장음표시 사용
31쪽
DCCIV. U. C. 9 Dec. 43 a C. n. tribunatu se plebis abdicaverat). ducem varias curas volventem alloquitur, ut verbis animum ei addat haesitantemque confirmet Verba autem quae Tucanus scripsit manifesto ficta sunt, nullo scriptoruenim Memoriae prodita sunt, quum tamen Caesaris sequentia eandem derae sententiam Jabeant, quam ex contione rapud Caesarem ipsum colligimus λὶ .Socii bellorum sic Lucanus Caesarem contionantem inducit, qui mille periculii mecum experti decimo iam vincitis anno, num cruor illusus hanc contumeliam meruit Sit mihi merces laborum crepta vobis saltem praemia belli reddantur. Apud Caesarem . Dux postquam commemoravit iniurias inimicorum, postquam invidiam et obtrectationem ompeii questus est, cui semper averit atque adiutor fuerit, postquam novi in republica exempli introducti mentionem fecit ut tribunicia intercessio armis notaretur et opprimeretur, milites hortatur, cuius imperatoris ductu novem annis rem publicam felicissime gessissent ut eius existi. inationem dignitatemque ab inimicis defendant . Ambo responsa sere eandem vim habent; apud Caesarem legionem XIII conclamare audimus, sese paratos esse imperatoris sui tribunorumque plebis iniurias defendere, quum apud Lucanum militum opinionem per primumpilum nescio quem Laelium indicet, qui longiore oratione eundem commilitonum
Orosius hic mos breviter docet quae Lucanus copiosius
cuisse quid acto opus esset Ipsum Livium hic Orosius auctorem nominat.
Iam vidimus Livium nullam mentionem secisse eorum quae de Curione narrantur. Unde sequitur et Florum de his tacuisse. Neque Plutarcho neque Cassio Dioni in his rebus nos fidem habere fas est, quum ambo non satis discernant
quae hoc, quaeque superiore anno in senatu peracta essent
Itaque haud facile est statuere quem auctorem Lucanus secutus sit. Fieri potest ut Livium auctorem habuerit, qui ipse ex Caesaris commentariis haurire potuerit. Eo acilius hoc statuimus, quoniam eodem modo Lucanum erraSSequo Caesarem, ceteroquin eum cum commentariorum auctore consentire videmus Pro certo autem statuere nolimus. Quae Lucanus versibus 92 seqq. nos docet, Caesarem cohortes per Gallica rura sparsas evocasse easque Arimini collegisse ipse Caesar sere iisdem verbis confirmat. I. S)Post longiorem enumerationem omnium gentium quae Cue Sarem Sequuntur mente pronae in serrum , Lucano obiter expugnatione multarum urbium commemorata ad repentinum terrorem describendum transit, qui Caesare Romae appropinquante cives invasit. Equites inimici ibi iam adesse salso
nuntiabantur, quo rumore vulgato consules et plerique magistratus urbem reliquerunt, ipso Caesare teste ). Capuam Omnes contenderunt, citra quam urbem nihil iis tutum esse
videbatur. Urbs tota deseritur victori facilis praeda relicta. Lucanus ignavis timidisque profugis veniam denegare non vult eos purgari putat verbis: Pompeio sugiente timen . Quasi vero ducis socordia lautorum ignavia excusari posset Illa defendendi ratione poeta neque auget illius dignitatem, neque horum culpam diminuit. Non omnes autem factionis Pompeianae fautores hanc Iugam approbasse Cicero destis est j. ' B. C. LI.
