장음표시 사용
261쪽
a s I N ORATOREM Praetura vexare Remp. uideretq; ita tracta esse comitia. 5c quae sequuntur.
insistit autem ambitus modis pluribus: et quibus unum secuta est Asia maxime, qui dichoreus uocatur, cum duo extremi chorei sunt: id est, e singulis longis & breuibus . Explicandiim est enim, quod ab ali js indem pedes alijs nominantur uocabulis.
Clausula,sive conclusio comprehensionis multis modis sit,quemadmo. du supra docuimus. omnes enim sere pedes comprehensione claudiit, qui uis alii sint alijs aptiores. Oratores Asiani dichoreum maxime sequebantur, cum duo extremi pedes chorei sentisiue sit una dictio,siue duae: quem nume rum iam superius Ciceroni maxime familiarem esse docuimus. Nam Cicero totam Asiam peragrauit, ut cum Asianis oratoribus in dicendo se exerceret: quod in Bruto de se ipse constetur. Vnde quidam eum reprehendebant, tanquam Asianum,di tumidum, di redundantem.
Dichoreus non est ille quidem sita sponte uitiosus in claucitis: sed in orationis numero nihil est tam uitiosum, quam si semper sit idem.
In clausula dichoreus minime uituperandus est, nisi sorte nimis frequens fuerit: tunc enim omnino uitiosus fiet. Quoniam illud maximum est in oratorio numero uitium,si semper idem fuerit,acnsi frequentissime uarietur.Duo
tamen aut tres in clausulis continuati dichorei laudantur: quod exemplo Carhonis ipse Cicero declarat.
Cadit autem per se ille ipse praeclare, quo etiam satietas se Ddanda est magis. Me stante C. Carbo C. F. Trib. pl. in concione dixit his uerbis: O M. Druse, patrem appello. Haec quidem duo binis pedibus incisim:dein membratim, Tu dicere solebas sacram
csse rempublicam. Haec item membra ternis. post ambitus: Qui cunque eam uiolauissent, ab omnibus esse ei poenas persolutas. dichoreus : nihil enim ad rem, extrema illa longa sit, an breuis deinde: Patris dictum sapiens temeritas filii comprobauit. Hoc dichoreo tantus clamor concionis excitatus est, ut admirabile
esset. Dichoreus praeclarum in clausulis numerum essest. ideo uidendum est,
ne nimis seequenter usurpetur, cum ut uitetur Latietas, tum etiam ne artificiisum deprehendatur. Verba uero citat hoc loco Cicero ex oratione qua dam,quam C. Carbo C. filius habuit in concione, quo tempore Tribunus plebis erat. fuit enim ut in Bruto te mus C. Carbo pater eloquentissimus oratori cuius filius, de quo hic loquit,no satis acutus orator, sed tamen orator numeratus est. Eodem modo duo M. Drusi fuerunt, pater re filius.pater dicebat,Rempub. esse sacram. ideo quicunt ea uiolassent, dignas scelere suo poenas pependisse.filius eloquentia quidem clarus,sed superbus, cum esset Truhunus plebis, Latinis ciuitate, plebi agros, equitibus curiam, senatui iudicia Permisit. deinde cum ob nouas leges ec senatui θc equestri ordini laetus inuisus suisset,repente sutorio gladio fuit interfectus in turba, sed aucὶor caedis nunquam inuentus fuit. Hoc est igitur quod in concione Carbo dixit, audia ente Cicerone . o Marce Druse,patrem appello.Haec duo sunt incisa, quae singula duos habet pedes. 5c hoc est quod ait Cicero:Binis pedibus incisim .Primum incisum fit ex palimbachio oc choreo, alterum autem ex anapaesto respondaeo,
262쪽
spondχo,si nulla sat in secunda sillaba collisio: alioqui iambus erit,& sponis
daeus. Sequuntur duo membra: Tu dicere solebas, sacram esse rempublicam. quae singula tres habent pedes. primum ex spondaeo trochso θc spondeo fit: alterum ex anapaesto, iambo,& dactylo. Postea sequitur ambitus uerborum: Quicunq; eam uiolauissent, ab omnibus esse ei poenas persolutas. ubi pedes non numerantur sicut in membris ec incisis, sed extremi tantum aduertuturi est igitur in sne dichoreus. Nihil enim reseri,utrum extrema longa sit, an breuis: quia pro comuni semper accipitur. Adiungitur alter ambitus sententiosus: Patris dictum Lapiens, temeritas filii comprobauit. qui dichoreo clauditur: quem cum astantes audissent,tantus clamorec plausus concionis excitatus est,ut mirii esse uideretur. qui plausus non tam sententiae, quam numero
est attribuendus, quod Cicero probat.
