Rhetorica ad Herennium ex recensione Petri Burmanni

331쪽

nHETORICOR UMnem, et Menelaum. IIoc erit, Atridae Parant. Hoc modo omnia verba erunt expressa. Sed haec imaginum conformatio tum valet, si naturalem memorin m exsuscitaverimus hae notatione, ut, versu posito, ipsi no- biscum primum transeamus his, aut ter eum versum deinde cum imaginibus verba exprimamus. ΗOe modo naturae suppeditabit doctrina: nam utraque altera sc- parata minus erit firma; ita tamen ut mullo plus in doctrina atque arte praesidii sit: Quod docere non gra- Rremur, ni metueremus, ne quum ab instituto nostro

-giarit m Agamemnonem et Mene latim. Haec omnitici oria sunt ex oc-

I De erit. Αιν due imi ni ) Quia A ridue satium ad helltim Troiciniurive siti ei parcireul , Aulide Iphige miniis ad pluetingam Dianam immolarunt. Aesopus autem. et Ciuila et , tragoedi fuerunt, qui Iphigeniam traiagoediam egerunt. LAMB. Easti eisnoerimus hiae notat orae γCalia. Exsuscitas et .mtis Me anne lutione. Gna Ev. Ipsi noliseum primum trianseamus Liber tinus incinuscr. salici , primum transigamtis , ete. eneleri sectionem v lgalam confirma iit; ego hune locum mundia vacare Hon puto. Lam s.

332쪽

ΑD HERENNIUM LIB. III

re SSissemus, minus commode servaretur haec dilucida brevitas praeceptionis. Nunc, quoniam solet accidere, ut imagines partim firmae et ad monendum idonea sint, partim imbecilles et infirmae, quae vix memoriam possint excitare, qua de causa utrumque fiat, considerandum est; ut cognita causa, quas vitemus, et quas sequamur imagines, Scire posSimus. 22. Docet igitur nos ipsa natura, quid oporteat fieri: nam si quas res in vita videmus parvas, usitatas, qu tidianas . eas meminisse non solemus; propterea quod nulla nisi nova, aut admirabili re commovetur animus: at si quid videmus, aut audimus egregie turpe, aut li nestum, inusitatum, magnum, incredibile, ridiculum.

Praepositione earet Leid. sec. ID. - m imagines partim firmoa . oeneres. Sic legit Lamh. Iirmae, et haeres. habetit duo Gryph. B C. ut

auspicer maneam esse vocem ex integra haerentes: participium autem solitum usurpati significatione nominis adiuncti nemo non novit. Cie. Il de oratore quum de hae ipsa memoria ageretur quae arte COmyar. liter Imaginibus . inquit, eae utendum agentibus, aeribtia, insignitis: ethh. de elae. Orat. Aerem enim oratorem, incensum, et agentem. ea crinΟ-rtim eon ratis hominiam Ioristia strepitias desideris. In iisdem . suo i ita impressis imbeeiales legitur, imboeiliae exstat. Ba. - monenaxm Moia neci . Voss. teri. Leia. qu. au moMendum. OvD. - ad Mix memoriam. Leid. qu. quiae nee m. ID. 22. Egregie turpe aut honestum. Addunt Vossa pr. Leid. see. M. in homines. Ovn. - Inusitatum. Lei see. qu. tiam inauditum ; teri. intis. aut inauditum. Εd. Ned. intis. Non auisitum. Omn. caret τω inti- allatum. la. - Ridiculum. Leid. see. text. qu. ed. Med. et m. aee. ιVOss. pr. periculosum. Voss. aee. riui IO4um. Optime voas. terti rid.-

Inere illae . ridieritim , id diti ele. Pal. quintus sublieit perietilosum; sed primus id positum habet in vi mridistilum; neque aliter Fabr. et 3 M. Suillidi; veriuritie putabat Guillelm. nam perietiti sane tenacissima est memoria, et da ridicula infra agit ; ita

333쪽

BHEΤORI CORVM id diu meminisse consuevimus. Itemque quas res ante ora videmus, aut audimus, obliviscimur plerumque; quae acciderunt in pueritia, meminimus Optime saepe. Nec hoc alia de causa potest accidere, nisi quod usitalae res facile e memoria elabuntur, insignes et novae

manent diutius. Solis exortus, Cursus, OCCRSuS nemo

admiratur, propterea quod quotidie sunt: at eclipses

solis mirantur, quia raro accidunt, et solis eclipses magis mirantur, quam lunae, quoniam hae crebriores

