Johannis Raphaelis Moxii ... Methodi medendi per venae sectionem morbos muliebres acutos, libri quatuor. Quibus succedit Spicilegium eorum, quae a variis sunt scripta de curandi ratione per venae sectionem febres, quas humor putrescens accendit .. 1.

231쪽

implicatur. vii igitur in simplici simplex adest indicatio,similiter in omni connexu multiplex,iuxta numerum rerum complicatarum,ex Galeno lib. . meth.ca. I. QiΡre maxime attendenda haec discrin rio simplici Um morborum a compositis, ut a curare curatio singulorum exerceatur, connexorum laltera,ceu ardua, usu longo indigente,& ingenio acri,affabre prosequatur. Nos modb in hoc libro omnem connexum admittimus, siue sit morborum tantum, siue morbi cum sua caussa, siue virorumque cum cauisae principio,vna & symptomatis. etsi hunc vltimum connexum,ab aliis di scretum , peculiari texcrim us dis. Putatione, per diuersa distincla capita. Exordium . sumemus a connexu morbi acuti cum sua caussa, oceiusdem caussae principio , in ipsis enixis, ceu simpliciὀr, ac nobis facilior disputatio, mox ad cop

ratiores conuolabimus,morborum inquam genere, specie, Ic sede implicatorum . .

Ceterum Galenus doctissimus ad absolutam timrum implicatorum affectuum curationem, triplicem assignat scopum lib. praes*rtim T. methodi Ca

12.primum urgentiam, iam rursus affectum caussae Tationem habentem, tandem ordinem ac seriem ipsorum affectuum.Singula haec,tum citato nuper libro,tum & lib.3.meth.c.'. exemplis eleganter declarat.etsi circa exempla non leuis modo nobis o .s' currat scrupulus, dum ordinem affectuum , citato lib.7. meth. exponir, Fingatur inquit ipse, in ventra culum defluere ea cerebro superfluum quendam hu moremfrigidum I atque eius occasione intemperiem uaredam in vestriculo contra iam iam essemiud ex-

232쪽

emplum reapse ad afectus,qui caussae rationem haebent,ad secundum,snquam, scopum spectare po tius videtur:cum inteperies cerebri stigida,alterius i teperiei stigidae vetriculi sit principium,caussa verb humor ab eodem principio di manans,& haec esciens;vnde curatio, ab illo principio inchoanda,ve. iubet methodus,ta hutuli nodi scopus, ita sanὸ pr standum urget. Hoc tamen interim obseruandum; apud Philolophos principium & caussam sola ta tum rarione distingui, ut insinuat Aristoteles lib.s Metaphysca. . . dc F.na Omnis causia vocatur quo inque principium: dicitur vero principium,qua prius est, caussa autem quatenus aliquid essicit. unde de Porphyrius ex Simplicio,pricipium est caussam pro eadem sumit re.Porrb, & vltimus scopus, q0i ordia hem describit affectuum,caussas essiciemaes non i cludit. verum illas sine quibus non, ut perbelle iliadem Galenus interpretatur lib. . meth. ca. 9. tum i- bidem illustrat exemplis. Hinc sorte argutus Argenterius li. 2.de Medici ossicio.ca. IS. hunc tertium . scopum,ceu anilem respuit,Vrgens enim rationem eis non, obtinet, unde non est quod nos alterum consulamus scopum, praeter hunc.yr gentiae,& alterum cssicientis caussae, uti Acitato exemplo confundexe iugiter hoc idem vid

Dissicultatem hanc sic rescindendam sentio. G lenus ad clariorem do strinam hos triplices comstruxit scopos, qui re a parte rei, distingui arbitramur. Neque urgentiam caussae rationem habere, Qne qua, reliqua ne obire quidem sit ius,autumandu.

Nam aliquando sic urgentem affectam sanamus, a

233쪽

89 MORB. ACVT. CVR. reliquos paritor insianabiles reddamus nos. punctoeniri, neruo,dc conuulsione Urgente concitata, Dexuum iccamus, Ut periculum, quod ex conuulsione impendebat omnino arceamus. Urgentiae igitur ra- ..tio 1bla est,cui solum praeuidemus: neque aliorum ratiotiem, elus inquam sine qua non, urgentia ha- bet. Deinceps alter scopus causta, nunquam di lien- . tientes in se continet indicationes, sed tantum insinuat cui primum occurrendum; & hic causias tantum efficientes, siue simpliciter essicientes, siue conseruantes intellexerimus,respectat. Ultimus autem ordinis s copiis,cauilas quidem sine quibus non po-trssimum obsciuat,quae nullatenus efficientes. veruliae in usu methodi partim inter se cbnueni ut cum morbo,aut quod frequetissimum potius est,partim. disteri ut Quare distinctissimi a parte rei sunt triplices hiscopi,&summo consilio ad perspicaciore d istrina, seu necessata b potius trimebres hos constituit diuinissimus Galenus.Arguendus igitur reprehensor, cum de ordine in agendo inordinate agat.

