Bibliotheca moguntina libris saeculo primo typographico Moguntiæ impressis instructa, hinc inde addita inventæ typographiæ historia, a Stephano Alexandro Würdtwein, episcopo Heliopolensi, suffraganeo Wormatiensi

발행: 1787년

분량: 276페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

91쪽

Eodem anno I 466. pestis amixit Lutetiam, qua mense Augusto St& Septembri s. millia hominum perierunt. Lues haec Faustum abstulisse videtur. Post hare enim solus ubique Schoefferus in libris Moguntiae impressis, occurrit. vid. annus PICCCCLXV u. quo inter mortuos jam numerabatur.

S. Augustini.

De verae vitae cognitione libelrus.

Incipit his uersitan

Augustini pater aquilino more Iohannis

ingenii velis petis alta recondita celis inde venis lucens, lucem cunctisque revelans quam dum continuo patulam facis esse libello, non capit hanc totam simul omnia mens relegenda, est opus ergo pium membris distinguere totum luceat ut facile pia mens quodcunque requirit Hinc memor esto tui memoris precor alme precor te tecum luce frui mihi det lux optima per te.

Amen.

Sequitur index operis. in fine autem: Augustini de vere vite cognicione libellus explicit. Sine loco, sine

anno. Cum Sestis.

Libellus iste typis eisdem, queis Durandi Rationale & Cieeronis off-cia suere impressia, prodiit. Reponere illum huc maluimus, quam plane

incertis annumerar .

Boccatius de Cerialdo. Fabula de Sigi undae filiae Tancredi &e. amore. Sine anno & loco. Insignia. ad S. Barthol. in S.

g. III.

92쪽

. f. III.

. . Libri ab an. MCCCCLXVII - ΜDII. a Petro Scho erimpressi, additis quibusdam in Rhingavia excusis & nonnullis aliis Typographis.

MCCCCLXVII.

Sis definit: Toc opus preelarum secunda secunde D. Τhome de Aquino alma in urbe R Moguntina inelite nacionis Germanice, quam Dei clemencia tam alti ingenii lumine donoque gratuito ceteris terrarum nacionibus preserre illu- strareque dignatus est, artificiosa quadam adinvencione , imprimendi seu caracterigandi absque ulla calami exaracione sic emgiatum & ad eusebiam Dei industrie est consummatum. Per Petrum Sehoisther de Ge heim vanno Dni M CCCC LXVll. die VI. mensis Marcii.

Codex membranaceus formae maXimae. Sine sutis.

In Bibl. Metropol.

Constitutiones Clementis PapAE V

ina cum apparatu D. Ioam. Andree.

Fol. max. in membr.

In Mez Iresens Clementis quinti opus Constitvcionum clarissimum. alma in urbe Maguntina. inclite nacionis Germanice. quam Dei clementia tam alti ingenii lumine. donoque gratuito ceteris terrarum nacionibus preferre. illustrareque dignatus est. artificiosa quadam adinventione imprimendi seu

cara

Ioannes Fust in hae subseriptione non amplius apparet; hoe anno enim, eum inter mortuos jam numeraretur, in illius lorum juratus Ecclesiae S. Quintinisueeessit Adam von Hochheim. vid. Document. n. XUII.

93쪽

carae erigandi absque ulla calami exaracione sic effgiatum & ad eusebiam Dei industrie est consummatum per Petrum Schoisther de Gemsthem Anno Dominice incarnacionis M. CCCC. LXVII. octava die mensis Octobris.

MCCCCLXVIII. Institutiones Iustiniani.

Ad Mem. Presens Institutionum preciarum opus alma in urbe Maguntina inclitenacionis Germanice. quam Dei clementia tam alti ingenii Iumine. dmoque gratuito. ceteris terrarum nacionibus preferre. illustrareque dignatus est. non atramento communi. non plumali canna. neque erea.

sed artificiosa quadam adinvencione imprimendi seu caracterirandi sic em-giatum. & ad eusebiam Dei. industrie est consummatum per Petrum Sehoyssier de Gern stheym anno Dominice incarnationis. Millesimo CCCC. LXVllI. vicesima quarta die mensis Maji. Tandem haec sequuntur disticis.