Quaero, nonne id numerus effecerit et uerborum ordinem im muta fac sic: Comprobauit fili j temeritas. iam nihil erit: etsi temeri ras ex tribus breuibus Sc longa est, quem Aristoteles ut optim umprobat, a quo dissentio. at eadem uerba, eadem sententia: animo istuc fatis est, auribus non satis. sed id crebrius fieri non oportet, Primum enim numerus agnoscitur,deinde satiat, postea coonita iacilitate contemnitur. Quod numerus ille potissimum sit, qui uoluptatem auribus asserat facile
probari potest. Nam si quis in ea sententia uerborum ordinem immutet,hoc modo,cdprobauit filii temeritas: statim perit omnis ea suauitas numeri, quae prius audiebatur. quamuis temeritas ex tribus breuibus ec longa paeonei quartum efficiat, quem caeteris omnibus numeris Aristoteles anteponit. Seu ab Aristotele Cicero dissentit. Cum igitur eadem uerba atm eadem sententia
remaneat,mutato numero,suauitas autem omnis percat, nemini dubium eL
se potest, quin aurium illa uoluptas in numero sit.nam animo uerba ec senten
tiae satisfaciunt: aures autem non eis contentae, numerum etiam requirunt
Videndum est tamen, ne crebrius eundem numerum admittamus: alioqui tria sequentur incommoda. primum, ut ignoscatur effam ab imperitis: dein de,ut Latietatem adserat: postremo, ut contemnatur, quia difficultatem non habere uideatur.
Sed sunt clausulae plures, quae numerose' S iucude' cadant. nam& creticus, qui est e longa & breui & longa: & eius aequalis paeon. qui sipacio par est, syllaba longior, quIm commodissime' putatur in solutam orationem illigari, cum sit duplex: nam aut e longa &tribus breuibus,qui numerus in primo uiget, iacet in extremo: aut totidem breuibus & longa, in quem optime cadere censent uete res. ego non plane re acio, sed alios antepono.
Iam superius ostendit, dichoreum iucundam efficere clausulam. Nunc adiungit, etiam alias esse complures clausulas, quae numerose ec iucunde claudantur: quales sunt illae quae creticum habent in fine . DecIarat autem, qui nam pes creticus dicatur, nempe is qui e longa, breui, ec longa fiat . Vt prima in Catilinam: Teneti coniurationem tuam non uides c paulo post: Fit publici consilii particeps. Item postea bis continenter cretico claudita Non deest Rei p. contium, nes auctoritas huius ordinis. Nos nos, dico aperte,consules desumus. Paeon autem aequalis est cretico,non quide numer
263쪽
2sO IN ORATOREM syllabarum, sed spacio. totidem enim habent interualla, nempe quin*: licet creticus tres tantum syllabas, paron uero quatuor habeat. Ait autem, duplice paeonem Hilse obseruatum: primum, qui longam primam habeat, ec tres breues,ut perficere: alerum,huic oppositum, qui primo tres breues, deinde una longam comprehendat. Volunt autem illum primum, initio periodi uigere ec aptum esse: in extrema uero parte iacere,neq; probari. Secundum autem contra, fini aptiorem esse, quam initio quae fuit Aristotelis sententia . Cicero
numerum hunc non damnat, quin eo frequenter utitur: uerum alios non, nullos suaviores, ec commodiores esse censet.
Ne spondaeus quidem funditus est repudiandus: et si, quod este longis duabus, hebetior uidetur, & tardior, habet tamen stabi
Iem quendam,& non expertem dignitatis gradu iri.
Spondarus in fine laudatur, iambo uel choreo praecedente: quod superius ostendimus.ut, Animaduerti iudices omnem accusatoris orationem in duas diuisam esse partes . QVamuis propter syllabarum longitudinem, non ita promptus este uideatur, sed potius hebes atq; tardus: tamen propter stabialitatem interdum plenus est dignitatis, S maxime commendatur. quare non est omnino repudiandus,mst tarte duplicetur.tunc enim nimium tardus est,
praesertim si duae dictiones fuerint.ut i i quis ita claudat: Hoc approbant orado fit. Nam si sit unica dictio,duobus e spondaris conflata, interdit bene claudit. ut pro C. Rabirio: Retinetur aliquod uestigium libertatis. 5c postea: Ai spiciorum publica iura neglexisti. item: At quorum equitum Romanorum,dij immortales cIn incisionibus uero multo magis, & in membris .paucitatem Onim pedum grauitatis suae tarditate compensat.