32쪽
,Nihil actum est a Pompeio nostro sapienter, nihil sortiter; nota si placet vitium cuius sibi ompeius conscius esse poterat l), addo etiam nihil nisi contra consilium rauctoritatemque meam. Omitto illa vetera, quod istum in republica ille aluit, auxit, armavit, ille legibus per vim et contra auspicia serendis auctori ille Galliae ulterioris adiunctor; ille gener, ille in adoptando P. Clodio augur, ille restituendi mei quam retinendi studiosior, ille provinciae propagator λὶ ille absentis in omnibus adiutor. idem etiam tertio consulatu, postquam esse defensor reipublicae coepit. contendit it decem tribuni plebis errent ut absentis ratio haberetur, quod idem ipse sanxit lege quadam sua Marcoque Marcello consuli finienti provinciis Galliis Kalendas Martias restitit. Sed ut haec omittam, quid foedius, quid perturbatius hoc ab urbe discessu sive potius turpissima fuga'VIIoes apertum amici iudicium, opinor, Sompeio satis esse potuit, vera amicitia aequidem dignius, quam illam inanem Lucani excusationem labeo, qua dore ut venia impetraretur
sperarae ausus est amicum cum vitiis aerendum esse Iam Horatius poetam nostrum docere potuit ). Non tantum timor Caesaris appropinquantis cives magis tratusque ex urbe expulerat haud minorem terrorem portenta, monstra, prodigia Lamanis inserebant, in quibus enumerandis poeta quadam voluptate versatur. Neque reliquiae Livianae, neque Florus, neque rosius eorum mentionem faciunt. Apud Iulium Obsequenteni legimus ea quae ex Livio eum sumsisse notum est. Neque Cassius Dio praetermittit δ στρατιωτας τε γαρ κεραυνοὶ αυτ προσπλον ἔφθειραν καὶ τα σημεῖα τα
επιπτε Πτολλα καὶ σημεῖα ἰυρανια. in κα τε εδοξεν 4 1ος υσαι καὶ ἰοανα ιδρωσαι καὶ κεραυνοὶ πεσεῖν επὶ νεως πολ- λους καὶ μιονον τεκεῖν. . . . . τ. λ. Ad fastidium usque Cassius Dio consuetudinem ei ducit narrandi interpretandique prodigia, insomnia, portenta. Horum quamquam Livius ceterique scriptores non parvum exhibeant numerum, tamen non uno
loco innuunt se minime iis fidem habuisse, sed ob religionem tantum ea ex Annalibus retulisse. Cassius Dio maximi prodigia facit et eo usque superstitionis progreditur ut terribiliora etiam ea reddat. Sic ubi Livius apud Iul. Obs Cap. 126 in Crassi expeditione describenda narravi, decimae legionis aquilae, quae sulmina tenebant visae dimittere et in subisime avolare, io, quasi hoc revera laetum sit, tradit ): οἱ ε δ αετο των στρατοπεδων
.... τρυς κεραυνους, ους εν τοῖς ποσὶν αυτων φερον, κβα- λοντες πεπετοντο. Quarum rerum in maius auctarum multa
etiam exempla ex Dione promere possimus. Fieri igitur potest ut apud Livium, quippe qui eiusmodi rerum amantissimus esset, Lucanus enumerationem portentorum prodigiorumque legerit, quam Cassius quoque Dio Livium secutus operi suo inseruerit. Nondum vidimus ex quo sonte Lucanus ea, quae ad Rubiconem actum esse tradat, sumserit Caesaris Rubiconem transeun
33쪽
iis mentio fit neque apud Florum, neque apud Orosium. Caesar, quem interdum Lucano auctorem fuisse videbimus, poetaelia in re sontem praebere non potuit, quippe qui iustam ob causam totam hanc rem silentio praeterierit, quam si narra visset numquam civibus suis probasset λὶ Cum Suetonio ac Ρlutaretio eum, in summa re congruere vidimus. Livium etsi hoc factum silentio non praeteriisse verisimillimum est, pro certo tamen affrinari nequit poeta ex eo sonte hausisse. Quia tamen et in moribus ducum depingendis, et in
portentis narrandis manifestum consensum existere negari non
potest, et quum constet Cassium Dionem in moribus Caesaris et ompeii describendis cum Floro, sedulo Livii imitatore, congruere, coniectura audax esse non videtur Lucano Livium sontem fuisse.
Paucis nobis clibet attingere quid hac in re de Appiano
statuendum sit. atmeeren et Nynne ' non solum suspicantur, sed etiam exemplis probaverunt, Appianum partim Polrbuimpartim Livium secutum esse. Multa exempla enim similitudinis. quae inter Livii fragmenta et appianum intercedit, ab
utroque commemorantur Ut hoc tantum afferamus, Ruia ad rem ipsam quam tractamus pertinere videtur, eodem ordine et
apud Appianum et in Epitomis Livianis legimus Caesarem cum exercitu Italiam venisse, Corfinium ab eodem captum ac Pompeium eiusque sectatores Italia expulsos esse. Maior p-piant ubertas non impedit quominus consensum cum Liviana Epitomes deprehendamus Ambo porro congruunt ubi C. Ani Minime opus est haec atque alia parum accurato atque diligentera Caesare vel tradita vel praeterita, tribuere morbo comitiali quo Caesar laborabat, quem ad modum vult eta Sech risen Ι 864). Quasi Caesarea ipsa oblitus esset quae sibi detrimento esse possenti Wunne. Ne fide et auctoritate Appiani.