Scema tabernaculi Moises Salomon quoque templi haut preter ingenuos perficiunt dedatos. sic Deus ecclesie majus major Salomone 'jam renovam. renovat Beselehel & hyram hos dedit eximios sculpendi in arte magistros cui placet en mactos arte sagire viros quos genuit ambos urbs Maguntina Johannes librorum insignes protho caragmaticos primos Typographos . cum quibus optatum Petrus venit ad poliandrum cursu posterior introeundo prior.

4 quippe

94쪽

M quippe quibus prestat sculpendi lege agitus a solo dante Iumen & ingenium

Natio queque suum poterit reperire caragma secum. nempe stilo preminet omnigeno. Credere dissicile est. Doctores quam preciosa pendat mercede scripta recorrigere. Orthosintheticum cujus sintagma per orbem Hlget Franciscum presto magistrum habet ' me quoque devinxit illi non vile tragema publica sed comoda. & terrigenum columen sic utinam exscobere falsam moliantur ydeam qui syntagnia regunt & protho caragma legunt. Aureola indubie premiaret eos logothece quippe libris cathedras mille suberudiunt.

. Cum Scutis.

In Bibl. S. Barthol. Francoirti.

Pro versuum ante dictorum utut rudium elucidatione inservient annotationes sequentes:

Mema I tabernaculi Moises et Salomon 3) quoque templi

haud preter ingenuos perficiunt Dedalos, 'Sic decus Ecclesie majus major Salomone jam renoVans. renovat Beselehel s) & Hyram. 6

Bina haec disticha talem continent sensum: Quemadmodum in Test, mento veteri Moyses praescriptam si Deo. formam es structuram Taber- M a naculi

Daedalum artisseem ingeniosissimum sunt Poetae inelusum labyrintho, propter liberatum Theseum; eum judicium capitis expavesceret, alas sibi conlinxisse. eoque remigio periculum evasisse. Virgil. lib. h. .Eneid. Daedalus, ut fama est, fugiens Minoia regna, praepetibus pennis ausus se credere caelo, insuetum per iter gelidas enavit ad Arctos.

95쪽

naculi & Salomon celeberrimum Τempli aedificium persederunt adhibitis artificibus pland eximiis, Beselehel nempe & Hyram; sic in Lege nova

Gratiae Christus Servator noster plus quὲm Salomon Ecclesiam suam novo decore renovans novos eXcitat Beselehelem & Ηyram artifices praeela

rissimos. T. P b i) Srema Schema id est externa speetes, sorma. Sie Dudo de moribus Normann. p. so. Ecclesiarum miriscarum eiamina fulgeηt, quas pater Osim Semate pulchro M feavit. Charta apud LobinelL TOm. a. Hist. Brita . Col. II1. I a comp/tenti vola reparetur Semata, σω detenti tractetur Mnora Sc. Hic in tabernaculo eonstruendo delineatur longitudo &c. lege Exodi cap. XXVI. a Versu primo. a) Loeutus est Dominus ad Moysen Exod. c. XXV. 8. Facientque mihi sanctuarium & habitabo in medio eorum; juxta omnem similitudinem tabernaculi, quod ostendam tibi, eapite mox sequente forma & constructio tabernaculi, veli, arcae, propitiatorii, mensae, eandelabri & tentorii juxta suas quaeque mensuras deseribitur.

3 Detineatio Domus, quam aedificabat Rex Salomon Domino, exacte resertur III. Reg. m. & II. Paralip. III. Se. vi Christus, Deus - homo, Rex & legifer noster, sapientia infinita, cui finita Salomonis Sapientia cedit infinities. s Exod. XXXI. l. a. seq. Ecce voeavi ex nomine Beseleel, filium Uri filii Hur de tribu Iuda, ct implevi eum Spiritu Dei, Sapientia S intelligentia & sciem iis in Omni opere, ad excogitandum quidquid fabrefieri potest ex auro Sargento S aere, marmore S gemmis & diversitate lignorum , dedique ei socium . . . ut faciant. . tabernaculum foederis S aream testimonii &α- II Paralip. II. I 3. Misi ergo Tibi s Hiram Salomoni virum prudentem &scientissimum Hiram, patrem meum, filium mulieris de filiabus Dan, cujus f pater fuit Tyrius, qui novit operari in auro & argento , aere S serro & marmore & lignis, in purpura quoque & hyacintho S hysso & eoecino & qui

. scit caelare omnem sculpturam & adinvenire prudenter quodcunque in opere necessarium est.

