장음표시 사용
51쪽
sisset contrarius motui circulari ciusdem cassi in propria sede,quia motus rectus,& circularis non sunt ore posivi sed quasi disparati:ergo quies per talem motum acquisita non potest elli violenta . sed erit praeternaturalis, quia a causa extrinseca praeter inclinationem corporis. Secundo,quia si aliqua ratione foret violenta quies illa, uec motus si iniliter,per quem ad talem lOCum peruenit corpus,ideo esset,quia per utrunque extrahitur , vel extractum est a propria,& naturali sede: sed hoc no sufficit, ut violenta sit; ergo no est talis ce-senda. Probatur minor,quia extrahi corpus , proprio loco non est ei violentum,nisi extrahatur per motum oppositu proprio, ac naturali,& tendat in locum oppositum, aut contraria proprio,aut propriae naturae, vel certo contra propriam inclinationem naturalem detineatur in loco alior sed nihil horum reperitur im se praesentis queris, ergo non potest censeri violenta : probatur minor, quia nec morus separationis qui deorsum estὶ oppositum habet cum motu circulari caeli,quauis diuersus sit ab eo, & quasi disparatus. sed nec locus inserior,in quo detinetur, cotrarIus cae lasti, aut naturae eiusdem cani, quia nec cauum, nec spatium cius contrarium habere potest, nee ratione dispositionum,aut qualitatum, nec ratione distantiae,
quia circulare spatium non potest per lineam rectam comparari alicui spatio inseriori, & ideo nec esse ei
contrarium,vel Oppositum, cum oppositio harum rerum secundum rectam lineam sumi debeat. Nec tandem violema est talis quies, quia per eam priuatur corpus loco supremo sibi naturali, & ideo contra naturalem trutinatione: nam esse supra omnia corpora solum est naturale caeso propter congruentiam suae naturae persectissimae, non tamen ut acquirendum per motum vςl retinendum per quietem, quare nec
52쪽
motus ad tale ubi, naturalis esse potest, nee etiam quies in eo. Loquimur vero in quaestione hac de copore caelesti, aut parte eius abscissa secundum se consideratis , & ut est particulare corpus : nam ut pars uniuersi in statu transinuabilitatis existetitis, non potest quiescere, quin ei fiat violentia non ex
eo , quod priuetur supremo ubi secundum se:sed quia extra illud non potest influxum habere in inferioraco pora,ad quem exercendum naturaliter inclinatur. , Assertio posterior: caelum,aut pars eius in loco inferiori existens nullum motum naturalem habere potest, etiam ab extrinseca intelligentia , neque violentum, sed quicumque motus eius praeter naturam foret. Haec conclusio colligitur ex doctrina Aristotelis capite tertio huius libri, ubi negat expresse, quod caelum, vel pars eius possit moueri sursum, vel deorsum , sed talis motus , si daretur , sursum foret: ergo impossibilem esse sentit Aristoteles. Sed respondent recentiores , solum negare. Aristotelem caelo , aut parti eius , motum naturalem sursum, ac
deorsum a principio intrinseco activo, quia tale principium non potest esse rusi grauitas tu aut leuitas,
quibus carere affirmat corpora eaelestia, sed non ne gae, quod possint, moueri motu recto naturali a principio passivo intrinscco, & activo extrinseco. Haec tamen solutio omnino est insufiiciens , &contra mentem, & verba Aristotelis,qui capite praesenti docuit , uni corpori unam. Iantum laricinem. naturalem conuenire possu , & hanc respectu caesi esse circularem, quam ei docet Conuenire a princi piis. passivo intrinseco , & extrinseeo activo , nempe, intelligentia, ut ostendetur inferius ergo censet, nullam lationem recham: naturalem ei poste esse etiam ,
53쪽
Maneret ergo illa particula caeli immobilis prorsus in loco in quo per diuinam potentia poneretur, quia
elementa ita amant sua naturalia loca, ut non intenis
dant ab illis expellere aliud nisi quod sorte acquisiis tionem ipsius naturalis loci impediat, sicut aqua infusa vas aerem expellit, ut locus inferior sibi vacet: Quod si elementum sit in sua regione non antendit expellere aliquid quod sibi admisceatur, si autem es.set aliqua violentia ab extrinseco posset pars etat hue
illuc circusetri,v. g. si ad implendum vacuum oporte retivi caeli pars ascenderet, & Vtique non tamen esset motus ille contra eius naturam, alias si motus sursumi contra naturam esset motus deorsum, esset lecun dundi naturam, quod falsum est. Praeterea cum pars illa ea lineque grauitatem habeat neque leuitatem nulli motui positive resisteret, sed omnis motus ei esset praeten
