장음표시 사용
31쪽
Cap. I. Tenus expositio. Isre, non sunt tamen ei debita neque necessaria, quia
ad finem cuius gratia illud condidit, & ad effectus,
pro quibus praestandis conditum est,sufficiunt ei species, & indiuidua, quae habet, per quem Omnes gradus essendi sussicienter manifestant Ad aliud ves o, quod de defectivus additur, fatemur eos habere , sed negamus , ita ab eis infici, ut imperfectins reddatur, ac foret, si eis careret: nam huiusmodi defectus duplices sunt naturales , & liberi, & de naturalibus notum est, occasionaliter perficere uniuersum, nam bona quae sunt in uniuersia, pulchriora ex eorum compar tione apparent,& ex utriusque mira quaedam varietas consurgit, qua eareret uniuersium eis orbatum. De
defectibus autem liberis non est minus manifestum, nam etsi vitia ,& peccata in se,& per se mala sint
multis virtutibus exercendis occasionem praebent, ut vindicatiuae iustitiae, patientiae, de misericordiae Dei, quae etiam magis vitiorum comparatione splendet. Et quamuis aliis bonis occasionem non praebuissent, id sufficeret profecto, quod iuxta D. Thomae, & aliorum sententiam,valde probabilem,bono quodam infinito careret mundus, nisi peccata adessen nempe Christi incarnatione, perquam Deum nostrum verum hominem habemus, & veram uniuersi partem, a qua plus decoris accipit, qu m a caeteris
omnibus speciebus, & indiuiduis. Vnde fit maiorem longe perfectionem habere post peccatum,quam habuisses, si status innocentis duraret: praeterquam quod hic sermo est de persectione uniuersi in esse
naturali, non in essem brali. Ad secundum neganda est maior, quod mundus careat gradu essendi rerum -spiritualium ; nam licet Angeli non sint partes mundi ele irae maris , sed quibus mediis plura ad eum spectantia administrentur a Deo , sunt tamen partes univcrsi.
32쪽
uniuersi, de quo praesens controuersia procedit ad plura se extendens, & omnes gradus essendi .mplectem. Ad aliud vero, quod de mixtis additur, negamus , quod superflua sint, imo in suo gradu essendi, ει ad humanos usus pro statu praesenri necessaria. In posteriori vero statu, videlicet post iussicium cessabit posterior haec necessitas conditione hominis cuius gratia facta sunt variata, & sussiciet gradum essendi' eorum in specie humana permanere. Ad tertium respondeo urrumque argumentum Aristotelis probabile tantum esse, & quasi congruentiam quandam; nam si corpus in suo ordine quantitatiuo persectum quid est, quia continet omnes dimensiones, sic uniuersum ex corporibus compositum, & omnia corpora, continens perfectum in suo genere erit, omnia vero continere intelligit ordinata, atque disposita, ut postulat natura eorum: quare non sequitur perfectum fore, etiamsi confusa quadam ratione ea contineret. Ratio etiam posterior duo assumit, primum, quod omnia contineat uniuersum, ordinata quidem, &anullo contineatur. Ex
quibus probabiliter sequitur esse persectum, sed ratio a nobis adducta in eisdem argumentia Aristotelicis virtute contenta essicax est. Ratio posterior etiam unum praesupponit , nempe quod uniuersum
omnia contineat iuxta eorum naturas i
ordinata, & aliud atamit, quod 1 - nullo contineatur,ex quibus satis
. probabiliter sequitur,quod perfectum sit.