tonium legatum Caesaris 4n Illyrica male contra Pompeianos rem gessisse narrant C. Curionem, Caesaris legatum in Africa Iuba rege Mauritaniae cum exercitu occisum esse, denique Caesarem veteranis, qui seditionem movissent, missionem postulantibus Medisse. Eundem consensum videmus ubi pugnae apud Dyrrhachium et harsalum describuntur, ilicet Epitomarum brevitas nobis non leve impedimentum praebeat quominus e
namus livium AEt appianum eadem tradidisse. Indae vero quod apud Livium nihil invenitur quod apud Appianum desideratur colligeres fas est vel Appianum ex Livio sumsisse, vel saltem utrumque ex eodem sorte hausisse. Si quis tamen, inquit 1nne ), talibus lectis adhuc dubitaverit, hoc consensus documentum profero. Livius de bello, tempore Camilli contra Gallos gesto, expromens putat, aurum, quod Gallis ereptum et inter trepidationem ex aliis templis in Iovis cellam collatum eSSet, Sacrum omne iudicatum et sub Iovis cella in Capitolio poni iussum esse. Iam Appianus hoc libro Caesarem illas pecunias abstulisse tradens, eandem narrationem sequi videtur.
Nonnulla tamen prodigia, quae procul dubio Livius retulit, quum eorum mentionem faciat Iulius Obsequens, apud Appianum omittuntur multa etiam apud eum desiderantur quae apud Dionem inveniuntur a Livio sumta. Quod tamen admirationem nostram movere non oportet, quia Appianus raro
prodigia atque portenta memorat ). Hoc igitur discrimen pro causa haberi nequit, cur Appianus Livii opus non consuluerit, licet contendere nolimus similitudinem inter Appianum et Li-i ri. 36.
Appianum non eo Squo Superstitioni progredi, ut Dionis intita prodigia maximi saciat, sed fortasse magis ad ingenium antiquitatis demon- Strandum portenta eum retulisse, Whune exemplis nos docet pg. 79).
34쪽
vium tantam suisse, ut Livii opus in illius libris servatum esse existimemus i). Sed Appianum et Florum et Orosium dili rente leuenti dubitatio non subit tresne illi auctores Livium
ante oculos habuerint necne. Recte enim Nynne dubitat num Florum Appianus ipse in partes vocaverit; cur enim rivulum derivatum eumque saepius turbatum adiisset, quum ex fonte
limpido haurire ei liceret ΤDenique Lucanus personam ex historia notam, astrologum
Figulum indueit. Publius Nigidius Figulus vir doctus, et
nobilis, eo tempore magna auctoritate ruebatur, atque ex omni genere doctrinae et philosophiae theologiam conflabat, quam cocturam, ut ita dicam, Pythagorae nomine adhibito, aequalibus apponebat. Neque infeliciter iam fraudem moliebatur, quem ad modum patri principis Augusti suturam filii magnitudinem vaticinatus est. Sic nova theologia non solum mira, sed etiam mirifica erat qua ratione sibi Figulus viros honestissimos atque nobilissimos, ut Appium Claudium consulem doctissimum Varronem devinciebat Paene dixerim: idem hodie apud nostrates saepe fieri solet; nam nostris quoque temporibus, quum mens omnibus modis excolatur atque a superstitione eruditionis beneficiis defendatur, plurimi tamen inveniuntur homines qui, dii meliora ridiculis artibus manes
evocare conentur, quosque pro ligiis credere non pudeat. Figulus ille tamquam vir magnae auctoritatis a poeta inducitur, qui malum Romae imminens praedicat finemque instantium malorum vaticinetur i, Pax cum domino veniet ' quam poetae opinionem hic primo cognoscimus, postea autem semel atque ite
Liber ecunduδ. Ex iis quae a poeta libro primo canuntur, Romae maximuS maeror et animorum desectio sequebantur. Ferale per urbem iustitium; cives primo questus suos ut supervacuos tenebant; dolor sine voce errabat. oetice omni Lucanus Romam cum domo comparat, ubi parentes nondum crine prae dolore soluto, oculos moribundi in morte natantes adspiciunt inter spem metumque suspensi necdum est ille dolor, sed iam metus. Matronae queruntur quum alter vicerit, tunc demum gaudendum erit. Neque viri iustas in saevos deos querelas retinent semetipsos infelices vocant quod temporibus annibalis nati non sint; libenter in numero eorum suissent, qui cladibus apud Cannas et Trebiam acceptis interfuerint. Tunc operae pretium erat sanguinem pro reipublicae salute effundere; tunc hostes depellendi erant; nunc autem fratri contra ratrem pugnandum:
Proventu scelerum quaerunt uter imperet urbi pVix tanti suerat civilia bella movere Ut neuter s60)Hic aliquis rei publicae perturbationem memorat, quum Marius post Teutonicos et Libycos triumphos exstitisset, quum Sulla, fortuna mobili et allaci mutata, inimicum superaret,
quem mors ipsa saepe refugit, cuiusque sanguinis invisi frustra potestas hosti concessa est. Solvit Marius servorum catenas,
ut primum ei post sugam fortuna rediit nulli gestanda signa ducis dabantur, nisi qui usum scelerum iam secerat, atque in castra crimina et nefas afferrebat. Quis sui ille dies, quo Marius victor Romam intravit, quo ubique mors saeviit, et
nobilitas cum plebe periit Stat cruor, Lucanus inquit:
35쪽
Stat cruor in templis, multaque rubentia caede Lubrica saxa madent. Nulli sua profuit aetas.
