장음표시 사용
751쪽
nominis verticem ad montem traduxit. Huius generis sunt illae κατα προσωποποitas factae, quum P bus inanimis agendi vim quam .dam attribuimus, ut: Quid enim tuus illa, Tubero, distristus in acie Pharsalica gladius agebat ' Item apud poetas et
Et nunc Omnis ager, nunc Omnis Parturit arbos. Omnia nunc rident, nunc est laetissimus annus.
ol eontra ab inanimali ad animal i. ...' Si tantum pectore robur Conc A. Ambo forentes aetatibus. Πie forem, qui est arboris, illic robur a ligno, cuius est proin prium , ad hominem transtulit. Aut ab inanimato ad inanimum, ut si quis silvam scatore dicat, quod est sontium:
. . . Classique immittit habenas, hoc est, anchoras. Ita sumullulascere odium, quod est lauticum. Deinde, omnes trari lationes vel sunt ἀκολουθοι, ἡ ἁυτἰ-οαροι, communes, si e Comessum' es , quae adiuvantur utrimque: ut, quum pro gubernatore aurigam, et pro auriga gubernatorem dicimus; vel sunt λακολουθοι . qua o ui; .unius tautum partis, neque in alteram retrorsum commeant: vi horrere, quod est corporis, recte ad animum transfertur, sed non contra timere ad corpus. Atque haec rerum ἀνα .αγία
Proportio atque comparatio diligentor observanda est. Tertio , omnis translatio vel est in siti gulis similibus, vel in continuatis Singula fiunt aut in simplici, sine nomine , ut ρecus Pro ho-m Lis Mentri dedito; Dicuri de grege porcus, apud Horatium; sive verbo , ut r. . . . Cito Pede labitur aestas..... Tacilisque senescimus annis.
ut x τ' istarios, ut saxeus homo, aetassori . Translatio e ri-tinuata ne perpetua est, quoties translationes plures continua fiunt, quae ἀλληγοnis dicitur, de qua infra. Quarto, Omnis metaphora vel est μι ανταευη, quae proprium habet nomen: vel ostaeis: μοι. ut stimes flarere dicuntur: at literae, cum quo com parentur, non videntur habere. Florent igitur arbores, cottinis stir I iterae: quae tum etiam florere dicuntur, quum quas; cicili et celebrari seruntur. Causae porro translationum duae furit ;unae necessitas , quum, deliciente verho, quo res significetur. adscise imus quam maxime aptum , aut vicinum , sive rei, si olobis; altera commoditas, quaa ne essitatis quoddam genus est
752쪽
Ea dupIex est; nam aut vitamus damnum , quod sit, quando effugitur turpitudo, ut quum Pudenda dicimus pro testiculis rei mulierem delectari quotidianis nuptiis; haec translatio αἰδεία
est, et sane notan, cuius etiam poetae sunt amantes; ut in Georg. Hoc faciunt, nimio ne luxu obtusior usus Sit genitali arseo, et sulcos oblimet inertes; Seu rapiat sitiens Venerem, interiusque recondat. Est enim hic poeta verecundiae et pudoris ubique studiosissinus: ut clarissime etiam ex IV Aeneid. in mentione congressas Aeneae eum Didone apparet. Quare miror, qua temeritate illi Priapeia inscribantur, quum Romae appellatus sit Parthenias. Aut iacimus lucrum sive significantiae, sive decoris. Significantia translationis est, quum plus virium est in significatu, qaod tribus modis sit: vel quum translatio est in Θομος, ut Eartinxit cisitatem , telum manu fugit: vel αὐξητικη, ut, Nullus moeror, et calamitas istius e tere inimicitias, et nefariam saturare crudelitatem potuit ἔ Vel Aδεά-υοι. quae rem ob oculos Poait, ut: Tumtihu e rege cere Italiam, incendi ira, in flammari cUiuitate, labi errore et . Disserunt ἐωυε-αυος et ἀ- ἐκ oi, quod illa rem, ut est, ostendit ac deinoustiat; haec
maiorem sucit. Decor est, quando plus gratiae iuest, quum vel sic dicitur, ut rem, dicentem, audientem docet; vel quum gratiam conciliat orationi et lumen: quod ex eo, quod dedecet, intelligitur, quae magis notabilia sunt, quam pulcra. Vt eui in
ira veste, quae primum, necessitutis causa, contra frigus est inventa, dei adu quaesitus est ornatus: sie etiam in verbis trans latis factum est, quorum usus si est modicus atque opportunus,
omnia illustrat atque clariora reddit; si frequens, obscurat, et taedio complet; si contiu uus, in aeuigina atque allegoriam, quan perpetua est metaphora, trausit. Sunt autem translationibus etiam sua vitia. diam aut significantia diluitur, quum vel procul petitur metaphora, ut Vrtis Patrimonii, quod scνι uum Cicero dicere mavult: vel ub ignotis rebus petitur, ut charybdis