Stephani fere legitur hie Ioeus, ut Vrsinus repererat in MSS. Nempe

illa exhibuiti at quod recens audioimus, Oblistaeimur Ial. Reete sorscin . at servetur aue. tibi ille at dedit. VERB. - Quae oeeideriant in p. Leid. qu. et ea q. Ed. Med. q. a Merιni. OvD. - E memoria elabiantur. Prasispoxitio abest Voss. teri. Leid. sec. teri. u. a m m. M. Med. dilabian ruosa. teri. αι-ων Ed. Oinu. ID. - a manent diutius. Voss. pr. aec. Loid. aee. terti n. distitis in animo manent eum edd. pp. recte. Leid. qu. in ras d. in ianimo m. OvD. Et noseae manent in animo dititius. Ita Lecitate. et Lamh. duae voeea in ranimo, in Gophii inaniiser. et in Ald. et Nuntiti editione desiderantur. Ba. - Solis exortua. Vos s. teri. ed. Ned. ut a. a. Leid. qu. ortus. OvD. - 'opterea quod Voss. tert. quia, osa. Ρr. Me. Leid. Pr. propi. quia. Iu. - Quoniam hiae er. Voss. t et t.

eo quod h. cr. Leid. see. ρ plorea quoniam h. cr. Leid. pr. terti prout simuI innuat aa de ea antea non meminisse. Cavr. Pal. Ineredibile . radietuum . periculostim . id diu. Λl. Pal. Irier Maila, ridiatium . peri Io-atim , id diu. Pith. Ineredibiti , ridi tam , Periculosiam. Sed in praecedentihua idem eodex et Duisb. Atit honestum, in ditum, magnum; nisi quod hie pro inusuarum seribat, inhonestum , in ditum, magniam. Pithoeicodex Don est repudiandus. Glia Ev. Lemque quas res anta ora Midemus

aut audistis. Videtur melior lectio.

quae reperitur in manuscripto, auι od recens audirimus I pro altit audi- ηιM. F. Vm . Pitta. itaque quas resiante ora Midemus utit audistis, oblisia

edd. tuentur vulgatam. Glla v. Quae acciderunt in meritia) Duisti. Et ea quae acciderunt in meritia. ID. Noe hoe Mia de eatira Duisb. Mo

in animo. Cratand. Rob. Steph. et til. edd. M a diatam in animo manem. Hine Lambintis uotat in margiue et Fortasse in animo ex adnotatione natum est. et subintelligendum in me-

334쪽

ΑD II ERENNIUM LIB. III

sunt. DO et ergo se natura, vulgari et usitata re non exsuscitari; novitate vero et insigni quodam negotio commoveri. Imitetur igitur ars naturam, et quini ea des derat, inveniat: quod Ostendit, sequatur. Nihil ost enim, quod aut natura extremum invenerit, aut doctrina primum: Sed rerum principia ab ingenio prosecta sunt, et exitus disciplina comparantur. Imagines igitur nos in eo genere constituere oportebit, quod genus manere in memoria diutissime potest: id accidet, si quam maxime notas similitudines constituemus: si non mutas, nec vagas, sed aliquid notum agentes imagines pon inus: Si egregiam pulcritudinem, aut unicam turpitu-d Inem eis adtribuemus: si aliqua re exornabimus, ut si coronis, aut veste purpurea, quo nobis notatior sit si-

rate mero. Νie vos . sec. eia. Omn. Α reliquis M,S. abest partieula ; bene. Sod nori e l. Med. ID. - DMeniat; quod ostendit . a. Voas. terti Leid. ter t. ed. Omn. seMeniet, si quoci o. s. ed. Med. quae ost. ut et quast He aiae eum Leid. see. ID. - Sed rerum Principia. MSA. O. edd. pr. quia r. nisi quod in Voss. terti sit quia si r. l D. - Nos in eo genere. Vo a. pr. n smea in eo g. Bene. ID. - Manere in m. d. potest. Leid. see. tertiqv. ecl. Nea. haberi in m. d. p. Voss. teri. poterit. M. Omn. in m. d. possie r maner . ID. - Id accidet. Voss. pr. Leid. p . hace res a. Vosq. see. haec res firmissime aee. Leid. qu. id aeeidia. ID. - Notas simili titilin a. Sic Leid. pr. ed. Una n. In meteris notas a. ID. - Si non murus. MM. O. et ed. Omn. at non multas. OvD. Si non mtilina. nec oti-gos in duobus Gryph. B C habetur: quihua eonvenit eum Locinie. editione. Ba. - Seu aliquiu notum mentes. Λhest notum n NSS. D. Et edd. pp. ni. signisi rates Leid. qu. Voss. see. in Ox ponamus Leid. teri. Ovn. - Aliquia re erornabimus. Vos s. pr. see. Leid. pr. ed. Omn. ali-