33쪽
De his autem, quae sicundum opeciem ibius
Ostenso ini. capit. quod uniuersum sit persectum , incipit in hoc a. agere de pariibus eius, & primo de caelo , ramquam de persectiori, de quo primo ostendit, quod sit in rerum natora. Diuiditur autem in duas partes , in priori quaedam praesep . Ponit necessaria ad id probandum , in posteriori id
probat quinque argumentis. Primum praesuppositum est, corpora omnia moueri motu locali, nam cum natur*.constent, qua principium motus localis est, necessario debent moueri rati motu. Secundo praesupponit motum localem in communi triplicem esse, nempe circularem; quo mouetur corpus ab eodem in idem , hoc est, in eodem loco, vel spatio circumuoluitur, & rectum, quo mouetur ab uno in alterum locum, & isti quidem sunt motus simplices,sed tertius, quasi ex utroque mixtus, vel compositus est, ut motus papyri in alterius rei,quae hac,& illac mouetur, & Πυna deteἔ- iminaio in determinarum locum. Probar vero motus simplicis in communi duos tantum esse, videlicet. circularem ,&rectum, aut spatia, sei magnitudines per quas fiunt motus, simplices duae tantum sunt, 'nempe circularis, & recta: sed in particulari sunteres, quia rectus diuiditur in motum 1eorsum, se in
34쪽
Quibus praesuppositis probat, quod praeter quatuor elementa , ponendum sit quintum corpus simplex,quinque argumentis. Primum est, Omnis motusiimplex conuenit naturaliter alicui corpori simplici, sed circularis motus est simplex , & non conuenit elementis , ergo praeter quatuor elementa dati debet aliud corpus simplex, cui naturaliter conueniat. Secundum, motus circulatis conueniscaelo naturaliter, seu violenter, si naturaliter ei conuenit, cum elemen ta habeant proprios motus naturales, sursum, vel deorsum, de unum corpus unum tantum motum habere possit, sequitur caelum elementum esse non posse: si violentiet ei conuenit, & non est corpus diis stinctum ab elementis, cuilibet elemento erit duplex contrarium, scilicet motus sursum, aut deor-iumin circularis, cum tamen unum plura contraria non habeat. Tertium, nobilior motus, & natura prior caeteris, nobiliori corpori debet conuenire, sed motus circularis est nobilior, ac prior natura caeteris motibus, utpote per lineam persectiorem iactus: ergo priori, ac nobiliori corpori, quam elementis debet
Quartum, motus citcularis naturaliter non conuenit elementis, cum ex propria natura moueanturnaotu recto sarsum. aut deorsum : ergo conuenit eis praeter naturam: sed motus conueniens alicui co pori praeter naturam, non potest non alteri naturalis conuenire: ergo praetςr illa datur quintum corpus simplex, cui conueniat motus circularis. Vltimum argumentum, euidens est dati in rerum natura motum circularem, dc simplicem, vel ergo datur corpus, cui sit naturalis, vel non: non dari r P0gnat,
35쪽
pugnat, quia cum motus circularis sit persectissimus. alicui corpori naturaliter accommodari potest, &cum sit perpetuus, ut 8. libro physicorum probauit; non potest conuenire alicui violenter , quia violentum non est perpetuum , ergo necesse est naturaliter conuenire alicui corpori, quod cum non possit esse aliquod ex elementis, necesse est quintum aliud corpus praeter illa ponere, cui naturaliter conueniat, de quod longe perfectioris naturae sit caeteris omnibus corporibus sublunatibus.
An diuisio motus in rectum,circularem, se mixtum Aristome tradita sit adaquata. AD norandum est , simplicitatem vel composi
tionem motus desumendam esse ex simplicitate lineae, seu spatij. aut contrapositione eiusdem,&ex simplicitate, aut contrapositione principij motivi linea vero simplex mathematice sumpta, si recta sit, ita definienda est. Qus ab uno ad aliud punctum, quam breiosimepertingit. Circularis vero, Cuius omnes partes ab aliquo uno puncto aeque di fiant. Mixta autem erit, qua inter duo punsia non omnino breuissime exten
Potentia autem mortua simplex ea est, quae per se ad unum tantum locum, seu ubi inclinat: potentia mixta,seu composita quae ad loca vel ubi diuersa tendit. Iuxta haec igitur sic definiri debet motus simplex: Uui fit a simplici virtute, seu potentia motiua P0 sica super magnitudinem stul alium simplex: Motus vcro mixtus f. uisit a virtute motiua mixta,seu composit terii
36쪽