Spondarus aliquando quidem periodum claudit, ut diximus : sed longe frequentius in membris oc incisionibus ponitur. Cuius rei ratio est, quia in incisionibus & in membris pauci pedes esse solent, at* ideo si breues etiam in eis essent syllabae, nimis celeriter flueret oratio. Sed spondaeus huic rei r medio est, et tarditate grauitatis suspedu paucitate copensat. ut pro Ligario: Quid cupiebas quid optabas 5c inserius paulo C. Caesar caue credas, caue ignoscas. item rursus: Tulit arma contra te, nunc quid dicis r caue ignoscas. haec nec hominis, nec ad hominem uox est. item: Sed non loquor de nobis, de illis loquor qui occiderunt. Haec omnia incisa 5 membra spondaeo saliduntur.quod ii quentisti me Cicero faciti ut non tantum praecepta tradat,sed
id etiam ipse observe quod aliis praecipit.
Sed hos cum in clausulis pedes nomino,non loquor de uno Pe de extremo: adiungo quod minimum sit, proximum superiorem,
saepe etiam tertium. Praeceptum hoc ad pedes tantum simplices pertinet, ut in clausulis non extremum tantum, sed etiam proximum superiorem, ec aliquando tertium observemus. Nam pedes qui compositi uocantur,ut parones,epitritu , ionici, dichorei, choriambi, antispasti, saepe seli considerantur, eo quod singuli
duos simplices complectuntur. Hoc autem exemplo licet ostendere. capia tur exordium primae actionis in Catilinam: Quousque tandem abutere C tilina patientia nostra Hic tres obseruantur pedes. nam extremus est siponis clarus,proximus superior iambus, tertius anapaestus. sequitur: Quamdiu nos etiam iste furor tuus eludet Hic satis est duos aduertere: nam extremus est
spondeus, proximus superior anapsstus, qui ambo sunt heroi numeri ,atque Coniuncti optime claudunt. Sequitur: ine ad finem sese estienata iactabie audacia r
264쪽
e o M ENTARIVS. audacia r Hic satis est extremum obseruare,qui ionicus est a maiore, qui numerus plenus est,ta compositus.
Ne iambus quidem, qui est e breui Sc longa: aut par choreo tro cheus qui habet tres breues sed spacio par, non syllabis. aut etiam dactylus, qui est et longa & duabus breuibus, si est proximus i postremo, parum uolubiliter peruenit ad extremum, si est extre tremus, choreus aut spondarus. nunquam enim interest, uter sit
eorum in pede extremo. Tres pedes hoc loco laudat, quoties extremo proximi sun t, iambum, tro' chaeum,dactylum: qui tamen iidem in fine non probantur. Iambus inquit qui e breui oc longa fit,ec trochaeus, qui est par choreo, oc tres breues habet: unde spacio non ivllabis choreo par est:& etiam dactylus, qui eloga ecdua hiis breuibus constat: q uoties proximi sunt a postremo,bene fluunt,ta uolu-hiliter ad extrema perueniunt. Hic est sensus huius loci: nam in pt eri 3 impressis codicibus deest illa dictio trochaeus.nam ita leguCNe iambus quidem
qui est e breui Sc longa aut par choreo,& caetera. que res magnas tenebras Offundebat. Nos aut illam dictionem adluximus, quam in aliquibus, oc manu scriptis 5c impressis legimus: quae omnino deerat,& necessat ia est,si quis diligenter aduertat. Nam Cicero choreu e longa oc breui constituit . unde est,nia hil interesse utrii spondaeus an choreus extremus sit: quonia ultima syllaba communis est. quoties igitur aut iambus aut trocheus,aut dactyliis spondγum in sine praecedunt, bene clauditur. Iambus: ut, Dicedum est enim de Cnis
Pompeii singulari eximiam uirtute.&, Vicos exustos esse complures. N, NSui ctoriam reportarent. Troeliaeus: ut, Neq; immatura costulari, nec miseras
pienti. Da stylus: ut, Quid hoc tempore Quintio statuenda est. Sed uidenduest,ne finis heroici fiat quod non probatur.ut Redundant ex illo sonte dolorcs. Quin etiam iambi duo bene claudunt, re aliquando tres, tu supra dixi mus,ati in humili praecipue genere. nam in at iis generibus ideo istus da natur, quod nimis e vulgari sermone esse uideatur.
Sed iidem hi tres pedes male' concludunt, si quiς eorum in ex
tremo locatus est nisi cum pro cretico postremus est dactylus. nihil enim interest,dachylus sit extremus, an creticus: quia postrema syllaba breuis an longa sit, ne in uersu quidem refert.
