장음표시 사용
111쪽
melius regio morbo, quam cea sunt, ad eadem valere insolenter evagemur. POSSE OCV LORVM I NTVIT V ET I AM HV MOREM purgari. Cap. VII. O s Y o v , is in colorum narratione incidimus,alia obiter aperiemuri fortasse naturae miracula scrupulosus pervestigan tibus non iniucumda sutura , neq; ad medicam rem inutilia, nam plures morb1 etiam coloribus pertinantur: & si usus recentioribus medicas exoleuit apud me in oleuir Multa esperti sumus, multa coniecimus , rerumq; euentus coniecturae, & spei nostrae sapissime fauit, sustragatusq; est: nam a rei, Quis coloribus, reliqui humores solo intuitu persa nati sunt, purgatiq; , ut rubearum rerum obiectu, ut ruborum, di mororum sanguineo succo pis sangu1nem purgauimus, elicimus, sistimus se melancholis & pituitae subuenimus , soribus , gemmis ,& lapid1-bus, ad id conuocatis: nam dum eos colores diutius intuemur, visumq; nostrum vel lican i, & lacessunt, sensus occursan tibus coloribus afficiuntur,& spiritus a colore e citati conturbatiq; vel digeruntur, Vel per inania potorum ora eructantur, quod ex adductis utiq; , adducendisq; exemplis magis esplebimus ex animalibus. Constat rubrucolorum boues, tauros,&bubalos,efferare,ut qui rubra veste induti sunt,ad eos non accedant: nam cornibus impetu ni, & dilacerant, unde multi summo eorum malo causa
colorati habitus pleraq; damna perpletii sunt. Causa est eorum sanguis qui fibris reseratior est, cateris animalibus,& ob id celerrime coit,& durescit,ut ex Aristotele habetur; Obiectuq; sanguinei coloris excitantur. In quorundam animalium sanguine obseruatum est videri quaedam corpuscula, pilorum imagine, oblonga. Quae res terrestris exu- herantiae vim indicat: inde incalescens sanguis eiusmodi perseuerat diu, atq; ita effectum animal iracundum euadit, ac indignationis retinentissimum, audacissimumq;. Fila nanq; id genus Veluti prunae inardescunt, quod&insue agnoscitur. Sic accipitres abundant sanguine, argumento quod animos sunt, & animo magis, quam viribus a mari in sublimi eucIanr, longe, lateque aere praedam in vadere non dubitant, neq; id tacibi auiditate, quam gloriae testantur, esse enim auis maxime iracunda ex sanguine, ob id solitaria volat. Miluus es accipitrum genere est, & maxime rubrum colorem hortaret: nam punico malo non insidet, neq; eius aspectum sufferre potest. Hinc abulae aditus ex Oppiano. Vir amissa uxore, ex qua Sidem filiam susceperat, fide enim malum punicum lignis eat libidinis effectu in filiam artisse,side ne a parente contaminaretur, sit per materno sepulatir me iugulat. Diss hunccasium miseratis, de sanguine punicum
produxerunt, de patrem alatum in miluum calamitatissus monimenta refugere. Susan amat maximesituitosum, &humidum omnium fere terrestrium animalium, quae in hominum cibum veniunt, humidissima est carne, conspecto colore albo efferatur. FG minas subantes in tantum esterari aiunt, ut hominem lacerent, candida maxime veste anclutum; ex Plinio: quae rabies mitigatur aceto naturae asperso. Vrsi maxime pituito sis unc, humadus, eo S maAlme candida mappa excitat, proritatq; Seneca. Puniceus, ater vel vamus color ceruoS exagitat, qui melancholici sunt. Ausonius rubrie pennM conlpectu terreri daxit, his vertibus.
An cum fratre vagos dumeta per Mia ceruos Circundas maculis, π multa indagine pinna
virgilius eiusdem rei commeminit In Georgicis, ubi decervisa it.
112쪽
Puniceoe agitant pauido ormidine penna.
Xenophon in Geoponicis ait. Maxime timent cerui funem aliquem, ex quo pennae suspensae sint ; imaginantes nimirum ipsam pennae agitationem. Leo calidissimus est animalium, & madii me ignitus, ob id ignem exhorret. Homerus.
Ardentess faces, quas, quamui amat, horret.
Aristoteles & Aelianus id euenire reserunt ex nimio calore,quo constat,cotinua aestuat febre, ac percussis eius ossibus, excutitur ignis: ob id cum eius natura ignita si, ab Aegyptijs Vulcano sacer censetur.Ob copiam interioris ignis, aegerrime exteriorem in tuetur. Aelianus, & ab eo Philes. Leo natura metuit ignem, utpote seruidum animal, terrent leones rotarum orbes circumacti,& gallinaceorum cristae, cantusq; etiam magis, sed magis ignes. Igne etiam in retia adiguntur a venatoribus in eoru aucupior nec per Solem ambulare acriorem patiuntur, quum sint oculorum acie acuta: & ionem
interdiu isdem ob eandem causam fugiunt, ex Aphrodiseo Lupi etiam calidi, oculis igneis praediti, ut noctu instar flammae reluceant, ignibus exterrentur, pra sertim stici bus excussis. Sic elephantes splendido colore affici untur, de de reliquis animalibus diacendum, quorum suis locis assidue meminerimus. AVID cao CXUS COLOR NATURALITER SIGNI OCET.
