fliquae eius virides, priusquam indu rescant cum suo caule, folijsq; contritae, capillos nigro colore inficiunt, eg plinio. Cu, pressi nigra folia capillum denigrant ex aceto Acaciae seminis succus maturus niger, acerbus rus escit, probatur ni ra, flore subobscuro, es Demetrio: eo capillus nigro co-Iore inlicitur. Polemoniae nigro in corymbis semine, Plinius nigritiem capillo dare in oleo decoctum dixit. Hypericum semine nigro succo sanguineo 1 capillum denigrat, ex Plinio. Iles ligno,solio, & radice nigris: iligneae radicis cortex coctus dum mollitus intabescat, 'tota nocte illitus capillos denigrare traditur, prius cimolia terra purgatos . Gallae combustae aceto decoctae capillos nigros reddunt. Lithargyrum argenteum decoctum in lixivio ex quercus cinere, di calce parato , usq; dum iniecta alba lana, eam perfecte tingat, mire barbam ,& capillum tingit nigerrimi coloris, diuq; durabit nec elegitur tinctura Ladano nigra folia capilli nigritiam custodite es canitiem arcet.Nos hae missura uti solemus pro barba & capillis. sumitoli&iuii communis quant*m voles, decoque in eo salutar, D lauri solia cum corticibus iuglandium viridium: mox lauat aut ablue madefacta pongia,&la taberis effectu: plurimum enim nux ad denigrandum capillum valet,primum prodeuntibus id compertum,infectis tractatu manibus. Ouidius.
Nostra nota oo digitos iniuria uoco,
Cortice contactas in sciente motis.
Eadem regula D in animalibus valet. Capillum denigrant sanguisugae, quae nigerrimae sunt, qumq; nigro vino sexaginta diebus computruere. Alij in aceti s rari s cluobus, sanguisugarum sestarium in vase plumbeo iubent putrescere totidem diebus, mox illini in Sole. Sornatius tanta uim habere tradit, ut nisi oleum in ore contineant, qui tingunt,dentes quoq; eorum denigrare dicat, ex Plinio. Cornicis ouum in aereo vase peram istum, D diu exspitatum, illitias deraso capiti, donec ovum consumetur, nigrum capillum essicit , sed donec inarescat, oleum ore habendum est, ne nigrescant dentes, ex Plinio. Oua hirundinum,que nigerrime sunt, idem essiciunt GLAERI, ET CII SpI p LANTARUM CAULES, FOLIA, ET A ME 29 a uisis, ct inspos capistos mesos
T ves ' pleri : herbarum coliculi glabri, laeue'i, quibus substolluntur, sunt &
i depiles plar q; animalium cutes, quae ad pilorum nuditatem valent,& a plilothrac Hyacinthi caulis nulla horret asperitate: huius radix mangonicis venalitiis pulchre nota, quae in vino dulci illita, pubertatem cohercet, & non patitur
140쪽
.erumpere. Hoc me3icamen comitatur sabula pueri Hyacinthi, quem Rpollo rint, quod impuberes homine; reddat, caule ct radice imum ventrem puerorum illi I . quo tardius pubes erupat. Cypero lamis caulis & glaber, vis ei pitio inra tribuitur,quo confestim pilos detrahat. Dryopteris heu ibuq eauliculis, filici it mri bus: racitae tuta pudothrum est. Animalia alabrae cutis pro psilothris valent.Thumnus 5b Onani us squamis omnino nudus, sed cute plane laevi, ex Aristotele . Pulmo marinus, dem lit, periuci cius, chris alli instar, laeuis, ea pituitosa substantia, tum in aquam Ibluitur. Lepus marinus lauis etiam,toligini similis. Plinius. Psilothrum est thinni sanguTs, set, iecur,uuere centia, siue seruata, iecur etiam tritum, missuq; cedria, plumbea pyxide asseruatu M.Ita pueros mangoni gauit Salpe obstetris. Fadem Vis est pulmonis marin 1. Leporis marseni sanguine di selle, cancri scolopendrae marini cinis cum oleo torpedinis cerebrum cualumine illitum sextadecima luna. Ranae parum sanies esca cicini e psilothrum est, si re cens illi natur, & ipsa arefacta ac tusa,mox decocta in tribus heminis ad tertias. Sanguisugae quoq; tostae in xase fictili, & ex aceto illitae, eundem contra pilos habent effectum. Salamandra liquefacta in otio pilos euellit, es eisdem . sic & rubeta glabros si cit ex Catone, balneando ic lauando Lacerta viridis oleo deco ista, post exemptos pilos facit ne nascantur, ex Galeno. Cham elaeo valet aes depellendos pilos e palbebris, ex Galeno,&Archigene. Sed selle Vtitur Plinius.Magnum accesti eapiti decus ex crispo capillo, idq; a mulieribus maxime espetitur, & quomodo id fieri possit Natura docente, es solio tui militudine, aliarumve plantarum partium edocemur.Adianto crispum veluti folium est, cuius deco sum ex semine apij, adiecto oleo copiose, crispum densumq; capillum
facit, eu Plinio . Apium folii; insignitur liuiter crispis , diisectis, di oris ictiuscule laci,niatis, ad eadem valet , ob id a Plinio cum adianto adiu nctum est Sphondi iij fronde
quadatenus in extremitatibus crispaer capillamenta crispa reddunt per uncto capite, ex
Dioscoride. sic castanearum echini suis aculeis crispum capitis capillitium imitari videtur: faciunt etiam crispos capillos Cameli pilus sere crispus: simi cinere capillum crispari cum oleo dixit Plinius, ut etiam exsanguine pulli bubonis. zy p LANTARUM PARTI AVS, AEVAE ITUM AN AS IT PIA
senios, ct primo μὰ captis, Frem animae a m digna rapuis. cap. XXXVIII
Ix 1 M v s smilares partes, nunc instrumentaraas, Id Himilares,&Eastixduas partesdiuidemus, externa ,inte, fasq;. prim8 e&ternas, &a eapite incipiemus. Caput in plantis ab humanas Ailitudi ne ap pellamus, quod in orbem glomeratur: unde parteS , quae globoso tu bere concrescunt, illico capitis appellarionem sibi arrogant. Radi cesmon nullae sunt, quae in capitis magnitudinem extuberant, ut sellais, sic des uetus,ut cucurbitae, ma apunica. SciJlor in tantum crescui, ut ad humani capiti sinagnitudinem accedant: eius usus est ad comitiales, & alias estre
hri aegritudines, priecipue es frigiditate Ortas Pancratij eiusdem generis, eiusdem ij sorinae, & virtutis Inter apii genera capitatum est, quod i nstar humani capitis in Cam a nia exauctum vidimus: proprietate quadam caput ferit, quod 1 uia A semina nigra gerar, arcet tamen ebrietatem ex Simeone Scilii . Nux Indica fructum producit ps bgrandem circinatae rotunditatis melonis modo, oleum ex ea elicitur, ad dolorem & alis ea pilis vitia . Cotonea struthea, quae magnitudine sua caput semulantiir , capiti & cere bro conserunt. Cucurbita, & melones: caeteris fruetibus 1 astiores , con tea capitis dolo res, quam digritudinem Sistasim vocantauiS ramentis occurrunt. Dcipauer sartuum capitatum est, is datur, quibus accersendus solia us. Illud tandem pii iiij no omittemii
e2 similitudine desumptum. Herbam in caste saluae natam,collectamq; alicuius sti um