R.P. Antonii Ruuio Rodensis ... Commentarii in libros Aristotelis Stagiritae de caelo, & mundo ..

311쪽

Lib. II. Cap. III. Eu . I. 28s

vapores, & exhalationes siccas a terra, & aqua, quiabus inediis qualitatibus eandem mareriam extractam addensare pollunt,& ita eam disponendo sormam metallorum , & aliorum mixtorum educere de potensia eius, eamque in eadem materia sic disposita inducere,integrumque substantialecompositum mixtum generare. Probatur tota haec consecutio,quia caelestia corpora iuxta communem sententiam Scholae, longe pei sectiora sutar cunctis inferioribus vitae ex Pertibus , ut excellentiores enectus ab eis emanantes Ostendunt: ergo sicut omnes primas qualitates, atque etiam secundas, pro cispositione materiae necessarias ac sufficientes continent, sic necesse estu ubstantiales formas,ad quas educendas, atque inducendas in eadem materia ordinantur , & quae talos dispositiones naturaliter consequuntur , sua eminenti virtute con Lineri, easque tanquam praecipuas caulas,& immedi ias inducere,& composita,quae ex eis coalescunt,unde sequitur stile ullo iandamento denegare eis talem

causalitatem.

Secundo, quia nullum elementum , neque omnia simul sumpta habent virtutem producendi metalla,& alia mixta, de quibus agimus, neque ulla alia corpora: ergo necesIe est, aliqualia aliam causam per se, particulare, de immediatam eoru designare .Probatur consequentia, quia in his,quae secudum ordine naturali u reru quotidie producuntur de novo, non est recurrendu ad primam causam, sed intelligedum plane, ad prouidentiam infinita eius pertinutile, particulares Causias' naturales ordinalle ad eoru productione, sicut ordinauit ad productione aliorum effectuum, secuducommunem naturae cursum producendorum. Antecedens probatur , quia mixta haec longe perfectiora sunt elementis,ut ex formis,& proprietatibus, ac ac cidentibus

312쪽

eidentibus eorum fit manifestum. Et urgeo argumen tum hoc modo: Quodlibet elementum . dum congreditur cum caeteris,uel cum aliquo eorum , solum

potest per se intendere, illud in se conuertere: nam qualitates,per quas operatur, solum intendunt per se, immo solum possunt per se inducere in elementum contrarium alias sibi similes pro sola sorma substantiali eiusdem elementi disponentes materiam:ergo si 'ex tali congressu elementorum, vel unius cum altero sequatur productio alicuius mixti lut solet per acerudens, ac praeter eorum intentum sequitur, solum igitur pollunt tanquam causae per accidens attingero productionem eius,& propterea necesse est,adhuc in casu isto aliam causam particularem per se designare,& cum nulla alia reperiatur in mundo inferiori,& ex alia parte virtus caelestium corporum sufficiens sit ad ea producenda, necesse est concedere, quod ab eis, tanquam , causa particulari; & proxima, vel modum particularis, & proximae habente producatur. Et si dixeris produci quidem ab eis, non tamen ut causa per se,sed per accidens, sicut ab elemetis produci admittimus : nam sic videtur sequi productio horum

mixtorum per accidens, respectu caelorum, sicut respectu elementorum,cum prςter intentionem eorum sequantur, sicut sequi dicimus,praeter intentione et mentorum.Respondeo,disparem esse ratione,& ratio discriminis egregia satis est,quia natura elemgt ruinc

substatiales formae eoru particulares sunt quae solupossunt sibi similes producere, ut uniuOca Causa, Vt ignis ignem,aqua aquam ι quare solum possunt tales effectus per se intendere,& quidquid aliud resultat ex eorum actionibus,praeter intentionem eorum, sequiatur,cuius propterea non possunt esse causa per se, sed per accidens,& horum ratio a posteriori est,quia sor

313쪽

Lib. In Cap. III. Euas. I. 28s

mae eorum substantiales,praeter alias sibi similes,nihil aliud conti nent,nec ideo per se intendere, vel per se

producere valent. At caelestia corpora eminentiora sunt ratione formarum substantialium , & inferiora haec corpora vitς expertia emin ter continent, quare ad productionem eorum per se ordinantur a natura, possunt igitur per se intendere productionem eorum , per se disponere materiam pro inductione formarum,per se eas a materia educere,& composea per se generare: falsum igitur est,quod assumitur, videli Cee, praeter intentionem,S per accidens, sequi metallorum, & aliorum mixtorum generationem respectu Corporum caelestium,sicut praeter intentionem,& per accidens sequitur respectu elementorum. Argumenta vero in fauorem oppostae sententiae pr*facta sic dissoluenda sunt. Primum quidem, con- Cessa maiori ,& minori negata, videlicet caelestia cor-POra non continere eminenter metallorum, & alio-xum mixtorum formas substantiales : & cum dicitur non polle unum continere aliud eminenter nisi habeat gradum essendi superioris ordinis distinguedum estniam si per hunc gradum intelligatur extra idem