I 21. ., in humana Physognomonia quod es trinus color in capillis fgnificabat temperamentum inter caliditatem, & frigiditatem, &Avicenna dicebat diminuta frigiditate, in qua plus caloris, quam frigiditatis esset. Sed si citrinitas declinat ad rubeu coIorem, significa. re intentione caloris,ut qui tali corpore praediti essent,ut Aristoteles dicebat, maniaci essent,ob multam caliditate. At in libello de colo
ribus dicit seri croceum colore ex deficienti nutrimento: nam fru ctu, caduci saui fiunt, & si eorum postremus color non sit favus. Frondes autumno caducae flavie sunt, quia nutrimen tu omne deficit concoctione. Prieterea saviis color Solis, vel flamma aliqantulu repraesentat. Nos aliquas adducemus herbas paui sorum coloris, Vel sicci ci calidas esse, ut rare, vel nullae sint,sine aliqua causa potissima frioidς Ananiis croceo flore est,& ex Galeno calida,siccaq; est,sic stoechas citrina, hypericum, androsa mon, ascyru, mri,aiuga, thapsa, tithymaloria Omnes species, cucumis agrestis, heleniti,sceniculusativis, sylvestre,& cachrys,artemisia, abies, absinthium, abrotonum 'ta nunculi, colocynthis, nardus celtica, astari na,cOssus, balsamu,aspalathus croceus crocu, res nae omnes sauat, iuniperus, polium ,frenum graecum, lupinus,& cicer ex Avicenna, panax heraclium, seseli, smyrnium, anethum, crithamu, cuminum,erucasylvestris, ammi, asphodelus luteus, pyrethru, chelidonium maius,&minu ferula, nonis, peucedanum, genista, men tha graeca, anthemis, ruta, coniza, verbas cum, chrysocome, heliochryses, ageraton, mel ex Avicenna,& alia quae omittimus,quae ex te exquirere poteris, quum in prssens alia non succurrant. ε&Won AgasACTI COLORIS FLORES PIAS SINAM 3ILAM ρ ingeni, se passae pastidum, o qaia era od colis nar rates, signi cer. Cap. VIIII. I ii, species est prassina, eruginosa,pallida,&citrina. Dicemus de prassina,quam expellunt plantae viridis,uel herbacei coloris, S quia haec bilis species plerunq; per vomitum euacuatur, liquidoq; cernitur,ob id plate eiusmodi per vomitu pleruq; tale purgant 2 Narcissi flos a Plinio herbaceus describitur: Dioscorides eum vomitoriudicit esse, ut hanc
bilis speciem evacuet. Blitum herbaceo est fore, & si a Diosco ideo descri-
113쪽
describatur nullirs in medicina usus, psinius adeo mentem turbare dixit, vi choleram faceret aliquibus. Est huius species, qua3 sores & frondes assert, quae omnes bilis spe cies representat, satiam, prasinam, eruginosam, rubram,&vitulinam vomitiones mouet, & omnes hi sis species euacuat. δε triplex herbaceo fore es cuins semen prouocat vomitus. Galanus thiaspi speciem e Creta aduectam dicit, colore inter luteum, S: satium, Dioscorides etappadocia,& bilem vomitu, R ex inferiore parte extrahere di sit xsq; ad sanguinem . Sed vere Vomitione rubeam, & vitulinam bilem extrahit. Est&geni e species senticosa, rutae foIijs viridibus, croceisq;: florem ad viridem icterum viatur aliqui magno successu. sed color viridis naturaliter ex Alberto non reperitur in solibus, quod censetur nasci ex crasso illo aqueo humor indigesto, supernatanti, terrestri, foeculento, qui humor sorum male ia esse non potest, quum fios e tenuioribus,& simplicioribus plantae partibus proueniat, di si vere is colos in soribus non reperia. tur, tamen herbaceis, vel viridibus lineis distincti videntur, ex quibus etiam praesagire poterimus ex humiditate, di frigiditate constare. Inter gemmas smaragdus viridi coloris est, de frigidae qualitatis, qui in author es ad venereos incentivos, & ardores seda dos valere testentur. Et iaspis ex glauco viridi constat, tantaeq. frigiditatis perhibetur, ut inferuentes cortinas iniectus, illico tepefacere, & cordis uticanu escentias refriger
re posse dicatur sic atris leti, & blitum , ex Galeno frigidae &humidae qualitatis sunt. Est & altera bilis species pallida, quam pallidi pores trahunt , ut disimus e& stra istud ne . Brioniae fores pallisi sunt, di pituitam trahere dixit Dioscorides. Mandragora sic minia fructu pallido insignita, ac vomitione bilem, S pituitam trahit: qum pituita palli da semper est, ex atrae bilis commisitone. Hemer callis sos quum dehiscere coeperit, colore perquam pallido est, pota aquam educit a sanguine. Sed videamus quid calidi, frigidiue significare poterit. Ad huiusmodi causam indagandam multi, multa dicunt.