Ad illud autem Galeni exemplum dicemus, istu,

non ordinem tantum declarare, Verum omnes tres

praedictos scopos pariter complevit. urgentiam quamprimum palam demonstrat, quae aut a digni- . lateraut ab affectus maguitudine peti, serib replicat Galenus,lib. I. mer h. c: p. . & cum in emperie , ce lebri potissimum,dignatione maior sit, testante e dem T. meth.cap. 12.Galenus,ab ipsa proinde,ceu via' gentio ri inchoanda curatio. nisi humor descensus re in tu micis ventris contentus, morsus sensum ciat, cardiogmon, videlicci, germinet, atque ex

ipsis hypothymiam,aut syncopem dissolutione spi, rituum

234쪽

rituum accersat,& sudores quosdam, tunc enim potius ad hoc symptyna a conuertendum ; virium namque indicatio, reliquis praestantia, & dignitare maior, cum in ipsis vita consistat. Mox occurrit

scopo cauilae,du modo principio sit iam prouisum,

aut fere iam ablata illa prior urgens caulla intem periei cerebri;fluxo inquam humori, in ventriculo contento,intendit Galenus. cumillud sit ceu axi ma notum , ne posse manente caussa tolli quidem effectus. Ordini tandem consiliit , seu caussis sine quibus non tollerentur reliqui affectus,dum simul& roborandum cerebrum censet , & alimenta corrupta in ventriculi contenta cauitare,una abigit.ut ita nec cerebr um amplius demittat, nec ventriculus aliqua ratione assiciatur, suamque intemperiem seruet. Neque aliud amplius,in hoc connexu ordinis scopus praestat, cum consentiat unde quaque cum ordine caussirum efficientium . quare & muti in minus istud exemplum, ad hunc terrium ordinis scopum spectat,quam ad reliquos priores. Verum praestat maxime , in rationali methodo curativa, ordinem caussarum,tam essicientium,qua reliquarum sine quibus non , aestimate. quia cum res omnes sese ordine quodam insequantur, & suapte quasi natura,altera alteri praefera luce necessario . ad eorundem facilem eum ethodo expunctionem, ordinem simul eundem ob sic are opus cst. vii enim res quaepiam simplex est,quq prscedit compostam:ira de altera,est caussa,quae semper natura saltem antecedit assectum; altera tandem causi e principium, quae quatenus ordinatur ad ea, quae ex

principiis constant, prior itidem est.cumque quod ultimum in analysi quae ab effectu ad caus- - .sam ultimam procedit in prius in curatione. cos,

235쪽

mur nos, ex vi methodi, seriem & causarum ordinem aestimare,ut gradatim a causae principio,ia vltimuin usque effectum, cuncta quae in corpore fuererint praeter naturam, notasque molesta expungere Valeamus. Haec abundὸ in: sequentibus capitibus '& doctrina, oc exemplis dilucidiora reddentur. Tandem, ut huic capiti finem imponamus, lubet nunc non leuem dissicultatem exoluere: Galata. in

praedicto exemplo , in illa inquam affectuum. sydrome, prius ab intemperie curationem inchoari'.

dam scribit, quia ibae, inqiiit, dignatione propterea videlicet, quod is ipsa temperies. Sed ii, temperies. morbus cum se ad magnitudinem potius , vel proprie ad vehementiam referenda, hau quaquam ad dignationem, quae tantlim res secundum naturam respectat,ut accurate Galenus scribit lib. II. meth.cap. 3. cum dignitatem, vel respeehu virgvel sanitatis tantum cenieat aesti mandam et vii in

gnitudinem , morbi rcspectu, quia in sua ratione. formali magnus, vel respectu declinationis a natum rati habitu itidem magnus. ' Insignis Dochor Ludovic. Colladus Praecepto meus amantissimus lib. suo Isagogico cap. 19. ciendam Medicinam, hunc locum refert I oc acutE. satis explicat; Codex autem Graecus 1ic habet,

risuifus dignatio e maior est intemperies, propterea quod i a temperies, cuius rationis senium ille arbitratur mancum , & ita addendum censet, ut ηγta,est sanitas. qui si oratio hunc reddat sensum,uti ipsa temperies est ianit as de sanitas dignatione ma tori morous, qui ta intemperie cosisti pari rations .