genus,vel praedicamentum eius , falsum est ; nam lux Continet eminenter calorem,& non habet gradum essendi extra genus,vel praedicamentum eius,sed in e dem praedicamento qualitatis collocatur , & fortaste intra idem genus eiusdem praedicamenti. Si vero per gradum essendi superioris ordinis intelligatur, specificus faliem maioris vel superioris persectionis essentialis absque dubio)eit neces larium,atque sufficies,ut in eodem exemplo lucis ostenditur, atque etiam in anima sensitiva cuiuslibet speciei animalis continente vegetatiuam, quamuis sub eodem genere viventissum ea cunstituatur.Et satis ςst ratione cossentaneum,

314쪽

ut id,quod habet superiorum gradum,maioris, ac distinctae pet sectionis essentialis respectu alterius, sua

virtute contineat perfectionem eius, tanquam inferioris,in quo si concurrant requisita omnia ad veram causalitatem eiusdem inferioris, poterit illud producere; um ergo caelestia corpora respectu inferiorum habeant altiorem gradum essendi, specie distinctum sub genere corporis,ut pote ex propria natura incoris ruptibilia , & ex alia parte requisita omnia ad veram causalitatem, & productionem eorum, ut probabimus,non est eis deneganda dignitas propriae ac principalis causae respectu eorum. Ad secundum negandum est antecedens,quod non possit virtus corporum caelestiu pertingere ad subterranea loca,in quibus metalla generantur, nam lux Solis ad aliquam distantiam pertingere potest, & ab illa

extendere propriam actionem per totam sphaeram activitatis suae, quae satis est magna, cum sit ipsagnae actinitatis. Per hanc igitur actionem produci pcalorem in tota sphera, per quem vapores, atque exhalationes extrahit i terra,& aqua nam Ze aquam totam penetrare potest,propter eius transparentiam) ω mediis eoru qualitatibus,nempe,frigore, & humiditate,ae siccitate addesare eos potest, & in metalla co-

uertere , quam conuersionem non parum iuuant Luna , caeteraque astra , in primis per lucem, sed praecipue per occultas virtutes quas influentias vocant)ω quas habere ad effectus satis mirabiles, superius probauimus. Has autem influentias minus sensibiles esse, minusque materiales quam lux, in aperto est, cum non percipiantur per sensus . quare nec determinantur ad corpora diaphana, tanquam ad subiecta propria , sicut lux squae ideo opaca non potest permea re sed opaca etiam peruadere possunt : ita quidem,

315쪽

Lib. II. C p. IV. Eu . I. 287

vr in tot medio aliquem etiam occultum effectum producant i si eorum per quos gCncration Em metallorum attingunt, capacia non sinat in si vero capacitate polleant, eundem. Qua nauis autem effectus isti occulti sint , sicut virtutes ipsae, per quas Causantur, satis tamen efficaciter probantur tam ipsi quam virtutes, per alios enectus non minus cortos, quam occultos, sicut virtus magnetis, & cifectus Cius, atque etiam virtutes , & effectus aliorum lapidum. Et ccce tibi modum, quo caelo sta corpora per virtutes prpprias attingere possimi g, iactationem metallorum, quantumuis in profundissimis terrae sinibus, vel aquae locis genorcntur: sic solotum est

argumentum, atque confirmatio eius. Non cnim

probatur impossibilis diuersitas effectuum , in diuersis corporibus extremis , & Intermediis , iuxta diue iam naturam . & capacitatem eorum , quamuis non

Omnes subiiciantur sensibus , neque cos proinde sensibili modo percipiamus ; satis est enim, alios sensibiles percipere , ex quibus illos produci colligitur efficaci ratione : nam licet corpora caelestia intermedia , inter Solem , & aerem non videamus , experimur tamen aerem illuminare per lucem.& media luce eum calefacere : & quamuis intelligamus in corpo tibus intermediis non producere Calorem , censemus producere necessario lucem, ea ratione ducti , quia agens naturale non potest agere in passiam remotum , quin eundem effect um. vel alterum sua virtute producat in medium, nams nihil in medium produceret, non posset Virtus eius peruenire ad extremum , nec proinde circa illud agere , praecipuumque effectum ei imprimere.