Aristoteles libro Problematum ait, quod commoda spiratio colorem iucundum faciti se strangulatio, & constipatio contra efficere necesse est. Oh id cursores, qui nudo corpore currunt, hilariore sunt colore, qui veste induti, ac sub vestem oleo peruntii, pallidi. Delibamenta quippe excrementitia, quae subsistunt, aer retrigerat, corpusq; ita disssat, evaporaturq; commodius. Sed qui oleo peruncti sunt, Oleum quia tenue,&humidum subter perunctum, meatusq; corporis intersepiens, neq; humorem ac spiritu a corpore profluere sinit, neq; spiritum exteriore admitti patitur: quapropter materia vacans in corpore, humida putrescens pallorem inducere potest Et alibi,eos qui in motibus stant, coloratiores esse, quam qui in palustribus, quia loca aspirata colorem prae-hent amoeniorem. Pallorem humor essicit, quum putrefit, qui euenire imbecillitatis
causa solet, ' ob id qui palustria colunt, sunt pallidi. Et libello de coloribus ait. Flores
illos colorem nancisci idoneum, qui calorem, S concoctionem acquirunt idoneam: fores qui aestate apparent, coloratiores sunt ijs, qui hyeme, quod ab astu meatus aperiuntur, & humor evaporat, sed qui liveme apparent, quia a frigore constringunting&condensantur pallidiores fiunt. Sed Auerro es causari di2it ex admistione pallium aquearum cum terrestribus, quando est in rebus humidis, signit at complatiionem frigidam,&humidam,&alius est ab illo candore pulchro , qui fit ex admistion e paritium terrestrium cum aereis, qui calorem, aut temperaturam significat. Nos vero inhumana Physiognomonia probauimus eiusmodi colorem improbandum, nihili ho ni significare, & pallidos homines proditores, & reprobos diximus: ob id plantis it lis minime fidentium duximus, quae pallidos flores, Ductus, radices, & semina serat. Eti empla erunt. Napellus colore subpallido est, & Galenus putrefacientem facultate habere dixit. & l thalem Stramonium colore herbaceo pallido est, & flore circa calice pallide albo, lethargiam, & morte inducit. Cicuta albicanti sore est, vi refrigeratoria,& pernecabili, ut ditiit Dioscorides, & ad mille talia malefica valet, ut eaeperti sumus.
Mandragora pallida mala producit, cuius succum qui biberit, veterno quidem prcis
114쪽
torpescunt, ut combusti, disserat': nee dolore assiciantur, nec sentiant: cuius largiore potu vita adimitur. Eius theci motivum est vulgo dicia, fore iuncannicio, , c tu pallido cuius frequens usus lienis, & vesicae obstructu , elephanti alcs, capatasMOlol estristitiam, diuturnas febres, malos habitus introducit Hyoscyamus subpallivo . ol e est, a quo insania, & sopor insertur ex refrigeratione. Fungi pallidi coloris tum, ecpa .didiores pessimi,& tabifici sunt, albidi innocentiores. ATRI p LANORUM COLOR As, ET NIssA ANIMALIA
atrum bilem oenerare,pes, os moiaos, monem ae unciare. p. X.
καπαππαπη Vuc de nigris plantarum coloribus loquemur, qui scilicet atram bilem augent, unde pessamos morbos, caecitates, furores, deliramen-
ta,& dira portenta denunciant. Nigros in soribus colores Theo. phrastus repetiti negat, sunt tamen purpurei obsoleti, ferruginei,c atris maculis, punctisq; interstincti, qui idem ostendunt Antiqui Ma. νη gi naturales hunc colorem mortem admonere dicebant, quod obscuris notis signiscari digna esset Niger color, ex Pythagorae opinione, infamis est, qui
dicere solitus erat, quae atri coloris essent, ad mortem pertinere. Macrobius verant, testimonium afferens libro de verbis pontificalibus, digit nigras arbores infelices, felices vero esse albos fructus ferentes. Tarquinius Priscus in ostentario alboreo dicit, quae inferiorum Deorum, auertendorumq; in tutela sunt, infelices arbores nominat, ut sanguinem felicem, ficum atram, quae baccam nigram, nigrosq; fructus serunt: V de fruetus tithri coloris, uel gores atram bilem indicare, visus tenebras, obitares oculorum, aut mortem diram portendere. Natura ipsa atra somnia ostendendo mortem nunciat micro cosmo, ut Hippocrates habet libro de somnio. Exerepta adsunt. Fabasore est versicolore partim purpureo, partim atris quibusdam maculis notato, quas M. Varro lucubres literax appellat. Festus Pompeius mortuorum animas in illis habit re testatur. Hebetare comedentium sensus existimata, terribilia somnia facere. Ob id a fabis abstinendu Amphiaraus praecepit primus, quod vaticinationibus, quae somno collisuntur , obesse non parum crediderit, quum suo satu placidam quietem interpe, Iarent, di mentem in somnis commouerent. Orpheus fabarum cibum interdixit.
V tilo miseri, miser istis ducite dextras, Parfuit hoc fabulum, rapui ac Messe parentis.
Quoniam vi Magi tradidere mortuorum animae essent in eis, Callimachus poeta eius dem opinionis fuit, ut scriptum reliquit .
Ac amo dextram tristisntem motiis edentes.
Hoc, mi P thagoras iusserat, ipse loquar.