236쪽

ω diglaatione erit maior. Vem pace huius tanti viri dixerim,frustra illud additur : cum & persectu reddat sensu in , ut habet Graeca Galeni oratio. inquit enim in illis complicatis affectibus , iuxta exemplupropositum dignatione maior intemperies reliquis assietibus , uti temperies in rebus secunddin naturam, in qua conii itit sanitas, & vita, dignatio-xic maior est . quasi dicat, si temperies maior ,intuε-

da sanitate ac vita, intemperies eius cotrarium, ceu depopulatrix eiusdem etiam sanitatis ac vitae, in curatione maior Itidem dignatione erit. re his expolitis, fatisfaciemus difficultati, dicendo, nomen 1llud quo tantum hoc loco fuit usus Galenus, ex cunctis methodi libris, non solum propricsigni ficare, ut Linascr vertit, dignationem, Verum& quod alibi de morbis idem Galenus interpret tur, magnitudinem: suxta illud Galeni lib. 8. meth

cap. γ Qihil in contrariis indicationibus tam conuenit evendi,quam magnitudinem eorum, qua ad indicarionem correuut. quasi , seu dignitas , dicatur de re secundum naturam, ac praeter, quatenus ma gnitudinem aliquam,ac praestantiam includit qua-uis lib. II. meth. ca. . magnitudinem, a dignitate distinguar.

De curandi methodo per sis Itonem vena morbos en

xarum acutos, utero tantum,ceu caussa

principio se habente.

i. CAP. XLI. MVliebria duncta ardua:verum exacta methodo, qua per veuae sectionem enixarum con-

237쪽

898 DE MORB. ACUT.. CVR. nexi morbi acuti sint exoIuendi,non manuS OPero sum docere quam per extensum lanem ambulare. Gravitatem hanc, dum contemplor,illud Euripidis

in mentem venit: Pelagus malorum contuor . .

m HB n, ut cuiature facile non sis Sed quia,qitato dissicilius bcllum pii ocesserit, tanto deuictis eisdem dissicultatibus , gloriosior expectandustrium plius .excutito sere omni timore , audenter hanc rem,ac plenis Velis, a suisquisque prsematiis hau tam fontibus,modb aggrediar. Affectuum igitur horum connexus, duplici ratione accidere potest, aut per metadosim, ab utero transsato humore ad alteram partem, gignente ibidem morbum acutum, in Viero tantum existente morbi principio:aut rursus, etiam utrobique morbo existente, & numero,& specie pariter distincto, ob partim translatam materiem, illorum germin tricem.Hic ultimus modus & frequentior, proprie connexorum est , cum connectantur morbi specie distincti, & actu iugiter in distinctis corporis in bris existentes , alter Vero modus, quamuis uterum habeat morbi principium:tamen ,cum omnis caussa morbifica alibi abscedat, proprie implicatorum non obtinet rationem. Verum de ipso, ceu simpliciori modo agemus nunc, ad reliquu mox couers. Caeterum,qubd puerperia,cunctorum malorum propagatricia, Vterum relinquant, turgenter,ac t multuarie varias, ac principes saepe nostri corporis partes repant, ac oblidant, & dictator summus,&vna assiduus demonstrat usus. Ille itaque harum rerum fidelis,ac dilibens explorator, lib. I.de morb. mul. num. 69.& TO.i,c fatur, Si vero processeris ν-- fieri puerper, purgatio AEd caput, thoracemque, acpE

238쪽

nonem, fit enim hoc: moriunturIVestatim ,si d tineatur,ae firmetur. Ex hoc amplissi ivi, Hippocratis oraculo tria , illaque scitu digna elicere nunc lubet. illud primum , quasi magis ad nostrum spe- ctans consilium, puerperium Incalescens,per meladosim, magno impetu ad supernas , ac principes tr Usiponi partes , ibique stabulatum, peculiares quasque gignere morbos.Mox illorum affectuum dignostica tradit signa. Tandem eorumdem prognosticum refert ; videlicet, quod ab eorum saeuintie moriantur statim, ob caussae efficientis caco thiam, tum quia una cor oppetitur, & micare desinit, in cuius actione vita consistit. Vnde insere diuinus dictator, Curata v/rofana sit. Non multa vero st ei est de vita ipsius. Quasi insinuet, ab hisice morbis ita funeste enixas laborare & hostiliter. quod sit possibile auxiliis, easdem subleuare,verum ita difficulter, quod potius certo adsint fatiscen-- tis,ac deuictae naturae indicta , & celeriter potiussit expectanda mors: aut saltem si supersint,easdem in graues , ac pene incurabiles incidere morbos, surditatem,coecitatem, dc alios , a prioribus dimanantes,sed iam liberatas. est enim illud ,illorum ab- , sessus. vltimum signat horum morborum termiamum, unum sirpra vicesimum solem: quia ultimus hic morborum acutorum, ceu decimus quartus i septimo, uti & historia hanc doctrina coprobat li. 1.Epid.com. s. sen. 2 . Huius meladosis variae signa- tun caullae , qualitas accisi puerperij, qualitas eius- decacoetha, ac funesta natura citas, mittεtiu partiti tobur, recipientiu aut laguor,aut natiua dispositio. dc situs, viatu tande amplitudo,& comunitas. Per- belle has omnas describere videtur nuper citata