Quid omnes a poeta enumeratas caedes reseremus Neque Lucanum secuturi sumus in enarrandis victoris Sullae sceleribus sanguinis plenis. Hoc tantum sussciat: ssos Italiae ut poeta dicit, i, Latii iam sola iuventus ), tunc concidit et ovilia miserrimae Romae sanguine inquinabat. Num Sulla his rebus gestis Felix vocari meruit, et sibi medio Campo tollere tumulum Mox responsum mihi quaerenti dare poteris, nam rursus haec omnia patienda erunt; hic stabit exitus civilibus armis. Sic senes, memores praeteriti, suturi metuentes queruntur. Non omnium autem animi fracti Brutus magnanimus nulla formidine motus consilium amico paterno Catone petit, cuius domum noctu de consert Invenit virum illustrem securum sui, sata autem urbis volventem, cunctisque timentem. Brutus ut animum suum firmet rogat i, Cato dux Bruto soluserit. Aliuni alias causa. in bellum sceleratum rapere dicit; mihi ne uni bella per se placent Quod quum ita esset, bella
me nocentem redderent. Melius fortasse sine armis tranquillum otium agere Nescio quam partem sequar a Cato, responde et consule. Cato latetur bella civilix summum mens esse. Sed virtutem securam sequi oportet quo sata trahunt Si Cato nocens factus erit, mox sua, sed deorum culpa set Quam ob rem Cato solus otium ageret nefas esset bellum fraudare suo sanguine. utinam sibi liceret, hoc caput in omnium poenas damnatum exponere libenter pervius hastis, cato exciperet omni belli vulnera: suo sanguinae populum redimere vellet, iugulus suus pacem omnibus caram atque optatam daret;
frustra enim deges et cinania iura tueri conatur Pompeuim autem Brutum sequi iubet; nec ille quidem, si fortuna favebit, manibus ab imperio abstinere poterit: Sed ideo me milite vincat Ne sibi se vicisse putet. Quibus verbis Cato propositum assecutus, Bruti animum accendi in nimium civilis belli ardorum.
Deinde poetam Marciam inducit, antea Catonis uxorem, quam sua sponte amico Hortensio cesserat Marcia iam moerens morte mariti se domum Catonis conseri, precata ut foedus prisci tori renovare velit: da, inquit, tantum inane connubii nomen liceat tumulo scripsisse Catonis Marcia. Da mihi tua castra sequi cur Secura in pace relinquar, quum maritus meus pro patriae libertate periclitatur 3' reces Clitonem movent iunguntur taciti, contenti auspice Bruto.' Hic est locus neque laetitiae neque gratulationi neque horrens caesaries neque moesta barba gaudium admittunt Lucanus enim narrat Catonem, ut primum civile bellum oriri intellexisset, passum esse intonsos crines in hontem descendere barbamque promisisSe.