gatri et usi alia re. ID.

N itiata Dero es insigni) Lamb. ed. Dilata es insigni. ID. Quia gentis' manere in memraria

diutissime potest) Duisti. Quod gentis

in momoria diutissime holeri potest ;

tes imagines. ID.

Si tiliqua re exornabimus) Pith. Si

aliutina res exornabim . GRAEv. Si aliquam rem exornahimust. ID.

335쪽

BNETORICORUM

militudo: aut si qua re deformabimus, ut si cruentam, nut coeno oblitam, aut rubrica delibutam inducemus, quo magis insignita sit serma: aut si ridiculas res aliquas imaginibus adtribuemus: nam ea res quoque faCiet, ut facilius meminisse possimus. Nam, quaS reS Veras facile meminimus, easdem fictas et diligenter notatas meminisse non est difficile. Sed illud facere oportebit, ut identidem primos quosque locos imaginum renovan

darum causa celeriter animo percurramuS.

23. Scio, plerosque Graecos. qui de memoria scripserunt, secisse, ut multorum verborum imagines conscriberent, uti, qui eas ediscere vellent, paratas haberent, ne quid in quaerendo operae consumerent. Quorum

quas ex. Voss. teri. aliquas res ex. eum m. see. Voss. Prina. aliquam remex. Leid. se . teri. qu. ed. Med. puto legendum esse aliqua pro aliquo modo. aliqua ex parte. Ali Comm. ad Sit. Ital. lib. XIII, 22t, et 1s. Vosa. ad P. Nelam lib. III, e. si eius orae notae sunt aliqtia. ID. Coronis aut mesta ρ. Ecl. Omn. eorona. Leid. ae . teri. et M. P. ID. Quo nobis notatior s. vos s. teri. Leid. aee. ter . qu. ed. Ne l. notior. ID. - Si quia ra formabimus. voss. pr. si quam itirpem rem d. sec. at quare d. mmem. NSS. reliqui et vid. Med. si 'tiam rem d. rtirpem. Ed. Omn. si aliquam rem d. Forte . si qua ram a. Eu em. ID. - Aul eoen oblitam. Media vox deest Leid. qu. In. - RM. del. indueemus. M . o. et edd. pp. r. d. inducamus. D. - m identidem. Deest ut voss. erti In. - Animo pererurramus. Voss. teri. an. Peroagemur. Voss. Ree. d. omn. an Perυagemus. V. Graev. Vulgati m videtur e Glossa natum. Vogaris optimia qtith usque in usu suit. V. IIein s. ad Ovid. Met. VIII. ia . Burm. ad Mevium in lib. III Aen. 76. Ovn. Per gemur tum duo Gryphian. exempl. tum Leonte. editio habet. Ba. D. Via, qtii eas ediseere M. Voss. see. tori. tit hi. qui. In plerisque ut. Ahest eas a vos . pr. Leid. see. teri. ed. Med. diseere M . iv, adis . re Voag. teri. OvD. - In quaerendo. VOss. teri. Leid. see. qu. ed. Omn. inquirencio. Vosa. se . in dioendo. ID. - Constimerene operiae. Leid. pr.eonsumerentur ope. Voss. sec. ed. Omn. operis; deest ea vox Leid. qu. u. - Qtiorum rationem. Voss. pr. Leid. pr. q. rationes. ID. - In M. tres e Pall. vulgata notior, Pal. see. notabilior praesert. GnHER. Duisb. Pith. Caueh. et edd. multae . quo nOtia nolior sit. GRAE A.