239쪽

yoo DE MORB. ACU T. CvR. sententia dictator surrimus. Priores caussae habiles quidem concitare naturam , tum quia calidum iaci igneum lochion, suo quasi nutu,etiam magno cum imiretu sertur iurium , ad caput inquam arcem 1upremam, mox ad ita iracem , pulmonemve. Verum

ob duplicem potassimum ratione partes hae lochio grauidantiar ut quia dispositae ob laxitatem illat si,

quia calidus etiam thorax , allicles inde humores: aut quia inter has palles communitas mazima , capcchore,ob vetias praesertim mammaruir , cum ca- 'pite rursus obligamenta uteri spinali medullae, ac eius vertebris haerentia, cuius medullae origo a cerirebro est, tibique contigua. Situs praeterea nihil minus maxime iuuat, quia cum partes illae supernae sitit, ceu calidorum sphcrae, facile & illud recipi ut Illustrat hoc idem eleganter Galenus lib.i. Epidem.

cOm. l. sen. IO. dicens, Infebribus, in quibus humoressent aceruηti crudi, 'propter vehementιam, acuitatem, est copiam febrilis caloris

caput repu*t. styc. Si igitur multi, crassi, & crudi humores vi caloris labrilis, ceu aurigae, sursum trahuntur,quanto facilius, & maiori cum impetu, sh Iidem calidi,seruentes, ac tenuest Reliquum igi- stur ex his cst, enixas non in utero ipso tantum lan cinari,utrum ab Vtero,in plurimis, ac diuersis aliis Ilocis,capite, thorace, hepate,stomacho, actu iam in rsingulis ipsis partibus per se morbis existentibus:

aut alibi tarii lina cxtra uterum transmisse lochio, 'solo morbi pi incipio in Viero remanente, aut pri mario labi late ut cro idio pathic altero verb sympathi. e. Haec litigillatini distinguere in usu Medico. maximi la, e Ino crata , cum ipiarum rerum neglia l

gentia bravium,ac plurimorum iit parens errorum. lDecet l

240쪽

Decet itaque Medicum in Ginctis his lustrali dis. exercitatissimum,ac vigilante n fieri explorarorem.

Adeat igitur oportet, replicet sedulb libros Galenido istissimos sex de morbo, & sympto mate, tum de alios sex eruditissimos de locis. male. patientibus. 'Verum omissis his, ceu extra scopum , methodum rursus per suas indicationes tradamus, quae, huiuscemodi morbos prorsus dissoluere valeat. Sed cum a facilioribus sit inchoandum , prius nos methoduexercebamus exolue di morbos ab utero, haudquaquam in ipso remanenta , nisi morbi principio, non mittente, sed iam restita omnino transmissionis actione. In hac igitur livpothesi caussae principium uterum supponimus: qui, etiam cu a ilio iam cellaritopere,per se nihil indicat. occurrit mox morbi efficiens caussa, lochion videlicet,ab utero translatu. quod cum duplici arte nostrum valeat lasce sciri 1 corpus, aut ut iam firmatum in peculiati aliqua

parte: aut ut errans, ac turgens: haec cogimur serio . disparare. nam sistatum, iuxta morbi germinati i- deam, tum affectum locum de venae sectione lac, sdeliberabimus: sin errans,& hoc intra corpim, qua primum cathartico educemus, ne in peculiari palle firmatum morbi alicuius acuti a trist ,r filii: im v croper meta statim abscedat, acti oncm n aturae r Hac aestimabimus. quae si uberrime agat , lib taliteris i

quam,cum tunc, enix an valeat a morte vinctior re, sollicitum ne ciebet sitie redd 'reMcdicu I ntal

lam ad se alliciens affectus clunion zrn. Flii C Hip

pocrates libr. I. de morb. miri. nu. 69. cita lctabit,.

Si vero probe exeat per os,aut n. tres, Vides icci lG-chion '. ana evadit. Id enim, nisi conis rubus acci-