Versu 392 poeta ad historiam ipsam revertitur. Narrat Ρompeium tenuisse moenia Dardanii coloni, Capyn intelligit), Capuam, qua ex belli sede hostem aggrederetur rCaesar autem, in arma urens dicitur gaudere, se nullas nisi sanguine sus vias habere. Saevus in agros vacuos irrumpit,
bellaque bellis conserta gerit. Non tam patentes portas intrare quam effringere iuvat. Concessa via re pudet serro ignique agros vastare ei voluptati est. Quodsi ita esset, haud mirum Caesarem aura populari non frui, populumque in Magnum proniorem esse. Terror autem facile mentes flectit Etruriam nudatam Libonis praesecti fuga, acceperat praetor Q. Minucius Thermus, qui tamen Curione appropinquante in sugam se dedit. Item Faustus Sulla Caesaris nomine audito sacram libertatis causam Hestitit, haudquaquam auspiciis pa-
36쪽
ternis civilia bella gerens. Varus Auximum deserit, Lentulus arce Asculea depellitur. Omnibus victor instat, aciesque divertit solus dux ex agmine tanto effugit. Scipio quoque, Nuceriae, cui praepositus erat, arcem sibi commissam deserit. Lucius Domitius Ahenobarbus, Caesaris in Gallia successor, cum viginti cohortibus Corfinii in praesidio erat. Ad ultimam defensionem primo vires, quantum posset, intendit. Milites perfidi proditione ex cogitata reserati portis captivum ducem Caesari tradunt, qui Domitio impunitatem dat, vinculaque adstrictis palmis laxanda iubet. Ignosci tamen huic
extremum poenarum est, quum partes ompeii et senatus secutus sit, munus Caesaris refugit et ad Pompeium se confert,
ut beneficii oblitus pro patria contra degenerem victorem delibertate dimicet. Ρompeius, nescius Domitii capti, exercitum parabat, cuius militibus innimus ad magnas res gerendas deerat, quique ne
orationes quidem incri et servida ducis excitari poterat. Quo lactum ut tompeius Lucano saltem teste consilium Corfinii
obsidione liberandi omittere deberet Metus militum maior erat quam qui teticula citineris susciperent: mullo clamore verba ducis sequuntur Sensit et ipse metum magnus es Lucanus addit placuit signa referri, Brundisiumque ipse petit, riuum autem filium maiorem natu Sextum iubet recessus mundi tentare.'' Mandat Sexto ut inprimis regiones ad Orientem spectantes evocet eo consilio, ut populi olim a Pompeio subacti, nunc pro χω arma iuscipiant. In Graeciam et Macedoniam
consules emittit, qui novas vires acquirant.
Caesar in omnia praeceps nihil actum reputans cum quid superesset agendum,' generi vestigia premebat, molibusque undas obstruebat, ad quod litus Pompeius facultatem transeundi exspectabat Vorax tamen mare omnia saxa, quae immittebat,
hauriebat; ubi nullam molem sibi suppetere pro maris altitudine videbat, rates trabihus coniunctis suciendas curabat, quibus ompeius, Brundisium relinquere prohiberetur. Noctium tamen tenebris iuvantibus ompeius custodes allit Caesariani moenibus recepti, Pompeium altum petentem viderunt. Interea primo portus civili sanguine rubuit, quum duae naves molibus Caesaris haererent et bellum in littus traheretur, dum cetera classis effugit.
Ubi illuxit ompeius iam in alto erat. sed quantum mutatus ab illo qui piratis subactis in patriam nave veheretur lNunc Fortuna lassata triumphis magni viri, tum destituit. Cum uxor. filiisque, inquit poeta, exsul a patria depelleris, non quia sibi superi sepulchro in patria privare maluerunt
et Aegyptum, ubi diem supremum obires, elegerunt Melius etiam satum, Lucanus exclamat, tibi distinaverunt: Parcitu Hispaniae procul hoc, et in orbe remoto Abscondit Fortuna nefas, Romanaque tellus
Immaculata sui servatur sanguine Magni.