Cieero in ea opinione est, interdixisse Pythgaoreis, ne fabis vescerentur, quod errore
animis, perturbationemque tranquillam mentis quaerentibus auferat, quibus 1s c, hus, quum mavi mam habeat inflationem, contrarius esse constaret. Praeterea elso
rescentes fabae, & si suavem exhalant odorem, per nares haustus etiam satis longe, ita cerebrum perturbat, praecipue si malancholicus is suerit, ut etiam a sana mante diuer tat, di fere insanum reddat, ita spiritum pessimum halant, ut prouerbio abierit in eos, qui non satis sana mente constarent Hic inter esstores centes fabas ambulauit.
Fabas. ut refert Theon Grammaticus, Aegyptia ,& Flamines Diales apud Romanos O a inter
115쪽
inter funesta habebant, neq; comedebant, neq; asipta, t. gentili.
tas in parentalibus, & lamis proi;ciebant, accirco non turum esse inter illas versa
ri qui scere, dormire, noctuq;, quam interdiu periculosiuSid fieri veteres putabant. Ei s steneris plia faba: vesparia fert in scapo, in quibus labae atrae odore, eis
Dore amarae operculo suo e Xertae extuberant. Galenus non longe dissimilis natura
a n rima Atram bilem parit, de morbos quos eadem solet excitare ; continuo usu Dallore corpus decolorat. Eiusdem sum facultatis & multa leguminum genera, quq proferunt florem purpureum obscuru, vitens, cuius cibus, si moduS abest, cancros mouet, elephantiasm creat, quod facile in atram bilem horum vita orum parentem degenerat, aciem visus hebetat, sanguinem parit herentem&tardi fluum, 1' canoras obitructiones gignit, & lienis in stationes excitat, &tumultuosa somnia, capitis dolorem, &neruis omnibus notiam. Hortensssimilis, sue hortensis phaselussorem creat ex purpureo versicolorem, fructum nigerrimum, & rubrum, fiat uosam habet naturam, aegre perficitur, brutaq; in omnia parit. Vicia storem purpureum obscurum parit: leg men concoctu contumax, infestum stomacho, nosium, crassumq; luccum creans,atribili generandae satis idoneum. Apis plura genera, nigris folijs, nigriori semine. Nulluadmittebant in cibis maiores, nefastum ediistimantes, quoniam defunctorum epulas feralibus sicatum, ut Plinius resert ex Chrysippo. Coronabantur apio sepulchra: Vnde natum adagium. Indiget apio, de iis, qui profligata ualetudine utebantur ex Plutaricho Vermiculos in eoru caulibus nasci dicunt,eosq: sterilescere,qui ediderint in utroq; sexu: in perpetuo ab eo comitiales fieri, qui ubera infames hauserint i innocentius esse album,eaq; de causa inter nefastos frutices non damnatum. diictus Gnicis,quasi su illa faba, quod, ut Aelianus disit; huius fabae haustu conuellantur apri. Genus est unum nigrum a nigro fore, purpureoq; atro semine, &tristi aspectu. Xenophon stu. porem insaniamq; eX eo gigni prodidit, capitisq; vertigines.Scribonius altercum nominari dicit, quod qui eo vescantur, mente al1enentur, cum quadam verborum alterca tione , deliriu quoq; fieri a firmant,si colis intestinum ulcus sentiens, eodem subter proluatur. Genus papaueris, nigri seminis phthisin vocant,lathargum facit,& iugulat: Diagoras, ut Erasistratus memoriae prodidit, usum eius damnauit, oculorum lippitudinubus infundi vetans, quod visui noceret, Oculorum aciem hebetans,&seporem creans. Addit Andreas , illitos eo prorsus excreari, si non adulteretur. Mnesidemus olfactutenus usum concessit, ad somnum odore quaerendum, cstero velut noxio nobis inter
dixit. Mortiferum per somnium est, pleriq; cum valetudo impatibilis odium fecisset vitae, hoc succo tibi mortem consciuerunt. Sic scribit Plinius interemptum Licinii Cecinndi praetori, uiri patrem. Multa & nobis utilissima de albo soncho recensentur,secus autem de nigro, quo, ut morbos faciente Cleomporus vesci prohibet, de albo consenties. Duo Thymi genera, candidum unum,alterum nigriore solio, nedum flore flealbo multa praeclara in medicina proseruntur, nigrum Aetius nobis damnauit, quod intus re ceptum facile computreat, & b1liosos humores creet Castor marrubij duo genera tradit nigrum & candidum, quod magis probat. Cardui sorem purpureum obscurum proferunt, eorumque specus ater manus&dentes inficit, Cale iis atram bilem creare dixit, ut es eius dura parte datis atra, ex succo biliosus humor enascatur. Blitum ni rosolio est, ventre adeo turbat, ut choleram faciat. Album semine nigro oculos hebetat sc&mrrum st'machum male habet, aegre a ventriculo conficitur, obfibrosum nescio quid, ouod in illo est, crudorum succus largius sumptus inter deleteria recensetur a fama est Melam equentas ordim S eum ex procuratione a Tiberio Principe acceriatum,m lumma desperata ora succo pom ad trium denariorum argenteorum podus hausto, conIc tam expirasse absq; cruciatu. Plinio.Cepam Hippocrates aspectu magis, quam eluc'nmendavit, visu bonam, esu malam dicens: Iucubrationibus ,& literarum s