316쪽

218 De Caelo, se mundo.

aeuo sit causis imperfectorum μι--r lium qua generantur ex putri

1 Raesupponitur quaestio,qvςdam esse animalia im- I perfecta,quae ex semine aliorum generantur,alia vero intra eandem speciem, sine semine ex sola putri materia: quod euidens experientia non solum in terra, si d etiam in mari contingere docet, testaturque expresse Aristoteles 6. lib. de historia animalium cap. 36. & Plinius lib. io. naturalis historiae cap. 68. Hoc igitur tanquam certo praesupposito,de solis imperfe-tiis animalibus,ex putri materia factis suscitatur, an producantur virtuta caelorum.Et prima opinio docet non . eaelo,sed ab intelligentia quadam infima, inserioris mundi gubernatrice produci.Ita sentit Auicena in sua Metaphysica tractatu '. cap.4. & l .sussicientiae cap. Io. &cum eo Themistius,& Alpharabius, quos Patres Conimbricenses reserunt λ.lib.de caelo, cap. 3. quaest.6art.2.Sed hanc merito excludit D.Thomas 3.

Contra Gentes cap. 69.& IO .& I. parte, quaest. Ilo. arti . hac ratione:Omne agens contendit,effectum

sibi similem producere,ergo,quod compositum prO- ducit, compositum esse debet ex materia , & forma, aut Remaliter, quemadmodum id quod producitur, compositum est ex eisdem,vel eminenter , quia causa efficiens uno ex his modis debet effectum continere; sed constat, intelligentiam non continere formaliter materiale compositum , cui toti competit produci. sicut esse , nec etiam eminenter, scut non conti-nct utramque eius partem, nempe,maleciam,& for

317쪽

Lib. II. Cap. ira dis . II. 289

mam, sed a solo Dco conl in. mur, ergo nullum agens spirituale praeter Deum , potest producere materiale gompositum , quale repugnat ab ulla intelligentia prodoci. Et eadem ratione probatur, nullam formam substantialem, vel accidentalem posse intclligentiam in corpore aliquo producere; nisi per accidens, applicando unum corpus alteri, a quo produci possit; sed per se loquendo solum potest intelligentia mouere

corpora motu locali, & in ord: ne ad hunc motu imis pulsum ei imprimere, quod tenet communis Scholae consensuS. Secunda opinio affirmat, animalia haec impersc- ista produci a caelo , tanquam a causa particulari, &proxima.Ita sentiunt omnes illi,qui supra tenuerunt, .

Corpora ce estia nobiliora esse his. Quo supposito dόLficultate carer, quod ab eis producamur , sed sundamentum corum refutauimus ibidem e quod vero Imperfectius est, nequir propria virtute producere se perfectiora. ranquam praecipua causa: rgo repugnat, haec animalia , caelo , vi a causa praecipua, &proxima produci. Propterea asserit tertia sententia, a caelo quidem produci, non tamen ut a praecipua causa, sed thi quam ab instrumento intelligentiar. Ita sentire videtur D. Thomas prima parte,quaestione et O. articulo terito ad tertium,hisce verbis': Corpus caeleste,cum sit mouens motum, habet rationem instrumenti, quod agit in virtute principalis agentis, ct ideo ex virtute sivi mororis , qui est substantia vivens , potest causire sitam. Quamuis duobus aliis locis eiusdem primae partis videatur sentire, quod propria viri ore , & tanquam praecipua causa ea

Producant, nempe, qua stione 4s. articulo octauo adreritum, sic inquiens : Ad generarionem animaliam imperfectorum pus icit agens uniuersale,quod est virtus celestis,

318쪽

29o De Caelo, o Mundo.