In fine libri perturbationem, Caesare appropinquante Romae ortam, iam vidimus confirmatam Caesaris ipsius, Ciceronis, Appiani testimoniis Querelas igitur tam senum quam mulierum, secundo libro ineunte, immodicas haberi non opus est, neque nimium verbis auctas Scelera et mala temporum Sullae Mariique nonnulli superstites memoria tenebant, neque fieri poterat, quin memores illi quas res tunc perpessi essent, bella civilia exsecrarentur. Poeta facultate oblata utitur, qua Marii historiam recordetur: ad quem interficiendum missus cum gladio servus publicus, i. e. qui munere lictoris vel viatoris langitur natione Germanus ), ' Plut mar. 39 Γαλάτης το Aoe, si Κίμβρος 'Aμοοτέρω γὰρ
ἰστορεῖται. fons Peter Die Quellen Plutarchs, g. 103 Nae Livius
37쪽
qui sorte ab imperatore bello Cimbrico captus erat, ut agnovit Marium, magno eiulatu expromente indignationem de casu tanti viri, abiecto gladio profugit e carcere, quum SeneX haec verba edidisset: Fas haec contingere non est colla tibi' λ), quae ab aliis ita traduntur i, tune audes occidere Marium 3V συ τολμε κτεῖναι Γαιον Μάριον App. I. l)Neque poeta Marium praetermittit in parietinis Carthaginis sedentem i, premit cineres oenos 'Versu ipso centesimo Lucanus indicans tristem Marii Cin. naeque introitum, anno DCLXVI U. C. 87 a C. n. exclamat: i, quis ille fuit dies quo Marius moenia victor corripuiti' quam vocem ιν corripuit', intelligi non oportet ut nonnulli interpretes voluerunt per is diripuit', quod ad Marii avaritiam spectaret, sed per is celeri gradu intravit ' Velleius Paterculus enim, caedibus
suppliciisque enumeratis, refert ): neque tamen quisquam inveniebatur, qui bona civis Romani aut donare auderet, aut petere sustineret. ostea id quoque accessit ut avaritia, sae. vitiae causam praeberet . Valerius Flaccus etiam corripit eodem sensu quo aies Lucanus rutitur: is aequores Delphineorripit. 'Et caedes duorum Crassorum memoratur, trucidatorum a C. Flavio Fimbria, qui ctiam Marii funere celebrato Pontificem Maximum Q. Mucium Scaevolam in aede Vestae vulnerari
iussit. licet Liv. pit. 80 Crassus filius ab equitibus Fimbriae l
intersectus esse narretur, et Appiano auctore a patre ipso occisus esse dicatur, aequitatis gratia tamen nobis Flori locus commemorandus est, ne crudelissimo historiae enarrandae modo Lucanus semper usus esse videatur. Florus cum Lucano consentit,
ubi diei λ . Crassi pater et filius in mutuo alter alterius
aspectu trucidantur'. Iam in hac parte, quam tractavimus, e quibus sontibus Lucanus hauserit, videamus. Liv. pit. VIIII nihil nos edocet. Et Florus et Orosius eodem modo narrant, Omnem senatum et ompeium trepidantes Roma sugisse, Italiamque reliquisse, crescentibus Caesaris viribus. Mirum in modum apud Florum verba eiusdem significationis leguntur quae apud Lucanum: isperactum erat bellum sine sanguine, si Pompeium Caesar Brundisii opprimere potuisset''.
Ubi in hoc libro secundo Lucanus de Marii histotia agit,
interdum et Livium, et Appianum et poetam nostrum congruere videmus eodem modo enim narrant servum maiestate tanti viri perterritum, recessisse, neque caedem perpetrare potuiSSe. Non autem eadem ratione, ut iam vidimus, de natione servi congruunt fortasse apud Livium legerat, servum vel Cimbrum vel Gallum Marium aggressum esse, e quibus priorem elegit. Neque consensum animadvertimus inter Florum et Livium, Appianum et Lucanum, ubi mortem duorum Crassorum narrant Lucanum cum Floro consentire videmus, Livium autem scripsisse ), patrem suo gladio, ne quid indignum sua virtuto pateretur, se transfixisse, quod quidem Cicero affirmat δ). Appianus refert, filium, ne in postestatem persequentium veniret,
38쪽
a patre occisum esse Fortasse hic libertate poetis concessa Lucanus usus est, ut maiorem sortis infelicium virorum misericordiam apud lectores moveret. Quo enim ex sonte discrimen uxerit indagari iam non potest. Mirum tamen mihi non videretur si Florus Lucani hic auctoritate usus esset,
etsi O. Jah in Flori ditione non recepit, ubi, quae Florus
ex Lucano sumsisse videtur, retulit.