bonorum: notior autem esset υοι ago. Facilius enim ad nota atque
visa, quam ad ignota et audita mentis oeuli seruntur. Vel quum sunt captatae, ut, Voluptas hic Praetorem agit, a quo non ιμces Prouocare: apparet euitu assectatio. Decor etiam perit, quum vel inde transferimus, quod minime decet, aut dicentem, ut si senator a lusione, vel scurrilitate ganearum sumat metaphoras:
753쪽
tudines ducamus, apud homines mediterraneos e navigiis et navigatione : aut rem , ut si in sacra concioue de lupa uari , de obscoenitate, de rebus ludicris sumatur metapliora. Vel quando oratio non redditur venustior: ut quum translationes sunt aut maiores, quam pro re, ut te ratas comessationis: aut minorestit si Poemia musarum clamorem voces; est enim humile; aut, quum Sunt durae, asperae , invite pertractac, ut si quis siti Patris Vocem nominet: aut novae, quae periculosae sunt, et duriusculae, Priusquam usu molliantur, ut, si illis Placitis suis confirmandis ingrediebatur Per funem ς quae tametsi apta es: , tamen, quia est nova, non habet decorem. Quamobrem verba quibusdam durae atque novae praemolliendae sunt: qualia sunt Melus, cera, quasi, ut ita dicam, ut nunc loquuntur, et similia.
Permutatio est ΙIoc genus, inquit in Oratore Cicero, Graeei appellant ἀλληγορins, nomi ue quidem recte; genere melius ille, qui ista omnia translationes vocat. InteIligit Aristotelem Cicem, qui hane ligurum translationis speciem iacit lib. IlI Rhetor. Eiusque sententiam probat. Est enim Aλληγορία, ut idem inqait Cicero, quoties plures conti uuae translationes fluxerunt, ut olia plane oratio fiat. Dicta est, α λι- aliud enim dicit, aliud sentit. Fabius in, ersionem vertit. Species allegoriae a Rhetoribus enumerantur octo: Λἴνιγμα. Παρο - α, Εἰρον ια, Σποκα π-ς,-Mυκτηρtσμος, Λυτ ασις, καὶ Xvums ς. Qui laus a
nonnullis additur mρ 36 , de qua supra. i. igitur omuis ut legoria vel est vulgaris atque usitata in sermone quotidiano, in qua Iam amisimus modum, et gratiam rei nimia Captatione consumpsimus; ut Iugulum P tero, Pedem referre, sanguinem mulctre, et similiuὲ talia sunt etiam proverbia vulgata: Similes habent ora lactucas; Luscimae nunquiam deest cantus etc. Vel est oratoria. a. omuis allegoria vel est pura et persecta, quum omnia sunt allegori a : vel est mista. Pura est apud Ciceronem pro Milone: Hoc miror enim, querorque, quemquam hominem ita ρ sumdare Merias Mello, ut etiam naυem Premoret, in cura Ῥse naυι t. Item apud Horatium in Ode M. Lib. I Mista est quae vel nperta habet, ut: μιiadem caeteras tempestates et Procellas, in litis dumtaxat fractibus concionum, seni re Miloni putasea esse subeundas. Fluctibus concionum, quae verba sunt aperta, allegoriam miscuit. In hoc genere et species, ut ira quit Fabius, ex accersitis verbis venit, et intellectus ex propriis. Vel similitudinem et translationem habet permistam, ut pro Murena
754쪽
ereditis agitationes, commutatis res, fructus, quantas Perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum p Dies intremissus unus,atit nox interyosita, Same et Perturbat omnia, et totam Vinionem Parνα nonnunquam commutat aura rumoris. Hoc in geuere duo
observanda sunt: primum, quod, ut, quo in genere coeperis translationem, hoc desinas; deinde, ne allegoria sit obscurior, quae aenigma dicitur. Est enim, praesertim apud Oratores, vitiosum, quibus propositum est dilucide dicere. Quamobrein illi nonnunquam ad vitandam obscuritatem similitudinem explicant
imagine, ut in Quinctiana: Quo si, ut ego, qui tela depellere,
et oulneribus mederi debeam , tum id facere cogar, quum etiam telum a. ersarius mullum iecerit. Et si qua in re falsum crimen quasi Menenatum aliquod telum iecerit, medicinae facie a dae locus non erit. 3. Omnis allegoria vel habet translationem, ut superiores; ve, fit sine translatione, ut in Bucolicis: Certe equidem audieram, qua se subducere colles Incipiunt, mollique iugum demittere cliuo , Vsque ad aquam, et Meteris iam fracta cacumina fagi,
Omnia carminibus uestrum ser asse Menalcam.