diis addictis summe cauenda, nam Oculos vitiat, & visum obtenebrat Alcmq; exacuite ea Plib
116쪽
ex Plinio. Diocles bulbos omnes oculos hebetare dixit. Taxus laemisera suis baccis sallinas nigras reddit. Brasica semine caule,& solio nigro,caeso ire crimina sunt apud Erastitatum, Galenum, S alios animae grauitatem facere, dentibus &gingiuis nocere, vi. sus aciem obtundere, & melancolicum succum gignere. Tubera foris nigra sunt, cras. sos humores gignunt ex Avicenna, usu frequenti epilepsiam, & apoplexiam gigni anilior est Simeon Sethi Moletigia ne vulgo dilata:poma ex purpureo coerulea vel ex fusco violacea, vulgus esu laethalia, & no Aia expertus, mala insana vocavit; bilio ς humores generat,iocinoris di lienis in farctus, ex quibus diuturne febres, ex Avicen na. Demostrahimus nigri coloris animalia etia oculis tenebras Ofiundere: Ideq; in lapidibus, alijsq; rebus obieruatum, ' largo esse melancholia inducere, quartanas, carcinomata, & alia eiusde familita ulcera, & morbos. Almansor de animalium carn ibus loquens ait, rubea, vel nigram carnem melancholiam gignere Bubalus nigra cute ,&pilo est, eius carnes ut nim1um melancholice respuuntur a Medicis. Cati versicolores, ' maxime nige rimi, cerebrum esum dementat, meatus cerebri obstruens, ut impediat spiritus ani. males . Pili eius venenosi, & eius anhelitus, ut hecticam sebrem inducant, ex Pon1et to Petrus Apponensis stolidos homines reddere,&quasi praestigijs obnoxios. Sunt quos fixo oculorum obtutu laedant, alios sola pra sentia. Asini atrae bili obnoxii, came Ii, equitae, omnes colore fusci, eorum carnes pessimi succi, concoctu dissicillimae melancholiam gignunt, & stomachum hedunt, quibus asinini, & camelini vescentes sunt,ex Caleno. Ferinae carnes, quia nigriores, sicciores'. ut diximus, ferinum sanguinem , &melancholicu procreare scribunt Medici: Ceruina caro fusca, bubalae assimilis, bilem atram auget, ex Simeone Sethi, febres quartanas huius carnis esu immodico induci dixit Avicenna. Caro leonina, lupina, caeterorumq; rapacium facile i n corporibus bile atram generat, ex Mase. Leporina caro sanguinem gignit melancholicum ex eodem. Vulpinas carnes pessimi alimenti esse tradit Aetius, Boeotus quidam apud Aristopha nem in Acharnensibus videtur irridere Boeotos ta nouam, admodum rudes homines, qui vulpes non minus quam lepores in delicijs haberent. Hirundo nigrae carnis, & nigertimae pennae , Simonidi apud Athenaeum cyana, Aristophani varia, quod dorso, &alis nigra,ventre alba gutture rubra. Medici nosis,& seruidi alimenti e;le dicunt: cuius stercus calidum oculos ex cates Alberto,ut contigit fatigato Tobi ea sepultura domu venienti, & obdormienti iuxta pariete, quu ex nido hirundinis stercus calicu in oculos incideret, unde excaecatus est. Vespertilio cuteis alis nigris , & toto corpore,ut noctu num animal decet. Arnaldus de villanoua eius stercus obcaecare disit' di aliquando
eius cor, & linguam hydrophobiam inducere. Apud veteres ob nigredinem infausti erat auguri ob id contra ea domibus suspendebatur. Columella.
nc Amythaonii docvit quae plurima Chiron,
Nocturnas crescistis testiores dissenssit, albis niluae vetuit feraliis Ormina ere.
Vpupa versicolor, albis, & pennis nigris distincta, alae alternis maculis variae. Tereum in upupam mutatum antiqui finxere, ut nigra, ct turpi sua facie calamitatem 1uam in spiceret, semper in se ultris, & humano stercore commorans; deserta querit nemorum, &in uias plagas, lucubris, di nocturna auis: Cuius sanguis illitus adeo humo: emmelancholicum mouet, ut daemoniaca gignat phantasmata. Pavones nigri sunt, mali succi esse diuit Simeon Sethi, atram bilem generare, hepaticis, &spleneticis nocere. I studines terrestres tergore nigro ex luteo colore distinctis spatijs inter se variant, instar pellis salamandra . Puttiis testudinis incollyrijs adhibitus, caecitatem inducit. Quod
si in lebetem balnei pro ijciatur, quotquot illic balneantur , occaecabuntur eg Rhau AT a As
117쪽
Io is colores, scilicet niger,coeruleus,purpureus,&suscus in medica mentum adhibiti, contrariam vim operantur, melancholiam ipsam, D eiusde morbos alumnos curantes. Diximus nigrum colorem in soribus no reperiri, sed eius vice cceruleu,purpureu,halurguue. Id quoq; prTmonendum duximus, eiusmodi colores splendentes, hilares, amoe i W nos, i ucundoso; medicam vim retinere, ac animum exhilarare, sic pallidos esoletosque i nducere. Exempla erunt . Violae sos saturatiore purpura relucet: Mesues bilem expurgare d icit, ego atra rapellere vidi. Buglossi fiores, siue vulgaris sora Lnis eximia purpura,cceruleo de renitent omnest eis ad cordis enectus,& ad melanchol cos morbos utuntur, tertianas, quartanasq;. Animi voluptates auget, ex quo Graeci
dicunt, & etiam 'πατώ, idest tristitiam discutiens. Vulgaris versiculus est
Dieit borigo a uiuasemper ago.