Si a re deformabimus Pith.

i eas ediscere. Ne quid in otia rendo opere consumerento Dnisb. Ne qtiid in qtinerendo Consumerent. Edd. nonnullae: ne quid

336쪽

a 4 i

rationem aliquot de causis improbamus: primum, quod in verborum innumerabilium multitudine ridiculum sit mille verborum imagines comparare. Quantulum enim poterunt haec valere, quum ex infinita verborum copia, modo aliud, modo aliud nos verbum meminisse Oportebit ' Deinde cur volumus ab industria quemquam rem Vere, ut ne quid ipse quaerat, quum illi omnia parata quaesitaque tradamus p Praeterea similitudine alia alius magis commovetur. Nam ut saepe sormam si quam similem cuipiam dixerimus esse, non Omnes habemus adsensores, quod alii videtur aliud: ita fit in imaginibus, ut, quae nobis diligenter notae sint, eae parum videan tur insignes aliis. Quare sibi quemque suo Commodo convenit imagines comparare. Postremo praeceptoris est docere, quemadmodum quaeri quidque conveniat, et unum aliquod, aut alterum, non omnia, quae eius generis erunt, exempli causa subiicere, quo res possit esse dilucidior: ut quum de prooemiis quaerendis disputamus, rationem damus quaerendi, non mille prooe-

innumerabiliam multitudine. Ahest praepositio a vos . pr. teri. Leid. see. teri. qu. ed. Med. inniamerabili voss. pr. Leid. i idem. Ed. Med. mulιitudinem v ss. teri. In. - Mille verborum. Desunt voss. pr. Leid. sec. teri. qu. edd. pp. Contra m. Derborum et rerum Vossa tert. tu. - malinea comparare. Leid. qu. im. eo robrare. ID. - Polertini haec Maleu . eest haee a Leid. see. In. - Otium nos illi omnia. Sie MM. o. et edd.sp. vulgo deest nos. ID. - Parata quaesidiaqua. Leid. pr. p. atque qual-aιω. ID. - Si quam similem. Deest si Leiλ pr. teri. voss. tert. ID. Adsensores. Voss. pr. Leid. qu. adsentatores. ln. - iam aliquoti vitie alteriam. voss. teri. tinum quositae aut al. Leid. sec. tert. edd. Pp. M. aliquid a. a. Io. - m quum de prooemiis q. Voss. pr. quod genua cum d. etc. se . ut de pr. Leid. pr. quod L ρ. ID. inquirendo consumerent operiae. ID. Verborum innumerabilium multiat,Aina Duisb. Verborum innumera-hil. -tiit ine. ID. Imagines comparare Duish. Imagines comprMare. ID. Polertim haee Mesere) Fortasse legendum est. Me Matire e ut subintelligatur imagines. Lalas.

Quum illi omnia parata Pith.

Quum nos illi omnia Parata. GnAEU. Paratia quassitaque Al. Parvilia atqtie quaesita. In Pith. non est quia sila e. ID. lNon omnes habemus assensores )Duish. Non omnes habemus assentia

Dres. Al. non omnes habeamur assensores. ID.

337쪽

RHETORICORUM miorum genera conscribimus: ita arbitramur de imaginibus fieri convenire. 24. Nunc, ne sorte verborum memoriam, aut nimis dissicilem, aut parum utilem arbitreris , et ipsarum memoria rerum contentus sis, quod et utiliores sint. et plus habeant facilitatis; admonendus es, quare Uer horum memoriam non improbemus. Nam putamus oportere, eos, qui velint res faciliores sine labore et molestia facile meminisse, in rebus dissicilioribus esse

ante exercitatos. Nec nos hanc verborum memoriam

inducimus, ut versus meminisse possimus , sed ut hac exercitatione, illa rerum memoria, quae pertinet ad

utilitatem, confirmetur; ut ab hac dissicili consuetudine sine labore ad illam facilitatem transire possimus. Sed cum in omni disciplina infirma est artis praeceptio sine

summa assiduitate exercitationis, tum vero in μνημονικοῖς

minimum valet doctrina, nisi industria, studio, labore, diligentia comprobetur. Quam plurimos locos ut habeas, et quam maxime ad praecepta accommodatos, curare debebis. In imaginibus collocandis eXerceri quo

Ita arbitramur. Pith. Idem arbitramur. ID. Memoria rerum contentus Lamb. ed. Rerum memoria contentias. ID.