Tres sunt pedes, qui male periodum claudant in oratione ea quae debet esse numerosa iambus,trochaeus, dactylus. Iambus, propter humilitatem Nagnobilitatem: trochaeus, propter leuitatem e celeritatem: dactylus, quia de sinit in duas breues, quae in sine dignitatem non habent. Frequenter tamenda ulus etiam in fine ponitur. Sed tune pro cretico accipitur, praesertim si in consonantem desinat: quoniam nec in soluta oratione, nec in uersu qui quam refert, postrema syllaba breui, ne an longa sit. Cicero tamen aliquando trochaeum in sine ponit, praesertim in priuatis causis. ut pro P. Quintio: uarum alteram C. Aquili uereor,alteram metuo. ec alibi: Sepius illud cogitant,quid possit is cuius in ditione ac potestate sunt, quam quid debeat face re.Iambum etiam 5c dactylum in eiusmodi causis Dequenter admittit. Sed hoc loco de Iaudationibus oc uituperationibus, oc amplificationibus loqui tur, quae numerose semper debent, aptet cadere.
Quare etia paeona qui dixit aptiore, in quo esset longa postre
265쪽
ma, uidit parum: quoniam nihil ad rem est, postrema quam somga sit.
Aristotelemtaxathoc loco,qui paeonem illum maxime probabat, qui postremam longam haberet. in hoc parum uidisse iudicadus est,qui non aduer terit nihil interesse,nihil que ad rem facere, quam longa aut quam breuis postrema sit, quae semper habetur pro communi . a in re Quintilianus a CDectone dissentit sic enim ait: Neque enim ego ignoro, in fine pro longa acci si blevem: quod uidetur aliquid uacantis temporis, ex eo quod insequitur accedere. aures tamen consulens meas, intelligo multum referre, utrum ne lonea sit quae cludit, an pro longa. neque enim tam plenum est, Dicere in cipientem timere: quam illud,Ausus est confiteri. Verum non hac de causa tantum ab Aristotele Cicero dissentit, sed quia sunt alii loge meliores Napti ores in clausula pedes, quam ille paron, quem omnium maxime probat Aci stoteles: ut supra docuimus.
Iam paron quod plures habeat syllabas quam tres, numerus a quibusdam,non pes habetur.
Sunt qui pedes duarum tantum at* trium syllabarum esse uelint,ut simul omnes duodecim sint: quatuor duarum syllabarum,oeto trium. reliquos alitem non pedes, sed numeros uocent: qua sane ratione paeon non pes esset, sed numerus. Et certe pedes oes simplices intra syllabas ues cosistunt. qui cu que uero plures syllabas quam tres continent, iam non simplices, sed compo uti pedes,uel numeri uocantur.
Est quide ut inter omnes constat antiquos, Aristotelem ,Theo phrastum, Theodectem, Ephorum, unus aptissimus orationi uel orienti, uel mediae: putant illi etiam cadenti, quo loco mihi uidetur
aptior creticus. Antiqui Rhetores omnes paronem in oratione maxime commendarunt, adeo ut Aristoteles,Theophrastus,Theodectes 5c Ephorus, aptissimis eum pedem in omni orationis parte censuerint: hoc est, ec initio,& medio, oc fini. quorum sententiam etiam ipse Cicero sequitur, qui paronem magnopere laudat,ec orienti at in mediae orationi putat eum maxime conuenire: sed in cla silis longe illi creticum anteponit, quod etiam in orationibus suis diligenter obseruauit. nam longe fiequentius cretico,quam paeone claudit.
Dochimus autem E quin* syllabis breui, duabus longis, breui longa ut est hoc amicos tenes,quovis loco aptus est, dum semes
Ponatur:iteratus,aut continuatus, numerum apertum,et nimis in
Doctimus pes est compositus e iambo Ec cretico: ut. Recordamini Respublicae uiri strenu quem aptum esse quouis loco uult Cicero,modo non iteretur aut continuetur: quia tunc nimis apertum,&nimis insignem numeruessiceret. quod de iudiciis accipere debemus. alioquin in deliberationibus,&adhortationibus,ta demonstrationibus, iteratus oc continuatus gratiam ocuenustatem habet . ut in exemplo quod ego modo posui, Recordamini reti publicae uiri strenui,tres dochimi continuati sunt. Frequenter autem Cicerodochimo claudit.ut pro lege Manilia: Vident eorum calamitates, querim ratas audiunt. Item: Summo ingenio Nprudentia praeditus. Item:Tibi ec po
266쪽
pulo Romano polliceor & defero. Item: Nem quo Cn. Pompeij gratiam mihi per hanc cautam conciliari putem.