96쪽

Hos dedit eximios sculpendi 8 in arte magistros. Cui placet en mactos 9 arte sagire Iob viros.

Hos legi novae ex immenso coeli beneficto reservatos Vims Deus excitavit. . M Typographia sua sumpsit initia a typorum sculptura mobilium. Bergellantis de Ioanne Gutenberi l. cit. canit INecque erat ulla dies Eoas vecta sub auras qui non sit vigili littera sculpta manu. Atque notas vorum finxit de duro orichale nobile Phoenicium quas dedit ingenium Ea levi ligno sculpunt hi Grammata prima, quae poterat Variis quisque referre modis Illis laeeurrit Petrus eognomine Schaesseri quo vix caelando promptior alter erat. Ille sagax animi praeclara toreumata finxit, quae ianxit matris nomine posteritas. Et primus vocum fundebat in aere figuras, innumeris cogi quae potuere modis. 9ὶ Mactos, id est malis auctos, ita Festus. Magis auctus gloria apud Isidorum. Mactare pro augere sepius apud Plautum. i o) Sagire, idem ae siginare I ultra omnimodam replere satietatem.

Quos genuit ambos urbs Moguntina Ioannes 11 librorum insignes protho caragmaticos. Ia Cum quibus optatum Petrus r3 venit ad poliandrum 14 Cursu posterior introeundo prior. IS

si Ioannes Gutenberg illustrἱ apud Moguntinenses samilia prognatus & Joannes Fust Faust9 eivis Moguntinus. ta) Primi typographi sive ut carminis hujus innuit titulus: Primi Artis Typogra

phleae Magistri dicuntur hie protho caragmatici a caragma quod characterem significat. Martene Tom. U. Anecdolor. col 645. A. Nummus aut in caragma. te aut in materie. Nummus in caragmate est nummus charactere signatus.

97쪽

ι3ὶ Petrus Schoisser de Gemsheim ad Rhenum infra Wormatiam oppido Dicereis sis & Territorii Moguntinensis. 1 Poliandrion significat sepulchrum, quod ex nota sequente magis patet. sis) Joann. XX. s . I. R. Una autem Sabbati Maria Magdalene venit mane, eum

adhuc tenebrae essent, ad monumentum, & vidit Iapidem sublatum k monumento. Cucurrit ergo & venit ad Simonem Petrum & ad alium discipulum, quem amabat Iesus & dicit illis: Tulerunt Dominum de monumento & nescimus ubi posuerunt eum. Exiit ergo Petrus & ille alius discipulus ae venerunt ad monumentum currebant autem duo simul & ille alius discipulus prae-eucurrit citias Petro & venit primus ad monumentum. & eum se inclinasset, vidit posita linteamiua &e. &e. Tune introivit & ille discipulus qui venerat primus ad monumentum, ste. carmen ex his, versibus redditur clarum. Ioannes Gutenberg a Joanne Fust opibus & eonsiliis adjutus primus invenit artem, queis dein accessi Petrus Schaesser ulteriora artis invpniendo subsidia. Bergellanus de eisdem loc. cit, Imparibus numeris coelestia numina gaudem, hoc opus exegit sie quoque sancta Triasi. Illo primus erat tune Gutenbergus in albo, si ter erat Faustus, tertius opilio, Hic quoque tres aderant charites, Iovis inclita proles, laude celebrantes mentis & artis opus. Hine inter sese magnis hi viribus instant, atque opus exercent nocte dieque novum &e. Petrus. igitur licet postprior ad artem hane tractandam pervenerit. adyta tamen artis ita Penetravit, ut pandem magis expoliverit maxime in stulpendis fundendisque typis . dexterrimus.

Quippe quibus praestat sculpendi lege fagitus IM ,

a solo dante lumen & ingenium. Natio queque suum poterit reperire caragma In

secum. nempe stilo preminet omnigeno.

98쪽

si omnes nationes divinam hane inventionem imitantes libros euiuscunque lin guae characteribus efformatis exprimere poterunt non tantum Latina, sed &Germanica, Graeca, Hebraici &e.