Altera est species semper uirentis, ad cordis, & melancholicos egeefus p rmstans. senacceruleo fore est, retorridam, atramq: bilem, earumq; susus ones edi gallinaceo iure cie pellit. Cicer, & cicercula purpureo fore: emendant lichenes. form1cas, & ploras: illinuntur gangrinis, &ijs, quae cacoethes nominantur, horrores quartana itioris minuunt . origanum atros humores per aluum excernit, sic heraclion, & omtis, quaesoribus sunt purpurascentibus. Pulegium atram bilem per alutam e igit. Dictamnum alterum Dioscoridis florem seri atriorem, ad eadem valet. Thyia um i apitulos pulpur scentes afferto Dioscorides humores evacuarc scripsi, & melancholicis clar1. thymuper inferna atram bilem excernit. Palmae Chrrui vocatae flore purpura: cente iunt: Auicentia melancholicis dari iussit. Alypum qui depingunt, purpureo fore testantur: semen ex Dioscoride atram bilem deiicit: Mentina choleras, in aceto pota supprimit. Ca-1amintha cognatu genus, estur ad elephantiasm. Galeopsis ad carcinomata valet. C pnos Melites ditii t sangui nem espurgare ab exustis humoribus, carcinomatibus, & ele phantias prodesse. Ocymum, vi Martialis affirmat,modo roseos, modo purpureos serisores: valet contra quartanas. Betonica quartanas,tertianasq;. Aron fore constat purpureo atro: ulcera omnium generum, siue phagaedenas, siue carcinomata, sue serpat, sue polypos in naribus succus mire sanat. Satureia fiosculos purpura candicantes
habet; eadem quae thymum praestat, hebetes'; oculo. exacuit. Saluia sore caeso, pur pureoq; tetra ulcera purgat. Subpurpureo flosculo serpyllum est: phreneticis datur Veratrum nigrum folio & radice nigris: melancholicis & insanientibus prodesse ditiit Dioscorides sed atram bilem espellere Actuarius di&it .peucedanum radice foris nigra phreneticis iuuat. Brassica cceruleo solio, nigrescenti: ad gangrenas, plagaede nicar via cera, atrae bili famulantia valet. Mandragora scemina radice atra, per vomitione atrabilem evpurgat. Vrtica sylvestris folio & semine nigris: ad gangraenas ct carcinomata valet. Scora nisu vulgaris, radice soris nigrat cardiacis datur, cordis pulsu, & tremori
obnoxijs: tristitiam discutit, hilaritatemque conciliat. Melio bytion miris laudibus ad
cordis effectus praedicant: propriumq; eius est hominem exhilarare, animi sollicitudines fugare,& sollicitas imaginationes tollere ab atra bile obortast solio est nigro. Myrobalani n1gr1, nigram bilem trahunt, 'moerore auserunt. Nigra etiam animalia pro remediis melancholiam purgant, & ex consequenti comitiali morbo prosunt: nam quimelancholia laborant, comitiali morbo tapius corripiuntur, & epileptici fiunt melancholici . Corvus nigerrimi coloris: ad lepra, & alphos Alehiodus ualere dixi Hirundo nigra est: confortat cor, & expellit quartanas, ex Plinio. Pica nigri coloris: contra melancholiam valet. Pavo ad nigredinem vergit: ossa adusta lebram emendant. Accipi
118쪽
tris dorsum nigricati animum eorroborat , & melancholiae medetur: alis ad quartanas laudant. Miluo pennae nigrescunt ad elephantiasim, R carcinomata propinatur. Aquila eiusdem coloris, & virtutis . Grus cinerei coloris, & senecta nigrescit: ad cancros v let; eκ Arnaldo. Merula nigra est Rhases pro cibo eis commendat, quibus melancholia generari incipit. Turdi ad lymphaticos, & hemorroidas Mus nigris coloris o Rhases virtute habere dicit expellendi melancholiam , & iecur quartanam. Rubo susci coloris,ad quartanas. Lepus fusci coloris: aduersus quartanam datur. Leo stili noli coa1oris: sanguis contra phantasmata valet, ex Aesculapio, Sexto, & Sereno, cor quartanas, Plinio. Certius fuscus: contra febres, & carcinomata, ex Hermete, & Plinio. Elephantes murini coloris 1 ad elephantiasin. maena fusci coloris maculis, nigris varia, remedium ex ea ad quartanas. Simia eiusdem coloris, roborat cor, tollit quartanas, b quam causam a Leone voratur. Stibium atri coloris: purgatum vero purpurei,ha- iurgi obscuri,morbis omnibus in uniuersum opitulatur, quos atra bilis excitat, dementias, fascinaciones epilepsas, di infinita alia, copioseq; per aluum, & per os, & per poros etiam expurgat per insensibilem transpirationem, multi pici experimento a nobis facto. Sed purgandi modus, & propinandi, & experientidi iam tibi saepius manifestae fuere Ill. Marine Bobali, usq; ad admiration ut haec, & alia quae reticemus hoc methodo inueta clare non celauimus Gagates niger est lapis cardiacis propinatur, ex Aetio, admirandamq; is vim testatui. Sapphirus ccerulei coloris: atram bilem expurgat, ob id
nullo terrore terrentur, qui eum gestant. contritus cum lacte, retra ulcera sanat, an
thraces solo tactu fugat, & iucundum colorem largitur. Hyacinthi species altera est coerulea, ex similitudine fores sui nominis sic vocata. Martialis in secundo.