eui assimilantur,non secundum steriem, sed secundum aua-

Iogiam quandam. Neque oportet dicere,quod eorum formae creantur ab agente separato : ad generationem vero animalium perfectorum,nonsuscit ages υniuersale sed requιritur agenspropriu,quod generans univocum. Et tande q. 9ι. articulo sic cundo ad secundum, ita ait:.Animalia perfecta,quae generantur ex Femine,non possesnt generara,vi Auι- cena fingit: Et paucis interposuis : Sincit autem virtus calentium corporum ad generandum quaedam animalia imperfnliora ex materia distosita. manifestum est enim , quod plura requiruntur ad productionem resis Propriam tamen mentem D. Thomae elle existimo, quod caelestia corpora, non propria virtute,nec tanquam praecipua causa, sed tanquam instrumentum intelligentiae, producant eiusmodi animalia imperfecta, ut perspicue docet in primo loco : nam ita sentiunt omnes ὸiscipuli eius communiter, praesertim Capreolus in 1. distinctione nona quaestione unica , Fercariensis primo contra Gentes capite 69.& Soncinas 7.libro Metaphysicae,quae. Iq. Haec etiam sententia difficilis est, propter duo haec argumenta. Primum, quia intelligentia etiam apud Diuum Thomam , non habet virtutem producendi haec animalia , immo neque ullum compositum materiale , sed nec formam aliquam potest imprimere corporibus: ergo nec medio caelesti corpor , ranquam instrnmento potest aliquid horum praestare. Probatur conscquentia , quia instrumentum non potest ait tingere effectum se praestantiorem, nisi eleu tur , praecipua causa, vel virtus eius sit ei concessa a natura, in ordine ad talem effectum producendum: sed neutro modo potest caelum esse instrumeimim iri relligentiae ad generandum haec animalia : ergo non possvnx ab eo, ut tali institumento produci. Maiorem

319쪽

rem sic probo: causa praecipua ideo potest eleuare instrumentum ad productionum alicuius effectus, quia eum continet formaliter, aut ominentet; nam si aliquo ex his modis eum non continet,non habebit virtutem cum producendi:quare ncque poterit eam cε- municare instrumento, neque proinde illud pro tali effectu producendo eleuare: min Orcm Vero, quod neutro illorum modorum possit intelligentia eleuare caelum ad producenda illa animalia,Ostendo,quia non continet ea sormaliter, cum sit alterius ordinis,atque speciei, nempe substantia spiritualis , atque incorporea , non composta ex materia, & forma , sed nec eminenter, quia non continet materiam , & foris mam , ex quibus corporea substantia componitur,

nec proinde compositam ipsam substantiam ex utraque: non est igitur substantia haec ullo modos milis intelligentiae ,& propterea non potest ab ea produci , quia agens sibi simile aliquo modo prodκ-cere debet. Secundo probatur, quia intelligentia non porest

ullam virtutem conferre corporibus caelestibus, praeter motum localem,& impulsum, ut ex communi Scholae sententia supra attulimus,atque probauimus: sed per impulsum,& motum localem,nequit altingere productionem horum animalium, cum non sit eis motus virtus, seu ratio agendi, sed solum applicatio

ad passum ut etiam superius probauimus) ex co igitur , quod caelum moueatur ab intelligentia, nullam virtutem consequitur instrumentalem, perquam possit esse instrumentu eius ad produceda haec animalia. Quod sic urgeri potest: omnes virtutes caelestis corporis praesupponuntur motui locali eius,& ante mo- tuna intelliguntur praehaberi ab eo per naturale emanationem, vel alio modo, sicut a caeteris corporibus:

320쪽

ergo per localem motum ab intelligentia nihil nouum habet, ut possit esit instrumentum eius, quod

ante illum non habuerit: quare ex motu non habet instrumentalem concursum ad hos cffectus, sed solum applicationem ad corpora, circa quae acturun est. Constat vero ante motum, nihil prorsus ab intelligentia recipere, ncc posse esse instrumentum eius ad hos effectus se perfectiores producendos:ergo nec per motum erit instrumentum intelligentiae, & ideo nullo prorsus modo. Vltima igitur sententia asserit, caelum producere eiusmodi animalia,tanquam instrumentum primae causae, nempe Dei, quia non est excogitabilis alia causa, cuius instrumentum este possit, sed quam virtutem instrumentariam habeat, vel a Deo accipiar, aut quonam modo ab eo eleuetur, sic explicat: Cum caelum si primum alterans , ac nobilissima pars mundi corporci,& nihilominus expers vitae, conueniens fuit, hanc illi secunditatis praerogatiuam ab authore naturae dari , talemque virtutem ei communicari , ut ad omnium corporum viventium generationem concurreret, & ad quorundam generationem.

tanquam peculiare ipsus Dei instrumentum adhibe retur. Eiusmodi autem virtutem contulit ei Deus a sua primaeva origine, aut creatione. Et intclligitur esse similis virtuti seminali, ita ut quemadmodum semini communicatur a vivenIe, a quo productum,at-

que decisum est,uirtus qu*dam, per quam attingit generationem alterius viventis similis in specie, tan- qtram instrum i latum generantis squamuis semen ipsum non vivat, sed inferioris spcciei, aut generis siti eadem similitudine communicata est corpori caelasticum suo esse virtus, per quam attingere possit generationcm viventium t quamuis vitae expers sit j tanquam