Hoc enim in loco, praeter nomen, caetera omnia propriis sunt decisa verbis: verum non Pastor Menalcas, sed Virgilius est intelligendus. 4. Omnis translatio, aut aliud ostendit, aut contrarium e quae aliud ostendit, tractatur vel similitudine, vel argumetitor similitudine, quum translationes una, aut plures laequenter ponuutur a simplici ratione ductae, ut: Nam, quum canes fungantur ossicio tuorum, cuinam praesidio Pecuaria credemus p per canes magistratus, per lupos tyrannos, per Pe-etiaria plebem tutelligit. Argumento κατα-, καὶ παράδει μα, quum aliqua similitudo augendi, aut minuendi causa ducitur, aut a persona, aut loco, aut a re gesta ; a persona, si Scipionem, C. Caesarem, aut ullum astulum, in rem nominemus; seditiosum Gracchum. A persona, loco, et re gesta, ut: GPugna Canneubis accusatorem sat bonum facit: Multos caesos non ad Thrasymenum lacum, sed Semilium Didimus. Quis ibi
non est Mulneratus ferro Phrnio p Non necesse est omnes commemorare Curtios, Marses, denique Mamercos: quos iam --tas a Proeliis a cabat. Postremo, Priamum lysiam senem, Antistium, quem non modo aetas, sed etiam leges Pugnare Prohibebant. Pro Roscio Am. coniunguntur in hoc exemplo per-wua , ros, Iocus: Ora Or , Pugna , Cannae. Per Pugnam vero
755쪽
Cannensem , bellum civile intelligit, alludens ad clades populi
Rom. secundo bello Punicio acceptas. Deinde ex poeta quodam aliam admiscet allegoriam da llello Troiano sumiam, quia Priami
oratoris mentionem facit, ut in metaphora maneret; quod supra ex Quinctiliano observandum esse dixi. Ilorum autem oratorum de Claris oratoribus mentionem facit. Contrarium, εὐαυτίου, n εἰρουεια est inverSum παραδειγυια, quando intelligitur contrarium : ut, si quis Verrem iustum atque liberalem, aut ρω-
algum et luxuriosum Parcum atque diligentem appellet. Haee sit duobus modis, aut similitudine, ut: Quid ait hic rex. atque
Agamemnon noster , M,e, ut crudelitas es , Potius Atreus; aut exemplo, si invertas, uir Infacundiam Demosthenem, i udicam Penelopem , adulterum et intemPerantem H Polytum, impium Aeneam. Quidam αυτι ρασχω, et alias figuras ἀλλ γορίας Spe etes esse dicunt: sed illi saliuntur similitudine. Frequens usus est non modo apud poetas. verum etiam apud oratores earum Permutationum, quae cum apertis sunt permista, in quibus vertranccersita speciem, propria intellectum indicant. Rarior est perofectae atque purae allegoriae usus.