His igitur tot commutationibus,tanam uariis si utemur,nec de prehendetur manifesto quid a nobis de industria fiat, & occurre, tur satietati.
Si clausillas periodorum tape uarie comminauerimus, duplicem ex ea re fructum percipiemus. primo, quia nemo nostrum artificium intelliger, quamuis magnam in numeris industriam adhibeamus: sic siet,ut ars lateat, iucunditas uero sentiatur. deinde, quia uarietas illa tollet omnem satietatem, ocaudiendi auidiores ciliciet.
Et quia non numero solum numerosa oratio,sed & compositione fit,& genere,quod ante didium est, concinnitatis,compositione potest intelligi,cum ita structa uerba sunt, ut numerus non quaeitus, sed ipse secutus esse uideaturi ut apud Crassium: Nam ubi libido dominatur,innocentiae leue praesidium est.ordo enim uerboruefficit numerum, sine ulla aperta oratoris industria.
Tribus modis ut saepe iam diximus numerosa fit oratio numero, comopositione, concinnitate. De numero periodi satis iam dieium est. Compo, sitio uero nihil aliud est, quam uerborum quaedam structura, cum ita uerba collocantur, ut apte benet fluant,neque concursu uocalium insistant neque consonantium asperitate quasi confligant,sed tota iunctura lenis et polita sit, ec quali ad unguemfacta. ut pro Marcello: Nunquam enim temeritas cum sapientia commiscetur,nec ad consilium casus admittitur. Cicero a L. Crasso, quem uehementer admirabatur,exemplum illud sumit. Nam ubi libido do minatur, innocentie leue praesidium est. in quo sane tam recte structa sunt uerba ut quamuis Crassius oratorii numeri esset ignarus,tamen apte numerosese concluserit. cum enim duo sint in ea periodo membra, primum paeone te tio, alterum choriambo terminat . itaque saepe uerborum ordo, sine orato ris industria, numerum et scit.
Itaque si quae ueteres illi Herodotum dico,& Thucydidem to
tamin eam aetatem) apte numerose dixeriit, ea n6 numero quae sito, sed uerborum collocatione ceciderunt.
Herodoti & Thucydidis tempore nondum orationis numerus repertus erat,et tamen apud ipsos auctores multa numerose dicta reperiuntur. hoc autem accidit,inquit Cicero non quod illi numerum quaesierint, quem penitus ignorabant: sed quia bene Θc apte uerba collocabant. Ex quo sit,ut composiotio diligens numerosam efiiciat orationem.
Formae uero quaedam sunt orationis, in quibus ea concinnitas inest, ut sequatur numerus necessario. nam cum aut par pari rese tur,aut contrarium contrario opponitur,aut quae similiter cadunt
uerba uerbis comparantur: quicquid ita concluditur, plerun* fit ut numerose cadat. Quo de genere cum exemplis supra diximus, ut haec quoque copia facultatem asserat,non semper eodem modo desinendi: nec tamen haec ita sunt archa inridia,ut ea cum ueli
267쪽
Tertius modus,quo fit oratio numerosa, in quadam uerborum concinni late consistit: quae elusinodi est,ut secum numerii necessatio trahat. Ea tribus modis seri solet. Primo,cum par pati refertur. Secundo,cum cotrarium conistrario opponitur.Tertio,cum quae similiter cadunt uerba uerbis comparant. Sed de his iam supra dictum est,ec exempla demonstrata. haec autem concirinitas praestat eam facultate, ut non semper eodem modo finiamus. omnis igi tur numerosa oratio fit numero,copositione,concinnitate. Sed tamen his re hus n5 ita nos alligare debemus, ut uelimus ab eis discedere nequeamus.
licet enim interdit haec quasi negligere,& quodamodo libere spaciari: deinde
paulo p θ st ad numerum redire,ut haec uarietas omnem saucia tem tollat.
Multum interest utru numerosa sit, id est similis numerorii, in plane e numeris costet oratio. alterum si fit intolerabile uitiu est: al
terum nisi fit, dissipata & inculta,& di iuuens est oratio.
Non debet oratio ita esse arcia 5c astricta, ut se, cum uelit, laxare nequeat. Plurimum enim interest, utrum similitudinem quandam numeroris habeat,
an tota constet e numeris. hoc enim magnum est uitium cum e numeris tota
constituit,necpullo modo tolerari potest. At uerὀ,nisi numeroru similis iue. rit, non poterit ullam habere suauitatem:&distatuta,nulloq; ornamento cui ra,sed quasi male praecineta mulier,dimuere uidebitur.