Credere dissicile est doctores quam preciosa pendat mercede scripta recorrigere. I 8 Ortho sntheticum cujus sintagma per orbem fulget Franciscum presto magistrum habet. IQNe quoque conjunxit illi non vile tragema publica sed commoda & terrigenum columen. iso

I3 Vix aliquis eredere poterit, quanti exigantur sumptus, expensaeque fiant, ut ML codices relegantur, eorrigantur, describantur & pro impressore adaptentur. Iu) Pro recognoscendis emendandisque eodiei bus MSS. hie presto est & adhibet Magister Franciseus, cujus sintagma probae compositionis in publico elarestiticao) Adjunctus ego Francisco sum eorrector huius libri non ultimo Deo ponendus, elim labores suscipiam pro eommoditate publica, pro incolumitate, salute a

que emolumento mortalium.

O utinam ex obere falsis moliantur ideam qui sintagma regunt & protho caragma legunti OoAureola in dubie premiaret eos logothece quippe libris cathedras mille suberudiunt. eta

sat Dummodo ii omnes, qui ossicinae praesunt & ii qui primam libri eompositi,nem perlegunt, menda in illis sistas Oecurrentia nitantur eo gere ac penitus expurgaret aet) Hos sedulos eorrectores justitia Divina, Verbum aetemum eoronabit, eum haud parum conserant ad eruditionem multorum. DanieL XII. 3. Qui ad just, tiam erudiunt multos, quasi stellae fulgebunt in perpetuas aeternitates.

99쪽

S. Chrysostomi Homiliae in Mathaeum latine Georgio Τrapezuntio intem prete. Moguntiae per Johannem Fust an. I 68. fol.

Burea

Regulae Grammatices versibus latinis expositae cum Concordantiis ex Prisciano desumptis. Moguntiae anno Domini. I 68.

Error in anno est, nam Iohannes Fust jam anno priore inter vivos non ampli

comparuit.

100쪽

Haud ineongrud hinc concludimus, Gutenbergium hoc anno ante diem vigesimam quintam Februarii diem clausisse supremum. In Memoria Marsilii ab inghen Heidelbergae an. I 99. impressa hoc memoratur Guten bergio in Ecclesia Fratrum S. Francisci positum Epitaphium: D. O. M. S.

Aliud monumentum Ioanni Gutenberg in aedibus honi montis, unde nomen Joanni erat, collegiis juristarum destinatis erexit Iuo Wittigis triginta novem annis ab obitu Gutenbergit:

De Adamo Geli hus I. Emestus de Glauburg in Ni eder- Erlenbach has Davidi

Foetero dedit notitias: Hierber diene nur vor ileto noch aus der habenden Κ und- sellam von den alten adelichen Maynatisthen gesthleehtern , das der Adam Gelthus von dem Jungen Ahend Eu Mentet, welcher das monumerit Iohann Gutenbem gen oder Gans stet sch hat sileten lassen, dessen anuerwandier gewesen ist; ingleuellen erinnere . das die Getthausen von dem Jungen Abend. und die Eum Iungeneines gestillechis aber dimerenter linien gewesen sind , wie se aus den Humbrach-tisthen Stammtaselia der Rheini schen Ritterschali tab. 46. wahrnelimen k6nnen. Es kommen aus derialben Σween Adam Getthausi voti dem Iungen Abend vor, der Vater, der an . I 4s . Eu Wannenbem und an. I 493. Eu Eltvil im Rhingaw ge- gelebi und an . Iqs7 Greten von Furstenherg geheyrathei hat; und dessen Solin Lieentiatus Juris und Altarist des St. Nicias altars au St. Quintiri an. I 499. Ver muttilicii hat der Vater, welcher naher bey Gutenberg gelebi hat, ilime dieseletate ehre mit dem Epitaphio er iesin. den Ia. Febr. IT 28. Ivo Wittich Deeretorum Doctor ad D. Uictoris S B. M. Virginis ad Gradus Canonicus an . I qI. Bertholdo Archiep. Mog. in Consiliariorum Ministroruinque Aulicorum cooptatus est numerum; ossicio quoque Sigilliseratus praefuit atque neo . institutae Imperialis Cameω primus ab Electore Moguntino praesentatus est Assessor. Ad vitam immortalem abiit die A. Decembris Iso7. sepulturae locum N nactus

SEARCH

MENU NAVIGATION