naturam, non Contra naturam . . ' ' : H
Quod si cibiicias. Idem est motus totius, & partis, sed torum caesum mouetur circulariter:jergo pus illa caesi in loco inferiori posita, etiam moueret
Huic obiectioni facile respondetur,illam caeli particulam ab intrinteco non posse moueri circulariter, sicut neque totum caesum adi intrinseco mouetus, sed haberet aptitudinem ι ut ab castrinseco talem motum reciperet magis quam alium . ita posset facile citacumferi circa terrae centrum. Motus enim circul risqui circa terrae centrum non sinon est simplex, sed
compositus ex sursim, & deorsum . . . 1 V . Probatut deinde ratione ι quia Aut talis motus co ueniret naturaliter caelo,secundum rationem pataicum laris corporis, vel ut pars est univer si cum transmutabilitate existentis, non sub consideratione priori, sub qua probauimus idc concedunt aduersari j nee motum
54쪽
circularem in propria sede esse illi naturalem, sed prς
ter natura: ergo erit multo minus naturalis ei motus
rectus. Seeudo,quia no est cocessa , natura, cst O quo modolibet considerato; vlla inclinatio ad motum,peeqnem se restituat in propriam sede,si ab ea extractum aeri nam cu ri pugnet naturaliter ab ea extrahi, vel extra eam fieri,frustra daretur ei talis inclinatio,quam exercere naturalitet non posset r sed motus naturalis debet procedere ab inclinatione naturali mobilis: erisgo repugnat ratem motu lore naturale caelo,sed prae. ter naturam eius diceretur, & eisdem rationibus probatur violentiam esse non posseaeum constet,nulli in-elinationi naturali esse oppositum. i Ad primum argumentum contrariae sententiae distinguendum est antecedens, quod naturale sit caelo, aut parti eius supremum ubi :nam si naturale accipi tur pro congruenti dignitate , ac nobilitate nautali eius,verum est, si vero ad conservationem eius necensarium, vel ur consequendum per motum ex inclinatione aliqua naturali; sicut terrae est naturale centrum, erit falsum, unde quies in alio loeo non potest esse ei violenta , nec motus ad proprium ubi naturalis. Ad seeundum negandum est antecedens , quod motus,per quem separaretur , propria sede seret vio. lentus, & eum dicitur sere contra inclinationem naturalem eius, eriam negamus, quia talis motus esset 'tectus, cum procederet mobile per eum de loco ad lacum. Motus autem rectus non est circalari oppositus, neque alicui inclinationi caelestis corporis, quae determinatur ad supremum ubi, & non ad motum,po quem illud consequatur,neque ad quietem in eo, cum sit priuatio motus,& ideo non possit habere inclinationem naturalem ad quietem, quod non habet illam ad motum, pei quem acquirenda est. φ i QS E
55쪽
um Ait diuerse naturae a corpθαλβblunaribus. EX motu circulari a posteriori prubauit esecacitet
Aristoteles cap. praesenti, dari in natura Ierum quintam quandam substantiam corpoream , caelum vocatam, praeter quatuor consueta elementa, & hane sententiam primus inuem in scholam Peripateticam cuius parens, caputque ipse extitit,& ideo vulgo quasi in prouerbium vocata est, quinta substantia Periis pateticoru, & hoc pertinet ad quaestionem,an sit caelum .Quare ordine icientifico sequitur inquirendum,
quidnam sit, ad quod pertinet proposita quaestio. in qua fuit prior opinio Philosophorum Aristoteale antiquiorum, fere omnium,qui existimant, caelum eiusde naturae esse cum elementis, aut caeteris corporibus sublunaribus, ut Philo Iudaeus retulit in lilara de somniis, Plutarchus 2. libro de placitis philosophorum cap. I I. D. Iheodoretus in libr. de materia,& mundo, de Picus Mirandulanus , lib. I.de examine vanitatum e. I 1. Heraes. enim dicebat, en de natura
ignis, Empedocles, quasi crystallum, ex aere,& igne confectum. Thales,terreum quoddun corpus,& graue. Plato vero , & Diuus Augustinus retulit 8. libro de ciuitate Dei capite II. quasi compactum esse voluit , ex elementorum fioribus vel ut Proclus exponit, in libro, qui inscribituri obseruationes eorum, in quibus Aristoteles tontradicit Timaeo Platonis, ex elementorum deliciis praesertim ignis , di terrae et .& tandem pilares ex sanctis patribus Platonicam do ctrinam sequuti, videntur caelum igneu suisse,ut Ambros a.liae meron cap. 3. Aug. a.lib.de Genesi ad lite