Sed quoniam non modo non frequenter, uertam etiam raro inueris causis, aut forensibus, circunscripte numeroseo dicendum
est: sequi uidetur, ut uideamus quae sint illa quae supra dixi incisa,
quae membra. haec enim in ueris causis maximam partem oratio nis obtinent. Docuit hactenus, quando liceat in iudiciis uti numerosa comprehenso
ne nempe,cum aut laudandum est aliquid ornatius, aut exponenda narratio
quae plus dignitatis desideret quam doloris . aut in amplificanda re, cum iam obses Ius est auditor. At haec quot modis uarianda sin ostendit. Nunc iam ad periodi partes, quae membra dicuntur, ec incisa, transit. nam in ueris camsis, aut sorensibus, raro numerose circunscriptem debent oratores diceremineum aliquid incidit eiusmodi, quod numerum desiderare uideatur c At uero membra & incisa magnam partem iudicialium controuersiarum obtinentiquare de illis est accurate tractandum. Ac primo quot ex partibus,sive memhris absoluta comprehensio fiat deinde separatim etiam, quomodo membraec incisa consideranda sint.
Constat enim ille ambitus Sc plena comprehensio e quatuor se re partibus, q uae membra dicimus: ut 8c aures impleat, & ne bro uior sit quam fatis sit, neque longiori quanquam utrunci nonnun quam uel potius saepe accidit,ut aut citius insistendum sit, aut longius procedendum,ne breuitas defraudasse aures uideatur, ne uelongitudo obtudisse.
Plena periodus e quatuor membris constat. talis enim aures implet, ne breuior, nev longior est quam satis sit . ut in exordio de lege agraria Cicero: Est hoc in more positum Quirites,institutom maiorum,ut ij qui benescio uestro imagines familiae suae consecuti sunt, eam primam habeant concionem, qua gratiam benescii uestri cum suorum laude coniungant. Sed tamen haee regula non potest esse perpetua, quoniam frequenter accidit ut aut citius insistendum sit, ec tantum duo aut tria membra poneda sint, aut longius proce dendia met
268쪽
conMENTARIV s. asς dendum ut non tantii quatuor,sed etiam quinq; aut sex in uno ambitu membra ponantur. Hoc autem fit,ne si breuis periodus suetit,aures non impleat tur: aut si nimis longa, obtundantur. Ergo periodus aut uno membro claudi tur,ut quidam uolunt licet inferius Cicero dicasicomprehensionem duobus membris non esse breuiorem: sed nunc ponamus etiam unius esse,ut pro A. Cluentio: Animaduerti Iudices omnem accusatoris orationem in duas diui lam esse partes. aut duobus contenta est. ut: Quae res in ciuitate duae plurimum possunt,liae cotra nos ambae faciunt in hoc tempore. aut tribus terminatur. ut: Antequam de Repub. Patres Con. dicam, ea quae dicenda hoc tempore arbitror, exponam uobis breuiter cosilium & pMfectionis & reuerso
risi meae. aut quatuor, quae maxime commendatur. ut: Credo ego uos Iudices mirari, quid sit, quod cum tot si immi oratores, hominest nobilissimi tadeant,ego potissimum surrexerim,qui ne* aetate neque in nio, nequeam ctoritate sim cum iis qui sedeant comparandus. Fiunt etiam ex quinq; memhris periodi ut initio pro lege Man. et pro Cor. Balbo. Atque e sex, ut pro P. Sestio.& denique e septem, ut pro Archia poeta, di pro Milone. chiare hoc,
scutalia pleraque, in oratoris prudentia situm est, ut uideat quot emembris plena comprehensio sit. Illud magnopere cauendum est, ne tam longa sit, ut non commode animo atque intelligentia comprehendi possit: quod uehementer uitiosum est.Hoc tamen non accidet,quamuis longa period us fuerit, si membra ipsa bene distincta suerint,ut singula pene sensum suu habeant
Sed habeo mediocritatis rationem. nec enim loquor de uersu et est liberior aliquanto oratio. E quatuor igitur quasi hexametroruinstar uersuum quod fit, constat fere plena comprehensio . his igitur singulis uersibus quasi nodi apparent continuationis,quos in
ambitu coniungimus. ioniam periodi modo breuiores, modo Iongiores fiunt, neque est ulla
certa lex aut ratio, dicit hoc loco Cicero, uelle se mediocritate sequi, quae omnibus in rebus maxime laudabilis est: oc hoc ideo se praestare posse ostendit, quoniam de uersunsi loquatur, in quo sint certae ato perpetuae leges: oratio uerὁ multo est liberior. Ergo plena illa coprehenso quatuor e membris con ficietur, quae quandam habebunt uersuum hexametroru similitudinem: non quod eis dein i numeris fiant, sed quod ad eorum fere longitudinem accedant, uel eam certe parum excedant. Huius generis exemplum est pulcherrimum pro A.Cecinna: Si quantum in agro locist desertis audacia potest,tantum in foro atq; in iudiciis impudentia ualeret, non minus in causa cederet A. Cecinna Sex. Ebutii impudentiae,quam tum in ut facienda cessit audaciae. His au tem singulis uersibus insunt quidam nodi, seu uincula, quae sententiam continuent, donec totus ambitus absoluat. Nodos autem appellat,distinclitones, Oc quasi articulos,quibus membrii a merstbro distinguitur . sicuti in corpore nodi quidam apparent, ubicun* membru aliquod cum aliis coniungitur.