I inritario est Hactenus de tropis dictum est: nunc προς την avola: σχῆματα. id est mentis, vel sensus vel sententiarum 'uras accediti Harum primam facit distributionem , quae a Rh toribus μερισμος. διρυ αγῆ, διαιρεσις, et απαρίθμησti: BI'Pellatur: uphilosophis αυαλυσικ dicitur. Ea est, quum in plures res, nutPersonas negotia quaedam dispertiuntur. Materia igitur huius
ligurae sunt, res et personae et quia orator causas tractat sinitas; quamobrem etiam eventorum conglobatio huc pertinet: quum rerum enumeremus exitus, et, quid suturum sit, ostendimus. Nascitur haec figura ex divisione dialectica, cuius hic demonstratur usus. Quae enim dialectica nude ac concise agit, ea Rhetorica verborum ac sententiarum eo pia et splendore illustrat: neque rebus, sed Elocutione tantum differunt. Quamobrem Aristoteles ρητορidinv mλάληκτικ' τι πηυ ειυοα dixit. Omnis autem distributio, i. ve fit διπιρέσει, vel μερισμῶ. Vel απαριθμησιt. Διαιρεme eSt diviSio generis in suas species, ut: Si spongia neque herba eat, neque fria
756쪽
gat, totius ςn partes distributio, ut illud Cic. pro Murena: Ilio Mero, iudices, et fuit in Asia, et Miro fortissimo Parenti suo
magno adiumento in Periculis , solatio in laboribus, gratulationiia in Mictoria fuit. Arrosae me est, enumeratio atque eomprehensio totius divisionis, quum finitum in infinita explicatur, aut sub tectum in sua accidontia, ut in secuti do exemplo. Ilaee totius est divisionis, quum omnia comprehenduntur: m ditσαος est copiosa quidem, sed non tamen plena partitio. a. omnis distributio vel est α-ὐογikη, quum singula annexas habent rationes, ut in primo exemplo; vel est αυαναολογητοe, quae rationibus Camret : ut in secundo exemplo, quod habet ossiciorum διακριτι v. 3. Omnis distributio vel est pura atque simplex, ut in superiori bus exemplis: vel est mista atque vehemens tuterrogatione iterata atque ironia: huius numerosum est exemplum in orati pro
domo , quod legem per vim tulerit Clodius: Quid, si per inuitulisti Z tamen ne lex erit' etc. 4. Omnis distributio vel est perfecta , quae constat propositione totius rei, enumeratione par tium , et conclusione propositionis, quum repetitur 1umma rei. sive totum, paucis verbis, ut in proximo Ciceronis exemplor vel est imperfecta, quum aut propositio deest, ut in secundo auctoris exemplo, et illo de spongia; aut conclusio deest, aut utrumque, ut in primo exemplo. 5. Omnis distributio vel est πατa lυατima, quum enumeratione partium aliquid tribuimuη alicui, vel est αυασκευαροχη, quum aliquid ab aliquo partium distributione auferimus. In assirmando ergo, atque confirmando, et in negando atque repreheudendo , hae figura utimur.