56쪽
xam ca. 3.&Theodorciusue lib. in Genesim. Fudam e tum eorum videtur suime . quia accidistia oriuntur ex ipsemet natura substantiae, ut eis ornetur ac perficiatur , eisdemque utatur ad operandum. Sed caue stia corpora constant accidentibus eiusdem naturae& rationis,& sublunaria corpora : ergo sunt eiusdem naturae sustantialis cum eis : Antecedens probatur ex quantitate eorum,ex raritate,& densitate, ex diapha- Deitate, aut transparentia e nam stellas, quae partes caeli sunt,densiores esse constat caeteris partibus eius, re propterea splendorem in se receptum in nos reuerberant , ex colore, quem caeruleum esse videmus, de
diuersos alios colotes tribuunt Astrologi Planetis, Marti rubeum, & pariter caeteris,& vmuersaliter docere videntur, Planetas secundum frigus, & calo . rem vicisiim se transmutare:vnde Lunam dicunt esse humidam . Saturnum frigidum, & siccum, Martem
vero calidum. Praeterea lumen videmus esse commune accidens caelorum atque elementorum,& soliditatem, per quam rangi possunt communem quoque habent cum his corporibus tangibilibus, & ex consequenti mixtam substantiam ex elementis. Secunda sententia asserit, corpora caelestia esse quintam substantiam, & naturam simplicem ab elementis , & mixtis diversam , & eis perfectiorem. Haec est expressa Aristotelis capite x. & tertio huius libri , quam receperunt philosophi omnes, atque
Theologi , & nobis tanquam vera tenenda est. Probatur primum ratione Aristotelis capit. 3. allata ex loco, & mora desumpta , nam corporibus concessit natura locum ,& motum iuxta propriam conditionem,&ideo corporibus eiusdem naturae eundem locum, & motum, diuetiae vero naturae diuersos, ut
stadibus locum, & motum deorsum,leuibus sursuma
57쪽
Lib. I. Cap. II. RDest. IV. 39
sed earlo concessit diuersum locum , & motum ab elementis, ergo diuersam naturam. Probarur minor, quia locum ei concessit supra Omnia elementa , motum vero circularem, qui valde diuersus est L. motibus rectis suisum, & deorsum elemcntis concessit. Et speciali ratione de igne probauit id cm Aristoteles, quod caelum non sit de natura eius primo libro Me theor.capite 3 . quia cum tam magna sit Voracitas , atque acrimonia ignis , & ex alis parte tanta sit magnitudo , & densitas caeli, Sc astrorum , absque dubio operarentur ad longi ssimam distantiam , &iam pridem totus hic inferior mundus incendio deflagrasset. Probatur tandem ex influentiis uniuei salibu
caeli , & astrorum circa omnia sublunaria corpora. Nam virtus influendi, de operandi tam varios, ac mirabiles effectus , & circa corpora tam diuersa specialis est in caelo, & elementis non concessa sed talis virtus oritur ex natura eius, sic tu aliae virtutes aliorum corporu ergo corpus virtutis adeo diuersae , diuersae etiam natura: censeri dcbet. & eisdem argumentis
probatur efficaciter, quod caelum sit diuersae naturae ab omnibus mixti S. Ad fundamentum oppositae sententiae distinguenda in primis sunt duo genera accid ntium, nam quaedam sunt quasi uniueti alia, quibuslibet corporibus
communia, ut quantitas, densitas, raritas , & magna ex parte lumen, quo omnia sere corpora aliquo modo capacia sunt, & cum haec sequantur uniuersalinsimam rationem corporum, non indicant diuersiam naturam eorum, nec ideo ex eis colligi potest, nisi forte ex particulari modo alicuius eorum , Ut ex modo habendi lucem , tanquam fontem eius colligi mus , solem diuersie naturae ab aliis corporibus , eam
ab codem sole participantibus. Alia sunt specialiu-
58쪽
ra accidentia orta a corporibus secundum specratiorem rationem, ut colores, qualitates tangibiles, grauitas, leuitas, & alia, quae vocantur secundae qualitates, quia ortum habent ex concursu aut permixtione primarum, de prioribus igitur concedimus, communia esse caelo cum corporibus sublunatibus: sed ex eis non colligitur diuersa natura corpora, quibuSconueniunt, ut vidimus, habent tamen alia caelestia corpora, ex quibus colligi potest, diuerset naturς esse ,