Sin membraturi uolumus dicere,insistimus: idcp cum opus est,
ab isto cursu inuidioso facile nos & saepe disiungimus.
Non semper coniungere membra debemus, ut ambitum faciant: quoniaodiosum quodammodo uideretur. Sed aliquando per se membra sine nodis, re sine ulla continuatione proferenda sunt. quod cum facimus,tunc membratim dicimus: di quemadmodum in ambitu nuit A labitur oratio, ita in membris insistit,μpauli sipercomoratur. Itaque cum opus est, facile curium illum quodammodo inuidiosum relinquere,et ad membra nos conuertere poteri y a mus.
269쪽
sss IN ORATOREM mus. quod frequentissime faciendum est. Membra igitur cum singula prostaruntur, paulisper insistut ut: Sed omitto ut sit factus uterque nostrum. Sit san
Sed nihil tam debet este numerosum, quam hoc quod minimὲ apparet,& ualet plurimum. Ex hoc genere illud est Crassi: Missos faciant patronos,ipsa prodeat. nisi interuallo dixisset Ipsi prodeat: sensisset prosecto effluxisse senariu . omnino melius caderet, Pro γdean t ipsi sed de genere nunc disputo.
Membra ec incisa numerosa esse debent, quoniam in eis non ita numerus apparet, ut in periodis: oc tamen plurimum ualet, uehementos auditores mouet. ut in Pisonem: Nam quid ego de consulatu loquar parto uis, an ne gestor miserum me, cum hac me pelle atque labe consero. Haec tria membra
sunt, quae ec in principio re in fine numerum heroum habent. Primum enima dactylo incipit, dc in dactylum desinit. Secundum incipit a spondaeo,& d sinit in iondarum. Tertium ab anapaesto proficiscitur, α dactylo clauditur. atm ita Cicero ubique sere in membris N incisis diligentissime numeros ob seruat. Hoc loco citat exemplum L.Crassi, illius eloquentissimi, qui ita diaxerat: Missos faciant patronos, ipsi prodeant. Haec duo membra sunt,quae si continuentur, comicum senarium efiiciunt. quod profecto sensisset etiam ipse Crastus, ait Cicero, nisi interuallo dixisset, & in pronunciando membra separasset. itaque longe melius dixis teli Prodeant ipsi: nam ita uersum effugisset,& tamen numerose dixisset. nam quod ait Suebeus, re scazonta si ita dicatur, Mallas faciant patronos, prodeant ipsi: falsum est omnino. nam scazontes secundo dc quarto loco iambum uolunt, aut tribrachum: quod hic non fit. Sed quid est quod ait Cicero, se nunc de genere disputarer Ne utideatur Crastum reprehendere, sed exempla tantum afferre, quomodo me hra ec incisa fiant in oratione. idcirco ait se de genere ipso membrorum distis cisiorum uerba facere, non autem disputare utrum Crassus melius dicerepo tuisset nec ne . Pergit igitur ex eadem oratione Cralsi exempla sumere.