Coccinis famos donas, oesyanthina moechae.
Idest vestimenta purpurea, violaceat tristitiam sugat, ct vanas suspiciones, s collo se
suspendas, aut digitis gestes, & securitatem praestat. Avicen na maxime Omnes cordi imbecillitates ex melancholia obortas pellere disit. Excitant & ijdem flores oeulorum acies: nam melancholiam purgando ventris deseetione, visus caligines amoliuntur: ut Hippocrates de porro dixit. Allium nigro semine est, est continuo oculos hebetati at pro medicamento allium Oculis commodum, nam cum abunde alui deiectionem moueat, visum caligine liberat Brassica nigro folio, crudae succo angulis vel tantum tactis, laritati oculorum conserre ex Plinio Lactuca flore coeruleo ,lac claritati eorundem utilissimum, dum capiti inungitur, ex Dioscoride Anagallis fiore purpureo: succus oculorum caligines discutiti Myosolis Geruleo itidem fore: tradunt Aegyptii liquis in Augusto mense incurrete, huius herbae succo inungatur mane priusquam loquatur, eo anno non lippiturum: raditi aegylopas sanat, succus exprimitur ad cohibendas quarta vi febris horrores. ATRI COLORIS FLORES HILAREM crτIS COLO IAM
Oij x i sorum colores, purpureiq; ijdem hilares, amoenos, & put chros humans cutis colores reddunt,tum ijs, qui a longa valetudine decolorantur , tum quibus acies mangonigantur: quod idem de anima libus conijciendum:hae nanque plantae sollicitata ventris deiectione, ac melancholicos humores deij ciendo, corpus in meliorem colorem de mutant, citiaq; cutis occulun vel summam corporis cutem iucundo colore exornant. Hilaris,&supra omnes venusti coloris vinum est: vino alitur sanguis,& coloi hominis, ideo minus ruboris est in corporibus illis, & plus pali o ris, minus ro horis, & contra labores patientiae, qui aquam hibunt ex Plinio ..Cicer coeruleo est so recuti
119쪽
cuti colorix hilaritatem praestat. Vettonica cceruleo, vel purpureo est store prxd: ta,pmtaolumbeu m corporis colorem priuatim emenda gracioremq; reddita Sena melanchctticum succum purgando, corpuS floridioris coloriS relinquit, ut etiana borago Allium semine nistro, rubicundiora 1acit corpora, ex Plinio. Crethmon, siue batis 1olio est obscuro cceruleo: colorem corporis gratiorem facit. Casia nagra ut d 1ximus, retorridam
hilem purgando, maxime prodest i s,qui naturaliter pallore dehonestantur. Sonchigeius est nigrum, quod horridioribus etiam spinarum aculeis riget: cuius si caulis nutri cibus detur, meliorem colorem infantibus dabunt. Eruum s quis ieiunus quotidie hi- herit, uniuerso corpori meliorem fieri colorem tradunt flore leguminum,semine nigro ius centi . Lupini eodem flore, frequentiores in cibo discolores homines es hilarant. Cloci immoderatus usus pallorem, & fastidium inducit, sed moderatus elegantiore c lore corpus exhilarat. Ficus & praesertim caricae hilis colorem habent, immoderato usu bilem augent; estatae autem pro medicamento prosunt ijs, quos longa ualetudo decolorauit. Agaricum pallidum est, dragma una propinata ijs, quibus pallor membra d colorari amoeniorem colorem conciliat Cerasus atro cruore madet, sanguinem ab atra bile expurgat, gratioremq; cutis nitorem reddit. IM ATRUM COLOREM VERGENT ES 3LORES, VEL SIN
pticia etiam contra daemoniacos malere. p. XIII.