Patium, veI magnitudinem, aut lineam compositam. Sensus igitur quaestionis talis est , an motus localis naturalis, ut distinguitur a motu progressivo, & tum conuenit corporibus non viventibus, recte , Madaequale sit diutius ab Aristotele in tria illa men-bra, nempe , rectum,circularem . & ex utroque mixtu Et videtur,non este bonam diuisionem,quia prς- ter hos tres motus dantur alij non comprehensi sub eis,nec ad eos reducibiles: ergo non est adaequata, nccbona diuisio. Antedcns probo ex tribus; nam si portio aliqua ignis , vel icrrae procliciatur ab oriente in occidentem per lineam rectam, talis motus non erit rectus , quia nec est motus serium , nec deorsum sinquos adaequale diuiditur motus rcctus ab Aristotele hoc loco cum nec sit a medio,seu a cetro,nec ad me-dI um,nec centrum tendar. Praeterea, si portio aeris moueatur a concavo Lunae usque ad proprium locu , seu sphaeram per linea rectam, talis molns, cu si simplex, non est circularis, ut per se patet; sed neque rectus, cum nec sit a centro mundi, nec ad idem cenatrum tendat; ergo sub hac diuisione non coinprehendetur.Et tandem,si formica moueretur in circulo iuxta centrum terrae, talis motus non esset mixtus, quia
fieret aequaliter circa medium ; sed nec simplex, cum esset corporis mixti, ergo nec potest comprehendi sub aliquo membro huius diuisionis. His tamen non obstantibus, tenendum nobis est, diuisonem ab Aristotele constitutam bonam elle, Madaequatam;ita sentiunt omnes eius interpretes, capite praesenti. Alexander,Simplicius,Themistius, Alber--tus Magnus, D.Thomas, atque etiam D. Damascenus in sua phy sica capite 6.Et probatur hac ratione: motus naturalis proprie sumptus, hoc est, immediate,&Per se procedens a natura mobili, nec ab intellectu, volun
37쪽
voluntate, aut appcti tu dependens, quem Aristoteles diuisit, solum habet tria illa membra, nempe, rectum, circularem , & mixtum ex Vrroque : ergo recte, Madaequale in ea diuiditur. Probatur minor, quia non est excogitabilis particularis motus naturalis, qui non procedat ab aliqua virtute simplici, aut mixta, de qui non fiat per simplicem lineam , aut mixtam,&qui non procedat a medio, vel in medium tendat seu circa medium fiat, & ita qui non sit circularis, vel rectus, aut ex utroque mixtus, vel sub his membris comprehendatur. Quod probatur etiam ex solutione argumenti propositi: nam ad sormam eius negandum est antecedens, quod sub motu naturali proprie sumpto ut accipitur ab Aristotele j comprehendantur alia membra, praeter illa triamam motus,quo mouerotur portio ignis, v ct terrae ab oriente in occidentem , non foret naturalis, nec a naturali virtute
eorum procreeret, sed pure ab extrinseco proiiciente,& quidem libero,vel casuali,aut contingete,ut per se est manifestum , quare nec sub diuiso eiusdem diuisionis comprehenderetur, & pariter dicendum foret de motu formicae circa centrum, cum sit motus
progressivus ab appetitu,& cognitione sensitiva procedens , & ideo non naturalis pioprie sumptus:
motus denique particulae aeris a concavo Lunae ad propriam Sphaeram vere est motus rectus , immovere est motus sursum, quia ad locum, qui Vere, ac secundum naturalem ordinem , ac dispositionem mundi sursum est, tendit per eum corpus, & quamuis a loco sursum proficiscatur, virtute dicitur, talis motus esse a centro mundi, eo ipso , quod tendit iri
locum centro oppositum , quia motus naturalis inter terminos formaliter , aut virtualiter oppositos
38쪽
tendit mobile , in Rroprium , ac naturalem, habet rationem oppositi. An vero tales motus & oppositi, quibus corpus naturaliter tendit in locum proprium , medium quidem intercentrum , & concauum Lunae sint formaliter ad medium, vel a m dio , ita ut mobile per se tendat in locum extremum, ad quem perueniret naturaliter, nisi impediretura corpore medio , vel certe in medio ipse staret, quamuis ibi nullum foret corpus impediens, inferius discutietur.
An motus circularis, quo mouetur caelum,
inaestio procedit in communi de caelesti cor
pore, ac motu eius circulari, & non inquiti. mus, an ei conueniat violenter, quia neminem unquam dixisse reperio violentum ei esse : cum enim constet, caelum esse praecipuum corpus simplex, ex quo uniuersum componitur, satis est per se manifestum, supremum situm, quem habet supra elementa esse ei naturalem ; quod igitur in illo eodem situ cir- icumuolatur, non potest esse violentum , quia nec iulum deserit per motum, nec motus ipse eum non deserendo contra aliquam inclinationem naturalem, eiusdem corporis esse potest, nec proinde violentus, quia violentum est contra inclinationem naturalem; solum ergo quaerit titulus quaestioni an sit ei naturalis, vel praeter naturam. Et prior sententia tenet motum circularem non esse naturalem caelo, sed praeter naturam: ita Aui- cena
39쪽
cena '. libro suae Metaphysicae capit. 2. Albertus Magnus a. libro Physicorum titul. I. capit. 2. Scotus in a. distinct. a. quaest. 6. & in . distima. 48. quaest.