Cur clandestinis consilius nos oppugnant et cur de perfugis no stris copias coparant contra nos prima sunt illa duo quae κομματα Graeci uocant,nos incisa dicimus: deinde tertium κύλον illi,nos membrum. Sequitur non longa: ex duobus enim uersibus, id est membris, persecta comprehensio est, & in spodaeos cadit. & Cras
sus quidem sic plerunque dicebat: id que genus dicendi maxime
Illa quae iam superius ex Crasso citata fuerant, κίν 'α Graece,Latine imcisa dicuntur: & duo sunt . primum illud, Mistas faciant patronos: alterum illud. Ipsi prodeunt. Hoc quod nunc adiungitur tertium, κcini Graeci, nos membrum dicimus: Cur clandestinis cosiliis nos oppugnant f postea sequi. tur continuatio, quae ex duobus implicitis membris perficitur: Cur de perfugis nostris, copias comparant contra nos quamuis enim hoc unum tantum membrum uideatur, tamen habet uim duorum. ut si quis ita explicet: Cur de perfugis nostris comparant copias 5c eas contra nos comparant Cadit autem haec comprehensio in duos spondaeos, ut quoniam breuis est, sal tem longitudine syllabarum aliquanto magis producatur. Hacin dicendo Crassus utebatur diligentia. quod quidem dicendi genus Cicero magnopere comprobat.
270쪽
sed quae incisim aut membratim esseruntur, ea uel aptissime in dere debent, ut est apud me: Domus tibi deerat et at habebas. pecunia superabat: at egebas. Haec incisa dicta sunt quatuor. at membratim,quae sequuntur duo: Incurristi amens in columnas,in ali nos insimus insanisti.
Sicubi numerus obseruandus est in oratione, in incisis 5c membris obserauari maxime debet. Sed sortasse dubitabit aliquis, quatham si inter incisum ec membru disserentia. & Quintilianus ita distinguit: Incisum est, sensus non
expleto numero conclusiis . pletisque pars membri. Tale est, inquit,quo Cicero utitur: Domus tibi deerat s at habebas. pecunia superabat et at egebas. Runt etiam singulis uerbis incisa. ut: Diximus,lestes dare uolumus. Incisum est Diximus. Membrum est, sensus numeris c5clusus,sed a toto corpore ab
ruptus,& per se nihil efficiens. id enim, is callidos homines, persectum est: at remotum a caeteris,uim no habet, ut per sie manus,& pes,& caput. haec Quintilianus. Sed ex qua sint oratione uerba quae citat hoc loco Cicero,non satis constat. Et sum qui putent, pro Scauro. sed nihil celeto affirmari potest,quo
niam non extat oratio. Quod autem haec aptissime cadant, aduertere licet. nam primo quatuor incisa ponuntur,quae tamen bina copulantur,codem seruato numero. nam primum choreo, secudum bacchio, tertium choreo, quaratum bacchio terminaturi ita idem numerus est in primo ec tertio, qui est in secundo ec quarto. Sequuntur duo membra,quorum primu bacchio claudiis turi Incurristi amens in columnas. alterum duobus spondaeis, choreo praec dente: In alienos insanus insanisti. qui numeri sunt omnes aptissimi.
Deinde omnia, tanquam crepidine quadam, comprehensione longiore sustinentur Depressam, ecam,iacentem domum,Pluris quam te,& quam fortunas tuas aestimasti. Dichoreo finitur: at di
spondaeus proximum illud. Nam in 's, quibus ut pugiunculis uti oportet, breuitas iacit ipsa liberiores pedes.
Iam quae incinna,quae membratim dicantiar, ostendit. nunc ex eadem oratione sequentem comprehensionem recitat, qua tanquam crepidine qua indam impetum orationis ait sustineri. Est enim crepido, promontorium, aut saxum aliquod eminens apud mare, quo fluctus agitati solent allidi. crepselumq; propter agitationem emittere. unde etiam crepido die a est. Ergo si cuti crepido fluctus sustinet, ne ultra progrediantur: ita coprehensionis clauo sula fluentem & incitatam orationem reprimit. Ergo haec comprehenso,d pressam, caecam, iacentem domum, pluris quam te, ec quam fortunas tuas
aestimasti: dichoreo finitur, qui numerus est Ciceroni maxime familiaris. At illud proximum membrum superius, In alienos insanus insanisti: dispondato clausum est, qui numerus propter nimiam tarditate non ita probatur in comprehensionibus,re in membris N incisis,quibus tanquam pugiunculis in aduersarios utimur,propter breuitatem,hoc est paucitatem uerborum, pedes liberiores esse solent.
Saepe enim singulis utendum est, plerun* binis. & utrisq; addi
pedis pars potest,non serὲ ternis amplius.
Docet quot ex pedibus incisa constent. 5c ait,ueI uno, uel duobus,ueI ad summum tribus constare: neque sere accidere, ut ternis amplius constent. Sed ex fractis etiam pedibus Aunt, ut ex uno cum dimidio, aut ex duobus
cum dimidio. Ex uno, ut: Abisti, excessit, euasit, erupit. Ex uno cum dimiti