corporibus sublunaribus, ut probant argumenta,quibus nostram, atque communem sentcntiam corroborauimus. De posterioribus vero accidentibus ne- amus, quod communia sint caelis, elementis, aut mixtis; non enim habent veros colores, sed apparentes dumtaxat, circa quos absque dubio sallitur visus noster eos pro veris accipiens et nam lucem caelestem quae propter multitudinem materiae, in qua recepta et , certo modo attemperatur, iudi cat esse colorem caeruleum , vel alium similem, Mcerta refractione lucis in nube apparent nόbis rubet, viridcs, aliique colores. De qualitatibus vero tangibilibus, praesertim activis, quas Astrologi attribuunt Aristoteli, dicimus, non formaliter in cis esse,
sed eminentet, aut virtualiter, in quantum specia. li ratione eas producunt , In corporibus inserioribus. Quod vero ad sanctos Patres attinet, satis bene exponit D. Bonaventura in L distinct. I 4. num .6. asserens inter eos , & Peripareticos pbilosophos ponentes cum Aristotele quintum corpus diuersae naturae, ab elementis de solo nomine , aut modo loquendo discrimen e IIe: nam quia ignis nimis est lucidus, per quandam cum eo similitudinem, in modo elucendi, caelos igneos appellarunt sancti: Rc tamen vera,alterius-esse naturae ab igne, & caeteris elementis cre
59쪽
diderunt, sicut sentit Peripatetica schola, quam se
calum sit compositum ex materia,
V uis caelestia corpora sensu percipiamus,
propcer maximam tamen distantiam a nobis non eit adeo explorata natura eorum, sicut aliorum corporum sublunarium, ideo non est usquequaqti cerrum inter Philosophos, ac Theologos, an matzri habeant,ex qua limul, & forma sint composita, sicut taetera corpora.Et prima sententia habere negat materiam,sed formas quasdam esse velut subsistentes. atque completas in genere eorporeae substantiae, quemadmodum Angeli sunt formae subsistentes, de completae in genere spirituali. Primus auctor huius positionis videtur fuisse Auer-roes in libro de substantia orbis cap. a. de r. libro de Caelo ad textum 7. M io. quem secuti sunt postea ex Theologis non pauci. Durandus in h.distin. 2.quaest. I.num. I . Gabriel ibidem, quaestione secunda, Aureolus apud Capreolum quaest. unica, ad secundum, Maior distinct. i . quaest. 1. Bassalus quaest. prima artic. q. Godsredus quodlibeto 1. quaest. 2. Antonius Andreas 8. libro Metaphysicae . quaest. 4. Iandvn. ibi dem quaest. septima, Saxonia libro de caelo. quaest. artic. r. immo & Diuus Thomas in a. distinct. I x.
quaest. 3. artic. I. ad s. eam referens probare videtur. i
60쪽
Aristotelem vero . denegandam este caeso omnem materiam: & addit Averroem melius in hac re,quam caeteros philosophos mentem Aristotelis assequutum fuisse. Probatur haec sententia primo egrrgiis testimoniis Aristotelis. Primum habetur 9. libro Metaphys rex tu I .ubi incorruptibilibus, & aeternis denegat resentiam , non quidem accidentalem , ad qualitatem, vel ubi,aut motum, sed substantialem, quae est materia & rcddit rationem huius, quia omnis potentia contradi stionis est, hoc est, indifferentiae adesse,& non vile , & substantialis quidem ad esse, & non esse substantiale, accidentalis vero ad esse accidentale e sed repugnat aeternis, & incorruptibilibus non este substantiale t ergo repugnat eis habere materiam , quae est pars substantialis; & cum constet, caelum esse incorruptibile, & ex mente Aristotelis,aeternum , sequitur apud ipsum non habere materiam,
quod hisce verbis concludit: Nihil igitur simpliciter incorruptibilium simpliciter potentia est ; secundum aliquid
autem, nihil prohibet, ut quais, aut ubι actu ergo omnia.
Vnde libro r1.tcxtu trigesimo probat, intelligentias materia carere, quia sunt sempiternae, idem ergo de corpore caelesti apud ipsum aeternum in sentire necessarium est.Secundum testimonium reperio, in lib. de longitudine, & breuitate vitae cap. 1. sic habens: Impossibile est habenti materiam non existere aliquid
contrarium: sed caelum caret omnino contrario, docente , & ptobante eodem Aristot. i.lib. de caelo cap. 3.& 6. ergo apud ipsum materia caret. Probatur deinde ratione ri quia gradus essendi pertinent adessentiam uniuersi, ut supra statuimust sed in natura spirituali datur duplex gradus formae completae, ut angeli;
incompletae , ut animae rationalis: ergo in natura corporea debetur duplex;alius incompletus quidem, v v