I ia entia est Licentia a Graecis Παροησὶ dicitur, qu'si πα--ὸν ρησία, hoc est, e licatio rerum omnium libera. Tametsi
autem etymologia eius late pateat, tamen potestatem atque usum habet adstrictiorem. Est enim licentia, quum spud eos, quos aut vercri, aut me luere dchemus, tameta aliquid pro iure nostro dicimus, quod eos minime offendat, aut quos hi diligunt, quum in aliquo errato vere deprehendi posse videantur. Sunt in hac figura et personae, et res spectandae , tanquam materia. Personae vel auctoritatem habent, vel potentiam , vel utrum-
757쪽
que. Ratio igitur est hahenda non solum eorum, quos nut Te reri propter virtutem , aut metuere propter potentiam debemus: sed etiam eorum, quos hi diligunt, De rebus illos asperis et ingratis offendamus; id quod praeceptis benevolentiae maxime est adversum. Quomodo huiusmodi personae sint tractaridae, ex Rosciana apparet, in qua ita contra Chrγsogonum Potentissimum hominem, et Sullae dictatori, cuius libertus erat, gratissimum, defendit Sex. Roscium Cicero, ut neuter offensus esse Posset. Est deinde etiam finis observandus, quem postea in tres
I iusmodi licentis Exemplis subiungit κατάλη is, qua ratione mitiganda sit acrimonia ; sit enim acrimonia vel cum mitigatiove, vel absque mitigatione. Ustendit autem, multis mitigationibus, posse leniri acrimonium : et unum solummodo ponit, laudem eorum, qui reprehenduntur. Omnis igitur παμησία vel est Κλο-2ψος, υσα atque libera, vel est Vera est, quae fit Cum uCrimonia, ποδοστητε. quae t ut Hermogenes inquit γ ἐ-οιας
Personarum. Haec acrimonia vel mitigatione caret, ut in primo Et secundo exemplo, vel habet mitigationem, quae a Graecis oratoribus varie appellatur; nam et παραμυθία, et προθεραπΚιαν et a nidi ορ ms appellant, quum nimia verborum lenitur ac mitigatur asperitas atque acrimonia: ut in tertio exemplo. Omnis autem mitigatio vel sit imi Aω, laude eorum, quos reprehendimus, ut in tertio Exemplo, vel ὀλομω, querela, ut ex Philip p. I: Quia quidem ex re magnum accipio dolorem etc. vel sit κατηγορια κοινη, ut in eodem exemplo, quum inquit: Idcircone nos populus Rom. consulares fecit etc. non dicit Vos, sed Nos: ut quasi seipsum etiam castigans, hoc peccatum cum iudicibus sibi faciat commune: quod apud oratores frequens est. Vel litiaωτικαταλλαξει, ut tu Proximo exemplo: Gra e dictu est, sed dicendum tamen ἔ vel sit ἀραιρέαι τού αααρτηματος , και α'.γησει. ho est, remotione, e Ositione atque excusatione criminis. Potest etiam παρρηεια vel unam, vel plures habere mitigationes, ut exempla Ostendunt; hαὀὀησία χαριζομlini tota est κοδακευτtκη, Gara
758쪽
Iandi instituta gratia, quum peccatum nullum est. IIaec fit aut obsequio, quum ita obiurgamus eos, qui audiunt, quomodo ipsi se cupiunt obiurgari. Aut sit mera adulatione, quum dicimus nos timere, quomodo id, quod scimus, facile omnes audituros, accipiant; utriusque exempla posuit; et hoc genus mitigatiotiis non indigere ostendit, quoniam vera licentia nou est, sed auditorum gratia simulatu.
I eminutio est Deminutio variis nominibus a Graecis Rhetoribus appellatur; alii enim Blii ταντιι σιυ, λιτοτηυ, λει ποτηυ, και εςουθεvi τυου Oeant. IIane Quinctiliatius inter obscurae atque inornatae orationis vitia recenset; tamen esse
fatetur, quum a prudentibus usurpatur. Bθιχη est figura, qua. deminuit atque attenuat oratione id, quod aut in nobis, aut in iis, quos defendimus, vel natura , vel sortuna, vel industria dicemus esse egregium, ut vitetur arrogantia atquct odium; neque enim ferre homines possunt, si quid superbius aliquis de so iactet. Omnis autem deminutio vel fit in verbis, quae a Graecis υποκορισμὸς et τα-tiυωο te proprie dicitur, ut homuncio: de hoc genere a Grammaticis praecipitur. Vel est in ipsa sententia, quum minus quidem dicimus, plus tamen intelligi uius , ut utro que exemplo. Deinde, deminutio vel est Nera, αληθης, et apertis, vel εἰοt,ibi χἡi haec in laude adhibetur, et ad sestivitatem pertinet; ut de natura deorum Vitellius: Epicurus, homo minimo stultus, id est, susentissimus: quod non ausus fuit dicere, propter risum. Vera et aperta est iu primo et secundo exemplo. Tertio, omnis deminutio vel sit particulis negativis, ut: Munera
non verno Etc. huiusmodi multa sunt in poetis; vel malorum habituum vortiis, ut: Dimicus tuus minime sum, Dicurus minime malus; vel fit per verba re hus minime apta, ut: mistolis bellum gerere e calamo et atramento militare: dolor domesticus pro morte Caraaris.