Bruti et Catonis colloquium a poeta fictum esse arbitramur, quippe cuius a nullo historiarum scriptore mentiosacta sit. Colligi tamen potest e Bruti ita, a lutarcho
descripta, avunculum Catonem maxima veneratione a Bruto cultum esse. Fieri igitur potest, ut quomodo Lucanus narrat, Catonem convenerit. Catonem tam metu quam spe liberum in certamen descendisse constat Bella civilia ut summum nefas detestatur, sed satum eum trahit. Roma cadat, non autem Catone securo Lucanus potestate sibi data usus est, ut Catonem pro se ipso Stoicam philosophiam laudantem inducat; quem iam ante L I 28 virtutis et iuris propugnatorem lato ipsi resistentem designaverat. . Cato spiegel in de Unterredun mi Brulus die aucti ius-gerlicli durch inlache, nachlassige teidula uti Haustichheit dargestetite Sto ab e verabscheu de Burgerhrie ais Ver-brechen, triigi aberaein Sche vor dem Gehorsam gege das rusende, sterblichen rasten ii Hegene Schichsal und schiebi diesem die erantKortlichhei gu, personiic si de telettenBluttropse bereit, en dadurch die unde de Voth ge-sithnt verde honnten. handele sic nichi um Caesar undPompeius, sonder um Rech und GeWalti). Deinde Lucanus ad historiam revertitur, ubi Marciam viduam ortensii, cui antea uxorem cesserat λὶ inducit, precantem, ut sibi liceat Catonis curarum et laborum participem
esse, ut antea comes rerum secundarum suisset. unguntur
nullo nisi Bruto teste adhibito, neque ornatum solemnem induti, nam Cato dicitur μήτε κεφαλὴν is κύρασθαι μιήτεγDεια, μήτε στέφανον ἐπιθέσθαι πένθους δὲ καὶ κατηφείας καὶ βαρύτητος ἐπὶ ταῖς συμφοραις της πατρίδος σχῆμια νικώντων ὁμ οἱως καὶ νικωμιένων ἄχρι τελευτης λα φυλάξαι. Pompeium se Capuam contulisse, qua urbe sede belli uteretur, Caesar ipse auctor est ), quum narrat, Pompeium cum profugis senatoribus sese Capuae primum confirmasse eoque delem tum colonorum habere instituisse. Quam rem a Dione Cassio confirmatam videmus. Neque a fide historica Lucanus discedit, quum Caesarem celeriter progredientem describit, idemque cum historicis congruere videtur ubi assirmat, populum in Magnum proniorem esse quam in Caesarem. Mommsen scribit β) i, In den
j r. ortum, Gesch. orichungen im Gebiete de Alterihum p. 10. App. . . II. 9. E- Μαρκίαν, και ἀρεσκόμενος αὐτ αάλιστα καὶ παῖδας ἔχων ἐξ-είνης, 'Ορτησίη τῶν Φίλων τινί, παίδων
39쪽
de Marius, de SchWiegersolui de Cinna, de Vestiindetendes Catilina, die ledertiolun de Marianisch-Cinnanischen Greuel die Realistrunmder o Catilina niKorsenen Saturnalien de Anarchie . At terror Caesaris appropinquantis effecit, ut sere nemo victori resistere auderet, cuius terroris poeta xempla ex historia
Scribonius Libo, praesectus truriae, ad Pompeium confugit. Thermum, qui Iguvium quinque cohortibus aeneret, insuetam se dedisses Caesari auctor cst λ) a Interea, inquit, certior dactus Iguvium Thermum claraetorem cohortibus Jtenere, oppidum munire omniumque esse IguVinorum optimam erga dae voluntatem, Curionem cum tribus cohortibus, quas aisauri et Arimini habebat, mittit Cuius adventu cognito, diffsus municipii voluntate, Thermus cohortes ex urbe reducit et profugit'. Lucium Cornelium Sullam Faustum fugisse Cicero in epistula quadam memorat δὶ attium Varum praesidium, quod introduxisset, ex oppido Auximo eduxisse ac profugisse, Caesar refert φὶ pugna pugnata milites ad victorem perveniunt. Lentulus Spinther arce Asculi despulsus est idem Scipio, Pompeii socer, Nuceriam hostibus reliquit. In his nihil est cui fidem historicam denegemus. Quae autem Corfinii acta sunt, poeta nobis probare non potest. Supra, quo modo Domitium nobis poeta depinxerit, vidimus nobiliorem eum reddidit, quam re vera erat: nil nisi proditor ex historiarum descriptione cognoscitur, qui spes auxilii Sompei uni sublata, sibi ripse consilium Iugae
capit, qua eum milites prohibent, ad Caesarem litteras mittendo sese paratos esse porta aperire, quaeque imper verit sacere, et L. Domitium vivum eius potestati tradere ). Quo facto Domitium et alios viros ordinis senatorii, Caesar incolumes dimittit, pecuniam quoque, quam Domitius advexerat, reddit, ne continentior in vita hominum quam in pecunia suisse videatur. Qua in re vero Caesar testis est habendus, cui fidem omnino habere fas non est. Apud Pompeianos enim famam suisse constat, eam pecuniam Domitio non redditam esse in Neque Caesari credendum putamus, de numero copiarum scribenti. Nobis enim persuadere conatur, sibi contra magnas hostium copias bellum gerendum fuisse. Quantum discrimen inter Lucani et historicorum describendi rationem Neque tantum Lucanus libertate poetis concessa utitur, quum ex historia Domitium noverimus et proditorem qui suae saluti consulere conatur, et virum pertinacem et animi obstinati, qui iniussu imperatoris, propositum Suum urgere cupit poeta nobis heroem nobilem proposuit, qui vix munus vitae sibi condonatae e decessoris manu accipere vult, )at nihilominus accipit. Quae de Corfinio obsesso et capto reseruntur, num ex Livio poeta sumserit incertum est, neque umquam decerni poterit, licet nihil apud Lucanum inveniatur quod cum paucis a Livio traditis, cumque iis quae apud Florum et Orosium legantur, pugnet.