Quod et utiliores sint Duisb. Quod

Et plus habeant facilitatis Quidam

liber MS. habit, et plus Habeant faetitiates : et infra , ubi legitur ad iliam facilitatem , idem ille libet habet , ad illam familiarem. LAMB. Duisb. et alii, quos Lumb. vidit , plus

hiabeant uetiluatis. GRAEV. Verboriam memoriam Duisb. Verborum imugines. ID. Ad illam fucii talem transire Mutinti MSS. Ad illam facultatem transire. ID. Iu μυηριονικοῖς MSS. tres In meismormis. GROX. Dilli. Duisb. et tres MSS. quos Iac. Gronovius Cousuluit, in memoriis. GRALV. Qtiam plurimos locos ut habetis Lamb. ed. Quram urimos igitur locostit hiabeas. ID. Exerceri qumidie conoeniet Duisb. Eaerceri quotidie conoenit. ID.

338쪽

tidie eonveniet. Non enim sicut a caeteris studiis a ducimur nonnunquam occupatione, ita ab hac re nos potest causa deducere aliqua. Nunquam est enim, quin aliquid memoriae tradere velimus, et tum maxime, quum aliquo maiore negotio detinemur. Quare quum sit

utile, facile meminisse , non te sallit, quod tantopere utila sit, quanto labore sit adpetendum: quod poteris

existimare, utilitate cognita. Pluribus verbis ad eam te hortari mea non est sententia, ne aut tu nostro, aut nos tuo studio dissi si, aut minus, quam res postulat, dixisse videamur. De quinta parte rhetoricae deinceps diremus: tu primas quasque partes in animo se qLenta, et, quod maxime necesse est, exercitatione

confirma.

Non te fatu) Lamb. ed. Non tasullat. ID. Ad eam te Iuriari non est sententia)3na reposui ex Pithoei e iee notae optimae, quod n aliis desideratur.

nunt a libris melioribus. Ersuriensis hie nos destituit, quia pagina est ex eisa Ctir enim Herenniux studio unis eioris dissidat. xi plMrihus haec ex plicaret 7 Sed Herenuit studio climia Aere visiis suisset auetor lioriim Bhe lotierimm , si nimis diu his expoanendis immoraretur. CR/ET. In unimo simu nin) Lamh. ea. In animo frequentrat . ID. Ea restiatione eonfirma ) Lambin. ed. Eserritatione eons malo. tu.

340쪽

RII ET ORICO RUM

LIBER QUARTUS.

hoe libro quoniam de elocutione acturus, et suis quasque de sinitiones, non aliunde petitis illustraturus exem lis erat, eam autem rem abhorrere intelligebat a caeterorum consuetudine , qui in hoc genere elaborarant, ac Propterea fore, ut in eorum aliorumque 'Prehensionem incurreret; praefationis loco, quo consilio, quibusque rationibus ductus a reliquorum more recesserit, Ostendit; multumque eo dis utat, ut rectius se his facere Ancat, qui ex orationabus Potitis, et metis optimis quibusque exempla sumenda putent a cap. I-7. Deinde de ipsa elocutione ita disserit, ut primo agat de tribus dicendi generibus r. Auris, graνi, mediocri, et altenuata, cap. 8-II ἔdeinde, quas rei debeat habere commoda et perfecta elocutio , Ostendat. Harum tres facit Partes, primam elegantiam, quae nitatem et e lanationem s. permicuitatem desiderat; alteram compositionem Omnes orationis Partes aequabiliter να- Polientem p tertiam dignitalem, quae in Merborum et sententiarum Exornationem cernatur, cap. Ia usque ad finem. Ι. A. MNESTVs.

Quoniam in hoc libro, C. Herenni, de elocutione Conscripsimus , et quibus in rebus opus fuit exemplis uti,

r. Herenni. Sie ΜM. O. et edd. pp. non C. Herenni. OvD. In hoc laro . c. --- ηΜibi et in stie eapilis XXIV. Sie eoniration contigit nane sei ullum eodieem. video edi solere aperiandtim I, 5. in quo exstaret praenomen a in omni ubi omnes seripti operiendiam. IV.hua tantum est Herenni. Etiam Me- έ . in uno amicitia gerunda. Ga X. dicea me rana hie faciundum , ut Quibus in rebus opus fit eamplis