a. Richaidus in z. distinct. Iq. quaest.6. Durandus ibidem, quaest.2. & cum eis recentiores nonnulli. Probatur primo, quia non procedit ex naturali inclinatione caelo, nec ex contraria, sed a causa extrinseca mouente: ergo. Secundo, quia natura scmper operatur propter aliquem finem, ut a. libro Physicorum capit. 8. docuit Aristoteles 3 ergo omnis motus naturalis propter aliquem finem naturalem esse debet, ad cuius constitutionem ordinetur: sed nullus est finis naturalis, propter quem possit moueri caesum: ergo motus eius naturalis esse non potest. Probatur minor , quia si aliquis esset maxime locus aliquis, aut ubi sibi adquirendum per motum , sed constat, in nullum locum naturaliter inclinari,sed in illo, quem a principio dedit illi Deus, supra omnia corpora contentum esse, nec appetere modum aliquem se habendi in eo diuersum ab eo , quem habuit in primo statu suae conditionis, quia omnes modi, omnesque dispo-stiones , quas habere potest , aut variare in eo , sunt eiusdem rationis, & propterea nullam appetit potius.
quam aliam, ergo nec pro variatione earum potest naturaliter moueri. Immo, quod amplius est, nec locus ille, aut situs supremus potest cile ei naturalis, quare nec naturale esse potest ei in eo circunuolui. Probatur antecedens,quia solum esse potest locus naturalis corpori, vi in eo conseruetur, sed coelum non pendet , loco in conseruari,cum sit sua natura incorruptibile , & ideo eodc m modo in quocumque con
seruetur loco; immo etiam si in loco non sit, ur de Prima sphaera docuit Aristoteles 4. lib. Physicorum: ergo nullus locus potest esse ei naturalis. Praetereas
40쪽
quia si locus esset naturalis coelo ; ergo naturaliter quiescit in eo, sicut terra, vel aqua in propriis, quare quies erit ei naturalis, motus vero nullo modo. Pi o-batur tande, quia motus sua natura perpetuuS Oppo nitur quieti, ergo cui naturalis est talis motus, violenta erit quies ex quo inscrtur,coelum non nili violenter quiescere posse,&cum sit certum motum eiu S,
usque ad diem iudicij,& non amplius duraturum, sC-quitur violentam ei foresquietem:quod patet esse impossibile,cu perpetuo duratura sit, & nihil violentumst perpetuum , ut in setius docet Aristoteli s. Immo
ex alia parte, si naturalis sit ei motus, Vidctur DC- cessario quietem quoque naturalem ciet Ic ; quemadmodum quia naturalis est terrae motus deorsum, naturalis est ei quies in centro ,& uniuersa Her loquendo cuicunque naturalis est motus, naturalis videtur
esse quies ei opposita: quare si caelu mouetur naturaliter,quiescet quoque naturali ror, quod patet esse falsum : cum constet per miraculum quietarum post diem iudicij. Secunda opinio opposita est asserens, motum circularem naturalem esse corpori caelesti, quam sequuti sunt omnes s re antiquiores Philosophi, Porphirius, Aiaerroes, Philo,quos refert, ac loquitur Simplicius a.libro Phy sieorum rex. 3. atque etiam D. Damascenus capit. 6.suae philosophiae, Plotinus libro I.
AEneidos 2.capit. 8. D. Thomas 3. contra GenteS,capit. 11.& ibidem Ferrarie sis I. parte,& I2.quςst. 6.art. ad secundum. D Bona uentura in χ. distinct. I . artic. 3. Caprcolus in z. distinct. 9. quaest. i. artic. 3. Soncinas Ιχ.me physicae, quaest. D. ad 2. Sotus 2. lib.
Physicorum, quaest. i.&ibidem Toletus. Pererius libr. .ciae philosophiae, cap. 7.& Io. Comm.hb.I.de caelo.capit.2.quaest. 3. artic. 1. Probatur ex illo princi