Livius nobis haec tantum tradit Ρerioch CVΙΙΙΙ i, Corfinium eum T. Domitio et lubli, Lentulo cepit, eosque dimisit'';
u . . I. 20. Cic. Ad Att. XIV. 8. 3. Addit illud sane molestum pecuniam Domitio satis grandem, quam is Corfinii habuerit, non esse redditam. ' Suet. Div. Iul. 31. Nam L. Domitius per tumultum uocesor Caesari nominatus St.
40쪽
Neque plura Florus dat: Ρulsus Etruria Libo, Vmbria Thermus,
Domitius Corfinio''. uiidem quidem ordinem, quem Lucanus secutus est, servatum videmus, sed Sulla, Lentulus, Varus excIderunt, quorum ne nomina quidem memorantur. Orosius, qui hac quoque in re verborum parcus est, Caesarem refert, tres legiones, quae cum Domitio apud Corfinium morarentur, ad partes suas traduxisse. Hoc re vera factum esse etiam Caesar
testis est, quamquam de numeris legionum pro certo dici nihil potest. Lucanum hanc descriptionem ex Caesare ipso petiisse quem ad modum sine ulla dubitatione, hic saltem, Appianus secit, qui ex omni parte cum Caesare consentit verisimile non est, quia ex Caesare Domitium proditorem cognovimus, Lucanum autem eum partes magnanimi et integri viri agere voluit. - Accedit quod ompeium Lucanus nescium depingit Domitii sortis. Quod utrum errore an consulto poeta secerit, nescimus. Si quid om msen credere fas est, alteram opini- Onem Veram esse lateri oportet j. . So est inquit hieli sicli Domitius libergeugi das Pompeius nur aus Elgensinii gaudere, und nothv endi gum Ersat herbeihommen musse, das er haum sic erustlic aus die Belagerung gelassi machie, undisicht inma die in die milegende Stadte vertegte Re-crutenhause in Corfinium usammengog. Pompeius abererschie nichi undisus guten Grunden, denti ei ne beide un-Zuvertassige Legionen ounte erooh als Ruchlial sur deuPicenischen Landstui in verKenden, aber nichi met linen allein, Caesar die schiach alibieten. 'Pompei iis Domitio roganti, ut sibi auxilio veniret, rescripse-
in B. C. I. 25. ' R. . m. g. 387.
ra ' sese rem in summum periculum deducturum non esse, neque suo consilio aut voluntate Domitium se in oppidum Corfinium contulisse. Quo responso vir pertinax et inanis dignus erat. Unde sequitur, consilium Domitii liberandi, pla fictum esse, quod Lucanus heroem suum capere iubet. Nam quod Pompeius scripserat, se cum omnibus copiis auxilio venturum esse, si qua acultas suisset, haud sacile dux hoc promisso stare potuisset. Ex iis litteris, quas memoravimus, sequitur, haudquaquam Pompeium nescium fuisse periculi: quod Domitio immineret, ut
nobis Lucanus persuadere conatur. Eandem causam habemus, cur Suspicemur, poetam Caesare sonte usum non esse. Videmus enim magnum inter eos discrimen intercedere.
Dio Cassius y de Corfinii obsidione pauca tantum tradidit;
quae refert, milites Domitianos proditione ducis detecta partes Caesaris secutos esse, plane cum Caesaris verbis congruunt, quibus docemur, milites illos de quibus infra videbimus, sacramentum apud se dixisse. Contionem, qua Pompeius cum militibus consilium communicat, quamque hi nullo clamoro sequuntur, ingenium poeticum excogitavit et finxit. Pompeius Brundisium contendit, unde filium Sextum in Asiam mittit: Σκηπιών δε τον δεδερον και Γναῖον τὸ υιὸν εἰ Συρί, ἀπωτειλε ναυτικον κατασκευά σοντα. Put Pomp. 62). Consules in Graeciam missi esse ab auctoribus dicuntur, non autem, ut Lucanus perhibet, qui populos amicos ad Pompeium socer defendendum excitarent, sed qui magnam exercitus partem, XXX cohortes, traducerent a. d. IV. Non. Mart.) Pom-3 B. C. I. 19. B. O. XLI. 10 et 11.