759쪽
I Ieseriptio nominatur Deseriptionem alii thoote sinu. alii ὐκ.-
Cicero consequcnlium conglobationem vocat ; quidam eandem esse putant, quam infra demonstrationem appellat, sed disserunt. IIaec enim rerum consequentium tantum perspicuam et dilucidam eum gravitate expositionem eontinet: illa antecedentia. consequentia, mediaque comprehendit. Hanc vero consequentium
expositionem vult cum gravitate si cri, propter materiam. Est enim figura : et in rebus adversis atque sugiendis illa utimur: quas res quum sit necesse intelligere, si movere aridi-lorum animos velimus, genus dicendi perspicuum et opertum habere illa debet, ut sit D&-υοι, et res quasi videatur. Λtqualiac in re quandam cum dc monstratione habet assinitatem. Omuia autem descriptio vel est simplex et pura, ut Postremum exemplum: vel est mista pluribus figuris, ut primum et se rindum. Deinde, vel misericordiam propositam habet descriptio, ut secutidum et tertium exemplum: vel saevitiam, ut primum. Tertio , descriptio vel solam misericordiam movere studet, ut in tertio ex impio: vel alteri parti misericordiam, alteri vero saevitiam excitare, atque indignationem eorum, qui audiunt, ut
I ioisio est Divisio a Graecis inter figuras non numeratur,
quar obrem ab illis non est nominata. Vocarunt eam quidam δι--iv. aelii διοι inis, quamvis voce generuli quidam Comρω- arionem: qui mihi videntur ideo errare, quod haec Non est Complexio, sed nonnunquam complexione tractatur, ut sit in primo exemplo. Est auwm divisio, quae res inter se diversas separat, et utramque absolvit ratione subiecta: non sit enimen uincrandi, sed potius distinguendi causa. Paries igitur hahel προταπιν, ἀπ' V m duarum, aut plurium rerum et absolutio-
760쪽
nem , sive conclusionem, quae fit ratione subiecta. Omnis af tem divisio vel est ei strarii. quae ad rem constituendam pertinet, de qua in orationis partibus praecipitur , vel est φραζικη. hoc est elocutionis. IIaec rursus vel est αποδεικτι, - , quae ad consi mandum aliquid , sive refutandum adhibetur propter δωρ - .ut primum et secundum exemplum : vel est απιναvetim. qua simplicem habet enumerationem absque argumentatione, et a generali sententia incohatur. Tale est tertium exemplum , et iaprincipio de Nat. Deor. amicos docendos, inimicos refutandos esse. Est igitur figura δ δα-χ ἡ, quae orationem ornat noumodo distinctione rerum , quae acumen habet, sed rationibus etiam subiectis. Frequentiuio est Frequentatio est conglobatio rerum , quae
citur. Nugnam habent inter se assinitatem, frequentatio, de scriptio, atque distributio : sed in hoc disserunt, quod distri-hutio est earum rerum, quae ad unum caput pertinent, si vaillud totum sit, sive genus , sive subiecturn. Descriptio των ἐκβάυ s , quae sunt rerum diversarum , est expositio: frequentatio autem est rerum ante tractatarum ἀυακεραλαίωσις. Est enim duplex αυακεραλα-σκ: uua D ρετικη. quae est perorationis; altera ροαγκη, elocutionis, de qua hoc in loco. In desinitione fines ostendit tres , m v πι eis. τα πάθος. καὶ riv κατηγορίαs . liis verbis :Quo gravior, aut acrior, aut criminosior etc. Res di Nas τω eat , arbumenta et ratioues seorsum autea tractatas.
χαζικόν, ad rem probandam pertinens: quod fit conglobationa suspicmnum unum in locum , et vim magnam habet. Nam . quae non Prosunt ut Poeta inquit singula itincta tu ant. Habet igitur frequentatio, τὰ απ' ἀρχης, ut Hermogenes uppellat, αχρι τεμις. id eSt, σοὶ ηsis vias Mμtias, commehemionem siquorum omnium , principii, medii atque finis. Sumiciones appellat ταεἰκοτα. rem PersPicuam τεκμηραώδη, ut ex oratione verisimili no- cessaria fiat.