ivue de malancholicis loquemur, quos daemoniacos vocant, quibusl ccerulei, halurgi, nigrescentes flores, vel lapides, aut animalia facile medentur Primo dicemus duo esse demoniacorum genera, unu quod vere dimoniacum dici potest, quum demones in humana corpora i troducti sunt ad impia eorum opera punienda, Deo permittente,&ii I Sanctae Romanae Ecclesia exorcismis, orationibus,&ieiuni seiiciuniatur, de quibus non loquemur. Alterum genus est atrae bilis, quod in humanis corpori-hu, mirabilia efficit. Est & melancholia strenuus, ct atrox humor, qui in corpore vehe menter exagitatus,adeo mentem commoue ut ex eo mirabiles conspiciantur effectusve enim G collisu silicis, & chalybis excitantur scintillae, ita ex acutorum humorum cor uti, ut in ardentassimas febribus videtur, excutitur, ut variu linguis loquantur, I de iis ictus disputent, quae nunquam audierint. Est humanus intellectus maximarum disti. plinarum capax,vel, ut Platoni placet, prius quam corpori iungatur, omnium scientiarum plenus, qui corpore oppressus, latet, ut ignis sub cinere sopitus, sed ab humoribus&commotus splendet,&quae stis thesauris delituerant, ostendie opes. Multa sunt, quae non nisi excitata & commota suam virtutem ostendant num nisi fricatum quisquilias non attrahit. neo . hυρ; - - 1: ... M δ' ' γης'
uinitatis particeps, de coelestib loqettur mi anaeshὸ loquamur ; Est melancholiae species, qui tib M i rudi '
120쪽
LIBER TERTIUS IUT erritus ipse ust, nactas gentia ruris. mutilat ri tris loqui conatur, es Q
Eit Saliud morbi genus ex eade atrae bilis specie, quem daemonium leoninum vocant, a leone dictum, quod eo morbo detenti,in alios homines instar leonu saeuiant. Lycantrophiam etiam nominauit Avicenna de cvtabulo loquens hanc diuinam passio nem Graeci dicunt,eaque detenti, maioribus quibusdam potestatibus detenti videntur, ac propterea enthusai ici vocantur, quasi Deo pleni. His morbis medentur herbae ills animalia illa, gemmae, & lapides, qui atri, erulei, purpureiq; sunt coloris, &atram bilem euilarant, claram reddunt, ' expurgant. Herbam paridem recentiores ad id praeferunt, mirisq; laudibus extollunt. Constat enim solio nigro,& virgae singit in ea si-1nili store ex luteo herbaceo, in cuius medio purpureus, vinosusque extat globulus, acino uuae similis, ct radice pallida: cuius semen si ad vigesimum usq; diem in puluerem dragmar pondere hauriatur , pristinae sanitati restituitur, hoc prxstantismum modicamentum ex Pandectario desumptum est Betonica solio nigro, semine & fore purpureis: Tantum gloriae habet, ut domus in qua sata si, tuta existimetur a piaculis omnibus: betonicae semen omnia mala medicamenta per aluum exigit, in mulso, aut passe , vel farina in uini veteris cyathis quatuor, sed ad vomitum cogendi, vel ad iterum bibendum: his qui quotidie gustet, nulla nocitura mala medicamenta putant Verbena ficisculis es purpura pallentibus. Nulla plus romandi nobilitatis habet, quam hierobo tane, quasi sacra & luuialis herba dieta a Verrendis Iouis aris,& ad somorum purgationes & lustrationes comendabatur, ac ad dimonum euplosiones. Immo si aqua conspergatur triclinium,in qua ipsa maduerit,istiores conuictus seri,quod non nisi melancholiam atram illam expurgando haec assequebatur. Orchidis species, piamisiarim vocata, fore specioso purpureo,datur inaniacis magno iuvamento, eiusq; radicem gessata a muletum esse. Et Plinius, satyrios foemina,Orchis cognominata, distinguitur internodiis,&ramosore frutic radice fascinis utili Alissum store purpureo: in domo suspensum salutare habetur amuletuq; contra fascinantium maleficia creditur hominum,&qu drupedia generi. Rula,quod saucis a melancholia exortos humores excuriat, suo caesio, atroq; si odium virore contra fascinationes valere,& melancholis suspiciones tradidit Aristoteles in Problematis. Praestat idem & animalia, qui fusca; sicca, & melancholica sunt Rostrum lupi inueteratum veneficitu resistere dicunt, ob idq; villarum portis pro figunt hoc idem prastare pellis e ceruice solida existimatur . Mamurius palmam lupino adipi antiquos dedisse tradit ideo nouas nuptas illo perungere postes solitas, ne quid mali medicamenti inferretur Lupi carnem decocta qui ederit, a d monibus S umbris, 5 phantasmatibus non inquietabitur,ex Sexto. Lupi caro cocta in cibo sumpta,phantasticos curat, ex Aesculapio. De ea ne eadem, qus de lupo, dicendum,quum eiusdem generis sint,& qualitatis. Genitale canis sub limine ianua defossum, amuletum dicunt totius domus,contraq; mala medicamenta. Sanguis canis nigri respersus omnibus patim tibus domus in qua est maleficium, tollit: sel canis nigri maris amuletum esse totius domus suisitum, purificareq; eam contra mala medicamenta; & sortasse ad hac doreus ex piationem alludentes antiqui, laribus, quos praesides domus vocabant,caninum caput donabant, aut e canum pellibus indumenta. Ad lapides transeamus . Gagates lapis nigerrimus est: contra demona valere disit Marbodeus,&perdimones phantasmata melancholica intelligit, quae ab Euace demones vocantur. Tradit etiam Mesues oleum gagatis valere contra demoniacos, di proclus aqua &asphalato suffumigato fugari demones ditiit. No est 1gitur a ratiore alienum,in numeralis sacris precibus utantur gagatis baculis. Lapis etiam in Nilo niger fabar similis reperitur, quo viso catanes non latrant, & abigit idem daemonia, Thrasyllus in Aegyptiacis, ut Stoboeus citat, Antiphanes corallium est, ab eo colore nigro distans; & Marbo deus contra daemonicas ymbras valere dixit. Lapis almenus ad atrabitares morbos valet colore car-